Het belang van wederkerigheid… solidariteit gaat niet vanzelf!

Systematiek premieheffing
draagt bij aan afstand
… net als complexiteit
van het systeem:
de risicoselectie …
… en de besluitvorming
over de
inkomenssolidariteit
Meer informatie voor de
burger over de
kostengevolgen van zijn
zorggebruik, vooraf en
achteraf…
geanonimiseerd en waarin vanuit het formele stelsel zo weinig beroep wordt
gedaan op eigen verantwoordelijkheid en sociaal netwerk.
De systematiek van de premieheffing versterkt het onpersoonlijke karakter.
Alle risico-elementen zijn uit de premiestelling verwijderd; de burger wordt
via de nominale premie voor de Zvw feitelijk geconfronteerd met een
hoofdelijke omslag. Het grootste deel van de financiering verloopt via het
bruto netto traject van de loonstrook; deels zichtbaar als werkgeverspremie
voor de Zvw, deels onzichtbaar als onderdeel van de loonbelasting. Ook de
bezuinigingen op andere overheidstaken, noodzakelijk geworden door de
grote kostenstijgingen in de collectieve zorg, onttrekken zich aan het oog van
de premiebetaler. Achterstanden in de premiebetaling leiden niet tot
beperking van de aanspraken op zorg.
Voor de burger is het stelsel ook ongrijpbaar geworden. De samenhang
tussen de onderdelen is schimmig en het is onduidelijk hoe de geldstromen
lopen; dat is met opzet zo geregeld om verzekeraars te weerhouden van
risicoselectie. De kostenstijging is enorm, zoveel is wel duidelijk. Maar de
oorzaken daarvan zijn deels onafwendbaar (de vergrijzing) en deels voor
iedereen, ook experts, onduidelijk (de component “overige groei”).
De besluitvorming over de premiestelling in de Zvw draagt bij aan de
onduidelijkheid over de inkomenssolidariteit. De hoogte van de premies
wordt voor een belangrijk deel bepaald door de raming van de zorgkosten
door het CPB. Het CPB kijkt daarbij naar demografische, epidemiologische,
prijs- en budgettaire effecten en berekent daarop de verwachte zorgkosten.
De financiering daarvan is in de Zvw vastgelegd: 50% wordt via de
procentuele premie opgebracht door werkgevers. De andere 50% komt uit
de nominale premie (die door elke verzekeraar wordt verhoogd met een
opslag voor beheersuitgaven en vorming van reserves). Met deze systematiek
is de beslissing over een onderdeel van de collectieve lastendruk - de
procentuele Zvw-premie - niet expliciet politiek en niet transparant.
De resultaten van verzekeraars op het gebied van zorginkoop en
kostenbeheersing komen op deze manier ook maar beperkt tot uitdrukking
in de nominale premies.
Oplossingsrichtingen
1) Transparantie over kosten, premies en houdbaarheid
De zorgverzekeringen kunnen in de eerste plaats persoonlijker worden
gemaakt. De burger kan in alle rollen meer worden geïnformeerd over de
totale zorguitgaven en zijn persoonlijke aandeel in de financiering daarvan,
alsmede over de zorgkosten voor hem persoonlijk. Dat laatste kan achteraf
gebeuren, via een periodiek overzicht van de verzekeraar, maar ook vooraf,
als de burger het behandel- of zorgplan met de zorgaanbieder bespreekt.
Het is in dit verband ook wenselijk om de eigen betaling directer te koppelen
aan het persoonlijke zorggebruik (zie ook punt c. hierna).
RVZ Het belang van wederkerigheid 36