Export to PDF - Search

Archief Henk Sneevliet (1901) 1907-1942 (1945-1984, 2011)
Sneevliet, revolutionair-socialist in Europa en Azië (Nijmegen 1976). De publicatie van Wim Bot , Tegen
fascisme, kapitalisme en oorlog: het Marx-Lenin-Luxemburgfront, juli 1940-april 1942 (Amsterdam 1983),
vormt hierop een aanvulling.
Daarnaast zijn er verscheidene bronnenpublicaties verschenen. Met betrekking tot Nederlands-Indië zijn dit
twee delen uit de serie Socialisme in Indonesië: Deel 1. De Indische Sociaal-Democratische Vereeniging
1897-1917, bewerkt en ingeleid door F. Tichelman (Dordrecht 1985) en Deel 2. Het Proces Sneevliet 1917
door A. Baars en H. Sneevliet, bewerkt door Emile Schwidder en F. Tichelman (Leiden 1991).
Over Sneevliets Chinese jaren verscheen The Origins of the First United Front in China: the role of Sneevliet
(alias Maring) 2 dln, bewerkt en ingeleid door A.J. Saich (Leiden 1991).
Een lange periode, van 1911 tot 1935, beslaat de bronnenpublicatie 'Waarom schrijf je nooit meer?'
Briefwisseling Henriette Roland Holst - Henk Sneevliet (Amsterdam 1995), bewerkt door Nico Markus en
ingeleid door F. Tichelman.
Gezien de gedetailleerde informatie die al beschikbaar is kan hier worden volstaan met een kort biografisch
overzicht, toegespitst op Sneevliets functies, waarvan de neerslag in het archief te vinden is.
Levensloop
Hendricus Josephus Franciscus Marie Sneevliet werd geboren te Rotterdam op 13 mei 1883. Zijn vader
Antonie was sigarenmaker, later gevangenbewaarder. Zijn moeder Hendrika Mackelenbergh was afkomstig
uit een gegoede Utrechtse burgerfamilie. Na enkele jaren huwelijk stierf zij aan tuberculose. Henk groeide
op bij familie in 's-Hertogenbosch en doorliep er de HBS. In 1901 kreeg hij een baan als beambte bij
Staatsspoor, eerst in Zutphen, in 1903 in Zwolle. Hier was hij gemeenteraadslid voor de SDAP van 1907
tot 1910. Van de Nederlandse Vereeniging van Spoor- en Tramwegpersoneel (NVSTP) werd hij in 1906
bestuurslid, in 1910 voorzitter. Na een conflict met NVV en SDAP over de zeeliedenstaking van 1911 trad
hij in 1912 af.
Hij besloot naar Nederlands-Indië te gaan en werkte korte tijd voor Het Soerabajasch Handelsblad, daarna
als secretaris van de Handelsvereeniging in Semarang van 1913 tot 1917. Vervolging wegens een 'persdelict'
leidde tot ontslag, waarna hij als propagandist in dienst kwam van de Vereeniging van Spoor- en Tramweg
Personeel (VSTP). Hij was oprichter en leider van de Indische Sociaal- Democratische Vereeniging (ISDV)
van 1914 tot 1918, vanaf 1920 Partai Komunis Indonesia (PKI). In december 1918 werd Sneevliet wegens
zijn politieke activiteiten geëxterneerd.
Na een verblijf van anderhalf jaar in Nederland, nam hij in juli 1920 als afgevaardigde van de PKI deel aan
het Tweede Kominterncongres in Petrograd en Moskou. In verband met opdrachten voor de Komintern
maakte hij enkele reizen in Europa, tot zijn vertrek als Komintern-vertegenwoordiger naar China in april
1921. Onderbroken door een bezoek aan Moskou, verbleef hij in China tot midden 1923. Hij was betrokken
bij de opbouw van de Chinese Communistische Partij en het tot stand komen van de samenwerking met de
Kuomintang. Begin 1924 werkte hij in Moskou als referent van de Oosterse afdeling van de Komintern.
Terug in Nederland was hij van 1 april 1924 tot 1940 voorzitter van het Nationaal Arbeids-Sekretariaat
(NAS) . In 1927 trad hij uit de Communistische Partij Holland (CPH) . Hij richtte de Revolutionair
Socialistische Partij (RSP) op, waarvan hij van 1929 tot 1935 voorzitter was. Na fusie van de RSP met
de Onafhankelijk Socialistische Partij ( OSP ) ontstond de Revolutionair Socialistische Arbeiders Partij
(RSAP); hiervan was hij eerst secretaris, later voorzitter tot 1940. Van 1933 tot 1937 was hij lid van de
Tweede Kamer. In de periode van 1933 tot 1936 was hij betrokken bij initiatieven tot vorming van Trotski's
Vierde Internationale.
In de Tweede Wereldoorlog was hij leider van het Marx-Lenin-Luxemburg-front (MLL-front). Ideologisch
uitgangspunt van de verzetsgroep was de vorming van een internationaal klassenfront tegen álle
imperialistische kampen, zowel het fascistische als het geallieerde. Het illegale werk leidde tot zijn
fusillering op 13 april 1942.
Om te ontsnappen aan de aandacht die de overheid van verschillende landen aan de dag legde voor zijn
politieke activiteiten, bediende Sneevliet zich van een groot aantal pseudoniemen. In de periode dat hij voor
de Komintern werkte was H. Maring zijn min of meer officiële pseudoniem, in China ook verbasterd to Malin.
Verder komen voor: Mander, H. Simons, Philipp en op een reispas Martin Ivanovi# Bergman . Onder
de naam Sentot publiceerde Sneevliet artikelen, voornamelijk in de Chinese 'The Guide Weekly' (Xiangdao
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 7