Geavanceerde medische technologie in de thuissituatie ...

RIVM rapport 265011004 pag. 77 van 132
4. Toediening
4.1 Infuusbehandeling met medicamenten of bloedproducten
4.1.1 Typen apparatuur en werking
Per parenteraal infuus kunnen vocht, voeding, bloedproducten en medicamenten worden
toegediend. Regelmatig thuis toegediende middelen zijn: cytostatica, antimicrobiële
middelen, morfine (pijnbestrijding), insuline, parenterale voeding, vocht en bloedproducten.
De toediening van insuline en parenterale voeding en vocht wordt in aparte, hiernavolgende
paragrafen besproken.
Infuusvloeistof wordt meestal intraveneus toegediend, maar bepaalde middelen worden ook
op andere wijze gegeven, namelijk subcutaan of epiduraal dan wel intrathecaal
(pijnbestrijding). Infusen (bijvoorbeeld met een hoge osmolaliteit) kunnen ook worden
aangesloten op een centraal veneuze katheter, eventueel via een geïmplanteerde aanprikpoort.
De PICC-katheter (Peripheral Inserted Central Catheter) wordt in Nederland pas sinds enkele
jaren toegepast. Nog nieuwer is de kortere Midline katheter die zonder röntgencontrole, en
dus mogelijk ook in de thuissituatie kan worden ingebracht [UMCU].
Infuussystemen kunnen werken met behulp van de zwaartekracht of via een infuuspomp.
- Zwaartekrachtsystemen: De snelheid van zwaartekrachtsystemen wordt ingesteld in
druppels per minuut en geregeld door een rolregelklem op de toevoerslang. Deze
druppelinfusen worden gebruikt voor toediening van niet-kritische vloeistoffen zoals
fysiologisch zout.
Infuuspompen kunnen werken op veerkracht of met behulp van elektriciteit.
- Veerkracht: Pompen met een veermechanisme drukken een zak of spuit met
infuusvloeistof langzaam leeg. Eenvoudige elastomere (wegwerp)pompjes gebruiken
de veerkracht van de infuuszak zelf, die gemaakt is van een elastische kunststof.
Elastomere pompjes zijn bestemd voor eenmalig gebruik. Van pompen op veerkracht is
de snelheid van toediening eenvoudig maar niet erg nauwkeurig in te stellen en er zijn
geen controle- of alarmfuncties. Deze pompen worden vooral gebruikt als gedurende
een korte periode, één of enkele keren per dag, een bepaalde hoeveelheid in (ongeveer)
een bepaalde tijd moet inlopen.
- Elektriciteit: Infuuspompen met elektriciteit als energiebron zijn elektronisch instelbaar
via een display en voorzien van alarmfuncties. Bij spuitenpompen wordt een disposable
spuit gevuld met infuusvloeistof langzaam leeggedrukt. Daarnaast zijn er volumetrische
pompen die een bepaald volume vloeistof per tijdseenheid pompen vanuit een
vloeistofreservoir. Dit reservoir kan een infuuszakje zijn of een voorgevulde cassette.
Er zijn volumetrische pompen die vanuit meerdere vloeistofreservoirs kunnen pompen
met afzonderlijk instelbare snelheden (‘multichannel’). Elektronische pompen voor
pijnmedicatie kunnen voorzien zijn van een PCA (Patient Controlled Analgesia) functie
waarmee de patiënt zichzelf naar behoefte een extra dosis (bolus) pijnstillend middel
kan toedienen, naast de ingestelde onderhoudsdosis. Tegenwoordig zijn alle pompen
die elektriciteit als energiebron gebruiken (lichtnet, accu’s, batterijen) volumetrisch
gestuurd.
Vooral voor mobiele patiënten in de thuiszorg zijn draagbare pompen ontwikkeld. Deze
kunnen in een rugzakje of heuptasje worden meegenomen, zodat de patiënt zich vrij kan
bewegen. De elastomere pompen zijn allemaal draagbaar. Elektronische pompen zijn er in
draagbare en niet-draagbare (zie Figuur 12-13, pag. 87) uitvoeringen [MDA, 2003; Quak et
al., 2005].