WERKEN MET COMPETENTIES - Universiteit Twente

30 Hoofdstuk 2
training daarentegen laat de productiviteit met dezelfde waarde stijgen in vele
ondernemingen. Generieke competenties zouden economisch rendabel zijn
onafhankelijk van de context van de onderneming. Vanuit deze benadering
betekent generiek overdraagbaar naar meerdere ondernemingen. In deze studie
gaat het echter veel meer om de transfermogelijkheden naar meerdere beroepen,
hetgeen een combinatie is van een sociologische, een onderwijskundige en een
psychologische opvatting. Generieke competenties zijn niet strikt gekoppeld aan
specifieke beroepen of specifieke kennis- en vaardigheidsdomeinen. Binnen het
beroepsonderwijs zijn opleidingen sterk gekoppeld aan beroepen. De inhoud
wordt dus afgestemd op de eisen van specifieke beroepen. Met de huidige
aandacht voor competenties wordt deze koppeling met beroepen alleen nog
maar sterker en derhalve specifieker.
2.6 Analyse van competenties
De flexibiliseringsdiscussie die hierboven beknopt is beschreven, vindt voor een
belangrijk deel plaats vanuit het perspectief van de arbeidsmarkt en dan vooral
op macroniveau. De ontwikkelingen rond de kenniseconomie en ook de Human
Capital theorie laten zien dat de vraagzijde een bijzonder sterke invloed heeft
ten opzichte van de aanbodzijde. Kwalificatie-eisen spelen een doorslaggevende
rol in het formuleren van een kwalificatie-aanbod. Dit kan verklaard worden uit
het feit dat aan kwalificaties een economische waarde verbonden wordt. De
kwalificatie wordt echter pas verzilverd wanneer de vraagzijde bereid is
hiervoor te betalen.
Door een toename van het belang dat gehecht wordt aan individuele performance
in moderne ondernemingen verschuift de aandacht voor formele kwalificatie-eisen
naar de individuele capaciteiten die ten grondslag liggen aan de
performance. Deze verschuiving sluit goed aan bij de groeiende belangstelling
vanuit het onderwijs voor een constructivistische leeropvatting en voor het
contextueel leren. Voor het beroepsonderwijs betekent dit een voorkeur voor het
leren binnen de context van het beroep dat al gauw gekoppeld wordt aan het
leren voor performance. De hoofdvraag die hierbij gesteld wordt, is wat
leerlingen nodig hebben om te kunnen handelen binnen deze context en om de
gewenste performance te kunnen leveren. Het begrip competenties lijkt voor
beide partijen een handig communicatiemiddel te zijn (Van Merriënboer, Van
der Klink & Hendriks, 2002).
Macro-economische, sociale en technologische ontwikkelingen die grotendeels
vallen onder de noemer “kenniseconomie” hebben geleid tot nieuwe eisen
vanuit arbeidsorganisaties en samenleving aan het onderwijs. Niet alleen zijn er
nieuwe, maar ook steeds wisselende eisen. Deze doen vooral een beroep op de
flexibiliteit van individuen. Ten aanzien van beroepsvoorbereiding betreft dit