PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

104
kwam in huizen waar veel porselein te vinden was. De opkomst van de kleerkast
zal te maken hebben gehad met de opkomst van nieuwe stoffen die
gemakkelijker kreuken (katoen en sits) dan bijvoorbeeld wol; in de kleerkast
kon kleding immers kreukvrij worden uitgehangen.
De introductie van de latafel en de hangkast vormde allerminst een
bedreiging voor de grote linnenkast, ondanks de praktische voordelen van
deze kasttypen. De linnenkast bleef in alle lagen van de bevolking het bergmeubel
voor familiebezittingen.
mode en behoudzucht
De linnenkast was niet alleen een praktisch bergmeubel, maar ook een
belangrijk statussymbool. Hoe fraaier de kast, des te groter het aanzien van
de familie. Dat geldt ook voor een ander type bergmeubel: het kabinet.
Opvallend is het verschil tussen Maassluis en Doesburg waar het de
verspreiding van het kabinet betreft. Achter de aanduiding ‘kabinet’ konden
overigens verschillende meubels schuilgaan. Het kon hier gaan om een klein
kastje op hoge poten, zoals Jan Luiken dat afbeeldde in zijn Leerzaam Huisraad,
of om een grote linnenkast met drie laden. In het Algemeen huishoudelijk-,
natuur-, zedekundig- en konstwoordenboek wordt het kabinet omschreven
als: ‘een zeker gemaaktte Kast of Buffet […] van eiken, nooteboomen of
ander hout vervaardigt, van binnen met laaden enz. voorzien, en waar in
men gewoon is, zaken van belang, als meede linnen enz. te bergen en op te
sluiten’. 59
De eerste vermeldingen van een kabinet komen we in Maassluis tegen in
het eerste kwart van de achttiende eeuw, bij een reder en een commies. Over
het algemeen lijken de kabinetten geen bijzonder kostbare stukken te zijn.
Van de 57 exemplaren worden 26 niet nader omschreven, negentien stuks
blijken ‘geverfd’ (en dus vermoedelijk van een goedkopere houtsoort), één
exemplaar is ‘geschilderd’ (1727), zes zijn er van notenhout gemaakt of met
deze houtsoort gefineerd en één kabinet (1732) is met ebbenhout ingelegd.
Een kostbaar stuk was in bezit van de chirurgijn Pannevis (1776): hij liet een
‘ambons kabinet’ (waarschijnlijk een kabinet gemaakt van zeer hard, rood of
goudgeel palmhout uit Ambon) ter waarde van zeventig gulden na.
Onder de kleine ‘kabinetjes’, die we vaker aantreffen in modale boedels
(vanaf 1692 in totaal in 25 inventarissen) lijken geen kostbare exemplaren te
zijn geweest: het merendeel is geverfd. Ook in Delft waren de meeste kabinetjes
geverfd. Vrijwel alle kabinetjes werden in Maassluis als linnenkast
gebruikt. Kostbaar was mogelijk het ‘ingelegde noten kabinetje’ in de woonkeuken
van de (uit Frankrijk afkomstige) winkelier Stephanus de Ban uit
1744.
Wanneer wij de als ‘kabinetjes’ aangeduide kasten niet meetellen, kan
worden vastgesteld dat het grote kabinet vooral bij de Maassluise elite een
gangbaar bergmeubel was. Bij de inventarisnalaters behorende tot de
middengroep was aan het einde van de achttiende eeuw één op de drie in het