SPF-populatie Waiboerhoeve Proefbedrijf Varkens nog kerngezond

SPF-populatie Waiboerhoeve
Proefbedrijf Varkens nog kerngezond
Ineke Eijck en Gert van Beek
Waiboerhoeve Proefbedrijf Varkens in Lelystad is in
juni 2001 bevolkt met een varkenspopulatie die een
hoge gezondheidstatus bezit. Op het bedrijf wordt
gewerkt met hygiëneprotocollen die moeten voorkomen
dat ziekten van buitenaf worden binnengesleept. Tot
nu toe zijn er nog geen ziektekiemen binnengesleept
waar de varkens bij aankomst vrij van waren.
Vanwege onderzoeksdoeleinden is ervoor gekozen om het
Waiboerhoeve Proefbedrijf Varkens in een varkensarm gebied
te situeren en te bevolken met dieren die een hoge gezondheidstatus
bezitten. Vanaf de opstart in juni 2001 wordt het
varkensproefbedrijf in Lelystad vier jaar lang gevolgd op de
insleep van ziektekiemen. Na deze periode zal duidelijk zijn
welke ziektekiemen wel en welke niet zijn buiten te houden en
hoe dit doorwerkt in het bedrijfsrendement, gegeven het
schoon opstarten, een gesloten bedrijfssysteem, stringente
hygiënemaatregelen en een geïsoleerde ligging van het bedrijf.
Ieder jaar vindt er een tussentijdse evaluatie plaats.
Monitoring
PraktijkKompas Varkens November 2002 2
Vrijstatus
De eerste vraag die bij het bevolken van een nieuw bedrijf
moet worden beantwoord is: van welke ziektekiemen wil het
bedrijf vrij zijn? Het ligt voor de hand om die ziektekiemen te
kiezen die verantwoordelijk zijn voor een verminderde
opbrengst door lagere groei, hogere voederconversie en hoger
medicijngebruik. De keuze wordt mede bepaald door het risico
op insleep van de betreffende kiemen op het bedrijf en de
kosten van de maatregelen om weer van de kiem af te komen
wanneer deze binnenkomt.
In Lelystad hebben wij ervoor gekozen om minimaal vrij te zijn
van de volgende bedrijfsgebonden ziekten: Ziekte van
Aujeszky, Streptococcus suis (type 2), Atrofische Rhinitis (AR),
Actinobaccilus Pleuropneumoniae (APP), Mycoplasma
Hyopneumoniae, Abortus Blauw (PRRSV) en schurft (+luizen).
Monitoring en tussenstand
De kiemen waarvan het varkensproefbedrijf vrij wil blijven zijn
opgenomen in de vrijstatus en worden gevolgd. De monitoring
bestaat onder andere uit de bevindingen van de bedrijfseigen
dierenarts tijdens het twee-weekse bedrijfsbezoek. Het medicijngebruik
en de indicatie waarvoor het medicijn wordt toegediend
is ook onderdeel van de monitoring. De rest van de
monitoring bestaat uit bloedonderzoek, onderzoek van keelswabs
en sectie van dode dieren. Een deel van de dode en
zieke dieren gaat naar de Gezondheidsdienst voor Dieren in
Deventer en een deel gaat naar de pathologie van het onderzoeksinstituut
ID-Lelystad. Van beide instituten worden de gegevens
teruggekoppeld naar het varkensproefbedrijf. Op basis
van onderstaande methode van monitoren kunnen we na het
eerste jaar draaien aangeven dat er nog geen ziektes, die in
de vrijstatus zijn opgenomen, zijn waargenomen op het varkensproefbedrijf
in Lelystad.
Begeleiding en protocollen
Een goede begeleiding is essentieel in het buitenhouden van
kiemen. Het “gezondheidsteam”op het Varkensproefbedrijf
bestaat uit de bedrijfsleider, de dierenarts en adviseurs van de
fokkerijgroepering en de voerleverancier. Deze begeleiding is
niet veel uitgebreider dan op een gangbaar bedrijf, maar geeft
nog meer aandacht aan de (preventieve) gezondheidszorg. Het
team zorgt er samen voor dat de hoge gezondheid gewaarborgd
blijft.
GD-certificering Aanvullende monitoring
Varkensgriep (Influenza type H1N1, H3N2)
Ziekte van Aujeszky Eenzijdige longontsteking (APP type 2 en 9)
Blaasjesziekte (SVD) Besmettelijk hoesten (Mycoplasma hyopneumoniae)
Varkenspest (KVP) Abortus blauw (PRRS)
Snuffelziekte (AR) Streptococcus (type 2)
Schurft Salmonella

Herkomst diermateriaal
De verschillende fokkerijgroeperingen geven aan wat de
SPF-status van hun dieren is. SPF staat voor Specific Pathogene
Free. De kiemen waar de populatie vrij van is staan in deze
SPF-lijst vermeld. Ook wordt aangegeven hoe de controle op
de specifieke ziektekiemen wordt gedaan waarop zij hun
SPF-status beroepen. Als dit niet vermeld staat is het goed om
hiernaar te vragen. Voor ziekten die niet op deze lijst voorkomen
worden ook geen garanties afgegeven van afwezigheid!
Algemeen geldt: hoe meer ziekten er afwezig zijn in de
aangeboden dieren hoe hoger de aanschafkosten zullen zijn.
Dat een goed hygiënebeleid van allergrootst belang is om
insleep en versleep van dierziekten te voorkomen zijn we ons
inmiddels allemaal bewust. Het is van belang dat iedereen die
het bedrijf opkomt alle hygiënemaatregelen naleeft. De interne
gezondheidszorg is gediend met een duidelijke structuur van all
in - all out met daartussen momenten van goede reiniging en
ontsmetting. Voor het varkensproefbedrijf zijn protocollen
gemaakt die de maatregelen helder maken voor eenieder die
ermee te maken heeft. Deze protocollen worden binnenkort uitgegeven
in een naslagwerk dat te bestellen is bij het
Praktijkonderzoek Veehouderij.
PraktijkKompas Varkens November 2002 3
Tips
1. Startende bedrijven moeten goed nagaan van welke ziekte
ze redelijkerwijs mogen verwachten vrij te blijven, gezien het
aantal varkensbedrijven binnen een straal van 5 kilometer
rondom het bedrijf. Overleg met de bedrijfseigen dierenarts.
2. Voor bedrijven die nieuw opstarten: zet een gezondheidsplan
op waarin maatregelen gevat in protocollen en monitoring
een wezenlijk onderdeel vormen.
3. Als u werkt met protocollen moet u draagvlak creëren
onder degenen die ermee werken of die er bij een bezoek
aan het bedrijf mee geconfronteerd worden. Hiermee staat
of valt het behouden van de hoge gezondheidstatus.
4. Voor ziekten waarvoor de kans op insleep en de economische
schade erg groot is, lijkt het zinvol om preventief te
vaccineren (uiteraard in overleg met de bedrijfseigen
dierenarts).
Conclusie
De perspectieven van een bedrijf met een hoge gezondheidstatus
zullen over het verloop van enkele jaren bekeken moeten
worden. De resultaten van de monitoring en de technische
resultaten zijn van belang voor het perspectief op de langere
duur. De extra kosten die gemaakt worden bij aanschaf van
diermateriaal met een hoge gezondheidstatus en de hogere
hygiënekosten zullen terugbetaald moeten worden in betere
technische resultaten en/of een hogere opbrengstprijs voor de
dieren. Hierover meer in het volgende PraktijkKompas.