van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit

juridiaans. Normen voor geschreven rechtstaal 52
verbetering. In de CPR-commissie zat geen taalkundige. De opvatting van leesbaarheid
was nogal onnozel: Woolf verving voornamelijk jargontermen. Zelfs in het meertalige
Zwitserland, waar zonder akkoord van de taaldienst geen federaal wetsvoorstel het
parlement bereikt, maakt men volgens insiders nog te weinig gebruik van de
taalwetenschap. 179 Wat dat betreft verkeert Nederland in de ideale positie voor een
inhaalslag. Wij doen op dit gebied namelijk vrijwel niets en wat we doen schiet tekort.
De rommelige taalnormen in de Aanwijzingen voor de regelgeving zijn exemplarisch.
Het zou al een enorme verbetering zijn als men eenvoudigweg de taalnormen van de
Europese Handleiding voor wetteksten zou overnemen. 180 Tekenen van hoop zijn er
soms op een lager niveau van regelgeving. Tot 2008 publiceerde de VNG een model-
APV vol syntactische obstakels. Een van de dieptepunten was wel de zinsnede ‘(…) op
zodanige wijze dat aan het wegverkeer het vrije uitzicht wordt belemmerd of daaraan op
andere wijze hinder of gevaar oplevert’, een heuse ongeoorloofde samentrekking.
Gelukkig is deze blunder, met vele andere oneffenheden, hersteld in de taalkundig
sterkere versie van 2008. 181
Waar de wetgever het zelf laat afweten, hebben privé-personen bij wijze van
proeve wetten in eenvoudiger taal herschreven. Een zo’n proeve was De grondwet in
begrijpelijke taal, een boek waaraan taalkundigen en juristen hebben samengewerkt. 182
Wat mij verraste waren de soms fel afwijzende reacties. Professor Kortmann greep de
onhandige hertaling van artikel 3 aan om het project mislukt te verklaren en in één
moeite door vereenvoudiging af te wijzen als middel om teksten begrijpelijker te
maken. 183 Aangezien hij geen bezwaar zal hebben tegen soepele kortere zinnen, neem ik
aan dat hij zich verzet tegen teksten met louter hoogfrequente woorden. Daar kan ik wel
in meegaan, maar de scheiding tussen begrijpelijk en eenvoudig vind ik kunstmatig en
ongelukkig. De twee vallen voor een groot deel samen. Ook de taalkundige Renkema
ziet niets in het boek. Hij valt over hetzelfde artikel 3 en geeft nog een paar voorbeelden
van misverstanden en kleutertaal. 184 Inderdaad is De grondwet in begrijpelijke taal niet
goed genoeg. De grootspraak van een van de auteurs in interviews strijkt ook mij tegen
179 Hauck 2006.
180 EU Handleiding wetteksten 2003; deze handleiding is veel gestructureerder, taalkundigen hebben er
een stevige vinger in de pap gehad, zie bijvoorbeeld de artikelen 1 en 1.4, 4.5 en 4.6.
181 Art. 2.1.6.3 van de model-APV 2004 van de VNG; art. 5:9 lid 1 in de versie van mei 2008.
182 Heij & Visser 2007. Zie ook Brongers 2009.
183 Lindo 2009, interview met prof. mr. C.A.J.M. Kortmann.
184 Renkema 2008.