C.J.F. Karsten - Nederlands Architectuurinstituut

BIJLAGE
De Liga Nieuw Beelden
Aanvragen als: KARS + aanvr.nr.
De cursief gedrukte nummers zijn aan te vragen als bibliotheek boeken.
De woning aan de Churchill-laan 158 in Amsterdam behuisde niet alleen het echtpaar Charles
en Poelie Karsten, maar tevens het secretariaat van de Liga Nieuw Beelden.
Dankzij dit feit en dankzij Karstens nauwgezette documentatiedrift is er veel materiaal over deze
kunstenaars-vereniging bewaard gebleven. Dit materiaal heeft inmiddels, naar de wil van
Karsten, als onderdeel van het grote Karstenarchief een plaats gekregen tussen de andere
archieven die het N.D.B. herbergt.
Op 24 januari 1955 werd in Fodor te Amsterdam een feestelijke oprichtingsbijeenkomst
gehouden van een groep kunstenaars, die zich als de Liga Nieuw Beelden presenteerde.
De liga was in haar idealistisch streven een typisch na-oorlogse organisatie. Een voorname
doelstelling van de Liga was de verwerkelijking van de eenheid tussen kunst en leven.
De kunstenaars dienden van hun ivoren toren af te dalen om samen te kunnen werken met de
architect, de industrieel, de wetenschapper, enzovoorts. Op die manier zou de kunst niet meer
als een geïsoleerd fenomeen blijven bestaan, maar geïntegreerd worden in het maatschappelijk
leven.
In de Liga zouden de - tot voor die tijd - gescheiden werkende kunstenaars met elkaar in
contact worden gebracht om gezamenlijk activiteiten te ondernemen. Het Bauhaus en De Stijl
werden daarbij als inspirerende voorbeelden beschouwd (de naam "Nieuw beelden" verwijst
naar het nieuwe beelden van De Sijl).
De Liga kende een groot aantal leden, meer en minder actieven, die bijna alle kunstsectoren
vertegenwoordigden. Vooral in organisatorisch opzicht was Charles Karsten de motor van het
geheel. Hij was ook één van de initiatiefnemers tot de oprichting van de Liga Nieuw Beelden.
W. Crouwel, G. Gerrits, H. Ittmann, W. Kersten, J. Neumann, A. Volten, H. van Kruiningen,
J. Ongenae waren de andere actieve leden van het eerste uur. Zij waren de ondertekenaars
van het beginmanifest. In de loop der tijd lieten ook H. Hartsuyker, N. Tummers, W. Strijbosch,
P. Sprangers, K. Keus, F. Hunziker, Constant, Th. Bennes, A. Alberts en A. Hamelberg hun
invloed gelden.
De Liga was op verscheidene gebieden actief.Zij organiseerde zowel thematische tentoonstellingen,
waarin het idee van integratie tot uitdrukking werd gebracht, als eenvoudige "salons",
waar de leden de gelegenheid kregen hun werk te exposeren.
Er werden ook lezingen en excursiers georganiseerd, waar men de mogelijkheid kreeg kennis
te nemen van de ideeën die de Liga aanhing. Daarnaast begaf de Liga Nieuw Beelden zich op
kunstpolitiek terrein: vertegenwoordigers van de Liga namen zitting in verschillende plaatselijke
en landelijke adviesraden om een kunstbeleid te bevorderen waarin de integratiegedachte van
de Liga zou worden verwezenlijkt. Zo heeft de Liga zich o.a. sterk gemaakt voor de
percentageregelingen en memoranda opgesteld om kunstenaars in te schakelen bij de
vormgeving van de openbare ruimten zoals parken en plantsoenen, dat wat we tegenwoordig
omgevingsvormgeving noemen.
Door de jaren heen is de Liga altijd het toneel geweest van controversen, wat niet verwonderlijk
mag heten gezien de belangentegenstellingen tussen de vertegenwoordigers van de
verschillende kunstdisciplines.
In 1960 veranderde de vereniging Liga Nieuw Beelden, mede onder invloed van deze
tegenstellingen, in de Stichting Nieuw Beelden. De stichtingsvorm gaf meer daadkracht aan het
bestuur omdat de tot medewerkers geworden leden hun stemrecht verloren.
Eind 1968 stierf de Stichting Nieuw Beelden een zachte dood. In een brief aan de
bestuursleden verzekerde Karsten echter: "Individueel blijven we doorvechten, maar als groep
brengen we het niet meer op, reden waarom wij ons wensen terug te trekken in de hoop en de
verwachting dat de jongeren met andere middelen noodzakelijke herstructurering verder zullen
weten door te voeren.
Als afscheid werd er een eindmanifest uitgebracht, waarvan de laatste dramatische zinnen
luidden: "Het nieuwe beelden sterft nimmer. Daarom sterft de Liga Nieuw Beelden".
74