Onderzoeksverslag van Theo Wijma en Vera Velstra - Nemo

Mogelijkheden van veeteelt en de verwerking van landbouwproducten in Zuidwest Polen.
Poolse boeren zullen in 2004; € 45,- per ha.aan inkomenstoeslag ontvangen voor
akkerbouwgewassen. Dit komt overeen met 25% van de inkomenstoeslag die EU-15 boeren
ontvangen. Veeboeren ontvangen €110 per ha. De bedragen kunnen, afhankelijk van de
wisselkoers, nog iets veranderen. Telers van tarwe, hop en tabak kunnen 55% van de
Europese steun ontvangen.
Polen wilde eerst een inkomenstoeslag vaststellen per hectare voor alle landbouwgrond. Het
was een teleurstelling dat niet meer dan 25% inkomenstoeslag betaald mocht worden voor
gewassen waarvoor geen subsidie bestaat in de EU (gewassen zonder garantieprijzen), omdat
een hoger percentage tot concurrentievervalsing zou leiden. In de periode 2004-2006 zal in
totaal 4,3 miljard euro worden betaalt aan inkomenstoeslagen voor Poolse boeren.
Een probleem is dat veel boeren niet kunnen bewijzen hoeveel grond ze in gebruik hebben.
Het kadaster is erg incompleet en het invoeren van alle bekende gegevens zal nog wel enkele
jaren duren. Veel grond is van ouder op kind vererfd zonder dat dit is vastgelegd via de
notaris. Verder wordt veel grond verpacht op basis van mondelinge overeenkomsten, zonder
schriftelijk bewijs. Het gevaar bestaat dat voor dezelfde grond twee of drie keer
inkomenstoeslag geclaimd zal worden.
Het huidige landbouwbeleid geeft echter weinig vertrouwen vanwege het feit dat nu 75% van
de steun naar 25% van de boeren gaat. Dit zijn meestal de grotere boeren. Kleinere boeren
weten vaak niet dat ze in aanmerking komen voor subsidie of hebben de moeite van de
administratie niet voor de subsidie over. (Bron: Boerderij 27-04-2004)
De landbouwsector en de boeren met een levensvatbaar bedrijf kunnen de vruchten plukken
van de Europese solidariteit. Zo gaat er de komende 3 jaar €1,8 miljard naar de modernisering
van de landbouw en plattelandsontwikkeling. € 1,2 miljard van dat geld komt rechtstreeks uit
de EU-potten in Brussel. (Bron: Boerderij 20-07-2004)
Boven alle al genoemde bedragen stelde de EU in juli 2004 nog eens ruim € 830 miljoen extra
ter beschikking voor de modernisering van de Poolse landbouw en de voedselproducerende
industrie. (Bron: Leeuwarder Courant 25-08-2004)
Bedrijfsvormen.
In Polen bestaan nog drie soorten landbouwbedrijven. Dit zijn gezinsbedrijven of
eenmansbedrijven, net als in Nederland door één gezin gerund wordt. Als tweede soort komen
er coöperatieve landbouwbedrijven voor. Dit zijn vaak ex-staatsbedrijven waar twee of drie
boeren in samenwerken. Dan zijn er nog de oude staatsbedrijven. Dit soort bedrijven zijn
echter al een zeldzaamheid aan het worden. In Polen hebben de staatsbedrijven al nooit voet
aan wal kunnen krijgen en degenen welke er waren zijn na de val van het communisme in het
verval geraakt of zijn in de loop van tijd overgenomen door de al genoemde coöperatieve
boeren of ondernemende gezins- of eenmansbedrijven. In tabel 1 is de verdeling van de
landbouwgrond naar ondernemingsvorm te zien.
Tabel 1. Agrarisch landgebruik:
Totaal ha Akkerbouw ha Weideland ha
Provincie Dolnośląski 1157391 89926 249974
Staatseigendom 90486 59199 30978
Gezinsboerderijen 785970 653930 126282
Coöperatieve boerderijen 31713 28084 3547
District Jeleniagorski 24826 10336 14392
Gemeente Stara Kamienica 6206 3041 3149
(Bron: GUS)
Chromiec,oktober 2004. 12