Nieuwsbrief 171 – 15 februari 2013 – pag. 1 Inhoudsopgave ...

Eerste explosies derivatentijdbom bedreigen wereldwijd financieel systeem
Deutsche Bank in problemen door onverwacht miljardenverlies - Ex-IMF hoofdeconoom waarschuwt voor
supercalamiteit Europees bankensysteem
De Deutsche Bank, het Italiaanse Monte dei Paschi en de Spaanse
bank Santander kampen met miljardenverliezen. Het gaat
vooralsnog om 'slechts' eencijferige miljardenbedragen, maar het
betreft hier wel de eerste explosies in de omgeving van de
gigantische derivatentijdbom die het hele wereldwijde financiële
systeem kan doen omvallen.
In het vierde kwartaal boekte de Deutsche Bank een enorm verlies
van € 2,2 miljard euro, wat zelfs voor de grootste pessimisten een
onaangename verrassing was. Veel analisten hadden zelfs op
winst gerekend. De top van de DB wijt 1 miljard van het verlies aan 'gerechtskosten' in verband met het
Libor-schandaal. € 1,9 miljard ging echter verloren aan veel zorgwekkender zaken, namelijk aan
afschrijvingen voor 'waardeverminderingen van zaken- of firmawaarden en andere immateriële
vermogenswaarden.' Deze vage financiële omschrijving kan niet verhullen dat het hier mogelijk om het topje
van de ijsberg gaat, namelijk de al jaren gevreesde derivatenbom. De DB is de meest bespeculeerde bank
ter wereld en voert ook met een nieuwe leiding nog steeds de strategie dat het rendement op eigen kapitaal
(return on equity) de belangrijkste peiler is. Dat klinkt goed maar betekent feitelijk niets. De echte bedreiging
komt uit de derivatenhandel die niet op de balansen staat.
'Deutsche Bank knoeide met cijfers'
Volgens voormalige medewerkers heeft de DB gerommeld met de cijfers om zo een bailout door de staat te
ontlopen. Financieel topmanager Stefan Krause bestrijdt dat de bank iets verkeerd heeft gedaan, maar
vaardigde wel een even verhelderende als verontrustende verklaring uit waaruit blijkt dat de bank zelf
bepaalt hoeveel risico er aan bepaalde waardepapieren en financiële producten kleeft.
Juist dat is het grote gevaar, betoogt voormalig hoofdeconoom van het IMF Simo Johnson. Volgens hem zou
de DB al lang gedwongen moeten zijn het eigen kapitaal te verhogen. Stanford-wetenschapper Anat Admati
schrijft al jaren dat er buiten de officiële balans van de DB enorme risico's zijn aangegaan met de handel in
derivaten, risico's die met 'creatieve' berekeningen worden weggemoffeld.
ECB chef Draghi in opspraak
De Italiaanse bank Monte dei Paschi di Siena heeft vanwege de riskante handel in derivaten opnieuw
miljarden van de belastingbetalers nodig om overeind te blijven. Door dit schandaal is ook ECB president
Mario Draghi in opspraak gekomen, omdat hij als president van de Italiaanse centrale bank nalatig zou zijn
gebleven bij de controle op Monte dei Paschi en -in tegenstelling tot wat hij beweert- al tijden op de hoogte
was van de riskante derivatenhandel van de naar verluid oudste bank ter wereld. (2)
'Medelijden met Duitse belastingbetaler'
Waarnemers gaan er daarom vanuit dat het onverwachte miljardenverlies van de DB eveneens met deze
derivatenhandel te maken heeft, mede omdat de opgegeven oorzaak -'gerechtskosten'- door banken
doorgaans wordt gebruikt om de echte redenen van verlies te verhullen. Ex IMF econoom Johnson
waarschuwt daarom dat 'de Duitse belastingbetalers erg bezorgd moet zijn'. De Deutsche Bank is immers
'too big to fail' en zal bij problemen zonder twijfel met enorme sommen belastinggeld overeind worden
gehouden.
Supercalamiteit
'Duitsland heeft diepe zakken,' aldus Johnson. 'Veel mensen staan in de rij om de Duitsers geld uit de
zakken te kloppen, maar de rijkdom en het geduld van het Duitse volk hebben zijn grenzen.' De DB test nu
met de publicatie van het miljardenverlies hoeveel de Duitsers nog bereid zijn te slikken. 'We moeten medelijden
met de Duitse belastingbetaler hebben,' stelt Johnson, die erop wijst dat het verlies in combinatie met
het MPS schandaal in Italië tot een supercalamiteit voor het Europese bankensysteem kan uitgroeien. (1)
Risico's derivaten voor rekening gewone man
De ongecontroleerde derivatenhandel -volgens schattingen $ 700 biljoen tot $ 1,5 biljard groot, ruim 10 tot
20 x de hoogte van het totale wereld BNP- is niet enkel een risico voor de banken. Uitgezonderd in IJsland
(zie dit bericht) zal de politiek in het Westen de rekening net als in de afgelopen jaren weer op de
belastingbetalers afwentelen. (3)
Bovendien is het aantal nieuwe derivaten ondanks de financiële crisis de afgelopen jaren explosief
gestegen. Dit is een direct gevolg van de bailouts door de politiek, waardoor de banken de boodschap
kregen dat zij ongebreidelde risico's kunnen blijven nemen omdat zij uiteindelijk toch wel gered zullen
worden. Ook in Nederland betaalt de gewone man hier reeds voor door middel van hogere belastingen,
strenge bezuinigingen, slechtere voorzieningen en een verlies van inkomen en koopkracht.
'Gezonde' banken in werkelijkheid failliet
Omdat derivaten rechtstreeks ('over the counter') worden verhandeld verschijnen ze niet op de balansen.
Een op papier gezonde bank kan dus in werkelijkheid totaal bankroet zijn als gevolg van deze zeer
Nieuwsbrief 171 – 15 februari 2013 – pag. 12