PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

108
zie kleurafbeelding
op p.139
hier in de achttiende eeuw een object van conspicuous consumption; driehonderd
stuks porselein per huishouden was in de bovenlaag van de Maassluise
bevolking niet uitzonderlijk. De inventarissen laten zien hoe borden en
schotels van porselein werden uitgestald op deurlijsten en bedsteeranden,
verspreid door het huis op stellingen, rekjes en richels. Deze wijze van
uitstallen was ook bij tingoed en gewoon aardewerk niet ongebruikelijk.
Soms werd het aldus uitgestalde serviesgoed bij een erfenis als vast
onderdeel van het huis beschouwd en samen met andere vaste onderdelen
bij het huis overgegeven. Zo vermaakte Teuntje van der Hout aan haar zoons
voor 700 gulden haar woonhuis ‘met alle de losse plaeten, planken tot het
huijs behoorende, den kopere pot-aker, de kleerstokken en het aerdewerk,
staende op de lijsten in het voorhuijs, op de kast in het agterhuijsje, en op de
lijsten in de keuken’. 61
Vooral welgestelde Maassluizers moeten hebben geworsteld met ruimte:
bedsteden werden volgepropt met kopergoed, porselein en andere bezittingen
en rond het midden van de achttiende eeuw verschijnen in steeds meer
huizen speciale bergmeubelen voor het serviesgoed. Interessant is dat daarbij
duidelijk een scheiding wordt aangebracht tussen de verschillende materiaalsoorten.
In 1745 komen we de eerste tinkast tegen. Ze verschijnt al snel
ook bij andere Maassluizers, net als de porseleinkast die na een eerste
vermelding in 1678 vanaf 1744 algemeen gangbaar wordt. Bij de notabelen
en welgestelde middenstanders maken deze kasten vaak deel uit van de
betimmering. Kennelijk waren deze bergmeubels niet zozeer een statusobject
als wel praktische voorwerpen om ordening in de bezittingen aan te
brengen en wel naar materiaalsoort.
Een van de grootste porseleinverzamelingen was te vinden in het huis van
de Maassluise familie Metternach. De inventaris van de familie werd opgemaakt
bij het overlijden van de Maassluise oud-burgemeester en geneesheer
Johan Willem Metternach in 1754. Het gezin Metternach telde vijf kinderen,
onder wie een dochter die op Ceylon woonde. Hoewel Metternach
volgens de opgaven in de kohieren van het Middel op Begraven (een overheidsbelasting
op het begraven die naast het begrafenisrecht van de kerk
werd geheven) in de hoogste belastingklasse ter aarde werd besteld, was zijn
consumptiegoederenbezit betrekkelijk bescheiden. Blijkens de inventaris
telde het woonhuis van de familie zes woonvertrekken, waaronder een
binnenkamer die, als ware het het heiligste der heiligen, was ingericht als
porseleinkamer. Hierin bevond zich een tweetal porseleinkasten waarvan de
inhoud per plank werd beschreven. De familie bezat porselein in alle soorten
en maten zoals grote en kleine schotels, borden, spoelkommen, bakken,
kwispedoren, (chocolade)koppen en een paar dozijn theebakjes. Naast deze
algemeen gangbare omschrijvingen komen we ook minder frequente
aanduidingen tegen zoals ‘een hoofdsteltje van vijf stuks geëmailleerd’ en
‘zes pronkschoteltjes achtkantig chinees’. Andere soortaanduidingen zijn
onder andere Oost-Indisch, geschilderd, Kantonees en blauw Gents