rapport - Universiteit Antwerpen

Monitoraat op Maat – Academisch Nederlands 44
De taalleerder verantwoordelijk
Om de taalontwikkeling te bevorderen stellen we studenten mede-verantwoordelijk. In de eerste plaats
sensibiliseren we hen daartoe. Hoe beter studenten het belang van taalbeheersing inzien en dat
kunnen koppelen aan hun persoonlijke toekomstverwachtingen, hoe effectiever het appel aan hun
mede-verantwoordelijkheid.
Ten tweede stellen we studenten mede-verantwoordelijk door ze te activeren. Op het Monitoraat op
maat stellen we immers bij generatiestudenten vaak een receptieve houding vast, alsof de
taalbegeleider de taalvaardigheid bij hen kan inlepelen. Eerst en vooral moet er bij deze studenten
een mentaliteitswijziging plaatsvinden: ze moeten actief aan de taalsessies participeren. Dat wordt op
verschillende manieren tot stand gebracht zoals door inzetten op voorbereiding, focussen op eigen
werkpunten en aandacht besteden aan de transfer van wat men geleerd heeft in een specifieke
situatie naar een nieuwe situatie. Van studenten vergt dit een nieuwe, niet-afwachtende houding.
Vooral voldoende tijd investeren in voorbereiding blijkt voor heel wat studenten een nieuw gegeven.
Deze gewoonte kunnen leerlingen op diverse manieren aanleren. Lessen kunnen bv. opgevat
worden als een volgende vergadering/samenkomst met een agenda. De huistaak bestaat dan
uit de voorbereiding op die ‘samenkomst’. Een goede voorbereiding betekent immers het
halve werk. Leerlingen kunnen die ervaring opdoen bij verschillende taken als schrijf- en
presentatieopdrachten, leestaken, groepswerk, projectwerk, examens, de volgende les op de
agenda, etc. Zodoende worden ze gestimuleerd om de taal en de (talige) vaardigheden op te
roepen of op te zoeken die ze nodig hebben voor de volgende taak.
Om studenten te activeren blijken checklists een handig instrument. We onderscheiden hierbij twee
types van checklists. Eén type checklist helpt leerlingen focussen op het proces bij de uitvoering van
een (taal)taak. Met behulp van zo’n checklist toetsen de studenten de stappen af van bijvoorbeeld hun
schrijfproces of van de voorbereiding van een presentatie. Een ander type checklist helpt leerlingen
reflecteren op hun product. De ervaring leert dat een dergelijk instrument voor zwakkere of tragere
leerders een houvast betekent. Een beproefde werkwijze is ook studenten hun persoonlijke checklist
voor bijvoorbeeld tekstrevisie laten opstellen: ze filteren uit een uitgebreide criterialijst de persoonlijke
werkpunten.
Leerlingen kunnen bijvoorbeeld zo’n persoonlijke checklist voor bv. schriftelijke of mondelinge
tekstproducten opstellen op basis van de feedback die ze krijgen.
Een kwestie van taalattitude
Een gewenste taalattitude vereist een gepast taalklimaat. Studenten worden soms nonchalant omdat
de nonchalance getolereerd wordt: ze stemmen hun ambitie af op de verwachtingen en vereisten van
de omgeving. Twee voorbeelden uit de praktijk met beginnende studenten illustreren dit:
- In de Rechtsfaculteit (Universiteit Antwerpen) stuurt een docent mails van een student terug die
onduidelijk en onbeleefd zijn opgesteld. De student krijgt wel een antwoord op zijn mail zodra hij een
verbeterde versie heeft gestuurd.
- In een Nederlandse hogeschool zijn de leerkrachten de nonchalante houding van de studenten beu:
taken worden soms afgegeven op een inderhaast uit een schrift gescheurd blad, het titelblad is
onverzorgd of gewoon zoek, en er worden te veel d/t-fouten gemaakt. Dat leidt tot een nieuwe
maatregel: taken zullen pas gequoteerd worden als ze bij het inleveren voldoen aan een paar
vereisten (netjes, verzorgd, geen d/t-fouten). Plots bleken studenten wél zorg te (kunnen) besteden
aan hun taak én aan de spelling van de werkwoordsvormen.
© Universiteit Antwerpen – LINGUAPOLIS
LINGUAPOLIS werd bekroond met het Europees Label voor Innovatief Talenonderwijs 2009.