van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit
van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit
van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
juridiaans. Normen voor geschreven rechtstaal 57<br />
Ne<strong>der</strong>lands recht bieden er enkele verdiepingscursussen aan over aspecten <strong>van</strong> de rel<strong>at</strong>ie<br />
tussen recht en taal, vaak als keuzevak. Ver<strong>der</strong> valt taalbeheersing on<strong>der</strong> vakken met<br />
titels als ‘juridische vaardigheden’, waarin de docenten – juristen – doorgaans naar<br />
eigen goeddunken al dan niet in kunnen gaan op woordkeuze, syntax of stijl. Voor<br />
zover opleidingen al investeren in hel<strong>der</strong> taalgebruik valt het zaad bovendien op<br />
rotsachtige grond. Binnen en buiten de opleiding is juridiaans de norm. Voor studenten<br />
is afwijken zelfs riskant, ze worden daar eer<strong>der</strong> op afgerekend dan op wollig,<br />
halfbegrepen jargon. Jargon is veilig, het is de code <strong>van</strong> het sociale veld. 206 Wie de code<br />
negeert, posteert zich als buitenstaan<strong>der</strong>. Tegen de tijd d<strong>at</strong> een student wetgevingsjurist,<br />
griffier of rechter wordt, zijn slechte gewoonten diep ingesleten.<br />
Maar er zit de opleidingen meer in de weg dan sociale mechanismen en traditie.<br />
Richard Posner suggereerde d<strong>at</strong> zaken als taalbeheersing en present<strong>at</strong>ievorm er bekaaid<br />
<strong>van</strong>af komen <strong>van</strong>wege een vermeend gebrek aan intellectuele inhoud, vergeleken met<br />
het positieve recht en de metajuridica. Bovendien, aldus Posner, is instructie in<br />
schrijven en spreken arbeidsintensief en tijdrovend. 207 Zeker in de huidige tijd lijkt d<strong>at</strong><br />
een serieus bezwaar, hoewel verdeling <strong>van</strong> tijd en middelen n<strong>at</strong>uurlijk een kwestie is<br />
<strong>van</strong> prioriteit. En is een academische studie niet vooral een opleiding tot een wijze <strong>van</strong><br />
denken en werken, waarin een kennisvak meer of min<strong>der</strong> weinig verschil maakt? Toch<br />
verklaren schaarse tijd en middelen misschien mede waarom de universiteiten zo stellig<br />
beweren d<strong>at</strong> gramm<strong>at</strong>ica en taalbeheersing thuishoren in het voorbereidend on<strong>der</strong>wijs.<br />
Daar zou deze taak bovendien worden verwaarloosd. Los <strong>van</strong> de verwachtingen <strong>van</strong> het<br />
vooron<strong>der</strong>wijs vind ik deze houding onverstandig. Taal is een kwestie <strong>van</strong> oefenen,<br />
bijschaven en bijleren, zeker voor een student die terechtkomt in een vak d<strong>at</strong> hoge eisen<br />
stelt aan de taalvaardigheid.<br />
D<strong>at</strong> aandacht voor rechtstaal een gebrek aan intellectuele inhoud zou hebben zegt<br />
meer over de aanpak dan over het on<strong>der</strong>werp zelf. Zodra het ga<strong>at</strong> over rechtstaal, stelt<br />
de universitaire rechtenstudie zich op als een beroepsopleiding. De praktijk wordt, met<br />
een enkele kanttekening, gevolgd alsof hij norm<strong>at</strong>ief gezag heeft. De ontbrekende<br />
intellectuele inhoud is academische inhoud, een kritisch on<strong>der</strong>zoekende houding,<br />
gevoed door wetenschappelijke kennis <strong>van</strong> taal, tekst en communic<strong>at</strong>ie. Waar blijven de<br />
206 Vergelijk Gaakeer 2006; K. Deschamps en P. Quirynen in De Laet 2010.<br />
207 Posner 1988, p. 359. Gaakeer 2006 merkt op d<strong>at</strong> men zich ook in het Ne<strong>der</strong>land <strong>van</strong> de jaren ’70 en<br />
‘80 concentreerde op inhoud ten koste <strong>van</strong> vorm. Daar is sindsdien maar weinig aan veran<strong>der</strong>d.
Change language