Geavanceerde medische technologie in de thuissituatie ...

RIVM rapport 265011004 pag. 125 van 132
- Verpleegkundigen staan er in de thuissituatie alleen voor, zonder de mogelijkheid van
controle door een tweede zorgverlener (bijvoorbeeld bij het programmeren van een
infuuspomp) en zonder collega’s en deskundigen waarop men direct kan terugvallen.
- Instrumenteel technisch handelen in de thuissituatie kan soms verstoord worden door
communicatie (per mobiele telefoon) over bijvoorbeeld intake van nieuwe patiënten.
- De professionele observatie van de patiënt is minder continu. De kans bestaat dat
fouten in bijvoorbeeld de instelling van apparatuur of bijwerkingen van een toegediend
geneesmiddel later worden opgemerkt dan in het ziekenhuis, en de schade voor de
patiënt daardoor groter is. Er zijn bovendien beperkingen aan de snelheid waarmee en
de wijze waarop medisch kan worden ingegrepen.
- De patiënt/mantelzorger heeft geen professionele kennis en ervaring en is niet per
definitie in staat de verantwoordelijkheid te dragen voor de dagelijkse, soms
langdurige, behandeling. De verantwoordelijke arts moet zich ervan overtuigen dat de
patiënt en/of de mantelzorger een risicovolle handeling zelfstandig adequaat kan
uitvoeren, en zonodig ook of er voldoende mantelzorgers beschikbaar zijn. Bij langer
durende behandelingen, zoals dialyse, zou een dergelijke toetsing na verloop van tijd
herhaald moeten worden [Looten, 2005; Wet BIG].
- In een huiselijke situatie kan beschadiging of ontregeling optreden door kinderen,
huisdieren, het gebruik van dimmers in het elektrische circuit, etc. Ergonomische
omstandigheden (bijvoorbeeld bewegingsruimte, belichting) zijn niet altijd optimaal.
- Een defect aan apparatuur komt minder snel aan het licht en vervanging kan vaak
minder snel plaatsvinden dan in een ziekenhuisomgeving.
- Onderhoud, kalibratie, reiniging en desinfectie zijn niet altijd duidelijk geregeld.
De beheersmaatregelen in dit rapport zijn op dezelfde wijze geïnventariseerd als de risico’s
en liggen op het gebied van productontwikkeling, organisatie en kennis bij de zorgverleners
en patiënt.
Belangrijke voorbeelden van maatregelen op het gebied van productontwikkeling zijn het
ontwerpen van eenvoudig te bedienen producten en het afleveren met een duidelijke
gebruiksaanwijzing voor de thuissituatie. Het is van belang dat apparatuur voor thuisgebruik
een zekere robuustheid kent en is uitgerust met bijvoorbeeld een goede en betrouwbare accu,
een alarmfunctie en mogelijkheden voor beveiliging van de instelling.
Onder organisatorische beheersmaatregelen valt de keuze van apparatuur geschikt voor
thuisgebruik door instellingen en thuiszorgleveranciers. Van belang is dat daarbij het
assortiment wordt beperkt, zodat zorgverleners met bepaalde typen apparatuur meer ervaring
kunnen opdoen.
Het vergroten van kennis bij professionals kan plaatsvinden door training en specialisatie.
Kennis en toepassing van richtlijnen en protocollen voor thuisbehandeling of inzet van
gespecialiseerde teams van verpleegkundigen zijn eveneens voorbeelden van maatregelen op
het gebied van deskundigheid.
Omdat bij de inzet van apparatuur thuis een grote verantwoordelijkheid wordt gelegd bij de
patiënt en mantelzorger, is een goede instructie en deskundige begeleiding essentieel. Ook
voor ondersteuning van de patiënt na de aanvangsfase van de behandeling, bijvoorbeeld door
het aanbieden van nazorg of monitoring in de vorm van telecommunicatietoepassingen, moet
voldoende capaciteit worden vrijgemaakt. Verder moet het voor de patiënt of mantelzorger
duidelijk zijn welke taken zij hebben op het gebied van onderhoud en reiniging.
In aansluiting op bovengenoemde maatregelen is er een aantal ontwikkelingen te signaleren
waardoor de risico’s, met name de gebruiksfouten, enigszins worden ingeperkt: