Geavanceerde medische technologie in de thuissituatie ...

RIVM rapport 265011004 pag. 71 van 132
3.9 Continuous Passive Motion
3.9.1 Typen apparatuur en werking
Continuous Passive Motion Therapy (CPM, passieve bewegingstherapie) is een passieve
oefentherapie met behulp van een motorslede. Deze behandeling kan worden toegepast in het
kader van ‘medisch specialistische zorg vanwege het ziekenhuis’ (onder
verantwoordelijkheid van de specialist, in het kader van de aanspraak op de verstrekking
medisch-specialistische hulp, inclusief de voorgeschreven hulpmiddelen). Aanvankelijk was
er alleen apparatuur voor de knie, maar inmiddels is er CPM-apparatuur voor schouder,
elleboog, hand/pols, vinger(s), heup, knie en enkel op de markt. CPM-behandeling thuis
maakt onderdeel uit van het nazorgtraject van verschillende operatieve ingrepen en komt in
de plaats van een aantal dagen tot weken (afhankelijk van de onderliggende pathologie)
verblijf in het ziekenhuis [CVZ, 2004]. CPM-behandeling verhoogt de beweeglijkheid van
gewrichten, vermindert de postoperatieve pijn en doet de spierkracht toenemen [Lenssen et
al., 2003; Milne et al., 2005].
CPM-behandeling wordt voorgeschreven door de orthopedisch chirurg en in het ziekenhuis
gestart. Soms is een behandeling in het ziekenhuis voldoende. Als langduriger behandeld
moet worden kan dit thuis plaatsvinden. Er wordt dan een facilitair bedrijf of specifieke
leverancier ingeschakeld. Deze plaatst de apparatuur, geeft instructie aan de patiënt, en stelt
de apparatuur in aan de hand van de fysieke eigenschappen van de patiënt. De patiënt zit op
een flexibele matras welke op de slede wordt bevestigd. De slede kan nauwkeurig worden
ingesteld maar een beweging van de patiënt kan ervoor zorgen dat er een andere
gewrichtshoek wordt bereikt. Het aantal graden beweeglijkheid van de slede is niet per
definitie gelijk aan het aantal graden beweeglijkheid van het gewricht. De patiënt moet
vervolgens enige uren per dag oefenen. Voor de knie is minimaal 3 tot 5 uur per dag aan te
raden wil men het verwachte effect bereiken. Dit kan eventueel over meerdere sessies
verdeeld worden. Als het herstel van de patiënt vordert, moet de afstelling van de apparatuur
worden aangepast, dat wil zeggen ingesteld op een steeds grotere beweging van het gewricht,
op geleide van de pijn.
Het is niet geheel duidelijk of, en zo ja, door wie de patiënt begeleid wordt. Soms is er
begeleiding door een gespecialiseerde verpleegkundige van het facilitair bedrijf. Soms doet
de patiënt de instelling en bijstelling zelf, soms speelt de fysiotherapeut bij wie hij in
behandeling is hierbij een rol. Deze krijgt hiervoor echter in veel gevallen geen officiële
opdracht en niet alle fysiotherapeuten die in de thuissituatie werkzaam zijn hebben ervaring
met CPM-behandelingen. CPM-behandeling zit niet in de opleiding en er is geen tarief voor
vastgesteld [AZM, pers.comm.]. Ook kan het zijn dat de patiënt voor controle naar de
polikliniek gaat. Het is tegenwoordig mogelijk de instelling digitaal op een kaartje op te slaan
dat de patiënt thuis weer in het apparaat steekt. De behandeling thuis duurt in de regel enkele
weken. In sommige gevallen wordt vervolgens nog een actieve bewegingstherapie gestart met
apparatuur die op hometrainers lijkt.
De CPM-apparatuur vergt weinig onderhoud en wordt na retourneren door de leverancier
nagekeken en schoongemaakt. Apparatuur die kapot is wordt gerepareerd en/of omgeruild.
De patiënt hoeft geen onderhoud te verrichten. Leveranciers zijn vaak 24 uur bereikbaar in
geval van problemen.
Behandeling moet minimaal 3 uur per dag plaatsvinden, maar verder is de optimale
behandelduur en het aantal uren dat de patiënt per dag moet oefenen nog weinig in praktijk
onderzocht. De afdeling Fysiotherapie van het Academisch Ziekenhuis Maastricht is hiernaar
een onderzoek gestart bij patiënten na ‘totale knie’-operaties (1 of 3 weken behandeling)
[AZM, pers.comm.].