Onderzoeksverslag van Theo Wijma en Vera Velstra - Nemo

Samenvatting
Nemoland is een ontmoetingscentrum voor wandelaars en natuurvrienden in het gehucht
Miedzylesie (vroeger Kolonie Ramberg) in het zuidwesten van Polen.
Het gebied in de omgeving van Nemoland is uitstekend geschikt voor biologische en
ambachtelijke landbouw, veeteelt, akkerbouw en/of tuinbouw, gecombineerd met de functies
natuurbeheer, zorg en toerisme.
Polen heeft een oppervlakte van 32.325.000 ha, daarvan wordt 60% gebruikt voor agrarische
doeleinden en 28% is bedekt met bos. Het areaal dat bestemd is voor agrarische gebruik
bestaat voor 80% uit akkerbouw en 20% uit grasland.
De gemeente Stara Kamienica (het onderzoeksgebied) ligt in het zuidwesten van Polen.
Er zijn in de gemeente Stara Kamienica 600 boerenbedrijven. Iedere boer met meer dan een
ha grond staat geregistreerd als agrariër.
De landbouw is na de val van de muur in een sneltrein vaart achteruit geboerd.
Door de EU-toetreding is Polen druk bezig zich aan te passen en de economie beter te
organiseren. Dat heeft zeker als voordeel dat de corruptie en de criminaliteit die het land in
hun greep hadden, gestaag wordt terug gedrongen. Hele regio’s worden langzamerhand
opgeknapt.
De hervormingen van het EU landbouwbeleid, gericht op extensievere productiemethoden en
multifunctionaliteit, zijn voor de kleine boeren in Polen aantrekkelijk. Van de boeren is 40-
60% gericht op zelfvoorziening. Boeren in en rondom Stara Kamienica denken en zeggen
vaak dat ze biologisch produceren.
Het aantal gangbare boeren is nog steeds groter dan het aantal biologische boeren.
Biologische producten in Polen zijn 10 – 15% duurder dan normaal.
Voor Polen is dit het eerste jaar dat ze bij de EU zijn, hierdoor zijn de opbrengstprijzen lager
uitgevallen. Sommige boeren zitten hierdoor financieel in de problemen, omdat ze pas aan het
einde van het jaar hun inkomenstoeslag zullen ontvangen. Een tegenvaller voor de boeren is
dan ook dat Polen de laagste referentieopbrengst heeft (3 ton per hectare) en daarom de
laagste hectarepremie. Bijkomend probleem is dat veel boeren niet kunnen bewijzen hoeveel
grond ze in gebruik hebben. Het kadaster is erg incompleet en het invoeren van alle bekende
gegevens zal nog wel enkele jaren duren.
Polen profiteert met de export van producten volop van de historische uitbreiding van de
Europese Unie. Hierdoor zijn de consumentenprijzen in Polen zelf omhoog gevlogen, een
punt van zorg voor de Poolse Centrale Bank.
Het zijn de grote Poolse landbouwbedrijven die van de export profiteren, maar indirect komt
de gestegen uitvoer ook de kleine boeren ten goede. Die kunnen hun producten nu
makkelijker en tegen hogere prijzen dan voorheen op de binnenlandse markt kwijt.
In Polen komen drie soorten landbouwbedrijven voor. Dit zijn gezinsbedrijven of
eenmansbedrijven, net zo als in Nederland door één gezin gerund. Als tweede soort komen er
coöperatieve landbouwbedrijven voor. Dit zijn vaak ex-staatsbedrijven waar twee of drie
boeren in samenwerken. Dan nog zijn er de oude staatsbedrijven. Dit soort bedrijven is echter
al een zeldzaamheid aan het worden.