van der hart.pdf - DSpace at Open Universiteit

juridiaans. De mogelijkheden en onmogelijkheden van de vaktaal van het recht 38
veelvoorkomende semantische en pragmatische componenten. Woordenboeken dienen
om een indruk te krijgen van woorden die men niet of onvoldoende kent.
Zoals vaker roepen juristen een gezagsargument te hulp, in dit geval een gebod
voortvloeiend uit het legaliteitsbeginsel. Dit beginsel zou dwingen tot het zoeken naar
vastomlijnde betekenissen. ’t Hart maakte korte metten met deze bewering. Het
legaliteitsbeginsel kan nooit dwingen tot een ‘verouderde en onhoudbare opvatting over
taal en betekenis’, hooguit vereist het dat een wettekst in elke specifieke situatie één
zinvolle interpretatie toelaat. 121
Het zou jammer zijn om in abstracties te blijven steken, terwijl voorbeelden voor
het oprapen liggen. Geen toepasselijker dan het arrest Klare taal I. 122 In de vroege jaren
negentig probeerde het Amsterdamse OM tenlasteleggingen uit te werken in alledaags
Nederlands. Nadat advocaat-generaal Meijers tegen twee arresten cassatie in het belang
der wet had ingesteld, maakte de Hoge Raad effectief een eind aan het ‘Amsterdamse
model’. Het OM zou bestanddelen van de delictsomschrijving hebben weggelaten en de
rechter zou ze hebben aangevuld, waardoor hij van de grondslag van de tenlastelegging
afweek. De beslissing in Klare Taal I berustte op een grammaticale interpretatie van het
ten laste gelegde ‘vernielen’. 123 Volgens de Raad ontbraken de bestanddelen
‘opzettelijk’ en ‘wederrechtelijk’. De Raad beriep zich op het algemene spraakgebruik
en op het feit dat de wet (uit 1881) klaarblijkelijk het algemene spraakgebruik (uit 1993)
volgde. 124 Volgens de annotator en vele andere auteurs had de Raad ook de A-G kunnen
volgen, die met de volgende vondst kwam. Wederrechtelijkheid bleek uit het noemen
van het slachtoffer, degene wiens eigendom was vernield. Verder achtte de A-G opzet
inherent aan ‘vernielen’ en beriep zich op zijn beurt dus ook op een vaste betekenis. 125
Ten onrechte, want het hangt af van actor en omstandigheden. Bij een hagelstorm is er
bijvoorbeeld geen sprake van opzet en een chauffeur die op het gaspedaal trapt in plaats
van op de rem kan per ongeluk een parkeermeter vernielen. Beter had de A-G de lijn
kunnen aanhouden die hij zelf voor de wederrechtelijkheid had ingezet: pragmatisch
gezien was wederrechtelijke, opzettelijke vernieling de enige zinnige interpretatie.
121
A.C. ’t Hart, annotatie, nr. 4, bij HR 11 maart 1986, NJ 1986, 613. Omdat het een strafzaak betrof,
behandelde ’t Hart de strafvariant van legaliteit, het nulla poena-beginsel.
122
HR 27 juni 1995, NJ 1996, 126, m.nt. M.S.Groenhuijsen.
123
Art. 350 lid 1 Sr.
124
HR 27 juni 1995, NJ 1996, 126, r.o. 7.4.
125
Conclusie, nr. 6, bij HR 27 juni 1995, NJ 1996, 126.