van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit
van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit
van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
juridiaans. Het strijdtoneel rechtstaal 6<br />
verklaren, zo excuseert men zich bij voorba<strong>at</strong>. 8 Het tweede voorbeeld komt uit een gids<br />
voor juridische inform<strong>at</strong>ieoverdracht. De auteur stelt de ‘balans in juridische teksten’ in<br />
beeld voor als een weegschaal met aan één arm ‘zorgvuldigheid’ en aan de an<strong>der</strong>e<br />
‘toegankelijkheid’. 9 Voorbeeld drie deed zich voor in de wetsgeschiedenis <strong>van</strong> Boek 4<br />
<strong>van</strong> het Burgerlijk Wetboek. Toen de Bijzon<strong>der</strong>e Commissie voor de herziening <strong>van</strong> het<br />
Burgerlijk Wetboek haar zorg uitte over de ontoegankelijke taal, veegde de minister het<br />
bezwaar <strong>van</strong> tafel met een beroep op juridische precisie. De commissie aanvaardde zijn<br />
verdediging. 10 In de visie die uit deze voorbeelden spreekt is juridisch taalgebruik een<br />
onevenwichtig compromis. Een verstandige schrijver gebruikt vaktaal, maar niet meer<br />
dan hij nodig heeft om zich nauwkeurig uit te drukken. Leken hebben zich daarbij neer<br />
te leggen. Recht is nu eenmaal moeilijk, juridische precisie en verregaande<br />
toegankelijkheid zijn onverenigbaar.<br />
Deze tweespalt is verklaarbaar, maar het is ook een onvruchtbare simplific<strong>at</strong>ie.<br />
Een simplific<strong>at</strong>ie omd<strong>at</strong> er heel w<strong>at</strong> meer belangen aan te wijzen zijn dan enerzijds<br />
nauwkeurigheid en an<strong>der</strong>zijds begrip. Juristen houden bijvoorbeeld ook om sociale,<br />
institutionele en persoonlijke redenen vast aan de gebruiken <strong>van</strong> hun vak en daar sta<strong>at</strong><br />
weer tegenover d<strong>at</strong> ook in de aanspraak op begrip an<strong>der</strong>e overwegingen meespelen <strong>van</strong><br />
rechtsfilosofische, -politieke en -sociologische aard. Onvruchtbaar omd<strong>at</strong> het, zoals elke<br />
dogm<strong>at</strong>ische tegenstelling, afstemming tussen voor- en tegenstan<strong>der</strong>s verhin<strong>der</strong>t. D<strong>at</strong><br />
terwijl belangen soms wel degelijk samenvallen. De arts die ik eer<strong>der</strong> opvoerde wil d<strong>at</strong><br />
zijn p<strong>at</strong>iënt de diagnose aanvaardt als aanzet tot een doelm<strong>at</strong>ige behandeling. Managers<br />
hebben uitvoer<strong>der</strong>s nodig om hun ideeën in de praktijk te brengen; die moeten dan wel<br />
begrijpen w<strong>at</strong> zij willen. Ook in het recht hebben alle partijen een gemeenschappelijk<br />
belang bij begrip. Hoe kan iemand een wet gehoorzamen die hij slecht begrijpt? Hoe<br />
moet iemand handelen in de geest <strong>van</strong> een vonnis waar<strong>van</strong> hij hoogstens het dictum kan<br />
volgen? En, min<strong>der</strong> r<strong>at</strong>ioneel: weerstand tegen de taal on<strong>der</strong>mijnt het vertrouwen in de<br />
rechtssta<strong>at</strong> en de legitimiteit <strong>van</strong> rechtspraak en wet. Allemaal vol betekenis voor de<br />
samenleving. Rechtstaal ga<strong>at</strong> kortom om meer dan precisie versus toegankelijkheid. Het<br />
8<br />
www.om.nl/Contact/Over deze website (november 2011).<br />
9<br />
Hoogw<strong>at</strong>er 2009, p. 7.<br />
10<br />
Parl. Gesch. erfrecht, p. 44 en 54-55: Kamerstukken I 1967-68, 3771, nr. 73, p. 2-3; Kamerstukken I<br />
1968-69, nr. 133, p. 2.
Change language