Onderzoeksverslag van Theo Wijma en Vera Velstra - Nemo

Mogelijkheden van veeteelt en de verwerking van landbouwproducten in Zuidwest Polen.
5. Bevindingen veldonderzoek
Landbouw in de gemeente Stara Kamienica.
De landbouw is na de val van de muur in een sneltreinvaart achteruit geboerd. Vele mensen
trokken naar de stad om meer geld te verdienen als dat thuis niet meer lukte met de boerderij.
Nu wordt de regio langzamerhand opgeknapt. Vele huizen worden op dit moment
gerenoveerd. Dit is ook wel nodig. Het zijn veel grote, oude, duitse huizen, waar in het
verleden hele families in woonden. Er zijn in de gemeente Stara Kamienica nog 600
boerenbedrijven. Op de helft van de bedrijven is nog agrarische bedrijvigheid. De andere helft
van de bedrijven zijn zeer klein, op deze bedrijven zijn geen agrarische activiteiten meer
aanwezig. Dit uit zich in vele percelen grasland waarmee niets meer gebeurd en
langzamerhand verbossen.
De gemeente Stara Kamienica heeft in totaal 6000 ha akker/weideland, waarvan de helft
akkerbouw is. Er zijn drie voormalig staatsbedrijven. Deze worden nu verpacht en hebben met
elkaar ±1000 ha land.
Met het aantal bedrijven is ook de veestapel gekrompen. Het aantal schapen is sterk gedaald,
er zijn maar enkele veehouders die een paar schapen houden. Maar het toekomstbeeld voor
schapen en vleeskoeien ziet er beter uit dan voor melkkoeien. In de gemeente worden elk jaar
weer minder melkkoeien gehouden. De productie van de koeien stijgt wel ieder jaar met een
kleine hoeveelheid. Doordat de meeste veehouders nog maar een of twee koeien hebben,
wordt de melk voor eigen consumptie gebruikt. Er wordt verse kaas en boter van gemaakt. De
boeren verkopen dit vanuit hun auto in de stad of verkopen het aan de plaatselijke winkel. Het
zelf vermarkten van zuivelproducten levert de boeren een flinke plus op. Eén liter melk brengt
bij consumentenverkoop ± € 0,15 meer op. In de hele gemeente Stara Kamienica zijn nog
maar vier veehouders welke aan de melkfabriek leveren. Deze moeten minstens 200 liter melk
per dag leveren.
In de gemeente Stara Kamienica waren in de communistische tijd drie melkfabrieken.
Destijds kocht de staat alle agrarische producten op. De toenmalige USSR werd vanuit Polen
van voedsel voorzien. Er werd veel subsidie gegeven voor het onderhoud van het land. In de
communistische tijd was grondonderzoek gratis en werd het eenmaal in de vijf jaar
uitgevoerd. Alle gegevens van ieder perceel waren dan ook bekend. De gegevens waren allen
goed geordend. Zelfs op de armste gronden groeiden gewassen en werden goede opbrengsten
gehaald. Tegenwoordig is er geen geld meer voor zulke grond- en gewasonderzoeken en
innovaties. Na de val van de muur werd het land kapitalistisch en moesten boeren zelf voor
afzet gaan zorgen. Boeren met meer dan 500 ha lukte dat wel.Vele staatsbedrijven zijn in het
verval geraakt.
Mentaliteit van de agrariër
De huidige agrariërs nemen geen initiatief. Vroeger had iedere boer gemiddeld 3 koeien, wat
varkens, schapen, kippen enz. De leefbaarheid in de dorpen is er hard op achteruitgegaan. De
boeren zijn gemakkelijk geworden. Als ze in een fabriek meer kunnen verdienen, gaan ze in
een fabriek werken.
De meeste boeren in Polen zijn geen ondernemer meer. Het sociale leven is voor hen veel
belangrijker. Dit geldt ook voor de jeugd, de jeugd gaat veel liever met elkaar aan het werk, in
plaats van in hun eentje op de boerderij moeten ploeteren. De jeugd verdient veel minder geld
op de boerderij dan in de fabriek.
Poolse jongeren werden wel gestimuleerd om in de agrarische sector te gaan studeren door
extra punten op het rapport te geven, of de toelatingeisen te versoepelen. Dit hielp echter niet,
het aandeel agrarische studenten is nu nog maar 5 %. Op het moment zijn er nog twee redenen
Chromiec,oktober 2004. 19