van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit
van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit
van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
juridiaans. Conclusie 61<br />
referenten, connot<strong>at</strong>ies en constructietypen. Framing is voor elke taalgebruiker een<br />
dagelijkse bezigheid, bewust of onbewust.<br />
Het gefaseerde receptiemodel rel<strong>at</strong>iveert tevens de tegenstelling tussen juridische<br />
nauwkeurigheid en begrijpelijkheid, een tegenstelling die velen in de discussies over<br />
rechtstaal bijna verabsoluteren. De schrijver die zichzelf opdraagt aan te sluiten bij de<br />
lezer levert rel<strong>at</strong>ief begrijpelijke teksten af. Aansluiting bij de lezer is dan een<br />
(schrijvers)doel naast juridische nauwkeurigheid. De m<strong>at</strong>e waarin beide doelen worden<br />
gehaald geven elk apart een indic<strong>at</strong>ie <strong>van</strong> kwaliteit. De twee komen hoogstens in<br />
conflict waar vereenvoudiging dwingend tot verlies <strong>van</strong> nuance leidt. In die gevallen<br />
moeten de twee waarden tegen elkaar worden afgewogen.<br />
De burger heeft geen absoluut recht op begrip, noch is onbegrip een excuus om<br />
rechtsnormen te negeren. Algemene rechtszekerheid heeft voorrang. De situ<strong>at</strong>ie d<strong>at</strong> elke<br />
burger elke rechtsregel kan bev<strong>at</strong>ten kan nooit bestaan, on<strong>der</strong> meer omd<strong>at</strong> het<br />
bev<strong>at</strong>tingsvermogen <strong>van</strong> mensen te zeer uiteenloopt. Om het begrip <strong>van</strong> het recht te<br />
optimaliseren is het daarom voldoende, maar tevens noodzakelijk, om rekening te<br />
houden met de gemiddeld ontwikkelde en gemiddeld taalvaardige niet-specialist.<br />
Vaststelling <strong>van</strong> zulke ma<strong>at</strong>staven is een politieke handeling.<br />
Maximaal toegankelijke rechtsteksten zijn wel in het belang <strong>van</strong> alle partijen. De<br />
samenleving profiteert er<strong>van</strong> doord<strong>at</strong> controle gemakkelijker wordt en het gezag, de<br />
legitimiteit, de uitvoerbaarheid en de naleving <strong>van</strong> het recht toenemen. De jurist bereikt<br />
een hogere graad <strong>van</strong> nauwkeurigheid door aandacht te schenken aan een hel<strong>der</strong>e<br />
formulering. Hoe ingewikkel<strong>der</strong> de m<strong>at</strong>erie, hoe meer toegankelijkheid loont, tot profijt<br />
<strong>van</strong> lezer én schrijver. Een ontoegankelijk geschreven tekst is moeilijk te begrijpen,<br />
hel<strong>der</strong> schrijven is een voorwaarde voor begrip. Maar daarmee is nog niet duidelijk w<strong>at</strong><br />
hel<strong>der</strong> of toegankelijk schrijven inhoudt. Normen voor geschreven rechtstaal die meer<br />
zijn dan vuistregels vergen empirisch on<strong>der</strong>zoek, gebaseerd op een realistische<br />
taalbeschrijving. Naar mijn insch<strong>at</strong>ting is (radicale) constructiegramm<strong>at</strong>ica het meest<br />
realistisch. Zij la<strong>at</strong> ruimte voor de complexe rel<strong>at</strong>ie tussen taal en denken, waar ou<strong>der</strong>e<br />
theorieën, met name de transform<strong>at</strong>ioneel-gener<strong>at</strong>ieve gramm<strong>at</strong>ica, in beginsel het<br />
eenzijdige traditionele beeld on<strong>der</strong>steunen <strong>van</strong> rechtstaal als de openbaring <strong>van</strong> het<br />
rechtsdenken.
Change language