rapport - Universiteit Antwerpen

Monitoraat op Maat – Academisch Nederlands 8
Correcte taal: grammatica en woordgebruik
Taaltoetsen die bij het begin van het academiejaar worden afgenomen onder eerstejaarsstudenten
geven zwakke scores voor grammatica en correct woordgebruik. Bij de scores voor correct taalgebruik
blijken de studie- of taalachtergrond van de studenten bij de meeste items een bepalende factor.
In tegenstelling tot Nederlandstalige studenten ervaren studenten met een anderstalige achtergrond
een onvoldoende beheersing van de grammatica als één van de belangrijkste obstakels bij
schriftelijke taken in het hoger onderwijs.
In toetsen waar de deelvaardigheden afzonderlijk worden getoetst door middel van gesloten vragen
(meerkeuzevragen of juist/fout-vragen) stelt men vast dat studenten bijzonder zwak scoren op
grammatica en woordgebruik (o.a. Van Twillert, 2009). Bovendien maken studenten fouten tegen
‘elementaire’ regels. Zo blijkt uit de taaltoets van de Vrije Universiteit Amsterdam (2007) onder meer
dat 28 % van de eerstejaarsstudenten de verleden tijd van het werkwoord ‘meten’ niet kent en 20%
geen idee heeft hoe de verleden tijd van ‘lijden’ wordt gevormd. Andere categorieën waartegen
studenten zondigen zijn:
• lidwoorden (de/het)
• voornaamwoorden (De regering heeft haar/hun/zijn zin gekregen)
• congruentie (Een enkeling van de bergbeklimmers bereikte/bereikten de top)
• correct woordgebruik (Het vak psycholinguïstiek maakt onderdeel uit van ...: juist of fout?).
Uit de resultaten blijkt dat studenten met een niet-Nederlandstalige achtergrond beduidend vaker
onvoldoende scoren dan Nederlandstaligen (36% tegenover 8%) (Couzy, 2009).
Ook uit de taalscreening van het Huis van het Nederlands Brussel (2006), waar studenten een
motivatietekst moeten schrijven bij het begin van het academiejaar, is de taalachtergrond een
bepalende factor bij de grammaticale fouten. Studenten met een niet-Nederlandstalige achtergrond
maken significant meer fouten tegen het gebruik van voornaamwoorden, fouten tegen de lidwoorden,
congruentiefouten en fouten tegen de correcte woord- of zinsdeelvolgorde. Bij het belangrijkste
knelpunt, fouten tegen het gebruik van het juiste voorzetsel, is er echter geen correlatie met de
taalachtergrond: 57% van de studenten, zowel Nederlandstaligen, anderstaligen als meertaligen,
maakt hiertegen minstens één fout.
In een peiling naar welke moeilijkheden studenten in het hoger onderwijs zelf aangeven, noemen
Nederlandstalige studenten correcte grammatica echter niet als een knelpunt. Studenten met een
anderstalige achtergrond daarentegen ervaren een onvoldoende beheersing van de grammatica als
één van de belangrijkste obstakels bij schriftelijke taken (Van Hogen & Melissen, 2002; Simons,
2005). In een artikel over talige problemen bij allochtone studenten wijst Bokhoven (2007) erop dat
problemen met correcte taal niet alleen bij de overgang naar het hoger onderwijs spelen. Ook bij het
succesvol afronden van de studie kunnen taalfouten een obstakel vormen, vooral wanneer studenten
nooit eerder op hun taalbeheersing werden aangesproken.
Ook in onderzoek van Baltzer et al. (1989) en Daems et al. (1991) komt grammaticale en idiomatische
taalbeheersing naar boven als een pijnpunt bij het schrijven van een tekst. De onderzoekers houden
geen rekening met de taalachtergrond, maar deelnemers die uit VWO/ASO komen scoren significant
beter dan die uit HAVO/TSO.
© Universiteit Antwerpen – LINGUAPOLIS
LINGUAPOLIS werd bekroond met het Europees Label voor Innovatief Talenonderwijs 2009.