Inventaris - Nederlands Architectuurinstituut

GESCHIEDENIS VAN HET CUYPERS-ARCHIEF
Inleiding
A c q u i s i t i e
Het archief van het Bureau Cuypers werd tussen 1962 en 1976 in verschillende
delen geschonken door P.J.J.M. (Pierre) Cuypers, een zoon van J.Th.J. Cuypers
en dus kleinzoon van P.J.H. Cuypers, aan de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg (RDMZ) en in het bijzonder aan het Nederlands
Documentatiecentrum voor de Bouwkunst (NDB), de voorloper van het
Nederlands Architectuurinstituut (NAi).
Het betrof archiefmateriaal gevormd door zowel P.J.H. (Pierre) Cuypers (1827-
1921) als door J.Th.J. (Joseph, zoon van Pierre) Cuypers (1861-1949). Dat
waren dus de archieven van het bureau in Roermond, van het bureau in
Amsterdam en van de kunstwerkplaats Cuypers en Co. (voorheen Cuypers,
Stoltzenberg en Co.) in Roermond. Hieraan werden de archieven, die reeds in
het bezit waren van het Rijk en zich bevonden in het Rijksmuseum te
Amsterdam, toegevoegd. Het betrof hier voor een groot deel tekeningen en
andere documenten van het bouwbureau van het Rijksmuseum. Ook na 1976 zijn
er nog kleine aanvullingen gekomen. In 2000 en 2002 werd het deel van het
bouwarchief dat nog berustte in kasteel De Haar overgebracht naar het NAi.
H e r k o m s t
P.J.H. Cuypers begon in 1851 een architectenbureau en een kunstwerkplaats in
Roermond. In 1865 verhuisde zijn architectenbureau naar Amsterdam. De
kunstwerkplaats in Roermond bleef voortbestaan. Van enkele grote opdrachten is
het bekend dat Cuypers daar ter plekke een bouwbureau of werkplaats had. Dit
was zeker zo bij het Rijksmuseum in Amsterdam en bij kasteel De Haar in
Haarzuilens. Op al deze plaatsen werd archief gevormd.
J.Th.J. Cuypers trad in 1885 bij het bureau van zijn vader in dienst. Van 1900 tot
1908 associeerde hij zich met architect J. Stuyt. Ook tijdens de associatie bleef
hij verbonden aan het bureau van zijn vader. In 1921 na het overlijden van P.J.H.
Cuypers in 1921 nam hij het Amsterdamse bureau over.
De eerste bruikleenovereenkomsten stammen uit de jaren dertig van de vorige
eeuw. Zowel het Rijksmuseum als J.Th.J. Cuypers stonden toen boeken,
correspondentie, tekeningen en voorwerpen af aan het Gemeentelijk Museum in
Roermond.
Vanaf de jaren zestig werd er begonnen met het veiligstellen van de
verschillende archiefdelen. Er waren grofweg vier archiefdelen te onderscheiden:
A In 1963 werd het archief van het Cuypers’ bureau en de
kunstwerkplaats in Roermond overgebracht naar de Rijksdienst voor
de Monumentenzorg in Den Haag. Dit deel was afkomstig uit de panden
aan de Pieter Cuypersstraat in Roermond. Bij de overbrenging speelde
de rijksrestauratiearchitect C.J.M. van der Veken een rol. Hij was
werkzaam bij het architectenbureau Huis in ’t Veld – Deltrap, dat sinds
1957 de rechtsopvolger was van het bureau van Joseph en zijn zoon
9