1 C. Verspreide literaire teksten van Jacob Revius ... - Enny de Bruijn

imperet hominibus: deinde, quod secundum leges: tertio, quod non semper imperet. Stob. ser.
43.
*2 Plutarchus: citaat uit bijv. Stobaeus, Keras amalthaias (ed. 1559, p. 311): Imperandi
modum singulorum moribus decenter accommodato. cum probis moderatè, cum supinis
vehementius, cu(m) audacibus acerbe, cum cautioribus denique leniter agens.
*3 De wet bezield: verwijzing naar rex lex animata est.
*4 Vgl. Thomas van Aquino, De Leges, quaestio 96, art. 6: Dicit enim Augustinus, in libro de
vera Relig., in temporalibus legibus, quamvis homines iudicent de his cum eas instituunt,
tamen quando fuerint institutae et firmatae, non licebit de ipsis iudicare, sed secundum ipsas.
*5 Plutarchus: ook uit florilegium (Erasmus, ‘De parabolis sive similibus ex selectis
quibusdam auctoribus’ in Opera omnia, dl. 1 (Leiden 1703), p. 561): Qui nauem gubernant,
aliena voce iussuque utuntur: sed qui Rempublicam gubernant, in seipsis sapientiam habeant
oportet, ut non sit opus aliena voce.
*6 Ceratae tabulae: oorspr. met was bestreken ‘notitieblokjes’. Hier waarschijnlijk een
aanduiding voor stembriefjes.
*7 Jacob van Schoordijck, heer van Rhijnauwen, Galecop, Oudenrijn etc., overl. 1636 (zie
Buchelius, Monumenta, p. 188 (fol. 100v).
*8 Plinius: vgl. Nat. Hist. XVIII, 15 en 20: Ergo his moribus non modo sufficiebant fruges
nulla provinciarum pascente Italiam, verum etiam annonae vilitas incredibilis erat. (...).
Serentem invenerunt dati honores Serranum, unde ei et cognomen. Aranti quattuor sua iugera
in Vaticano, quae prata Quintia appellantur, Cincinnato viator attulit dictaturam (...).
*9 Plinius: vgl. Nat. Hist. XVIII, 19: quaenam ergo tantae ubertatis causa erat? ipsorum tunc
manibus imperatorum colebantur agri, ut fas est credere, gaudente terra vomere laureato et
triumphali aratore, sive illi eadem cura semina tractabant, qua bella, eademque diligentia arva
disponebant, qua castra, sive honestis manibus omnia laetius proveniunt, quoniam et curiosius
fiunt.
*10 Allerchristelijkste koningen: koningen van Frankrijk mogen die titel sinds Clovis voeren.
*11 Liviaanse welsprekendheid: het werk van Livius als stijlmodel voor de Italiaanse
renaissance.
*12 Hildegerus Mattenclo(e)t (1589-1634) Dr. Iur te Düsseldorf, zie H.W. Jegodtka,
Grabstätten in der Kreuzherrenkirche Düsseldorf, in Clairlieu 56 (1998), p. 135-154.
*13 publicâ voce = met de stem van het publiek, in het openbaar, in mijn officiële
hoedanigheid, namens het geheel van de vereniging. De uitdrukking doet denken aan een
tijdens de vergadering hardop uitgesproken gebed, maar de context lijkt er toch op te wijzen
dat dat gebed door Revius achteraf neergeschreven is, nadat de toespraken beëindigd zijn en
de taken zijn overgedragen, vlak voordat hij de boeken moet afgeven.
*14 Dat de autoriteit terugkeert etc.: C. Vellei Paterculi Historia Romana II, 126, 2-3: (...)
accessit magistratibus auctoritas, senatui maiestas, iudiciis gravitas; compressa theatralis
seditio, recte faciendi omnibus aut incussa voluntas aut imposita necessitas: honorantur recta,
prava puniuntur, suspicit potentem humilis, non timet, antecedit, non contemnit humiliorem
potens. Quando annona moderatior, quando pax laetior?
*15 Opdat ze de wortels etc.: Vergilius, Aeneis IV, 177: ingrediturque solo et caput inter
nubila condit. Vergelijk Revius ed. Smit II, p. 3 (‘Iaer-dicht’): De Fame die den voet stelt op
der aerden cloot/ En midden door de locht haer brede wiecken stoot,/ Maer 'thooft met
wolcken bruyn laet nevelich omringen/ Verbeeldet ons den aert van alle grote dingen (...).
* Psalm 34:15: vertaling uit het Hebreeuws door dr. H. Florijn.
10