BLADWIJZER - Gemeente Groningen

BLADWIJZER
Revitalisering straatbomen
Stadsbeheer
Dienst RO/EZ
Gemeente Groningen
november 2002

INHOUD
Samenvatting 4
Inleiding 6
1. Bomen in de stad 7
Betekenis van de stadsboom 7
Beleidskader: het stedelijk netwerk 7
2. Straatbomen: een inventarisatie 10
De bestaande groenstructuur 10
Monumentale bomen 10
Particulier bomenbezit 11
Groeiplaatsvoorwaarden 11
Beheerproblematiek 12
Kwaliteit en problematiek per wijk 13
De schilwijken, voor 1920 13
De stadswijken, periode 1920 -1940 13
De naoorlogse woonwijken, periode 1950 - 1985 13
De wijken na 1990 14
Het buitengebied 14
De bedrijfsterreinen 14
3. Bomenbeheer 15
Bomenonderhoud 15
BORG - Beheerplan Openbare Ruimte Groningen 15
Zorgplicht 15
Kapbeleid 16
Beleidsregels afhandeling kapaanvragen 16
Subsidieverordening particuliere monumentale houtopstanden 17
4. Gewenste bomenstructuur 18
Uitgangspunten 18
Inventarisatie van de huidige straatbomen 18
Gewenste bomenstructuur 18
Investeringsniveaus 19
‘Overbomen’
2

5. Financiële verkenning 23
Prioriteiten 23
‘Meeliften’ met projecten 24
Financiële consequenties 24
Dekking 26
Bijlage
Bijlage 1: buurt 50 Oosterpoortbuurt
Bijlage 2: buurt 60/61 Herewegbuurt + Rivierenbuurt
Bijlage 3: buurt 62/66 De Wijert Noord + Helpman West
Bijlage 4: buurt 63/64/65 Villabuurt Oost + Helpman Oost + Coendersborg
Bijlage 5: buurt 67/68 De Wijert Zuid + Villabuurt West
Bijlage 7: buurt 72 Corpus den Hoorn Noord
Bijlage 8: buurt 73 Corpus den Hoorn Zuid
Bijlage 9: begroting boomstructuur stadsdeel Zuid
Bijlage 10: begroting boomstructuur stadsbreed
3

Samenvatting
Straatbomen is de verzamelterm voor de lijnbepalende bomen langs wegen en pleinen. Deze bomen
hebben extra zorg nodig omdat hun stedelijke groeiplaats sterk afwijkt van hun natuurlijke omgeving.
De beheerproblemen rond straatbomen en de daaraan verbonden hoge kosten vormen de directe
aanleiding tot een herbezinning op het beleid voor aanplanten en beheren van bomen.
Doel van dit bomenstructuurplan Bladwijzer is het instandhouden en versterken van de straatbomen-
structuur
· door het vastleggen van de essentiële en waardevolle straatbomenstructuur in de stad,
· en door na te gaan hoe de middelen daarvoor effectiever kunnen worden ingezet.
Inzet is de eenmaal vastgestelde boomstructuur te realiseren en de leemtes daarin aan te vullen.
Bladwijzer beperkt zich bijna geheel tot de straatbomen vanwege de specifieke beheerproblematiek
van deze categorie bomen. Omdat het inventariseren en uitwerken van de bomenstructuur veel tijd in
beslag neemt is gekozen om eerst de bomenstructuur voor het stadsdeel Zuid vast te stellen. Medio
2003 zal het bomenstructuurplan voor de overige stadsdelen zijn afgerond.
Op de kaart ‘gewenste bomenstructuur’ is per straat aangegeven welke boomgrootte wenselijk is.
Die hangt af van de hoeveelheid ruimte die een boom vraagt. In veel straten is de gewenste bomen-
structuur aanwezig. Er zijn ook straten waar dit niet het geval is. Daar zouden de straatbomen beter
vervangen kunnen worden door bomen van de juiste grootte. Gezonde bomen zullen echter niet
zomaar gekapt worden. De plaats die een straat inneemt in het stedelijk netwerk en de huidige
kwaliteit van de straatbomen bepalen de prioriteit van vervanging. Bomen met een slechte kwaliteit
die langs een wijkontsluitingsweg staan, zullen eerder worden vervangen dan bomen in een woonstraat
die (nog) geen problemen opleveren.
Aan een straatboom van stedelijk belang moet meer waarde worden toegekend dan aan een straatboom
zonder meer. De gebruiksintensiteit van de stad en de daaraan verbonden hiërarchie van ruimtelijke
structuren bepalen het belang en daarmee het investeringsniveau voor de straatboom. Op de kaart
‘gewenste bomenstructuur’ is met paarse lijnen aangegeven of een straat tot een hoofdstructuur of een
nevenstructuur behoort. Afhankelijk hiervan ontstaan twee investeringsniveaus voor straatbomen:
Hoog (hoofdstructuur) - In de meeste gevallen zal een straat tot de hoofdstructuur behoren vanwege
de stedenbouwkundige betekenis. De bomen moeten hier alle kansen krijgen om uit te groeien tot een
duurzame en kwalitatief hoge straatbomenstructuur. Er moet dan ook veel geïnvesteerd worden om
problemen op te lossen of te voorkomen. Het is belangrijk dat de lijnvormige structuur van
straatbomen geen gaten vertoont. De richtprijs voor het planten van straatbomen in de hoofdstructuur
bedraagt € 4500 per boom inclusief groeiplaatsverbeterende maatregelen. Hierbij wordt uitgegaan van
aanplant van een 1 e grootte boom. Wanneer een boom van de 2 e of 3 e grootte wordt aangeplant in de
hoofdstructuur bedraagt de gemiddelde prijs per boom respectievelijk € 3000,- en € 1500,-.
Laag (nevenstructuur) - De straatbomen waarin minder wordt geïnvesteerd staan in de
nevenstructuur. De bomen verfraaien de straat maar versterken geen stedenbouwkundige structuren.
Dit wil niet zeggen dat de bomen niet waardevol zijn. Wel dat de keuze anders kan uitvallen als zij
problemen gaan krijgen of veroorzaken. Dan kan worden overwogen geen extra verzorgingsmaatregelen
te treffen maar een nieuwe boom te planten. Hierbij zullen in geringe mate
groeiplaatsverbeterende maatregelen worden uitgevoerd. De richtprijs voor het planten van
straatbomen in de nevenstructuur bedraagt € 250 per boom. Hierbij wordt uitgegaan van aanplant van
een 3 e grootte boom. Wanneer een boom van de 1 e of 2 e grootte wordt aangeplant in de nevenstructuur
bedraagt de gemiddelde prijs per boom respectievelijk € 1250,- en € 800,-.
4

De mate waarin bomen in nabijgelegen plantsoenen in een straat aanwezig zijn speelt een belangrijke
rol bij de bepaling of straatbomen van betekenis zijn. Straatbomen zouden weinig toegevoegde waarde
kunnen hebben in een straat waar al veel bomen in plantsoenen staan. In wezen zijn die bomen ‘over’.
Zodra deze bomen overlast gaan veroorzaken, ziek worden of doodgaan kunnen ze worden verwijderd
zonder hiervoor nieuwe bomen in de plaats te zetten. Deze bomen worden aangeduid met
‘overbomen’. Tot deze categorie bomen behoren ook de straatbomen in verharding die in de huidige
situatie veel overlast geven, maar waarbij het mogelijk is om de bomenstructuur opnieuw op te zetten
in een nabij gelegen groen- of grasstrook. De ‘overbomen’ zijn door middel van een gele lijn op de
kaart ‘gewenste bomenstructuur’ aangegeven.
Om de gewenste bomenstructuur in stadsdeel Zuid te realiseren is in totaal € 4.767.250,- nodig.
Hiervan € 3.837.250,- voor het optimaliseren van de bomenstructuur, € 930.000,- voor het herstellen
van de verharding. Ongeveer eenderde van de totale kosten voor verharding is afkomstig uit de Wijert-
Noord, de enige buurt in Zuid waar deze kosten hoger zijn dan de kosten voor de bomenstructuur.
‘Zuid’ is een groot stadsdeel met veel differentiatie in aard en leeftijd van de woonomgeving. Daarom
kan de financiële uitwerking voor het stadsdeel Zuid met redelijke accuratesse worden vertaald naar de
stad als geheel. Voor een goede en gezonde bomenstructuur in de hele stad is naar raming een bedrag
van 14,5 miljoen euro nodig.
Van de benodigde 14,5 miljoen euro kan naar verwachting voor circa 2,5 miljoen euro worden
meegelift met andere projecten zoals vervoersassen, wijkvernieuwing, stationsgebied. Daarnaast is
vanuit de beheerbegroting jaarlijks een bedrag beschikbaar van € 340.000,-. Via de besluitvorming
over de keuzenota 2003 komt voor het bomenstructuurplan, als onderdeel van de BORG toekenning,
beschikbaar:
2003: 0,1 miljoen, euro totaal budget = € 100.000 + € 340.000 = € 440.000
2004: 0,3 miljoen, euro totaal budget = € 300.000 + € 340.000 = € 640.000
2005: 0,3 miljoen, euro totaal budget = € 300.000 + € 340.000 = € 640.000
2006: 0,3 miljoen, euro structureel totaal budget = € 300.000 + € 340.000 = € 640.000
Uitgaande van bovenstaande bedragen en 0,3 miljoen euro structureel vanaf 2006 zal het
bomenstructuurplan in 19 jaar kunnen worden voltooid.
Van de benodigde 14,5 miljoen euro kan naar verwachting voor circa 2,5 miljoen euro worden
meegelift met andere projecten zoals vervoersassen, wijkvernieuwing, stationsgebied. Daarnaast is
vanuit de beheerbegroting jaarlijks een bedrag beschikbaar van € 340.000,- oftewel 5,1 miljoen euro
over de komende 15 jaar. Aanvullend is over die periode nog 6,9 miljoen euro nodig, oftewel
gemiddeld 0,46 miljoen euro per jaar. Dit bedrag kan worden betrokken bij de afwegingen in het kader
van de keuzenota.
5

Inleiding
Bomen zijn belangrijk in de stad. In een dichtbebouwde ruimte vormen ze de basis voor de stedelijke
ecologie. Bovendien hebben ze een ordenende - structurerende - functie in de ruimte en zijn ze ook
esthetisch belangrijk voor het leefklimaat.
Bomen in de bebouwde omgeving hebben het echter niet gemakkelijk. De stenen omgeving is hun
eerder vijandig dan vriendelijk gezind. Daarbij zijn bomen niet de enige ruimtegebruikers in de stad:
bouwwerkzaamheden, wegreconstructies, verkeer en ondergrondse kabels en leidingen verstoren de
rust die nodig is voor het floreren van bomen. Een gemiddelde straatboom wordt daardoor vaak niet
ouder dan 20 tot 25 jaar.
De laatste decennia zijn veel bomen in verharding geplant. Deze bomen hebben extra zorg nodig
omdat zo’n groeiplaats sterk afwijkt van de natuurlijke groeiplaats. Vergeleken met een
plantsoenboom in open grond moet bij een straatboom het tien- tot twintigvoudige worden
geïnvesteerd om aan dezelfde kwaliteit te kunnen voldoen. De consequenties van minder gelukkige
keuzes in boomsoorten en plantplaatsen zijn de laatste tien jaar zichtbaar geworden. Bomen werden te
groot voor hun omgeving, veroorzaakten overlast zoals boomwortelproblemen of gingen dood door de
slechte groeicondities. Door grootschalige kap en beperkte herplant vielen er gaten in de
groenstructuur op buurt- en straatniveau.
De beheerproblemen rond straatbomen en de daaraan verbonden hoge onderhoudskosten vormen de
directe aanleiding tot een herbezinning op het beleid voor planten en beheren van bomen. Het is tijd
voor principiële keuzes over de plaats van de boom in het stedelijk gebied. Keuzes op lange termijn,
die recht doen aan het belang van bomen op stedelijk, wijk- en straatniveau. Maar ook keuzes die
realistisch zijn en rekening houden met de beperkingen die het stedelijk gebied in al zijn facetten met
zich mee brengt.
Dit bomenstructuurplan BladWijzer geeft richtlijnen voor het onderhoud en het vernieuwen/aanvullen
van het huidige straatbomenbestand van de gemeente Groningen inclusief het buitenstedelijk gebied.
Het plan dient als kader voor uitwerking in gedetailleerde beheer- en (her)inrichtingsplannen. Tevens
formuleert het randvoorwaarden voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen door aan te geven op welke
plaatsen straatbomen gewenst zijn en hoeveel in de straatbomen geïnvesteerd moet worden.
Bladwijzer beperkt zich bijna geheel tot de straatbomen vanwege de specifieke beheerproblematiek
van deze categorie bomen. Straatbomen zijn de lijnvormende bomen langs wegen. Het beleid voor de
bomen in parken, plantsoenen etc. wordt opgenomen in het nog nader uit te werken
groenstructuurplan.
Doel van het bomenstructuurplan is het instandhouden en versterken van de straatbomenstructuur
- door het vastleggen van de essentiële en waardevolle straatbomenstructuur in de stad,
- en door na te gaan hoe de middelen daarvoor effectiever kunnen worden ingezet.
Inzet is deze vastgestelde boomstructuur te realiseren en de leemtes daarin aan te vullen.
Omdat het inventariseren en uitwerken van de bomenstructuur veel tijd in beslag neemt, is gekozen
om eerst de bomenstructuur voor stadsdeel Zuid vast te stellen en vervolgens de bomenstructuur voor
de overige stadsdelen te bepalen. Het bomenstructuurplan voor de gehele stad kan medio 2003 worden
afgerond.
6

1. Bomen in de stad
Betekenis van de stadsboom
Bomen zijn de belangrijkste groenelementen binnen de openbare ruimte, zeker in een verstedelijkt
gebied. Door hun hoogte en omvang zijn bomen prominent aanwezig langs wegen en op pleinen. Ze
zijn in sterke mate sfeerbepalend voor de directe omgeving.
Groen is belangrijk voor de leefbaarheid en het aanzien van de stad. Op veel plaatsen heeft het groen
zich een eigen plaats verworven in de ruimtelijke inrichting, niet alleen in parken en plantsoenen, maar
ook in de vorm van lint- en laanbeplanting langs belangrijke routes en singels of als solitaire,
monumentale boom in een straat of tuin. Meer en meer verwerven bomen en bomenrijen zich een
eigen plek en identiteit in de ruimtelijke structuur van de stad. Het verwijderen of wegvallen van een
boom roept emotie op bij omwonenden. Daarom moet rekening worden gehouden met bomen,
bijvoorbeeld bij herontwikkeling van het stedelijk gebied, zowel boven als onder de grond. Reden om
de bestaande structuur van bomen binnen de stad te onderzoeken en vast te leggen hoe deze te beheren
en aan te vullen.
Stadsbomen zijn meer dan alleen een groene versiering van de stad.
Stadsbomen hebben ecologische betekenis. Water en groen zijn de dragers van de stadsecologie.
Daarbij spelen bomen een belangrijke rol. Bomen hebben een positieve invloed op het leefklimaat van
de mens en zijn zeker in het stadsklimaat van levensbelang voor het behoud van flora en fauna. Bomen
bieden nestelgelegenheid, zijn een voedselbron voor vogels en insecten en geven onderdak aan kleine
zoogdieren zoals eekhoorns. In de meer verdichte delen van de stad zijn bomen vaak het enige groen.
Maar ook in de ruimer opgezette wijken is de gebruiksdruk van het maaiveld vaak zo groot dat de
ecologie afhankelijk is van bomen. Bomenrijen zijn letterlijk de verbindingswegen tussen leefgebieden
van planten, vogels en kleinere dieren in de stad. Oudere bomen zijn vaak een ecosysteem op zichzelf,
vooral wanneer het inheemse soorten betreft.
Stadsbomen hebben esthetische betekenis. Bomen spelen een belangrijke rol in de vormgeving van
de openbare ruimte. De omvang en lange levensduur maken de boom een goed architectonisch middel
om bepaalde aspecten te accentueren of juist aan het oog te onttrekken. Boombeplantingen creëren en
versterken structuren, begeleiden routes, bepalen het perspectief.
Stadsbomen hebben economische betekenis. Bomen hebben een positieve invloed op de
gevoelswaarde en beleving van de stad - tot op straatniveau - en bepalen in zekere mate ook het
aanzien en de aantrekkingskracht van de stad als woonplaats en vestigingsplaats voor bedrijven. Ook
in toeristisch opzicht is een boomrijke omgeving van waarde, zeker in het stedelijk gebied waar de
boomaanplant een relatie heeft met cultuurhistorische objecten en monumentale bebouwing.
Stadsbomen hebben cultuurhistorische betekenis. Er zijn stadsbomen met geschiedenis. Vaak heeft
de boom een relatie met de plek waar hij staat, maar ook kan de boom een bepaalde gebeurtenis
markeren of door een bijzonder persoon zijn geplant. Groningen heeft veertien officiële gedenkbomen
binnen zijn grenzen staan.
Beleidskader: het stedelijk netwerk
‘Stad van Straks-Extra’
In 1996 is het structuurplan De Stad van Straks vastgesteld. Het structuurplan beslaat de periode tot
het jaar 2010. In 1999 kreeg het structuurplan een vervolg in Stad van Straks- Extra, een
ontwikkelingsprogramma voor stedelijke vernieuwing. Het Extra structuurplan heeft vooral betrekking
op de fysieke ontwikkeling van de stad en op het woon-, werk- en leefmilieu. Het vormde de
ruimtelijke inbreng van het gemeentebestuur in het Grotestedenbeleid.
Stad van Straks-Extra is een belangrijke onderlegger voor het bomenstructuurplan. Het maakt
onderscheid tussen twee richtinggevende dimensies: het stedelijk netwerk en de domeinen. Het
stedelijk netwerk bestaat uit het stelsel van belangrijke verbindingen, openbare ruimtes, stedelijke
functies en de water- en groenstructuren. De tussenliggende gebieden zijn de domeinen in al hun
7

verschijningsvormen: de woonwijken, recreatiegebieden, winkelcentra, voorzieningen en
bedrijfsterreinen.
De netwerken vormen de samenhang en de bloedsomloop van de stad. Langs de netwerken is de stad
‘georganiseerd’ en worden functies als wonen, werken, recreëren en ecologie met elkaar verbonden.
De netwerkgedachte vormt het ruimtelijk perspectief voor uitwerking van de Stad van Straks-Extra in
deelplannen. Het is daarbij zaak het abstract en theoretisch concept van de netwerken te vertalen naar
praktisch en gebiedsgericht beleid. De netwerken zijn uit te splitsen naar functies: verkeer over land en
water, cultuurhistorie, ecologie. Het bomenstructuurplan kan beschouwd worden als een onderdeel van
het ‘groene netwerk’.
‘De levende stad’
In 1996 is bij het beleidsplan ‘De Levende Stad’ de ecologische hoofdstructuur voor Groningen
vastgelegd. Ecologie omvat natuur, landschap, flora en fauna en is een levend fenomeen. Bij ingrepen
in de stedelijke structuur moeten vooraf de ecologische consequenties worden afgewogen. Daarnaast
moeten bij de (her)inrichting ecologische uitgangspunten gehanteerd worden. De ecologische structuur
is sinds de vaststelling enkele malen geactualiseerd in de zin van uitgebreid. De meest recente versie
dateert van 1 januari 2002.
‘Stad, Ruimte & Groen’
In 1991 is een inventarisatie gemaakt van de groenstructuur in de stad en werd een voorzet gegeven
voor de verdere ontwikkeling van de groene, openbare ruimte van Groningen. Op onderdelen was deze
inventarisatie het vertrekpunt voor beleid, zoals de thematisering van de stadsparken in de stad.
‘De recreatieve stad Groningen’
De betekenis van groen en bomen voor de recreatieve waarde van de stad is hiervoor al aangegeven.
Het zijn niet alleen de belevingswaarde en de rust die met groen en bomen geassocieerd worden:
bomen dragen ook bij aan een fysiek betere omgeving.
Leidraad voor het beleid op het terrein van recreatie is de nota ‘De recreatieve stad Groningen’. Ook
deze beleidsvisie hanteert het netwerkprincipe. Belangrijke dragers van het recreatieve netwerk zijn de
parken, de historische radiale wegen en waterwegen, de fietsinfrastructuur tussen stad en landschap en
de ecologische structuur. Er is dus een grote overlap met eerder genoemde netwerken.
‘Spelregels voor dynamiek’
Deze contourennota uit 2000 bevat de hoofdlijnen en een aantal uitgewerkte voorbeelden van het
toekomstige welstandsbeleid in de gemeente Groningen. Ook hier wordt gewerkt vanuit de gedachte
van het stedelijk netwerk en de domeinen. ‘Spelregels voor dynamiek’ levert vanuit het oogpunt van
welstand een stramien op voor waardevolle gebieden in de stad. Deze zijn aangewezen als beschermd
stadsgezicht of staan op nominatie dat te worden, aangeduid met potentieel beschermd stadsgezicht.
Het groen in de aangewezen wijken of buurten heeft eveneens een beschermde status.
‘Bladgoud’
De laatste jaren is veel tijd besteed aan inventarisatie van het bestand aan monumentale bomen in de
stad. Deze inventarisatie werd in 1998 afgerond en gaf aan dat Groningen bijna 3000 als monumentaal
aan te merken bomen binnen de gemeentegrenzen heeft, waarvan 1100 in particuliere grond.
Tegelijkertijd zijn in de begeleidende beleidsnota ‘BladGoud’ een aantal initiatieven genoemd voor
verdere bescherming van het meest kostbare bomenbezit. Deze initiatieven, een bestemmingsplan
‘Uniforme voorschriften’, een subsidieregeling voor de instandhouding van particuliere monumentale
bomen en het instellen van een Bomenfonds zijn nog in bewerking.
8

Beheerparagraaf
Bij een ruimtelijk planproces wordt in de ontwerpfase al rekening gehouden met de voorwaarden voor
de ontwikkeling van een gezond bomenbestand. Zo wordt kritisch gekeken naar de geplande
groeiplaats voor de bomen, zowel bovengronds als ondergronds en naar de aanwezigheid van andere
inrichting zoals bestrating, kabels en leidingen enz. Op deze wijze wordt geprobeerd toekomstige
beheerproblemen, zoals bijvoorbeeld te grote bomen in een te kleine ruimte, tot een minimum te
beperken.
9

2. Straatbomen: een inventarisatie
De bestaande groenstructuur
Stadsparken en radialen: de dragers
In de stad zijn de belangrijkste ruimtelijke structuren de historische binnenstad, omgeven door de
diepenring, en de oude radiale verbindingswegen en waterlopen naar het omringende landschap, het
Ommeland. Deze radiale wegen en waterlopen zoals Hereweg, Friesestraatweg, Hoendiep, A-weg,
Boterdiep, Damsterdiep, P. Campersingel en Bedumerweg vormden lange tijd de belangrijkste
groenstructuur in het stedelijke gebied door hun kenmerkende laan- en lintbeplanting en groene
oevers. Hiervan is de Verlengde Hereweg het meest karakteristiek gebleven.
De stadsparken functioneren in de stad als groenvoorziening op het hoogste schaalniveau. De
spreiding is zodanig dat de bewoners binnen een redelijke afstand een park of plantsoen aantreffen. De
bomen in parken en plantsoenen staan meestal in de open grond en hebben om die reden vaak minder
problemen dan straatbomen. Toch zijn er in de oudere parken wel specifieke problemen zoals
wildgroei door gebrekkig onderhoud en met name ook wateroverlast, doordat deze parken bijna bij
voorkeur werden aangelegd op laaggelegen, ongedraineerde grond. Een oplossing hiervoor zal per
park bekeken moeten worden in het kader van reconstructiewerkzaamheden. In dit
bomenstructuurplan zal het bomenbestand van parken en plantsoenen verder buiten beschouwing
blijven. Wel zal een aangrenzend of tegenoverliggend park/plantsoen van invloed zijn op het
groenbeeld in een straat.
De ‘groene golf’
De opvattingen over groen in de stad zijn de laatste vijftig jaar enkele malen bijgesteld. Het belang van
groene longen in het stenen stedelijke gebied is sinds lange tijd onderkend. De historische
groenstructuur van parken en radialen werd met de stadsuitbreiding in de naoorlogse jaren verder
verfijnd met groene zones, met wijkplantsoenen en vijverpartijen.
In de jaren zeventig en tachtig kregen zelfs de oude stadswijken een groene facelift met de inrichting
van woonstraten tot woonerven en ‘groene straten’. Achteraf bleek dat deze ‘groene golf’, die van
1970 tot 1990 over de stad streek, weinig toevoegde aan een duurzame groenstructuur in de stad. Veel
groen werd geplant op een weinig levensvatbare plek of bleek te kwetsbaar voor de druk van het
stedelijk gebied, dat zich continu verdicht met bebouwing en waar veel bedrijvigheid en verkeer is.
Rond het kleinschalig, stedelijk groen ontstond een serieus beheerprobleem vanwege het
arbeidsintensieve onderhoud en de hoge kosten. Uiteindelijk werden kleine plantvakken veelal
opgeruimd en woonerven in de oorspronkelijke staat teruggebracht.
Monumentale bomen
In 1996 is een start gemaakt met het inventariseren van waardevolle, monumentale bomen in de stad.
Doel van deze inventarisatie was het in kaart brengen van het meest waardevolle deel van het
bomenbestand in de stad en het leggen van een extra basis voor zorg en bescherming van dit
waardevolle groen.
Een boom wordt als monumentaal aangemerkt als deze voldoet aan de volgende basisvoorwaarden: 50
jaar of ouder, redelijke conditie, karakteristiek door natuurlijke groei en/of snoeiwijze. Daarnaast moet
de boom aan tenminste één van de zgn. specifieke voorwaarden voldoen: onderdeel van de
ecologische infrastructuur, van een karakteristieke boomgroep of laanbeplanting, of van een zeldzame
biotoop; behorend tot een zeldzame soort, gedenkboom, bepalend voor de omgeving,
herkenningspunt.
In mei 2000 werd de nota BladGoud gepresenteerd als afronding van de inventarisatie van de
monumentale bomen in de stad. De telling sloot in dat voorjaar op 2986 monumentale bomen,
waarvan 1865 in openbare grond en 1121 in particuliere tuinen.
10

Monumentale bomen staan vooral in het centrum langs de singels, langs de oude hoofdradialen - met
name de (Verlengde) Hereweg - , in het Noorderplantsoen, in de Villabuurt en bij historische
bebouwing (hofjes, kerken en bij oude boerderijen in de stedelijke randzone).
De Oranjewijk en Selwerd springen eruit als wijken met de meeste gemeentelijke monumentale
bomen, voor de particuliere bomen zijn dat de Villabuurt en Ruischerbrug. In de gemeente hebben 367
bomen de respectabele leeftijd van 100 jaar en ouder bereikt. De oudste bomen variëren in leeftijd van
140 tot 320 jaar. De verdeling naar leeftijd is bij het particuliere bestand evenwichtiger dan bij het
gemeentelijk bestand: de gemeentelijke lijst kent verhoudingsgewijs veel bomen met een leeftijd
tussen de 50 en 60 jaar.
De monumentale bomen zijn opzichzelfstaande fenomenen: de kwalificatie ‘monumentaal’ betekent
extra zorg, aandacht en bescherming. In het Bomenstructuurplan worden de monumentale bomen als
een gegeven meegenomen.
Particulier bomenbezit
Bij lange na niet alle bomen in de stad zijn van de gemeente. Overal in particuliere tuinen en op
particuliere grond staan bomen die het straatbeeld verfraaien. Het beheer en onderhoud ligt bij de
grondeigenaar. Deze is in verband met aansprakelijkheidswetgeving verplicht een boom zodanig te
onderhouden dat die geen gevaar oplevert. De gemeente moet de eigenaar wijzen op die zorgplicht en
heeft verder slechts recht van spreken bij de beoordeling van kapaanvragen.
De waarde van het particuliere bomenbestand voor het aanzien van straat en buurt valt echter niet te
ontkennen. Deze waarde wordt bij het beoordelen van kapaanvragen ook in de afweging betrokken.
Groeiplaatsvoorwaarden
De gebruikswaarde van bomen wordt voor een groot deel bepaald door de eisen die een boom stelt aan
zijn groeiplaats. Voordat een boomsoort gekozen kan worden moeten de groeiplaatsomstandigheden
worden geïnventariseerd. Hierbij is het van belang te weten of een boom in verharding, gras of
beplanting komt te staan en hoeveel boven- en ondergrondse ruimte beschikbaar is.
Bij de bovengrondse ruimte moet uiteraard rekening worden gehouden met factoren die de
ontwikkeling van de kroon beïnvloeden. Daartoe behoren ook factoren die de wortelgroei bepalen,
omdat kroon- en wortelgroei met elkaar in direct verband staan. De factoren zijn:
· bodemverdichting door verkeer
· aanwezigheid van verharding (water- en zuurstoftekort)
· gladheidbestrijding (zoutschade)
· hoeveelheid ruimte voor de volgroeide boom (afstand tot gevels, straatmeubilair, rijbaan)
· hoeveelheid licht
· hoeveelheid wind.
De ondergrondse ruimte is zeker zo belangrijk als de bovengrondse. Zo kan de aanwezigheid van
kabels en leidingen grote beperkingen opleggen. Waar mogelijk moeten boomwortels gescheiden
blijven van kabels en leidingen. De belangrijkste ondergrondse groeivoorwaarden zijn:
· voldoende volume aan doorwortelbare ruimte
· de stand van het grondwater
· textuur en organisch stofgehalte van de bodem
· hoeveelheid bodemlucht
· voedingstoestand.
Goed beschouwd zijn de eisen die een boom stelt aan de bodem tegengesteld aan de eisen die
verharding stelt aan de ondergrond. Daarom is een grondmengsel ontwikkeld dat redelijk aan beide
eisenpakketten voldoet. Dit ‘bomenzand’ heeft voldoende draagkracht voor een verharding maar houdt
ook de doorwortelbaarheid intact. Het gaat dan wel om lichte verhardingen zoals voor trottoirs,
fietspaden en parkeerplaatsen.
11

Bij groeiplaatsen met een verhoogde kans op beschadiging moeten boombeschermers worden
aangebracht. Rijschade van auto’s kan worden voorkomen door bomen te planten in verhoogde
plantvakken of door afscherming met bijvoorbeeld speciale beschermbeugels.
Bij de keuze van een boomsoort moet niet alleen gelet worden op de boven- en ondergrondse
groeiplaatsomstandigheden. Er moet ook rekening worden gehouden met de specifieke eigenschappen
van de soort. Het gaat daarbij vaak om ongewenste ‘verrassingen’ of overlast voor de mens, zoals:
· problemen als gevolg van de teeltmethode
· wortelopslag
· neiging tot opdrukken van de verharding
· gevoeligheid voor ziekten en plagen
· vruchtdracht.
Beheerproblematiek
Straatbomen staan veelal in verharding. In feite is dit een onnatuurlijke omgeving voor bomen. Om
deze bomen in goede conditie te houden moet meer tijd en geld geïnvesteerd worden dan voor bomen
in een meer natuurlijke omgeving. Een verkeerde soortkeus of ontwerpfouten leiden echter ook tot
beheerproblemen. In hoofdzaak kunnen de volgende beheerproblemen worden genoemd.
Boomwortelproblemen
Door sterke oppervlakteworteling van bomen wordt de verharding opgedrukt. Dit kan zowel het
gevolg zijn van een verkeerde keuze van het verhardingsmateriaal als door een verkeerde keuze van de
boomsoort. Zo is bekend dat de wortels van soorten als populier, es en acacia, maar ook linde, berk en
iep de neiging hebben het plaveisel op te drukken. De afgelopen tien jaar is fors geïnvesteerd in het
herstellen van door boomwortels opgedrukte verharding. Doordat het in deze dure periode nauwelijks
mogelijk is geweest om - buiten het dagelijks onderhoud - te investeren in de kwaliteit van het
bomenbestand zelf is de behoefte aan een heldere bomenstructuur in de stad alleen maar groter
geworden.
Intensieve snoei
Een verkeerde keuze in boomgrootte leidt vaak tot extra onderhoudskosten. Wanneer onvoldoende
ruimte aanwezig is gaat men de straatboom op een gegeven moment als lastig, te groot en in de weg
staand beschouwen, doordat de boom veel verkeershinder of teveel schaduw geeft. In dergelijke
gevallen trekt de boom bijna altijd aan het kortste eind; intensieve snoei of vellen is het gevolg.
Beschadigingen
Een straatboom wordt vaker blootgesteld aan beschadigingen dan bomen in parken of plantsoenen.
Aanrijschade kan de conditie van de boom zodanig aantasten dat behandeling van de schade
noodzakelijk is voor behoud van de boom.
Plaatselijke groeiplaatsverbetering
De bodem in de stad is vrijwel altijd zodanig verstoord dat de groei van bomen achterblijft. Veel
aandacht moet aan bodemverbetering worden besteed. Dat kan zeer kostenverhogend werken.
Dikwijls is de ruimte voor een eventuele groeiplaatsverbetering zo klein dat het resultaat van korte
duur is. De boom zal altijd aanvullende verzorging nodig hebben. Men kan zich afvragen of de
(blijvende) kosten hiervan opwegen tegen de meerwaarde van de ouder wordende boom.
12

Kwaliteit en problematiek per wijk
In de gemeente Groningen staan 175.000 bomen, ongeveer een boom per inwoner. Het merendeel
hiervan staat in parken, plantsoenen of op particulier terrein. Dit rapport gaat over het resterende deel:
de 70.000 bomen in straten en op pleinen.
Het kwaliteitsbeeld van de gemeentelijke bomen verschilt per gebied en per soort. De woonwijken in
de stad vertonen onderling grote verschillen die te maken hebben met de periode waarin de wijk werd
gebouwd. Vanwege de toen heersende opvattingen over architectuur en vanwege de leeftijd die de
geplante bomen inmiddels hebben bereikt. Per wijk zijn er verschillen in kwaliteit en problematiek.
De schilwijken, voor 1920
De oude stadswijken in de schil rond de binnenstad kennen een heel andere bomenproblematiek dan
de wijken van jongere datum. In Binnenstad-Oost en De Oosterpoort staan weinig bomen. Het
Zuiderpark en de Oranjebuurt hebben een rijk bomenbestand, mede door de royale tuinen bij de
woningen. Het aantal monumentale bomen in beide buurten is uitzonderlijk hoog. De oudste delen van
Zuid, rond het oude dorp Helpman, worden tot het beschermd stadsgezicht gerekend.
Grote delen van de schilwijken ondergingen in de jaren tachtig een metamorfose door de inrichting als
woonerf of groene straat: met veel kleine, gedetailleerde groenaanleg. Na verloop van tijd voldeed
voor de meeste straten deze inrichting niet: te kwetsbaar, te onderhoudsintensief en onoverzichtelijk.
De groeikansen voor de meeste bomen in woonerven en groene straten waren niet optimaal. Veel van
de woonerven en groene straten hebben inmiddels weer een traditionele inrichting gekregen. De
boomaanplant bleef bij de terugkeer naar de traditionele straatinrichting een belangrijk onderdeel van
de ruimtelijke inrichting.
De stadswijken, periode 1920 -1940
Bij de stadsuitleg tussen 1930 en 1940 - de Korrewegwijk, De Hoogte en de Oosterparkwijk - was
kwaliteit van de woon- en leefomgeving een belangrijke doelstelling en werd een prominentere plaats
ingeruimd voor groenaanleg. Door deze wijken lopen twee belangrijke, langgerekte plantsoenen en
groenzones met vijverpartijen: het Molukkenplantsoen en het Pioenpark. Deze zijn recentelijk
ingrijpend gerenoveerd. De woonstraten kregen laanbeplanting bestaande uit voornamelijk lijsterbes,
acacia en meidoorn. Deze aanplant is bij de inrichting tot woonerf of groene straat omgezet in een
minder formele boom- en groenaanplant.
De naoorlogse woonwijken, periode 1950 - 1985
De bouwdrift in deze periode leverde woongebieden op van verschillend karakter; van de
stempelwijken als Vinkhuizen, Paddepoel en Selwerd tot de ‘hofjes’-wijken Lewenborg en Beijum.
De oudere naoorlogse wijken geven veel problemen rond de straatbomen: kwijnende bomen door
slechte plantplaatsen, gezonde bomen door wortelopdruk. Deze wijken in Noord-West verkeren nu op
grote schaal in de wijkvernieuwing, waarbij ook de groenaanleg wordt herzien.
Het stadsdeel Noorddijk bestaat uit de groene wijken Beijum en Lewenborg. Bij aanleg zijn veel
bomen aangeplant volgens het systeem van wijkers en blijvers. De wijkers zijn snelgroeiende en
kortlevende boomsoorten zoals bijvoorbeeld wilg en populier, die Noorddijk in korte tijd een groen
aanzicht gaven. De blijvers zijn de langzamer groeiende, meer duurzame bomen zoals bijvoorbeeld
eiken, linden en beuken. Het systeem gaat ervan uit dat de wijkers worden verwijderd zodra de blijvers
tot wasdom zijn gekomen en in hun licht- en ruimtebehoefte worden gehinderd door de wijkers. Om
voor de toekomst Beijum en Lewenborg te verzekeren van een duurzame bomenstructuur moeten er,
afhankelijk van de waardering per boom, een aantal ‘wijkers’ gekapt worden. Dat geeft tijdelijk
onwennige kale plekken in het dichte groen. In het blijver/wijkersysteem staan de snelgroeiende
boomsoorten zoals wilg en populier minder in aanzien dan de duurzame bomen. Dit wil echter niet
zeggen dat wilgen en populieren ‘automatisch’ minder waardevol zijn dan andere bomen. Zo staan
bijvoorbeeld in het Noorderplantsoen een aantal mooie populieren die hoog gewaardeerd worden.
Zuid is het groenste stadsdeel van de stad. Bij de aanleg van de nieuwere wijken zoals De Wijert,
maar ook bij de herplant in de oudere buurten is gekozen voor snelgroeiende bomen als wilg en
populier of gemakkelijke, kleine bomen zoals de lijsterbes en de meidoorn. Dat geeft een groen, maar
13

wel eenzijdig beeld. Villabuurt en Coendersborg hebben een hoge dichtheid aan monumentale bomen
en een grote rijkdom aan particuliere, waardevolle bomen.
Ook in Zuid zijn veel problemen met wortelopdruk en moesten de laatste jaren veel bomen gerooid
worden. In De Wijert-Zuid moeten op grote schaal de ‘wijkers' gekapt worden om de duurzamere
boomsoorten kans te geven tot verdere ontwikkeling.
De wijken na 1990
De laatste tien jaar is meer aandacht besteed aan de keuze van plantplaatsen. Toch doen zich ook
problemen met de boombeplanting voor in de jongste stadswijken. In de eerstgebouwde deelplannen
van Hoornse Meer geven de bomen in verharding boomwortelproblemen. Dat komt doordat de
boomwortels niet in hun plantsleuf naar beneden kunnen groeien door een te hoge grondwaterstand.
Afgezien van dit wortelprobleem is tien jaar een te korte termijn om uitspraken te doen over de
kwaliteit van de boomstructuur in de nieuwste wijken van de stad zoals Hoornse Meer/Hoornse Park,
De Hunze, Klein Martijn, De Held, Ruischerwaard, Buitenhof en Ruskenveen.
Het buitengebied
De stad groeit tegen haar gemeentegrenzen aan. De oppervlakte aan buitengebied is de laatste jaren
drastisch afgenomen. In het vlakke, Groningse land staan bomen in groepen bij kleine buurtschappen
en rond boerderijen, dan wel als begeleidende windsingels langs de grotere wegen. De bomen bij de
kleine gehuchten en de solitaire boerenbedrijven zijn cultuurhistorisch van waarde. De oudere
exemplaren zijn vaak opgenomen in de lijst monumentale bomen. Het is van belang dat deze voor het
Groningse landschap typerende boomstructuur bewaard blijft en zorgvuldig geïntegreerd wordt in de
(toekomstige) stadsuitleg.
De bedrijfsterreinen
Bedrijfsterreinen liggen meestal in de periferie van het stedelijk gebied. Bomen en groenzones werden
tot voor kort niet van belang geacht voor bedrijfslocaties. Inmiddels spelen ze wel degelijk een rol in
de gewenste uitstraling van deze gebieden, zoals gegadigden en vastgoedbemiddelaars benadrukken.
Over de economische betekenis van bomen gesproken… Met de planontwikkeling van de
bedrijventerreinen Zuid-Oost en Eemspoort heeft de groenaanplant op bedrijfsgebieden een
prominentere plek gekregen. De toenemende belangstelling voor ecologie en zorg voor de historische
Hunzezone waren daar debet aan. De kwaliteit van bomen op bedrijfslocaties is over het algemeen
laag, maar er zijn uitzonderingen.
14

3. Bomenbeheer
Bomenonderhoud
Uit zichzelf begint een jonge boom laag bij de grond een bladkroon te vormen. In de stad is vaak geen
ruimte voor deze natuurlijke groeiwijze. Hier moet de bladkroon hoger beginnen om het verkeer
onderdoor te laten passeren. Daarvoor is begeleidings-snoei nodig. Te lage zijtakken worden
weggehaald. Dat is alleen nodig voor de stedelijke omgeving, niet voor de boom zelf.
Het duurt vaak jaren voordat een boom het eindbeeld bereikt. Gedurende deze fase worden de te lage
zijtakken eens in de drie jaar verwijderd. Wanneer de gewenste kroonhoogte is bereikt heeft de boom
een ‘blijvende kroon’ en is deze begeleidingssnoei niet langer nodig. Hoe hoog de takvrije stam moet
zijn hangt van de standplaats af. De normen voor de doorrijhoogte variëren van 2,50 meter voor voet-
en fietspaden tot 4,60 meter voor autowegen. De vrije stam moet altijd hoger zijn dan dat, omdat de
zijtakken nog twee tot drie meter kunnen doorhangen, afhankelijk van hun lengte en de boomsoort.
De bomen die begeleidingssnoei nodig hebben zijn opgenomen in een driejaarlijks snoeiprogramma.
BORG - Beheerplan Openbare Ruimte Groningen
De gemeente streeft naar een duurzame openbare ruimte. Dat uitgangspunt is niet omstreden. Maar
beheerders, bestuurders en bewoners zitten niet vanzelf op een lijn als het over de uitwerking gaat,
over keuzes en prioriteiten. Vandaar de behoefte het gewenste kwaliteitsniveau helder en duidelijk
vast te leggen in een beheersysteem, het Beheerplan Openbare Ruimte Groningen (BORG). Doel
hiervan is meer structuur en evenwicht te brengen in de onderhoudskwaliteit van de openbare ruimte.
Kort gezegd legt het BORG gegevens vast over de huidige en de gewenste kwaliteit. Daaruit volgt een
planning van de gewenste beheermaatregelen naar soort, frequentie en kosten. Zo wordt de kwaliteit
van de openbare ruimte meetbaar en kunnen over de volle breedte afwegingen worden gemaakt.
De kwaliteitseisen zijn niet overal in de stad dezelfde. Elk deel van de stad, elk zogenaamd
‘structuurelement’ heeft zijn eigen kenmerken. Voorbeelden van structuurelementen zijn de
hoofdstructuur, binnenstad, woonwijken, groen- en recreatiegebieden, bedrijventerreinen. Per
structuurelement is de kwaliteitsdoelstelling beschreven voor de verschillende ‘facetten’ van de
openbare ruimte zoals verharding, meubilair, groen, speelvoorzieningen en zwerfvuil. Ook voor het
facet ‘bomen’ zijn er kwaliteitsdoelstellingen, onderverdeeld naar ‘hoog’, ‘basis’ en ‘laag’.
Hoog: goede kwaliteit. Bomen van hoge kwaliteit zijn vitaal met een gezonde, goed ontwikkelde
kroon en een hoge visuele belevingswaarde. Hun aantal is goed afgestemd op de mogelijkheden van
de groeiplaats. Deze beantwoordt ook aan de eisen die bepalend zijn voor de groei en ontwikkeling
van de betreffende boomsoort.
Basis: voldoende kwaliteit. Bomen van basiskwaliteit zijn vitaal met een redelijk ontwikkelde kroon.
Hun aantal komt nagenoeg overeen met de mogelijkheden van de groeiplaats, die mede daardoor wel
normale maar geen extra zorg vereist.
Zorgplicht
De laatste jaren is het fenomeen zorgplicht voor bomen en stedelijk groen sterk in de belangstelling
komen te staan. De basis voor die zorgplicht vormt het Burgerlijk Wetboek. Daarin staat dat de
gemeente aansprakelijk kan worden gesteld voor schade, veroorzaakt door mankementen aan de
infrastructuur en objecten die onder de gemeentelijke zorg vallen. De bewijslast bij schade ligt bij de
beheerder of eigenaar, niet bij de benadeelde. De gemeente moet kunnen bewijzen dat de schade niet
te wijten is aan achterstallig onderhoud, en dus is ontstaan ‘buiten de macht van de beheerder’.
Deze zorgplicht geldt ook voor het gehele bomenbestand van de gemeente. Bomen kunnen schade
veroorzaken door om te vallen, maar ook door overhangende takken, boomwortels, dood hout en
ziekten. Vooral de oudere bomen langs openbare wegen en voetpaden moeten regelmatig
15

geïnspecteerd worden op aantastingen, dood hout, stabiliteit, laaghangende takken enzovoort.
Richtlijnen voor de visuele beoordeling van bomen zijn opgenomen in de zogenaamde VTA-methode
(visual tree assessment). Bij deze visuele inspectie wordt ook gelet op aantastingen veroorzaakt door
aanrijdingen, vandalisme en door grondwerk aan kabels en leidingen.
De inspectiegegevens worden verwerkt in een onderhoudsprogramma en in de tijdplanning voor
vervolginspectie. Aan de hand van deze gegevens kan worden nagegaan of de beheerder aansprakelijk
kan worden gesteld voor schade aan derden. De frequentie van de inspectie is vooral afhankelijk van
de leeftijd van een boom. Gemiddeld wordt een boom elke drie jaar gelijktijdig met het
snoeiprogramma geïnspecteerd.
Kapbeleid
Een boom die op 1.30 meter hoogte een stamomvang heeft van ten minste 10 centimeter mag niet
zonder meer worden gekapt. Dit geldt voor bomen op particulier en op gemeentelijk terrein. Voor kap
moet een vergunning aangevraagd en verleend zijn. Aan de hand van de kapbepalingen in de
Algemene Plaatselijke Verordening wordt beoordeeld of de boom gekapt mag worden. De directeur
Stadsbeheer heeft een mandaat om namens burgemeester en wethouders kapaanvragen te beoordelen.
Per jaar worden 450 tot 500 kapaanvragen ingediend. Het aantal aangevraagde bomen ligt veel
hoger; één kapaanvraag kan worden ingediend voor meerdere bomen tegelijk. Ongeveer 85% van de
aanvragen heeft betrekking op particuliere bomen.
Monumentale bomen hebben een bijzondere status en moeten om die reden extra worden beschermd.
Daarom gelden voor de kap van monumentale bomen zwaardere criteria dan voor gewone bomen. Pas
na advies van de functionele raadscommissie kan het college van burgemeester en wethouders een
kapvergunning voor een monumentale boom afgeven.
Bij het maken van gemeentelijke plannen is het van belang in alle planfasen rekening te houden met
het groen in het plangebied. De emoties kunnen hoog oplopen als er iets misgaat in de
kapvergunningsprocedure en de daaraan verbonden informatieverstrekking. Richtlijnen voor kappen,
verplanten en herplanten van bomen in de openbare ruimte zijn opgenomen in de brochure Over de
bomen en het bos. Deze is bedoeld voor intern gebruik binnen de gemeentelijke organisatie. De
richtlijnen moeten ertoe leiden dat het bomenbestand in alle planfasen en in elk willekeurig plangebied
zorgvuldig wordt behandeld.
Beleidsregels afhandeling kapaanvragen
De beoordeling van kapaanvragen is vaak een lastige zaak. Om zo objectief mogelijk te beoordelen
wordt sinds enige tijd gebruik gemaakt van een systematiek die is ontwikkeld door adviesbureau
Groenestein en Borst in samenwerking met de gemeente. Deze beleidsregels zijn in januari 2001 door
het college vastgesteld.
Aan de hand van een aantal helder omschreven kenmerken worden zowel de waardering als de
overlast van een boom uitgedrukt in punten. Hoe hoger het aantal punten, hoe hoger de boom wordt
gewaardeerd c.q. hoe groter de overlast is die een boom veroorzaakt. Aan de hand van de uitkomst
wordt afgewogen of de kapvergunning al dan niet wordt verleend. In het algemeen geldt dat geen
kapvergunning wordt verleend wanneer de waardering boven de 30 punten ligt en de overlast onder de
50 punten. Als volgens de score een kapvergunning uit het oogpunt van boomwaardering moet worden
geweigerd en uit oogpunt van overlast moet worden verleend, zal een nadere afweging gemaakt
moeten worden. Daaruit kan bijvoorbeeld voortkomen het opleggen van een herplantplicht of in plaats
daarvan een financiële compensatie.
Er zijn ook situaties waarin toetsing aan ‘waardering’ en ‘overlast’ geen uitkomst biedt. Te denken
valt aan bouwplannen waarvoor bomen of heesters moeten verdwijnen. Bij het beoordelen van de
kapaanvraag moet dan worden nagegaan of er voldoende rekening is gehouden met de aanwezigheid
van de houtopstand bij het ontwerpen van de plannen. Is dit niet het geval dan moeten de bouwplannen
zodanig worden aangepast dat de houtopstand behouden kan blijven.
16

Subsidieverordening particuliere monumentale houtopstanden
In 1996 is Stadsbeheer begonnen met inventariseren van de monumentale bomen in de stad. Uit de
gegevens is in 1998 een lijst samengesteld waarop zowel de monumentale bomen van de gemeente als
die van particuliere eigenaren per soort en aantallen zijn aangegeven. Volgens deze lijst bezit
Groningen bijna 3000 monumentale bomen, waarvan ruim 1100 op particulier terrein. Het bestand
monumentale bomen wordt om de drie jaar geactualiseerd. Met het toekennen van de monument-
status gaat de gemeente ervan uit dat de eigenaar levensverlengende maatregelen neemt om de boom
in stand te houden. De gemeente erkent echter de stedelijke waarde van dit privé-bezit en zal dan ook
een bijdrage leveren in de kosten voor het onderhoud door middel van subsidie.
Het doel van de subsidieverlening is het ondersteunen van particuliere boomeigenaren bij het
instandhouden van monumentale bomen. Per adres wordt de helft van de onderhoudskosten vergoed
tot een maximumbedrag van € 500,-. Per eigenaar kan slechts eenmaal in de 15 jaar een subsidie
worden verleend. De subsidieverordening particuliere monumentale houtopstanden is in januari 2002
vastgesteld door de gemeenteraad.
17

4. Gewenste bomenstructuur
Uitgangspunten
De straatbomen moeten op een aanvaardbaar kostenniveau kunnen worden beheerd. Dat leidt
onvermijdelijk tot de vraag of alle bomen van evenveel belang zijn en even optimaal onderhouden
moeten worden. Om in de toekomst verkeerde soortkeuzes te vermijden moet een ‘gewenste
bomenstructuur’ antwoord kunnen bieden op de vraag welke boomsoort en -grootte geschikt is voor
welke straat. De kwaliteit en karakteristiek van de huidige straatbomen en de hoge kosten door
beheerproblemen vormen de uitgangspunten voor het vaststellen van deze ‘gewenste bomenstructuur’.
Het bomenonderhoud, waarbij de straatbomen driejaarlijks worden gesnoeid, staat los van het
bomenstructuurplan.
Inventarisatie van de huidige straatbomen
Per straat zijn alle straatbomen geïnventariseerd op kwaliteit en boomgrootte (bijlage 1 t/m 8).
Bij de kwaliteit is gelet op de vitaliteit van de straatbomen. Deze is weergegeven in drie categorieën.
Goed: de bomen in de bomenstructuur zijn gezond,
Voldoende: de bomen in de bomenstructuur groeien redelijk, maar zijn door diverse oorzaken niet in
optimale conditie.
Slecht: de bomen in de bomenstructuur zijn niet gezond,
Bovenstaande kwalificering is in kaart gebracht door groene, oranje en rode kleurbanen. In een
oogopslag is zo te zien in welke straten kwalitatief goede, voldoende of slechte straatbomen staan.
Naast de vitaliteit van de bomen is ook de kwaliteit van de huidige bomenstructuur geïnventariseerd.
Deze is echter niet op de kaart aangegeven, maar is per straat benoemd in bijlage 1 t/m 8 in de kolom
‘Kwaliteit boomstructuur’. Is de kwaliteit goed dan is de bomenstructuur intact. Is deze echter
voldoende dan vertoont de bomenstructuur kleine gaten en bij een slechte kwaliteit vertoont de
bomenstructuur grote gaten.
De boomgrootte - dat wil zeggen de hoogte die een volwassen boom kan bereiken - is op de kaart
aangegeven door een zwarte lijn naast de kwaliteitskleur. Ook hier drie categorieën.
1 e grootte: bomen zijn of worden hoger dan 12 meter, weergave: doorlopende lijn.
2 e grootte: bomen tussen 6 en 12 meter, weergave: stippellijn.
3 e grootte: bomen blijven kleiner dan 6 meter, weergave: geen lijn.
Naast de kwaliteit en de boomgrootte geeft de kaart ook de boomrijen aan. Een dubbele kleurbaan
betekent dat zich in de straat aan weerszijden bomen bevinden. Bij een enkele kleurbaan staan de
straatbomen aan één zijde van de straat.
Gewenste bomenstructuur
Op de kaart ‘gewenste bomenstructuur’ (bijlage 1 t/m 8) is per straat aangegeven welke boomgrootte
wenselijk is. Dit hangt af van de hoeveelheid ruimte die een boom vraagt. Een boom van de eerste
grootte moet een behoorlijke ruimte om zich heen hebben, wil de volwassen boom niet door zijn
omvang problemen gaan opleveren. Bomen moeten echter ook niet te klein zijn voor hun omgeving,
dan gaat hun effect verloren. Bomen van de derde grootte vallen al gauw in het niet op een groot plein
of langs een brede straat.
In veel straten is de gewenste bomenstructuur aanwezig. De boomgrootte-aanduiding op de
kwaliteitskaart komt dan overeen met die op de kaart van de gewenste bomenstructuur. Er zijn echter
ook straten waar dit niet het geval is. Daar zouden de straatbomen beter vervangen kunnen worden
door bomen van de juiste grootte. Gezonde bomen zullen echter niet zomaar gekapt worden. De plaats
die een straat inneemt in het stedelijk netwerk en de huidige kwaliteit van de straatbomen bepalen de
18

prioriteit van vervanging. Bomen met een slechte kwaliteit die langs een wijkontsluitingsweg staan,
zullen eerder worden vervangen dan bomen in een woonstraat die (nog) geen problemen opleveren.
Tijdens de inventarisatie van de straatbomen op kwaliteit en boomgrootte is ook gelet op
aanwezigheid van beheerproblemen. Het opdrukken van de verharding door boomwortels is een veel
voorkomend probleem. Dit kan zowel het gevolg zijn van een verkeerde keuze van het
verhardingsmateriaal als door een verkeerde keuze van de boomsoort.
In straten met ernstige boomwortelproblemen blijkt het herstellen van de verharding slechts een
tijdelijke oplossing te zijn. Na enkele jaren wordt de verharding opnieuw opgedrukt en moet nogmaals
een investering worden gedaan. Meer efficiënt is dan het aanpassen van de bomenstructuur zelf,
waarbij een boomsoort wordt gekozen die benedenwaarts wortelt, c.q. minder neiging heeft de
verharding op te drukken. Wanneer de mogelijkheid aanwezig is om de straatbomen in een nabij
gelegen plantsoen- of grasstrook te planten, heeft dit zeker de voorkeur. In straten met matige of lichte
boomwortelproblemen is plaatselijk herstel van de verharding voldoende.
Vanwege de structuurbepalende werking van straatbomen en hun stedenbouwkundige, ecologische,
cultuurhistorische en recreatieve functie moet worden voorkomen dat grote gaten in de
bomenstructuur ontstaan. Wanneer de kwaliteit van de huidige bomenstructuur voldoende of slecht is
moeten de gaten in de structuur dan ook waar mogelijk worden opgevuld. Ook moeten bomen met een
slechte conditie en dode bomen worden vervangen door nieuwe bomen op plaatsen waar dat gewenst
is. In een aantal straten staan geen straatbomen, terwijl daar wel ruimte voor is en bomen vanuit
stedenbouwkundig oogpunt ook gewenst zijn. In deze straten moeten straatbomen worden aangeplant.
Investeringsniveaus
De meest sympathieke oplossing voor beheerproblemen bij straatbomen is: alle bomen maximaal
onderhouden. Dit houdt in dat elke straatboom geregeld onderhoud krijgt en dat extra wordt
geïnvesteerd in groeiplaatsverbetering. Omdat dit een zeer kostbare aanpak is, moet de vraag gesteld
worden of de meest sympathieke oplossing ook reëel is. Als schaarse middelen moeten worden
verdeeld komt een keuzevraagstuk aan de orde. Alle bomen evenveel? Is elke boom even waardevol?
Het antwoord moet ontkennend luiden. Aan een straatboom van stedelijk belang moet meer waarde
worden toegekend dan aan een straatboom zonder meer. De gebruiksintensiteit van de stad en de
daaraan verbonden hiërarchie van ruimtelijke structuren bepalen het belang en daarmee het
investeringsniveau van de straatboom. Op de kaart ‘gewenste bomenstructuur’ is met paarse lijnen
aangegeven of een straat tot een hoofdstructuur of een nevenstructuur behoort. Afhankelijk hiervan
ontstaan twee investeringsniveaus voor straatbomen:
1. Hoog (hoofdstructuur)
De straatbomen waarin veel wordt geïnvesteerd maken onderdeel uit van de hoofdstructuur. Een straat
kan tot de hoofdstructuur behoren om vier redenen:
· heeft een belangrijke stedenbouwkundige functie
· maakt deel uit van de ecologische structuur
· maakt deel uit van een recreatieve route
· behoort tot een beschermd stadsgezicht.
In de meeste gevallen zal een straat tot de hoofdstructuur behoren vanwege de stedenbouwkundige
betekenis.
De straatbomen in een hoofdstructuur moeten onderlinge samenhang vertonen en bovenstaande
functies versterken. Daarom is het belangrijk dat de lijnvormige structuur van straatbomen geen gaten
vertoont. Daarnaast moeten de bomen alle kansen krijgen om uit te groeien tot een duurzame en
kwalitatief hoge straatbomenstructuur. Om dit te kunnen realiseren zal veel geïnvesteerd moeten
worden in zowel de groeiplaats als de bomen zelf zodat problemen worden opgelost of worden
voorkomen. Dit betekent dat bij aanplant bomenzand, drainage en beluchting wordt aangebracht. Ook
zullen bij aanplant bomen met een grotere stamdikte worden gebruikt, zodat het gewenste beeld eerder
wordt bereikt.
19

De richtprijs voor het planten van straatbomen in de hoofdstructuur bedraagt gemiddeld € 4500 per
boom inclusief groeiplaatsverbeterende maatregelen. Hierbij wordt uitgegaan van aanplant van een 1 e
grootte boom. Wanneer een boom van de 2 e of 3 e grootte wordt aangeplant in de hoofdstructuur
bedraagt de gemiddelde prijs per boom respectievelijk € 3000,- en € 1500,-.
2. Laag (nevenstructuur)
De straatbomen waarin minder wordt geïnvesteerd staan in de nevenstructuur. Deze straten hebben
geen primaire verbindingsfunctie maar wel een woonfunctie. De bomen verfraaien de straat maar
versterken geen stedenbouwkundige structuren. Dit wil niet zeggen dat de bomen niet waardevol zijn.
Wel dat de keuze anders kan uitvallen als zij problemen gaan krijgen of veroorzaken. Dan kan worden
overwogen geen extra herstelmaatregelen te treffen maar een nieuwe boom te planten. Hierbij zullen
geringe groeiplaatsverbeterende maatregelen worden uitgevoerd, zoals het aanbrengen van bomenzand
en zullen bomen met een kleinere stamdikte worden gebruikt. De richtprijs voor het planten van
straatbomen in de nevenstructuur bedraagt gemiddeld € 250 per boom inclusief geringe
groeiplaatsverbeterende maatregelen. Hierbij wordt uitgegaan van aanplant van een 3 e grootte boom.
Wanneer een boom van de 1 e of 2 e grootte wordt aangeplant in de nevenstructuur bedraagt de
gemiddelde prijs per boom respectievelijk € 1250,- en € 800,-.
Het verschil in investering wordt veroorzaakt doordat in een hoofdstructuur meestal een grotere boom
wordt aangeplant (zowel in boomgrootte als in omtrek van de stam bij aanplant van een nieuwe boom)
dan in een nevenstructuur. Een grotere boom betekent een groter plantgat, dus ook een hogere
investering om de groeiomstandigheden in dit plantgat te verbeteren.
In onderstaande tabel en figuur op de volgende bladzijde zijn de verschillende gradaties in investering,
die liggen tussen € 4500,- voor aanplant van een 1 e grootte straatboom in de hoofdstructuur en €
250,- voor aanplant van een 3 e grootte straatboom in de nevenstructuur, per structuur en boomgrootte
weergegeven.
STRUCTUUR BOOMGROOTTE
1 e grootte (> 12 m) 2 e grootte (>6

Nevenstructuur Hoofdstructuur Huidige situatie
1 e grootte 2 e grootte 3 e grootte

‘Overbomen’
De hoeveelheid bomen in nabijgelegen plantsoenen of aangrenzende parken in een straat speelt een
belangrijke rol bij de bepaling of straatbomen van betekenis zijn. Met name in de vooroorlogse wijken
vormen straatbomen vaak het enige groen in een straat. Als deze bomen moeten verdwijnen door
ziekte of andere oorzaken is herplant van belang. Omgekeerd zouden straatbomen weinig toegevoegde
waarde kunnen hebben in een straat waar al veel bomen in plantsoenen of aangrenzende parken staan.
In wezen zijn die bomen ‘over’. Zodra deze bomen overlast gaan veroorzaken, ziek worden of
doodgaan kunnen ze worden verwijderd zonder hiervoor nieuwe bomen in de plaats te zetten. Deze
bomen worden aangeduid met ‘overbomen’. Tot deze categorie bomen behoren ook de straatbomen in
verharding die in de huidige situatie veel overlast geven, maar waarbij het mogelijk is om de bomenstructuur
opnieuw op te zetten in een nabij gelegen groen- of grasstrook. De ‘overbomen’ zijn door
middel van een gele kleurbaan op de kaart ‘gewenste bomenstructuur’ aangegeven.

5. Financiële verkenning
De gemeentelijke middelen voor de stadsbomen zijn jarenlang vooral ondergronds uitgegeven. Vanaf
1990 heeft de boomwortelproblematiek financieel gedomineerd. Vanuit zowel de groen- als de
wegenbudgetten is de afgelopen twaalf jaar fors geïnvesteerd in het herstellen van door boomwortels
opgedrukte verharding. In de eerste jaren werd hiervoor jaarlijks circa € 225.000,- uit de
bomenbegroting besteed. Vanaf 1997 kreeg de aanpak meer structuur en werd elk jaar een bedrag van
ca. € 340.000,- besteed aan boomwortelprojecten. Naast deze onderhouds-ingrepen van OW is ook uit
andere bron geput voor de boomwortelaanpak, bijvoorbeeld bij rioolsanering en bij wijkvernieuwingsprojecten.
Vinkhuizen is daarvan een goed voorbeeld.
Op deze wijze zijn jarenlang vrijwel alle groot-onderhoudsbedragen voor bomen gebruikt voor herstel
van verharding. Daardoor is investeren in de kwaliteit van de bestaande bomenstructuur nauwelijks
mogelijk geweest. Hoewel boomwortels ook in de toekomst extra verhardingsonderhoud nodig zullen
maken zijn de achterstanden op dit moment grotendeels weggewerkt. De komende jaren kan dan ook
de kans worden aangegrepen in het onderhoudsbudget meer prioriteit te geven aan de kwaliteit van de
bomen zelf. Zo kan op termijn een optimaal straatbomenbestand ontstaan.
Prioriteiten
Dat optimale straatbomenbestand kan niet in korte tijd worden gerealiseerd, de budgetten laten dat niet
toe. Daarom moet worden gekozen in welke straten de bomen als eerste aandacht krijgen en in welke
straten het realiseren van de gewenste bomenstructuur naar de toekomst wordt geschoven. Een goed
uitgangspunt is het structuurniveau waartoe een straat behoort. Ook de huidige kwaliteit van de bomen
- en boomwortels - in een straat spelen een rol.
Omdat boomwortels de verharding zo kunnen opdrukken dat gevaarlijke situaties ontstaan voor
voetgangers zal de prioriteit om de verharding te herstellen anders liggen dan die van het verbeteren
van de kwaliteit van de straatbomen. Bij ernstige boomwortelproblemen is de gevarenkans het grootst
waardoor herstel van de verharding hoge prioriteit heeft ongeacht of de straat tot een hoofd- of
nevenstructuur behoort. De prioriteit voor maatregelen met betrekking tot de bomen zelf wordt
bepaald door de huidige kwaliteit van de bomen. Hoe slechter die is, hoe hoger de prioriteit.
Meestal is de aanleiding tot optimaliseren van de bomenstructuur óf een matige boomkwaliteit óf de
aanwezigheid van boomwortelproblemen. Het is bijna nooit én-én. In straten waar de kwaliteit van het
groen slecht is ligt de verharding er veelal prima bij. En waar boomwortels de verharding aantasten
verkeren de bomen vaak in uitstekende conditie, vandaar ook hun groeidrang. De straten waarin
bomen een matige kwaliteit hebben en toch boomwortelproblemen veroorzaken zijn een uitzondering.
De omgekeerde situatie - waarin de bomen floreren en geen boomwortelproblemen optreden - vormt
het einddoel van deze notitie.
Prioriteitsbepaling
Prioriteit
Boomwortelproblematiek Kwaliteit bomenstructuur
Ernstig
Matig
Hoofdstructuur I I II I II III
Nevenstructuur I II III II III III
Licht
23
Slecht
Voldoende
Goed
I= zeer hoge prioriteit, II= hoge prioriteit, III= lage prioriteit

‘Meeliften’ met projecten
Deze prioriteitsbepaling geeft slechts een indicatie op grond van het bomenbelang op zich. Maar
wanneer het mogelijk is ‘mee te liften’ heeft dat de voorkeur ongeacht de indicatie. Met name in
hoofdstructuren zal waar mogelijk voor een integrale aanpak worden gekozen, omdat zo de hoge
kosten van deze veelal grotere projecten gespreid kunnen worden over de verschillende disciplines van
de openbare ruimte. Dit kan betekenen dat in een straat met een hoge boom-prioriteit toch gewacht
wordt met aanpak omdat straks meegelift kan worden met een ander project. Omgekeerd kunnen de
bomen in een straat met een lagere prioriteit eerder aan de beurt komen als daar om andere redenen de
straat wordt aangepakt.
Een aantal grote projecten waarmee het bomenstructuurplan de komende jaren kan meeliften zijn:
· CiBoGa
· Centrumzone Lewenborg
· wijkvernieuwingsprojecten
· aanleg openbaarvervoers-assen
· Stationsgebied.
Daarnaast kan worden meegelift met kleinere projecten in het kader van het groenuitvoeringsplan
(gup) of het wegenuitvoeringsplan (wup).
Naast projecten waarin de boomkwaliteit bij de integrale aanpak wordt meegenomen zijn er ook een
aantal plaatsen waar de boomkwaliteit dringend aandacht vraagt zonder dat meeliften tot de
mogelijkheden behoort: Vismarkt, diepenring, Hereweg, Friesestraatweg.
Het betreft hier veelal hoofdstructuren met een hogere prioriteit. Om in deze straten een optimale
straatbomenstructuur te realiseren is het nodig afzonderlijk middelen te reserveren.
Financiële consequenties
Het inventariseren en uitwerken van de bomenstructuur vraagt veel tijd. Daarom is dat eerst gedaan
voor een deel van de stad: stadsdeel Zuid. Medio 2003 kan de uitwerking voor de overige stadsdelen
zijn afgerond.
In bijlage 1 t/m 8 zijn per straat in Zuid de inventarisatiegegevens, de gewenste boomgrootte of
boomsoort, de prioriteit van uitvoering en de benodigde maatregelen inclusief financiële consequenties
vermeld. De financiële consequenties zijn uitgesplitst naar ‘verharding’ en ‘bomenstructuur’.
‘Verharding’ heeft betrekking op de kosten om de verharding te herstellen als gevolg van wortelgroei.
‘Bomenstructuur’ heeft betrekking op het budget voor het omvormen, aanvullen, vervangen of
verwijderen van bomen om een optimale straatbomenstructuur te bereiken.
Voor de aanplant van bomen in een hoofdstructuur is een richtprijs aangehouden van € 4500,- per
boom voor een 1 e grootte, € 3000,- per boom voor een 2 e grootte en € 1500,- per boom voor een 3 e
groootte. Voor de aanplant van bomen in een nevenstructuur is uitgegaan van een richtprijs van €
1250,- per boom voor een 1 e grootte, € 800,- voor een 2 e grootte en € 250,- voor een 3 e grootte.
Vanuit een belangrijke stedenbouwkundige, ecologische, cultuurhistorische of recreatieve betekenis
wordt veel waarde gehecht aan een duurzame en kwalitatief hoge straatbomenstructuur in
hoofdstructuren. Om die te realiseren is een hoge investering nodig in de groeiplaats van een boom.
Een nevenstructuur heeft een minder belangrijke stedenbouwkundige functie waardoor een lagere
investering in de bomen vaak voldoende is.
In de volgende tabel staan de financiële gegevens weergegeven voor de beoogde maatregelen per
buurt in het stadsdeel Zuid.
24

Bomenstructuur Verharding Totaal
Zeeheldenbuurt € 573.000 € 35.000 € 608.000
Oosterpoort € 177.500 € 0.000 € 177.500
Hereweg/Rivierenbuurt € 703.500 € 132.500 € 836.000
Helpman/De Wijert Noord € 321.500 € 347.000 € 669.000
Villabuurt Oost/Helpman Oost/ € 617.750 € 22.500 € 640.250
Coendersborg
De Wijert Zuid/ Villabuurt West € 469.500 € 0.000 € 469.500
Laanhuizen/Grunobuurt € 249.500 € 85.000 € 334.500
Corpus den Hoorn Noord € 422.500 € 197.500 € 620.000
Corpus den Hoorn Zuid € 302.500 € 110.000 € 412.500
Stadsdeel Zuid € 3.837.250 € 930.000 € 4.767.250
Om de gewenste bomenstructuur in stadsdeel Zuid te realiseren is in totaal € 4.767.250,- nodig.
Hiervan € 3.837.250,- voor het optimaliseren van de bomenstructuur, € 930.000,- voor het herstellen
van de verharding. Ongeveer eenderde van de totale kosten voor verharding is afkomstig uit de Wijert-
Noord, de enige buurt in Zuid waar deze kosten hoger zijn dan de kosten voor de bomenstructuur. In
de overige buurten varieert dit verhardingsbudget tussen € 0,- en € 197.500,- ; in de Oosterpoort, de
Wijert-Zuid en Villabuurt West behoeft niet (meer) geїnvesteerd te worden in herstel van opgedrukte
verharding.
Het benodigd budget voor het optimaliseren van de bomenstructuur loopt uiteen van € 177.500,- voor
de Oosterpoort tot € 703.500,- voor de Hereweg/Rivierenbuurt. Ook in Villabuurt-Oost, Helpman-
Oost, Coendersborg en de Zeeheldenbuurt is veel geld nodig voor de straatbomenstructuur.
In de volgende tabel worden de financiën van stadsdeel Zuid uitgesplitst naar hoofd- en
nevenstructuur en prioriteit.
Prioriteit I Prioriteit II Prioriteit III Totaal
bomenstruct. verharding bomenstruct. verharding bomenstruct. verharding
Hoofdstructuur € 1.734.000 € 30.000 € 665.000 € 95.000 € 437.000 € 0.000 € 2.961.000
Nevenstructuur € 27.500 € 135.000 € 329.000 € 395.000 € 664.750 € 275.000 € 1.806.250
Totaal € 1.761.500 € 165.000 € 994.000 € 490.000 € 1.101.750 € 275.000
Totaal per
prioriteit
€ 1.926.500 € 1.484.000 € 1.356.750 € 4.767.250
Van het totaal benodigd budget voor Stadsdeel Zuid is ca. tweederde deel, dat wil zeggen drie miljoen
euro, benodigd voor de hoofdstructuur de komende jaren. Het realiseren van een optimale
straatbomenstructuur in de hoofdstructuur heeft hoge prioriteit waardoor de eerstkomende jaren iets
meer dan anderhalf miljoen hiervoor benodigd zal zijn. Op de middellange en lange termijn zal juist
meer geïnvesteerd moeten worden in de bomen in de nevenstructuur.
De meest ernstige verhardingsproblemen door wortelopdruk zijn inmiddels opgelost. Waar nu nog
boomwortelproblemen bestaan betreft het vaak lichte tot matige schade. Deze hebben een prioriteit II
of III waardoor juist over een aantal jaren weer meer budget benodigd is voor herstel van verharding.
Zie bijlage 9 voor een totaaloverzicht van de kosten per buurt.
‘Zuid’ is een groot stadsdeel met veel differentiatie in aard en leeftijd van de woonomgeving. Daarom
kan deze uitwerking voor het stadsdeel Zuid met redelijke accuratesse worden vertaald naar de stad als
geheel. De komende jaren is naar raming een bedrag van 14,5 miljoen euro nodig voor een goede en
gezonde bomenstructuur in de hele stad.
25

Deze kosten zijn deels geraamd op basis van het benodigd budget voor stadsdeel Zuid. Daarnaast zijn
per stadsdeel de hoofdstructuren benoemd waarvan nu al duidelijk is dat de bomenstructuur opnieuw
moet worden opgezet. Het benodigd budget voor deze straten is bepaald op basis van het aantal te
planten bomen. Voor alle opnieuw op te zetten hoofdstructuren is stadsbreed, inclusief stadsdeel Zuid,
een bedrag nodig van 5,2 miljoen euro.
Voor de nevenstructuren en de overige hoofdstructuren van de stad zijn de kosten bepaald door
vergelijking met het budget van een vergelijkbare buurt uit stadsdeel Zuid. Hierbij moet nog wel een
correctie naar oppervlak worden uitgevoerd. Zo moet voor Lewenborg het budget van de
referentiebuurt - De Wijert-Zuid - met 2,5 worden vermenigvuldigd omdat Lewenborg circa 2,5 keer
zo groot is als De Wijert-Zuid.
Voor Hoogkerk, Schildersbuurt en Kostverloren is deze correctie niet nodig. Deze buurten zijn op dit
moment al geïnventariseerd waardoor de totale kosten bekend zijn. Zie bijlage 10 voor de bedragen
per hoofdstructuur en de inschatting per buurt voor de gehele stad.
Dekking
Van de benodigde 14,5 miljoen euro kan naar verwachting voor circa 2,5 miljoen euro worden
meegelift met andere projecten zoals vervoersassen, wijkvernieuwing, stationsgebied. Daarnaast is
vanuit de beheerbegroting jaarlijks een bedrag beschikbaar van € 340.000,-. Via de besluitvorming
over de keuzenota 2003 komt voor het bomenstructuurplan, als onderdeel van de BORG toekenning,
beschikbaar:
2003: 0,1 miljoen, euro totaal budget = € 100.000 + € 340.000 = € 440.000
2004: 0,3 miljoen, euro totaal budget = € 300.000 + € 340.000 = € 640.000
2005: 0,3 miljoen, euro totaal budget = € 300.000 + € 340.000 = € 640.000
2006: 0,3 miljoen, euro structureel totaal budget = € 300.000 + € 340.000 = € 640.000
Uitgaande van bovenstaande bedragen en 0,3 miljoen euro structureel vanaf 2006 zal het
bomenstructuurplan in 19 jaar kunnen worden voltooid.
26