WERKEN MET COMPETENTIES - Universiteit Twente

6 Hoofdstuk 1
vinden en formuleren van competenties die van belang zijn voor werk. Een
aantal kaders kan nu reeds gesteld worden. Er dienen competenties voor werk te
worden geïdentificeerd. Er zijn andere competenties denkbaar die niet rechtstreeks
met werk verbonden zijn, waaronder burgerschapscompetenties (Onderwijsraad,
1998). Deze behoren niet direct tot het onderwerp van deze studie.
Werk betreft het uitoefenen van een bepaald beroep waarvoor competenties
nodig zijn. In het kader van flexibiliteit worden ook competenties noodzakelijk
geacht die werken in de toekomst mogelijk maken. Daarnaast zal in het kader
van flexibiliteit onderzocht moeten worden in hoeverre competenties
beroepsgeneriek zijn. Bij het identificeren zal duidelijk moeten worden waarop
de competenties betrekking hebben. In hoeverre competenties beheerst worden
zal in deze studie niet nader worden onderzocht.
Op basis van het bovenstaande kunnen de volgende onderzoeksvragen worden
geformuleerd:
1. Welke competenties zijn relevant voor werk, nu en in de toekomst?
2. Op welke wijze kunnen competenties worden geïdentificeerd?
3. In welke mate zijn competenties beroepsgeneriek?
Het onderzoek in dit proefschrift zal als volgt worden beschreven.
In hoofdstuk 2 wordt de sociaal-economische context beschreven van waaruit
het functioneren op de arbeidsmarkt kan worden beschouwd. De ontwikkelingen
in het licht van de opkomst van de kenniseconomie vormen het uitgangspunt.
Deze wijzen in de richting van flexibiliteit van zowel het onderwijssysteem als
het arbeidssysteem. Het thema flexibiliteit heeft verschillende uitwerkingen op
verschillende analyseniveaus. Onderzocht wordt wat de consequenties van
flexibiliteit zijn met betrekking tot de vereiste competenties voor het functioneren
op de arbeidsmarkt. Er worden twee groepen competenties onderscheiden.
De eerste groep bevat de competenties die nodig zijn voor het uitoefenen
van werk en de tweede groep omvat loopbaan- en leercompetenties die werkgerelateerd
zijn, en noodzakelijk zijn in het kader van flexibiliteit.
In hoofdstuk 3 wordt nader ingegaan op de betekenis van het begrip “competenties”.
Gesteld wordt dat competenties nodig zijn om te handelen, dat competenties
contextgebonden zijn, maar ook in zekere mate generiek moeten zijn. In
het hoofdstuk wordt toegewerkt naar een werkdefinitie van competenties.
In hoofdstuk 4 worden in het kader van de identificatie van competenties categorieën
onderscheiden. Deze maken in globale zin duidelijk waarop competenties
voor werk betrekking hebben. De categorieën worden ontleend aan een
vergelijking van bestaande studies. Op basis van de studie van Jeanneret en
Borman (1995) is een instrument aangepast en verder ontwikkeld.
In hoofdstuk 5 worden voor de competentiecategorieën 90 indicatoren van
competenties geformuleerd. Daarbij wordt de veronderstelling gehanteerd dat