WERKEN MET COMPETENTIES - Universiteit Twente

38 Hoofdstuk 3
alles wat werkgevers willen zien in werknemers en alles wat nodig is om
algemeenvormend onderwijs te integreren met beroepsonderwijs. Skill wordt
zowel gebruikt voor het kunnen leveren van fysieke prestaties als voor
emotionele, sociale en persoonlijke vermogens die noodzakelijk zijn in werk.
Dezelfde breedte heeft ook het begrip competentie. Skill kan in veel gevallen
zonder wijziging in betekenis worden vervangen door het begrip “competentie”.
Dit geldt in veel gevallen ook voor de Nederlandse opvatting van vaardigheid.
Dat het begrip competentie zeer breed is geworden, blijkt ook uit verschillende
pogingen het begrip te beschrijven door middel van dimensies (Van
Merriënboer, Van der Klink & Hendriks, 2002; Mulder, 2002; Stoof, Mertens &
Van Merriënboer, 2000). Beschrijving door middel van dimensies is een poging
een compromis te bereiken, waarin alle gebruikers van het begrip de ruimte
krijgen een eigen invulling te geven en dit standpunt te verdedigen. Verschillen
in opvattingen zouden herleid worden tot ingenomen posities op de betreffende
dimensies (Van Merriënboer et al., 2002). Het is de vraag in hoeverre deze
keuzevrijheid houdbaar is, wanneer gestreefd wordt naar verbetering van het
beroepsonderwijssysteem, omdat keuzevrijheid ten koste kan gaan van de
eenduidigheid in het systeem. Om een zekere mate van eenduidigheid te creëren
hebben Van Merriënboer et al. (2002) derhalve een aantal dimensies aangewezen,
die tot de kern van het begrip behoren. Dit betekent dat in elke definitie
ten minste een standpunt moet worden ingenomen op deze dimensies. Er is
echter discussie mogelijk of de genoemde dimensies tot de kern behoren, waardoor
op een ander niveau opnieuw onduidelijkheid ontstaat. Voor het verbeteren
van het onderwijssysteem is het maken en verdedigen van een keuze onvermijdelijk,
zodat de term competentie niet wegzakt in een post modern relativisme
zonder eenduidig communiceerbare inhoud, zoals gebeurd is met de Engelse
term “skill”.
3.2.2 Competentie als persoonskenmerk en als taakkenmerk?
In hoofdstuk 2 is betoogd dat competenties een brugfunctie vervullen tussen het
onderwijs- en arbeidssysteem. De keuzes in het definiëren dienen hierop
gebaseerd te zijn. Een eerste keuze die moet worden gemaakt is of competentie
een persoons- of een taakkenmerk is.
Het onderwijssysteem is te beschouwen als aanbodzijde en het arbeidssysteem
als vraagzijde van competenties (Van Hoof, 1987). Vanuit het perspectief van
individuele personen echter kan een werknemer beschouwd worden als aanbieder
en een werkgever als vrager. Er worden bepaalde competenties gevraagd
die van waarde zijn voor de werkgever, omdat daarmee de gewenste productie
geleverd kan worden. Daartegenover staan werknemers die bepaalde competenties
aanbieden (Ellström, 1998). De competentievraag van werkgevers is gebaseerd
op arbeidstaken die uitgevoerd moeten worden ten behoeve van de
gewenste output. Het competentieaanbod van werknemers kan beschouwd