PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

de kwart dertig procent en in het vierde kwart van de achttiende eeuw zelfs
zeventig procent van de nalaters uit de eerste en tweede groep. Een van hen
was de in 1761 overleden weduwe Willebroek, die ondanks haar bescheiden
staat (haar bezit werd geschat op minder dan 300 gulden; aan woonruimte
beschikte zij alleen over een woonkeuken en een zolder) in het bezit was van
een (geverfde) latafel met wat klein linnengoed en een eiken kast, waarin
zowel het porselein als de kleren werden bewaard.
Ook in Doesburg zou de latafel zich verspreiden over de verschillende
bevolkingsgroepen. Na een eerste vermelding in 1761 van een spiegeltafel
met laden in de boedel van een winkelier treffen we haar zowel in modale als
rijke huishoudens steeds vaker aan. In vergelijking met de linnenkast werd
voor de latafel doorgaans een bescheiden bedrag betaald, rond de zes gulden.
De latafel leende zich uitstekend voor het uitstallen van bijvoorbeeld
serviesgoed. In de laden van de tafel werd doorgaans klein linnengoed opgeborgen.
In het begin van de achttiende eeuw verschenen in Maassluis hangkasten
waarin kleren werden uitgehangen. Het kon hier gaan om kreukgevoelige
katoen, maar ook om weinig gedragen kleding. Het valt moeilijk uit de per
materiaalsoort opgemaakte boedelbeschrijvingen op te maken wanneer dit
gebruik precies gangbaar werd. Een probleem is namelijk dat achter de in
Doesburg gangbare aanduiding kleerkast zowel een legkast als een hangkast
schuil kan gaan. 58
De komst van de latafel en de hangkast betekende geenszins het einde van
de grote linnenkast. In veel huishoudens treffen wij ze alledrie aan, waarbij
niet zelden de linnenkast in het voorhuis stond en een latafel in het dagelijks
woonvertrek. De hang- of kleerkast treffen we – in Maassluis althans – doorgaans
aan op weinig representatieve plaatsen als de gang of de zolder. Niet
alle kleren werden in deze hangkast opgeborgen: meestal hing er één stel
kleren, terwijl de overige japonnen, mantels, rokken en andere bovenkleding
in de laden van de linnenkast opgeborgen bleven.
In huishoudens waar zowel een grote linnenkast als een hangkast en een
latafel aanwezig waren, lijkt niet zelden sprake te zijn geweest van een duidelijk
onderscheid in het gebruik van de verschillende soorten kasten, waarbij
de latafel voor het gewonere huishoudlinnen werd gebruikt, de hangkast
voor de dagelijkse bovenkleding en de grote linnenkast voor het bewaren van
de uitzet en andere kostbaarheden.
Zowel de latafel als de hang- of klerenkast lijken eerder praktische noviteiten
te zijn geweest dan belangrijke statussymbolen. De latafel kon behalve
als bergmeubel ook worden gebruikt als uitstaltafel, hetgeen goed van pas
58. Vgl. Van Voorst tot Voorst, Tussen Biedermeier en Berlage, 1992, deel i, p. 669. Volgens
Van Voorst tot Voorst was het in de zeventiende en achttiende eeuw gebruikelijker om
kleren in kasten te leggen dan te hangen. Hij vermoedt dan ook dat de ‘kleerkassen’ die
men in inventarissen uit deze periode tegenkomt, eerder legkasten dan hangkasten zullen
zijn geweest.
103