Orgaandonatie (Een vergelijking van Nederland, België ... - Theses

UNIVERZITA PALACKÉHO V OLOMOUCI 

FILOZOFICKÁ FAKULTA 

Katedra nederlandistiky Studijní rok 2009/2010 

Orgaandonatie 

(Een vergelijking van Nederland, België, Duitsland en 

Tsjechië) 

Magisterská diplomová práce V. ročníku oboru 

Nizozemská filologie se zaměřením na odborný jazyk 

Organ Donation 

(the comparision of the Netherlands, Belgium, Germany 

and the Czech Republic) 

Petra Rychlá 

Vedoucí práce: Drs. Bas Hamers 

Olomouc 2010

Prohlašuji, že jsem tuto diplomovou práci vypracovala samostatně a že jsem v ní uvedla předepsaným 

způsobem všechny použité prameny. 

V Olomouci, dne ___________ 2010 

Podpis 

……………………….

Ik verklaar, dat ik deze Master scriptie over het thema Orgaandonatie (Een vergelijking van 

Nederland, België, Duitsland en Tsjechië) zelfstandig en alleen met gebruik van de genoemde bronnen 

en onder begeleiding van Drs. Bas Hamers heb geschreven. 

Olomouc, ______________ 2010 

Handtekening 

……………………

Na tomto místě bych chtěla vyjádřit své poděkování vedoucímu a konzultantovi této diplomové práce 

Drs. Basu Hamersovi za jeho cenné návrhy a připomínky a za jeho odborné vedení.

Ik dank mijn begeleider Drs. Bas Hamers voor zijn adviezen en waardevolle opmerkingen en voor zijn 

vakbegeleiding bij de verwerking van deze Master scriptie.

Inhoud 

Inleiding ...................................................................................................................................... 9 

1. Donatie in het algemeen ....................................................................................................... 12 

1.1 Donatie bij leven ......................................................................................................... 12 

1.2 Donatie na overlijden .................................................................................................. 13 

1.2.1 Heartbeating donatie ................................................................................................ 13 

1.2.2 Non-heartbeating donatie ........................................................................................ 14 

1.3 Afstoting ..................................................................................................................... 14 

1.4 Invullende informatie ................................................................................................. 14 

2. Overzicht van wetgeving in Nederland, België, Duitsland en de Tsjechische Republiek ... 17 

2.1 Nederlandse Wet op orgaandonatie van 1996 ............................................................ 17 

2.2 Belgische Wet betreffende het wegnemen en transplanteren van organen ................ 20 

2.3 “Gesetz über die Spende, Entnahme und Übertragung von Organen (Transplantationsgesetz - TPG)“ – 

de transplantatiewet .......................................................................................................... 24 

2.4 De Tsjechische Transplantatiewet, nr. 285/2002 Wetboek. ....................................... 27 

2.5 Overzicht van de meest belangrijke punten van het bovengenoemde overzicht: ....... 32 

2.6 Vergelijking van de meest belangrijke punten van het bovengenoemde overzicht: .. 33 

3. De Europese Unie ................................................................................................................. 36 

3.1 Actieplan inzake orgaandonatie en -transplantatie (2009-2015) ................................ 36 

3.2 Samenvatting van het actieplan van de EU ................................................................ 39 

4. Organisaties werkzaam ivm orgaandonatie .......................................................................... 40 

4.1 Eurotransplant ............................................................................................................. 40 

4.2 Donorregister .............................................................................................................. 41 

4.3 Nederlandse Transplantatie Stichting ......................................................................... 41 

4.4 De Duitse Stichting voor Orgaantransplantatie .......................................................... 42 

4.5 Het Coördinatiecentrum voor transplantatie in Tsjechië ............................................ 43 

4.6 Belgische Vereniging voor Transplantatie ................................................................. 43 

4.7 Eurocet ........................................................................................................................ 44 

5. Wachtlijsten .......................................................................................................................... 45 

5.1 België .......................................................................................................................... 45 

5.2 Nederland .................................................................................................................... 46 

5.3 Tsjechië ....................................................................................................................... 47 

5.4 Duitsland ..................................................................................................................... 47


5.6 Samenvatting van de wachtlijsten .............................................................................. 49 

6. Statistieken............................................................................................................................ 50 



6.3 Duitsland ..................................................................................................................... 51 

6.4 Tsjechië ....................................................................................................................... 52 


6.6 Samenvatting van de statistieken ................................................................................ 54 

6.7 Vergelijking van de wachtlijsten en het aantal geëffectueerde transplantaties .......... 55 

6.8 Waarom daalt het aantal wachtenden op de wachtlijsten? ......................................... 56 

7. Orgaanhandel ........................................................................................................................ 57 

7.1 Voor hoeveel verkopen? ............................................................................................. 57 

7.2 De zwarte markt .......................................................................................................... 58 

7.3 Tegenargumenten ....................................................................................................... 59 

7.3.1 Alternatief uit Duitsland .......................................................................................... 59 

7.4 Argumenten voor ........................................................................................................ 60 

7.5 Samenvatting .............................................................................................................. 61 

8. Campagnes............................................................................................................................ 62 


8.1.1 De Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) ..................................................... 62 

8.1.2 Hyves ....................................................................................................................... 62 

8.1.3 DGD......................................................................................................................... 62 

8.1.4 NOVA ...................................................................................................................... 63 


8.2.1 Beldonor.be.............................................................................................................. 63 

8.3 Duitsland ..................................................................................................................... 64 

8.3.1 Duitse zenders.......................................................................................................... 65 

8.4 Tsjechië ....................................................................................................................... 65 

8.4.1 De Tsjechische Televisie ČT1 ................................................................................. 65 

9. Conclusie .............................................................................................................................. 67 

Resumé ..................................................................................................................................... 69 

Resumé ..................................................................................................................................... 70

Resumé ..................................................................................................................................... 71 

Afkortingen ............................................................................................................................... 72 

Anotace ..................................................................................................................................... 73 

Bronnen .................................................................................................................................... 74

Inleiding 

Toen ik vijf jaar geleden op de universiteit kwam was ik vol van nieuwe ideeën en energie. Ik begon meer aan 

sport te doen en meer te studeren dan ik vroeger had gedaan. Ik wilde graag iets voor mijn medemens 

betekenen. Mijn eerste idee was bloeddonatie. Donatie van bloed heeft bepaalde voorwaarden aan welke elke 

donor moet voldoen. Éen van deze voorwaarden is een niet te lage bloeddruk – en dat was mijn probleem. Ik 

kon geen bloed doneren omdat ik een te lage bloeddruk heb. Toen dacht ik “jammer, wat nu?“. Een andere 

optie was bloedplasma-donatie, maar daar was het probleem hetzelfde, dus daar kwam ook niets uit. Toen 

begon ik meer informatie te zoeken over andere soorten van donatie en dat was eigenlijk het begin van deze 

scriptie. 

De scriptie over Orgaandonatie betreft vier landen (Nederland, België, Duitsland en Tsjechië) en probeert 

aantwoorden op de volgende vragen te geven: 

Wat is een donatie? Welke soorten donatie zijn er? Wat zegt de landelijke en Europese wet over donatie? Wie 

is een donor en wie kan een receptor van een orgaan zijn? Hoe lang zijn de wachtlijsten voor organen? Hoeveel 

mensen per jaar krijgen een orgaan en hoeveel kunnen er niet langer op wachten? Bestaat er een soort van 

promotie voor de donors en welke resultaten heeft dat? En tot slot misschien een controversiële vraag: Bestaat 

er een zwarte markt voor organen en zal deze gelegaliseerd worden en waarom? 

Een van de bovengenoemde vragen kunnen we nu al beantwoorden. Deze vraag is: Bestaat er een soort van 

promotie voor donors en welke resultaten heeft dat? Er bestaan wel meerdere internet pagina´s over donatie, 

zoals “donorregister.nl“ en “eurotranplant.nl“. Ook een mooi voorbeeld is “http://www.defeitenopeenrijtje.nl“ 

– dit is een pagina met informatie over orgaandonatie in de vorm van een boekje, waarbij de paginas met een 

“klik“ kunnen omslaan. Dit is een mooie vorm om de feiten te leren kennen over orgaandonatie. Andere 

webpagina´s zijn bij voorbeeld: “ http://www.wordorgaandonor.nl/“, “http://www.donorvoorlichting.nl/“ 

“http://www.transplantatiestichting.nl/cms/index.php“, en we zullen hier ook noemen bjv. 

“http://users.telenet.be/marinasverhaal/index_bestanden/page0004.htm“. 

Maar al deze pagina´s zijn gewone manieren om het publiek te informeren en te motiveren om donor te 

worden. Wat aan de rand van „gewoon“ is, noemt men „extreem“ en dat betekent een eenmalige sterke 

ongewone actie, die diep in de gevoelens en gedachten van de mensen doordringen en een sterke reactie 

opwekken. Een voorbeeld van zo een extreme poging om aandacht voor de problematiek van orgaandonatie te 

vragen gebeurde op 1 juni 2007. Toen konden de kijkers van BNN het unieke Nederlandse televisieprogramma 

“De Grote Donorshow“ 1 zien. Meer over dit programma is in het hoofdstuk 8 “Campagnes“ te vinden. 

1 http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Grote_Donor_Show en http://www.bnn.nl/page/donorshow (16-02-2010)

Een andere radicale poging om aandacht te trekken voor een bepaalde moeilijke problematiek was de Belgische 

film van Nic Balthazar “Ben X“ 2 uit hetzelfde jaar als De grote donorshow, uit 2007 dus. De film is gebaseerd 

op Balthazars boek “Niets was alles wat hij zei“, dat op een ware gebeurtenis gebaseerd is (“In Gent pleegde 

een jongen (Tim) zelfmoord door van het Gravensteen te springen, omdat hij op school gepest werd. Het pesten 

in combinatie met het Syndroom van Asperger zou deze jongen tot waanzin gedreven hebben, bleek uit de 

afscheidsbrief die Tim schreef aan zijn moeder. Balthazar kent de moeder van deze jongen persoonlijk. Zijn 

filmdebuut is ter nagedachtenis en een eerbetoon aan hem.“ 3 ) 

Een andere film, die zich met de problematiek van orgaandonatie bezig houdt, is de Amerikaanse film “Seven 

Pounds“ uit 2008. De hoofdfiguur Tim Thomas heeft zijn vriendin verloren bij een auto-ongeluk. Bij dit 

ongeluk is hij tegen een andere auto gereden waarbij zes mensen om het leven kwamen. Sindsdien wil hij zijn 

„schuld“ afbetalen en zoekt naar een manier waarop hij dit kan doen. Tim kiest voor orgaandonatie en 

selecteert zes mensen van het wachtlijstje voor verschillende organen – hij doneert zijn hoornvlies, hart, 

longen, nieren, beenmerg en zijn lever. De zevende persoon is een vrouw, moeder van twee kinderen, die thuis 

door haar man mishandeld is en Tim geeft haar zijn huis, om daar te wonen zonder door haar man 

lastiggevallen te worden. Tim pleeft zelfmoord met behulp van een uniek soort octopus, zodat zijn organen in 

goede staat blijven en geschikt voor transplantatie kunnen zijn. 

Zo te zien bestaan er een heleboel motivatiebronnen om donor te worden of tenminste er rover na te gaan 

denken. Ook in Tsjechië is er een algemeen bekend voorbeeld van een zinspeling op orgaandonatie, en dat is de 

benaming voor motorrijders – ze worden namelijk “vrijwillige donors“ genoemd. 

2 http://www.benx.be, http://nl.wikipedia.org/wiki/Ben_X (16-02-2010) 

3 http://nl.wikipedia.org/wiki/Ben_X (16-02-2010)

Verder volgt een overzicht van de hoofdstukken van deze scriptie: 

Het eerste hoofdstuk houdt zich bezig met de verschillende vormen van donatie in het algemeen. Er is niet 

alleen sprake van orgaandonatie, maar we krijgen hier ook een globaal overzicht van allerlei soorten donatie. 

In het tweede hoofdstuk volgt een overzicht van de wetten over orgaandonatie geldend in Nederland, 

Duitsland, België en de Tsjechische Republiek. Hier vinden we de meest opvallende verschillen en 

overeenkomsten in de regels voor orgaandonatie. 

Over het actieplan dat gaat over orgaandonatie van de Europese Unie gaat het derde hoofdstuk van deze 

scriptie. 

Verder volgt een overzicht van meerdere organisaties, die zich bezighouden met het beoordelen en verdelen 

van organen. In het vierde hoofdstuk geef ik over deze organisaties meer informatie. Ik heb van alle 

organisaties de belangrijkste gekozen – de Nederlandse transplantatiestichting, Eurocet, Eurotransplant, etc. 

Voor organen bestaat er een lange wachtlijst met mensen, die in deze lijst worden geregistreerd en op een 

donororgaan wachten. Over de wachtlijsten geef ik meer informatie in het vijfde hoofdstuk. Deze wachtlijsten 

kunnen per orgaan en per land verdeeld worden. Met de wachtlijsten hangen de statistieken over het overlijden 

bij het wachten op een orgaan samen, dus in het volgende hoofdstuk gaan we ook dit thema nader bekijken. 

In het zevende hoofdstuk staan argumenten pro en contra de legalisatie van de orgaanhandel. Tot slot van dit 

hoofdstuk wordt er een mogelijke oplossing voor het tekort aan organen geboden. 

Het voorlaatste hoofdstuk gaat over de campagnes, die door de verschillende landen georganiseerd worden, om 

meer aandacht voor de problematiek van orgaandonatie te trekken. 

In het laatste hoofdstuk staat de conclusie met een samenvatting en beoordeling van de bovenvermelde 

gegevens. 

In de bijlages vinden wij verschillende statistieken, wachtlijsten en formulieren, onder andere is er bij 

voorbeeld het Nederlandse donorformulier, het protocool over het vastellen van dood geldend in de Tsjechische 

republiek en het overzicht van toestemming-uiting in verschillende landen in Europa.

1. Donatie in het algemeen 

Voor we over donatie kunnen praten, is het van groot belang om de typen van transplantatie in te delen. Er 

bestaat een medische basis-verdeling tussen de typen van transplantatie. Een transplantatie is het overbrengen 

van een orgaan of weefsel van het lichaam van de donor naar het lichaam van de ontvanger. Het gaat om 

autologe transplantatie, wanneer de donor dezelfde persoon is als de receptor. Een ander type van transplantatie 

is in het geval dat de donor en de receptor genetisch identiek zijn, bijv. in het geval van tweelingen. Dit type 

van transplantatie wordt dan syngeen genoemd. Allogene transplantatie vindt tussen leden van dezelfde aard 

plaats, dus bijv. tussen mensen. Het is het meest voorkomende type van transplantatie als het om orgaandonatie 

gaat. Het voorlaatste type van transplantatie is de xenogene transplantatie 4 (ook Xenotransplantatie genoemd), 

die tussen de verschillende aarden plaatsvindt (een voorbeeld hiervoor zijn de organen afkomstig van varkens 

of apen, omdat deze diersoorten het dichts bij het menselijke lichaam staan). Als er in een lichaam een 

kunstorgaan geïmplanteerd wordt, spreekt men over alloplastische transplantatie. 5 

Donatie is het vrijwillige afstaan van organen of weefsels bij leven. Een andere optie is het doneren van 

weefsels of organen na het overlijden van een donor met toestemming van nabestaanden, of met een 

toestemming in schrijftelijke vorm getekend door de donor. De donatie gebeurt ten gunste van een receptor. 

Een receptor is een persoon, wiens organen of weefsels beschadigd zijn of waarvan de functie slecht is. Indien 

voor deze patiënt geen andere mogelijkheid meer bestaat om te genezen, komt hij in aanmerking voor 

donororganen. De twee hoofdsoorten van donatie zijn donatie bij leven en donatie na het overlijden. 

1.1 Donatie bij leven 

Donatie van een levende donor kan de donatie van bloed, bloedplasma, nieren, een gedeelte van lever, 

beenmerg, huid, weefsels, melk of sperma zijn. 

De bloeddonatie gebeurt door middel van bloedtransfusie en het bloed wordt gebruikt bijv. bij bloedverlies 

door ernstige verwondingen of bij operaties. Er kan ook een onderdeel van bloed gedoneerd worden, namelijk 

bloedplasma. Bloedplasma is het lichtgele/grijsgele vloeibare gedeelte van het bloed zonder bloedcellen. 

Bloedplasma wordt gebruikt voor het produceren van medicamenten zoals albumine (albumine is een 

medicament dat aan de patiënt gegeven wordt in geval van ernstige verwondingen, bij grote verbrandingen, bij 

groot bloedverlies en in bepaalde gevallen wordt albumine gegeven aan patiënten met kanker tijdens de 

chemotherapie), immunoglobulines (wordt gegeven aan patiënten met een verkleinde functie van het 

immuunsysteem of aan kankerpatiënten) en voor het maken van medicamenten voor hemofilie-patiënten. De 

landelijke bloedvoorzieningen worden door Sanquin in België en het Rode Kruis in Nederland geregeld. In 

Duitsland wordt bloeddonatie door het Duitse Rode Kruis (Deutsches Rotes Kreuz) en enkele andere 

4 Voor meer informatie zie het hoofdstuk “1.4 Invullende informatie“ hieronder. 

5 http://www.mudr.org/web/typy-transplantaci (07-04-2010)

organisaties, bijv. HAEMA Ag. (de grootste private bloeddonatie-dienst in Duitsland) geregeld. In de 

Tsjechische republiek gebeurt bloeddonatie via Het Tsjechische Rode Kruis. 

Van de helft van de niertransplantaties is de donor een levend familielid van de ontvanger, want de 

weefseltypering lijkt vaak op elkaar. Dit type van donatie is mogelijk, omdat men zonder problemen met een 

nier kan leven. 

Donatie die het best tussen de familieleden of echtgenoten gebeurt, is leverdonatie. Daarbij wordt een gedeelte 

van de lever van een gezonde donor afgestaan en in het lichaam van zijn verwante tot en met de eerste graad 6 

of zijn echtgenoot getransplanteerd. De lever heeft de natuurlijke eigenschap, dat ze weer tot de normale 

grootte groeit, dus voor de donor betekent de donatie geen „verlies“. 

Bij weefseldonatie gaat het om het afstaan van stamcellen of beenmerg (beenmergdonatie vindt plaats bij 

bloedziekten of afweerstoornissen), het afstaan van trommelvlies en gehoorbeentjes, huid (bv. voor 

brandwonden), hartkleppen, bloedvaten, bot en pezen. Bij de botdonatie, die een belangrijke rol bij 

heupvervangende operaties speelt, wordt de heupkop van een patiënt weggenomen, deze bevat vaak nog veel 

bot, dat door de heuppatiënt gedoneerd kan worden – dit wordt bewerkt tot kleinere stukken en kan daarna bijv. 

worden gebruikt bij patiënten met zeer ernstige breuken. 

Melkdonatie is bestemd voor de baby´s die van hun eigen moeder geen moedermelk kunnen krijgen. In de 

meeste landen wordt de moedermelk gedistribueerd via moedermelkbanken, in Nederland wordt het 

gecoördineerd via het Moedermelk Network. In België zijn er melkbanken bijv. in Leuven of in Rocourt 7 . In 

Duitsland bestaan er “Muttermilch-Sammelstellen“, die ook “Milchbanken“ worden genoemd. In de 

Tsjechische republiek zijn ongeveer 13 banken met moedermelk. 

Spermadonatie wordt geregeld volgens de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting 8 . Kinderen die met 

sperma zijn verwerkt dat na 1 juni 2004 is gedoneerd, kunnen als ze 16 jaar worden de persoonsgegevens van 

de donor opvragen. Zij krijgen de gegevens, tenzij er zwaarwegende bezwaren van de donor zijn om dat niet te 

doen. 

1.2 Donatie na overlijden 

Donatie van een overleden donor deelt men in twee hoofdgroepen in. Het gaat om de heartbeating donatie en 

de non-heartbeating donatie. 

1.2.1 Heartbeating donatie 

Bij een heartbeating donatie (ook hersendood genoemd) is de donor hersendood en heeft een intacte circulatie - 

de donor wordt dus beademd op de intensive care. Deze vorm van donatie heeft de voorkeur boven non- 

6 

De bloedverwante tot en met de eerste graad zijn de ouders of kinderen van de donor. Bron: http://www.wazamar.org/genealogie-az/a-z/verwantschap-1.htm. 

7 

Bron: http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=6T26FBLM (05-04-2010) 

8 

http://wetten.overheid.nl/BWBR0013642/geldigheidsdatum_06-04-2010#2_Artikel3 (06-04-2010)

heartbeating donatie, want de functie van de organen blijft intact. Hersendood wordt als het uitvallen van de 

functie van de hersenen gedefinieerd, dat niet meer terug te brengen is. De hersenen zijn afgestorven en het hart 

blijft werken met ondersteuning van een apparaat. 

1.2.2 Non-heartbeating donatie 

De andere soort is non-heartbeating donatie (ook wel hartdood genoemd) waarbij de donor overleden is. In het 

lichaam van zo een donor is er geen bloedcirculatie meer, de ademhaling is uitgevallen en het heeft geen zin 

meer om deze patiënt te reanimeren. Bij deze soort donatie is het wegnemen van de dunne darm en het hart niet 

mogelijk. Van alle twee de soorten donatie worden weefsels (bijv. huid, hoornvlies) en organen van de borstkas 

(longen) en van de buikholte (lever, pancreas, nieren) verkregen, waarbij de bloedgroep en weefseltypering van 

de donor en van de receptor moeten overeenkomen. 

1.3 Afstoting 

Een groot probleem bij de transplantaties van de donororganen is het imuunsysteem van het menselijke 

lichaam. Dit systeem zorgt voor de natuurlijke afweer van een mens en helpt met het vechten tegen infecties, 

virussen en bacteriën in het dagelijkse leven. Omdat dit systeem eigen lichaamscellen voor de vreemde moet 

hoeden, kan het nieuwe orgaan afgestoten worden, en moet een arts ervoor zorgen, dat dit systeem de nieuwe 

organen niet aanvalt. 

Kenmerken van afstotingsreacties van een lichaam zijn verhoging van de lichaamstemperatuur, sneller 

optredende vermoeidheid en een lamlendig gevoel. Voor alle zekerheid moet er een bloed en/of 

weefselonderzoek gedaan worden, om de afstotingsreactie te kunnen bevestigen of weerleggen. 

Naast de afstoting zijn er ook andere factoren, die op een reeds geopereerde patiënt invloed kunnen hebben – 

hij kan bedreigd worden door infecties, die kunnen ontstaan door bacteriën, virussen, parasieten of schimmels. 

1.4 Invullende informatie 

Hieronder volgen enkele vragen, die het meest voorkomen in verband met orgaandonatie: 

Tekort aan organen? 

Door de medische vooruitgang is het niveau van orgaandonatie op haar piek gekomen, maar de hoge kwaliteit 

van de organen en de medische zorg brengt ook nadelen mee – namelijk een tekort aan organen dat door de 

hoge kwaliteitseisen veroorzaakt is. 

Hoe oud is een donor? 

Een vaak gestelde vraag is, hoe oud kan een donor maximaal zijn? Bestaat er een leeftijdsgrens voor het 

doneren van organen? Het verschilt per mens, per ziekte en per orgaan – bijv. in geval van huid en 

hoornvliezen kan een donor ook 80 jaar oud zijn. 

Hoe zit het met alcoholverslaafden en rokers?

Alcoholverslaafden worden niet getransplanteerd. Deze mensen worden op de wachtlijst voor een 

levertransplantatie geplaatst pas na minimaal 6 maanden onthouding. Omdat in de periode, waarin een patiënt 

alcoholverslaafd is, zijn lichaam niet in staat is om de levertransplantatie goed aan te kunnen. Wat de rokers 

betreft, deze moeten ook 6 maanden gestopt zijn met roken, voordat ze in aanmerking komen om op de 

wachtlijst voor longen ingeschreven te worden. 

Kunstorganen? 

Voor een persoon met een ziek of onvoldoende fuctionerend orgaan bestaat er ook de mogelijkheid, om een 

kunstorgaan in het lichaam te laten implanteren. Zó een orgaan heeft een groot nadeel – het lost de noodsituatie 

alleen maar tijdelijk op. Er zijn kunstnieren, kunstharten en kunsthartkleppen ter beschikking. 

Wat is xenotransplantatie? 

Xenotransplantatie of xenogene transplantatie is het overbrengen van weefsel of orgaan van een levend dier 

naar de mens. De weefseltypering van organen van varkens of apen lijkt het meest op de weefsels in het 

menselijke lichaam, maar toch neemt de mens een vreemd orgaan van dierlijke afkomst niet zo maar aan. De 

afstotingsreactie begint niet direct, maar het duurt enkele dagen, voordat het nieuwe orgaan afgestoten wordt. 

Om deze reden is er nog geen sprake van een gebruikelijk proces in de praktijk. Er zijn veel problemen, die met 

dit type orgaantranplantatie samenhangen, hetzij medische of ethische problemen. De organen afkomstig van 

apen lijken het meest op de menselijke, maar het gebruik maken van apen is heel omstreden, omdat het gebruik 

van hun organen is als onethisch beschouwd. Daarom wordt er meer gebruik gemaakt van varkensorganen. Bij 

deze moet er een aanpassing gedaan worden door genetische aanpassing, zodat ze niet te snel afgestoten 

worden. Maar toch werd er nog geen succesvolle xenotransplantatie uitgevoerd. De eerste xenogene 

transplantatie heeft in 1960 plaatsgevonden, een patiënt kreeg toen een hart van een schaap. Na 2 uur is het hart 

gestopt met kloppen. Een patiënt heeft het langst na een xenotransplantatie overleefd in 1993. Toen had hij met 

een lever van een baviaan de transplantatie 70 dagen de transplantatie overleefd. 

Godsdiensten en orgaandonatie? 9 

Een belangrijke rol in de houding tegenover orgaandonatie speelt ook het geloof. Hier geef ik enkele 

voorbeelden van de meningen volgens verschillende religies. 

Rooms-katholieke kerk 

Het Rooms-katholieke geloof staat positief tegenover orgaandonatie. De ethiek van katholieken benadrukt dat 

orgaandonatie moet worden gezien als een goede daad, die uit vrije wil en uit altruïsme gedaan wordt. 

Protestantse kerk 

9 Bron: http://www.donorvoorlichting.nl/index.cfm?act=vragen.lijst&ouder=47 (09-04-2010)

In de bijbel staat dat het menselijke lichaam na de dood onaantastbaar is en er staat ook dat men van zijn 

naasten moet houden zoals vanzelf. Dat is eigenlijk een probleem, omdat als de gelovige aan allebei de 

meningen voldoen wil, raakt hij in verwarring. In het algemeen is orgaandonatie wel toegelaten, maar het is 

geen plicht. 

Islamieten 

Op 28 januari 2006 heeft een debat tussen moslims en imams over Islam en orgaandonatie in Nederland 

plaatsgevonden 10 . Het resultaat van dit debat is een verklaring van het Contactorgaan Moslims en Overheid en 

de Sjiietische Islamitische Raad Nederland, waarin staat dat orgaandonatie wel is toegestaan, maar onder 

enkele voorwaarden. Deze voorwaarden congrueren min of meer met de principes van orgaandonatie. De 

donatie moet voor de receptor noodzakelijk zijn, er wordt voor het doneren niet betaald, het is geen plicht, om 

een orgaan of weefsel te doneren, de wensen van de overleden donor moeten volledig gevolgd worden en het 

ingrijpen in het menselijke lichaam moet volgens de medische standaarden en sociale zorgvuldigheid verlopen. 

Jodendom 

De orthodoxe leden van het jodendom willen de integriteit en onaantastbaarheid van het lichaam niet breken, 

dus weigeren ze orgaandonatie. Maar er bestaan ook liberale joden, die wel organen of weefsels willen afstaan 

ten gunste van een zieke naaste. 

Boeddhisme 

In boeddhisme heerst de mening, dat het lichaam als een geheel moet blijven. De boeddhisten geloven, dat het 

uitnemen van organen na de dood het menselijk lichaam zou onteren. In het algemeen staan deze gelovigen dus 

geen organen af. 

Hindoeïsme 

Volgens het hindoeïsme leeft de ziel van een mens voort na de dood en wordt herboren in een nieuw lichaam. 

Toch heerst er de mening, dat het lichaam onaangeraakt zou moeten blijven. Het Hindoeïsme is op de 

geschriften van Veda´s gebaseerd en hierin staat niets over een verbod van orgaandonatie. Er geldt dus, dat elke 

gelovige een beslissing voor zichzelf neemt, of hij/zij wel of niet een donor wordt. 

Jehova's Getuigen 

Het is wel toegestaan, maar er mag geen donorbloed bij de transplantatie gebruikt worden, omdat de Getuigen 

geloven, dat bloed niet gemengd mag worden. Het afstaan van eigen organen hangt dan van de vrije wil van 

elke Getuige af. 

10 Bron: http://www.donorvoorlichting.nl/index.cfm?act=vragen.lijst&ouder=211 (20-04-2010)

2. Overzicht van wetgeving in Nederland, België, Duitsland en de 

Tsjechische Republiek 

Dit hoofdstuk gaat over wetten op orgaandonatie geldend in Nederland, België, Duitsland en in de Tsjechische 

Republiek. Er volgt een opsomming van de thema´s die vergeleken worden in de volgend alinea´s. Er wordt 

naar de verschillen en overeenkomsten gezocht in de volgende categorieën: 

1. Definitie van de wet. 

2. Waarover gaat de wet niet? 

3. Wat is een donor en leeftijdsgrens voor een donor? 

4. Wat is een receptor? 

5. Toestemming tot het verwijderen van organen. Wie geeft toestemming in geval van hersendood of 

onbekwaamheid van de donor? 

6. De vorm van wilsverklaring. 

7. Het aantal artsen die de hersendood moeten vaststellen. 

8. De documenten over de hersendood en toestemming tot het verwijderen van organen (wie moet 

ondertekenen en hoe lang worden deze bewaard?). 

9. Financiële vergoeding voor het doneren? 

10. Orgaanhandel. 

2.1 Nederlandse Wet op orgaandonatie van 1996 


De wet op orgaandonatie is een wet uit 24 mei 1996 die het ter beschikking stellen van organen regelt, ter 

bevordering van het aanbod en de rechtvaardige verdeling van geschikte organen en zijn bedoeling is het 

voorkomen van handel in organen. 

“b. orgaan: bestanddeel van het menselijk lichaam, met uitzondering van bloed en geslachtscellen; 

c. donor: een persoon of stoffelijk overschot, door of ten aanzien van wie op grond van deze wet toestemming 

is verleend voor het bij hem of daaruit verwijderen van een orgaan; 

d. verwijderen: het verwijderen van een orgaan, anders dan ten behoeve van de donor zelf; 

e. implantatie: het in- of aanbrengen van een orgaan van een donor in of aan het lichaam van een ander met het 

oog op diens geneeskundige behandeling;

f. ziekenhuis: een krachtens “artikel 5 van de Wet toelating zorginstellingen“ 11 als ziekenhuis of 

verpleeginrichting toegelaten instelling of een afdeling daarvan; 

g. orgaancentrum: een instelling als bedoeld in artikel 24 12 .“ 13 


Er is geen sprake van sperma, ovaria, testes, bloed, embryo donatie. 

3. Wat is een donor en de leeftijdsgrens voor een donor? 

Een donor is zoals in de definitie staat: “een persoon of stoffelijk overschot, door of ten aanzien van wie op 

grond van deze wet toestemming is verleend voor het bij hem of daaruit verwijderen van een orgaan.“ 

De leeftijdsgrens voor een donor bij leven is in principe 18 jaar, maar er zijn gevallen wanneer een donor ook 

jonger dan 12 jaar mag zijn. Een donor van twaalf jaar of ouder of jonger kan een regenererend orgaan afstaan, 

in geval dat het verwijderen geen blijvende gevolgen zal hebben voor zijn gezondheid. Een receptor van zoń 

orgaan mag alleen een bloedverwant tot en met de tweede graad 14 zijn. Tot het verwijderen van een orgaan bij 

een minderjarige moet er toestemming worden verleend door de “ouders van de donor die de ouderlijke macht 

uitoefenen of de voogd en de kinderrechter“ 15 . 

Er bestaan ook gevallen dat een donor jonger dan 16 jaar is, maar in dit geval gaat het om een donatie na 

overlijden. De organen worden bij zoń donor verwijderd tenzij de ouders of de voogd van de donor daartegen 

zijn. Indien de ouders of de voogd van de overleden donor onbereikbaar zijn, kan de verwijdering wel 

plaatsvinden. 


Een receptor is meestal een bloedverwant tot en met de tweede graad, volgens de wet. Een receptor kan 

natuurlijk ook een vreemde persoon zijn, die in geen relatie met de donor staat. 



11 http://wetten.overheid.nl/BWBR0018906/geldigheidsdatum_20-08-2009#HoofdstukIII_Artikel5 (20-08-2009) 

12 De Nederlandse Wet op orgaandonatie, hoofdstuk 4. Orgaancentrum. Artikel 24 (“Het bemiddelen bij het verkrijgen, bij het 

typeren en bij het vervoeren van organen van donoren, alsmede het toewijzen van die organen aan een daarvoor geschikte ontvanger 

mag slechts geschieden door een orgaancentrum, dat daartoe een vergunning van Onze minister behoeft.“) 

13 De Nederlandse Wet op orgaandonatie, hoofdstuk 1. Algemene bepalingen, Artikel 1 

14 Een bloedverwant tot en met de tweede graag kunt zijn: ouders of kinderen van de donor (dit is de eerste graad) en grootouders, 

kleinkinderen of broers of zussen van de donor (dit is de tweede graag). Een overzichtelijke tabel over verwantschapgraden, zie: 

http://www.wazamar.org/genealogie-a-z/a-z/verwantschap-1.htm. 

15 De Nederlandse Wet op orgaandonatie, artikel 5, eerste lid.

Indien een donor ouder dan 18 jaar is en in staat is tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake, 

geeft hij zelf de toestemming tot het verwijderen van organen bij leven. Een donor van 18 jaar en ouder die niet 

in staat is tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake, kan geen toestemming geven. In plaats van 

hem, doet zijn wettelijke vertegenwoordiger dat, of bij ontbreken van deze zijn echtgenoot, geregistreerde 

partner of andere levensgezel, of bij ontbreken van dezen geeft een ouder of meerderjarig kind van de donor 

toestemming. De laatste instantie die gemachtigd is toestemming te geven, is de rechtbank. 16 

In geval van een donor bij leven van 12 jaar en ouder of jonger geven de ouders die de ouderlijke macht 

uitoefenen of de voogd en de kinderrechter toestemming. 

Als het om een donatie na overlijden gaat, wordt er toestemming gevraagd aan de met de donor samenlevende 

echtgenoot, geregistreerde partner of andere levensgezel, dan wel bij afwezigheid of onbereikbaarheid van deze 

aan de onmiddellijk bereikbare meerderjarige bloedverwanten tot en met de tweede graad. Als deze niet 

aanwezig of onbereikbaar zijn, vraagt men de onmiddellijk bereikbare meerderjarige aanverwanten tot en met 

de tweede graad om toestemming. Betreft het een minderjarige van twaalf jaar of ouder van wie geen 

wilsverklaring bekend is, dan kan de toestemming worden verleend door de ouders die de ouderlijke macht 

uitoefenen, of de voogd. 

Heeft de overleden donor zich laten registreren in het donorregister en heeft hij daar een bepaalde persoon 

aangegeven die de beslissing na zijn dood zou moeten nemen, wordt toestemming tot het verwijderen van 

organen aan deze persoon gevraagd. 


In Nederland wordt aan iedere ingezete een donorformulier toegezonden wanneer hij of zij de leeftijd van 

achttien jaar heeft bereikt. In een donorformulier kan deze persoon wel of geen toestemming verlenen tot het 

verwijderen van zijn organen na zijn overlijden. De persoon kan ook een ander persoon benoemen, die na het 

overlijden van de donor moet beslissen, of deze de toestemming tot het verwijderen van organen geeft of niet. 

Er is ook de mogelijkheid precies te bepalen welke organen kunnen worden verwijderd. 


De hersendood 17 moet worden vastgesteld voordat een orgaan verwijderd wordt. De dood wordt vastgesteld 

volgens de laatste stand van de wetenschap geldende methoden en criteria voor het vastellen van de hersendood 

16 Nederlandse Wet op orgaandonatie, artikel 4, tweede lid. 

17 “Onder hersendood wordt verstaan het volledig en onherstelbaar verlies van de functies van de hersenen, inclusief de hersenstam 

en het verlengde merg. Vaststelling van de hersendood vindt slechts plaats in geval van een dodelijk hersenletsel waarvan de oorzaak 

bekend is en dat niet behandelbaar is. Zij geschiedt eerst nadat aannemelijk is geworden dat andere oorzaken van bewusteloosheid en 

reactieloosheid niet aanwezig zijn.“ Bron: De Nederlandse Wet op orgaandonatie, artikel 14, tweede lid.

door een arts die niet betrokken is bij de verwijdering of implantatie van een orgaan. De wijze van het 

vaststellen van de hersendood wordt vastgelegd in een verklaring (hersendoodprotocol). 



Het document over de hersendood heet het hersendoodprotocol en wordt ondertekend door de arts die de 

hersendood vastgesteld heeft. De Nederlandse Wet op orgaandonatie zegt niets over hoe lang de 

hersendoodprotocollen moeten worden bewaard. 


Een donor krijgt voor een donatie van een orgaan niet betaald. Alleen de kosten, die een rechtstreeks gevolg 

zijn van het verwijderen van een orgaan worden vergoed. Onder “de kosten“ worden gederfde inkomsten 

begrepen. 


Zoals in de aanhef tot de Wet op orgaandonatie letterlijk staat, is deze wet ontstaan: “ter bevordering van het 

aanbod en de rechtvaardige verdeling van geschikte organen en ter voorkoming van handel in organen bij wet 

regelen te stellen omtrent het ter beschikking stellen van organen ten behoeve van in het bijzonder de 

geneeskundige behandeling van anderen; (…)“ 18 . In Nederland is de orgaanhandel wettelijk verboden dus. 

2.2 Belgische Wet betreffende het wegnemen en transplanteren van organen 


De wet betreffende het wegnemen en transplanteren van organen van 13 juni 1986 (BS 14/02/1987 in voege 

24/02/1987) werd gewijzigd door WET 25/02/2007 BS 13/04/2007. 

Donor: Een persoon die van zijn lichaam organen, weefsels of cellen laat wegnemen, wordt een donor 

genoemd. 

Receptor: Een persoon voor wiens lichaam bovenvermelde organen, weefsels of cellen bedoeld zijn, wordt een 

receptor genoemd. Het kan ook voorkomen, dat een donor tegelijk een receptor is. 

Een persoon die als kandidaat receptor van een donor na zijn overlijden mag worden ingeschreven of erkend bij 

een Belgisch transplantatiecentrum moet aan één van de volgende bepalingen voldoen: 

18 De aanhef van de Nederlandse Wet op orgaandonatie.

a) de Belgische nationaliteit hebben of in België gedomicilieerd zijn sinds tenminste zes maanden of 

b) de nationaliteit hebben van een staat die hetzelfde toewijzingsorganisme voor organen deelt of sinds 

tenminste 6 maanden in deze staat gedomicilieerd zijn of 19 

c) de nationaliteit hebben van een staat die hetzelfde toewijzingsorganisme voor organen deelt of 

d) sinds minstens 6 maanden in deze staat gedomicilieerd zijn. 20 

De identiteit van de donor en van de receptor moet volgens de wet onbekend blijven. Allebei zijn en blijven 

dus - evenals in de Nederlandse wet – anoniem. 


De Belgische wet betreffende het wegnemen en transplanteren van organen is niet van toepassing op het 

overbrengen van embryo´s, verder het wegnemen en transplanteren van testes en ovaria en ten slotte het 

gebruiken van eicellen en sperma. 21 


Een donor is een persoon die van zijn lichaam organen, weefsels of cellen laat wegnemen. In principe is een 

donor ouder of jonger dan 18 jaar, maar het kan gebeuren dat hij ook ouder of jonger dan 12 jaar kan zijn. 

Indien een donor bij leven ouder dan 18 jaar is en wel in staat tot een redelijke waardering van zijn belangen ter 

zake, geeft hij zelf toestemming. In het geval dat hij ouder dan 18 jaar is, maar niet in staat dit te doen geeft de 

wettelijke vertegenwoordiger van de donor, of een door de donor aangewezen vertegenwoordiger toestemming. 

Als er geen van deze ter beschikking staat, wordt toestemming gevraagd aan een vertegenwoordiger volgens 

Artikel 14, § 1, zie voetnoot nr. 9. 22 

19 De Belgische Wet betreffende het wegnemen en transplanteren van organen ,hoofdstuk 3. Wegneming na overlijden. Artitel 13ter. 

Bron: http://www.vlaamsartsensyndicaat.be/uploads/b652_organenwegnemen_en_transplanteren141950.pdf (20-08-2009) 

20 De bepalingen onder letters c) en d) komen van de “Wet tot wijziging van de wet van 13 juni 1986 betreffende het wegnemen en 

transplanteren van organen“ van 25 februari 2007, artikel 8. Bron: http://www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm. (20-08-2009) 

21 De Belgische Wet betreffende het wegnemen en transplanteren van organen, hoofdstuk 1. Algemene bepalingen, artikel 1, § 1. 

22 http://www.ejustice.just.fgov.be/loi/wet.htm. (citaat van de wet: “Art. 14. § 1. Bij een meerderjarige patiënt die niet valt onder één 

van de in artikel 13 bedoelde statuten, worden de rechten zoals vastgesteld in deze wet uitgeoefend door een persoon die door de 

patiënt voorafgaandelijk is aangewezen om in zijn plaats op te treden, indien en zolang als de patiënt niet in staat is deze rechten zelf 

uit te oefenen. 

De aanwijzing van de in het eerste lid bedoelde persoon, verder " de door de patiënt benoemde vertegenwoordiger " genoemd, 

geschiedt bij een gedagtekend en door de patiënt en deze persoon ondertekend bijzonder schriftelijk mandaat waaruit de toestemming 

van laatstgenoemde blijkt. Dit mandaat kan door de patiënt of door de door hem benoemde vertegenwoordiger via een gedagtekend 

en ondertekend geschrift worden herroepen. 

§ 2. Heeft de patiënt geen vertegenwoordiger benoemd of treedt de door de patiënt benoemde vertegenwoordiger niet op dan worden 

de rechten zoals vastgesteld in deze wet uitgeoefend door de samenwonende echtgenoot, de wettelijk samenwonende partner of 

feitelijk samenwonende partner. 

Indien deze persoon dat niet wenst te doen of ontbreekt, worden de rechten in dalende volgorde uitgeoefend door een meerderjarig 

kind, een ouder, een meerderjarige broer of zus van de patiënt. 

Indien ook een dergelijke persoon dat niet wenst te doen of ontbreekt, behartigt de betrokken beroepsbeoefenaar, in voorkomend 

geval in multidisciplinair overleg, de belangen van de patiënt. 

Dit is eveneens het geval bij conflict tussen twee of meer van de in deze paragraaf genoemde personen.“)

De voorafgaande toestemming wordt gevraagd bij donors van twaalf jaar en ouder; donors jonger dan 12 jaar 

moeten vooraf de mogelijkheid krijgen hun mening te uiten; bij een gehuwde donor is er ook toestemming van 

de met hem samenlevende echtgenoot nodig; in geval dat de donor wegens zijn geestestoestand niet in staat is 

zijn wil uit te drukken, is er de instemming van zijn ouders of zijn voogd nodig. 

In de Belgische wet staat ook een uitzondering, met name: Indien de wegneming van organen, weefsels of 

cellen van een levende donor ernstige gevolgen kan hebben voor de donor of indien het gaat om het wegnemen 

van organen, weefsels of cellen die niet regenereren, kan de wegneming alleen plaatsvinden als de receptor in 

levensgevaar verkeert en de transplantatie van een orgaan van een overledene geen bevredigend resultaat lijkt 

te kunnen hebben. In dit geval van donatie van organen, weefsels of cellen moet er ook toestemming gevraagd 

worden van een ander persoon dan alleen maar van de donor zelf, namelijk of van de met hem samenlevende 

echtgenoot (als de donor gehuwd is), of van de personen of persoon “van wie, overeenkomstig de bepalingen 

van het Burgerlijk Wetboek, de toestemming tot het huwelijk van een minderjarige is vereist“ 23 , indien een 

donor de leeftijd van 21 jaar nog niet heeft bereikt. 


Zie het bovengenoemde nummer “1. Definitie van de wet“ van de hoofdstuk “De Wet betreffende het 

wegnemen en transplanteren van organen“ onder “Receptor“. 



De toestemming tot het wegnemen van organen, weefsels of cellen bij een levendene donor moet vrij en 

bewust worden gegeven. Deze is dan te allen tijde herroepbaar. De toestemming moet volgens de Belgische 

wet schriftelijk zijn, moet gedagtekend en ondertekend zijn door een donor of de personen die toestemming 

kunnen geven en door een meerderjarige getuige. In de wet staat ook dat van elke wegneming op een levende 

persoon er een pluridisciplinair overleg moet zijn waarvan de wegneming het onderwerp deel uitmaakt. 

Donatie na overlijden heeft te maken met de term “het verzet“ dat moet worden uitgedrukt zolang de donor in 

leven is. Een donor ouder dan 18 jaar kan zelf verzet uiten. Een donor jonger dan 18 jaar kan het verzet zelf 

uitdrukken, of, zolang hij in leven is, drukt een van de ouders die het gezag over de minderjarige uitoefent of 

zijn voogd of zijn nabestaanden die met hem samenleven het verzet uit. Als het gaat om een donor jonger dan 

18 jaar die niet in staat is zijn wil te uiten, drukken de ouders die het gezag over de minderjarige uitoefenen het 

verzet uit of een voogd van deze persoon, of zijn nabestaanden die met hem samenleven. In geval van een 

persoon van onbepaalde leeftijd die niet in staat is zijn wil te uiten, wordt het verzet uitgedrukt door een 

23 Citaat van de Wet betreffende het wegnemen en transplanteren van organen, Hoofdstuk 2. Wegneming bij levenden, Artikel 6. § 2. 

2°.

wettelijke vertegenwoordiger, door een voorlopige bewindvoerder of door een naaste verwant van deze 

persoon. 


De Belgische wet regelt de wijze waarop het verzet tegen het wegnemen van organen, weefsels en cellen moet 

worden uitgedrukt door de donor of de andere personen die in aanmerking komen in het geval dat de donor niet 

in staat is het verzet zelf te uiten. Het verzet kan worden opgenomen via de diensten van het Rijksregister. 

De personen die mogen verzet uitdrukken in plaats van de donor (ouders, voogd, wettelijke vertegenwoordiger, 

voorlopige bewindvoerder, zijn naaste verwante) kunnen het verzet tegen of de instemming met wegneming via 

het Nationaal Register uiten. Dit verzet tegen of deze instemming met wegneming vervallen op de dag dat de 

donor meerderjarig wordt. Daarna kan de donor zelf een keuze maken en zijn wil uiten. Als hij/zij dat niet doet 

– geen verzet uit – dan wordt hij/zij beschouwd als een donor. 


In België zijn er drie artsen nodig om het overlijden van de donor vast te stellen. Geen van deze artsen mag 

betrokken zijn bij de organen, weefsels of cellen van de donor, hij mag dus geen arts van de receptor zijn of de 

transplantatie verrichten. 



De artsen zijn verplicht een proces-verbaal van het overlijden te maken. In het proces-verbaal moet de datum 

staan, handtekeningen van alle drie de artsen en de wijze waarop het overlijden werd vastgestelld. Deze akte 

wordt dan tien jaar bewaard. 


Voor de donatie van organen, weefsels of cellen wordt in België niet betaald. Net zoals in Nederland bestaat er 

wel een vergoeding die via de Belgische overheid of de instellingen van de maatschappelijke zekerheid aan de 

donor wordt toegekend. Deze vergoeding is bedoeld voor het dekken van de onkosten (de inkomstenderving) 

die het rechtstreeks gevolg zijn van het doneren van organen. 

10. Orgaanhandel.

In de Belgische wet treffen we in artikel 4 het volgende aan: “ Afstand (van organen, (...)) mag niet met een 

oogmerk van winst geschieden, ongeacht de partijen tussen welke hij plaatsheeft.“ 24 

2.3 “Gesetz über die Spende, Entnahme und Übertragung von Organen 

(Transplantationsgesetz - TPG)“ – de transplantatiewet 25 


De Duitse transplantatiewet is op 1 december 1997 ingegaan, de laatste wijziging is van 17-07-2009. Deze wet 

betreft de donatie en het verwijderen van menselijke organen, orgaandelen of weefsels, inzake het 

transplanteren in het lichaam van een ander mens. Deze wet geldt verder als het verbod van de handel in 

menselijke organen. 


De Duitse transplantatiewet gaat niet over bloed, bloedbestanddelen en weefsels. 


In Duitsland zorgen de „Krankenkassen“ (ziekenfonds) en de private „Krankenversicherungsunternehmen“ 

(ondernemingen in het verzekeren van ziekenkosten) ervoor dat elke verzekerde een “Erklärung zur 

Organspende“ (verklaring over orgaandonatie) krijgt, waarin ze vanaf de dag van hun zestiende jaar kunnen 

hun toestemming of hun verzet tegen het verwijderen van organen na hun dood geven. De verzekerden kunnen 

de beslissing aan een bepaalde persoon overlaten. De toestemming of het overlaten van de beslissing aan een 

bepaalde persoon kunnen de donors vanaf hun zestiende jaar geven, het verzet tegen het verwijderen van 

organen kunnen de donors al vanaf hun veertiende levensjaar uiten. 

Een verwijdering van organen bij een levende donor kan pas gebeuren als zowel de donor als de receptor van 

een orgaan hebben toegezegd, aan de nazorg in een ziekenhuis deel te nemen. Een andere bepaling zegt dat er 

toestemming moet worden gekregen van de commissie. Deze commissie moet onderzoeken of de donatie 

vrijwillig is en of het orgaan geen deel uitmaakt van de verboden orgaanhandel. In de commissie moet een arts 

aanwezig zijn die niet betrokken is bij de besproken organen, verder een persoon met een beroepsbekwaamheid 

tot het ambt van rechter (“Richteramt“) en een persoon die in de psychologie is gespecialiseerd. 


24 Citaat van de Wet betreffende het wegnemen en transplanteren van organen, artikel 4, § 1. 

25 Bron: http://bundesrecht.juris.de/tpg/BJNR263100997.html (15-11-2009).

Het verwijderen van organen die niet kunnen regenereren is toegelaten alleen als het voor een bloedverwant tot 

en met de tweede graad, voor een echtgenoot, een verloofde of voor een andere persoon, die in een openbaar 

bekende persoonlijke relatie met de donor staat, bestemd is. 



In het geval dat een arts die de wegneming van organen zal verrichten en geen verklaring van toestemming of 

verzet ter beschikking heeft, moet hij de naaste verwante van de donor vragen, of deze kennis daarover heeft. 

In het geval van niet, is de arts verplicht de naaste verwante te informeren over de mogelijkheid van de 

orgaandonatie van de overledene. De naaste verwante wordt daarna door de arts om een verklaring van 

toestemming of verzet gevraagd. De arts is verplicht de naaste verwante aan het welzijn van de orgaanreceptor 

te laten denken. De naaste verwante kan met de arts een bepaalde termijn afspreken waarin hij zijn beslissing 

kan herroepen. 26 

Onder de naaste verwante (in de Duitse wet letterlijk: „der nächste Angehörige“) worden in de Duitse wet de 

volgende personen bedoeld: 

1. echtgenoot of een geregistreerde levenspartner, 

2. meerderjarig kind, 

3. ouders, of een van de ouders (als de donor minderjarig was en de zorg voor hem alleen een van de 

ouders uitoefende), of de voogd of een persoon die de zorg voor de donor droeg, 

4. meerderjarige zus of broer, 

5. grootouders. 

De naaste verwante wordt alleen dan om een verklaring van toestemming of verzet gevraagd, indien ze in de 

laatste twee jaar voor de dood van de donor in een persoonlijk contact met de donor was geweest. Zijn er 

meerdere naaste verwanten, dan is het voldoende als een van deze toestemming geeft. Als een van de naaste 

verwanten ertegen is (een verzet uit), dan geldt deze verklaring. In het geval dat er geen naaste verwanten 

beschikbaar zijn, mag de arts een meerderjarige persoon vragen, om deze beslissing te nemen. Deze persoon 

moest in een persoonlijke relatie met de donor klaarblijkelijk zijn geweest. 

Als de donor een bepaald persoon in een schriftelijke verklaring heeft benoemd, dan is deze persoon verplicht 

om de beslissing te nemen. 

De arts draagt de plicht om alle handelingen schriftelijk te noteren, die hij met de naaste verwanten of de 

bepaalde persoon heeft gevoerd. 

26 Volgens de Duitse transplantatiewet, § 4, eerste lid.


In Duitsland bestaat er geen donorformulier, er is wel een “verklaring over orgaandonatie“, zoals gezegd onder 

punt “3. Wie is een donor en de leeftijdsgrens voor een donor?“. 


De dood of de hersendood wordt door twee daartoe bevoegde artsen vastgesteld, die de donor onafhankelijk 

van elkaar hebben onderzocht. In het geval dat er een onherroepelijk hartstilstand en bloedsomloop is 

ingetreden en het langer duurt dan drie uur, dan is één arts voldoende om de dood vast te stellen. 



De artsen dragen de plicht alle gegevens in een protocol op te nemen, de tijd van de onderzoeken op te nemen 

en het protocol te ondertekenen. 

De donor moet over de mogelijke gevolgen van de donatie door een arts worden geïnformeerd. De voorlichting 

moet in aanwezigheid van een andere arts plaatsvinden, die niet bij de organen betrokken mag zijn. Over de 

voorlichting van de donor wordt een schriftelijk protocol gemaakt, ondertekend door de donor, de arts en de 

andere arts. De verleende toestemming kan altijd schriftelijk of mondeling worden herroepen. 


De Duitse transplantatiewet gaat niet over een vergoeding voor de donor. Een donor in Duitsland krijgt dus 

geen vergoeding van zijn salaris voor de tijd, dat hij in het ziekenhuis ligt vanwege de donatie van een orgaan. 


De Duitse transplantatiewet verbiedt de handel in organen, die voor een geneeskundig doel zijn bestemd. Het is 

verboden zulke organen in het lichaam van een persoon in te planten of in eigen lichaam te laten inplanten. De 

overtreding van dit verbod of een verzoek daartoe wordt bestraft door middel van een gevangenisstraf of een 

geldboete.

2.4 De Tsjechische Transplantatiewet, nr. 285/2002 Wetboek. 27 


De Tsjechische transplantatiewet regelt de maatregelen voor het doneren, verwijderen en transplanteren van 

weefsels en organen van menselijke afkomst, die worden verricht uitsluitend ter verschaffing van medische 

zorg. Deze wet is van kracht geworden op 1 september 2002. 28 

- orgaan: een zelfstandig en levensvatbaar deel van het menselijk lichaam, dat is gevormd door een structuur 

van verschillende weefsels, een orgaan behoudt zijn structuur, beschikt over bloedvatverzorging en voldoet aan 

fysiologische functies met een groot aandeel van autonomie; 

- weefsels en cellen: zijn bouwonderdelen van het menselijk lichaam inclusief de overblijfselen na chirurgische 

operaties; hematogene cellen van beenmerg, van perifeer- en navelsbloed, met uitzondering van organen, bloed 

en bloedbestanddelen, geslachtscellen, embryonaal- en foetaalweefsels en organen, haren, nagels, placenta en 

afvalsproducten van lichaamsmetabolisme; 

- een mogelijke donor: een terminale patiënt bij wie de mogelijkheid van het verwijderen van een weefsel of 

een orgaan aangenomen is, of een lichaam van een overleden persoon, bij wie de dood kan worden vastgesteld 

en bij wie de mogelijkheid is vastgesteld van het verwijderen van een weefsel of een orgaan; 

- een donor: een persoon of een lichaam van een overleden persoon, bij wie het verwijderen van een weefsel of 

een orgaan ter transplantatie wordt verricht; 

- dood: een definitief verlies van de functie van de hele hersenen, inclusief de hersenstam; 

- receptor: een persoon die geregistreerd staat in het Nationaal register van de personen wachtend op een 

orgaantransplantatie; 

- een receptor: een persoon bij wie in het lichaam een weefsel of orgaan van menselijke oorsprong wordt 

geïmplanteerd; 

- het verwijderen: alle ingrepen die nodig zijn voor het verwijderen van menselijke weefsels of organen die 

bedoeld zijn ter transplantatie, inclusief de onderzoeken ter beoordeling van de gezondheidsgeschikheid van de 

donor en zijn voorbereiding voor het verwijderen; 

- het doneren: het verwijderen van een orgaan van een levende donor inclusief de gezondheidszorg voor een 

donor ter herstel na een verricht verwijderen; 

27 Bron: 

http://portal.gov.cz/wps/portal/_s.155/701/.cmd/ad/.c/313/.ce/10821/.p/8411/_s.155/701?PC_8411_number1=285/2002&PC_8411_l= 

285/2002&PC_8411_ps=10#10821. (15-11-2009) 

28 De Tsjechische transplantatiewet, volgens § 1 en § 39. (15-11-2009)

- een transplantatie: een proces bedoeld voor het behoud van een verwijderd weefsel of orgaan in een constante 

kwaliteit voor implantatie en de implantatie van weefsel of orgaan bij een receptor, inclusief alle procedures 

van voorbereiding, preparatie en behoud van weefsels en organen. 


Er wordt niet gezegd wat de wet niet regelt, maar er staat niets over het doneren van sperma, ovaria, testes, 

embryo´s. 


Een donor is een persoon of een lichaam van een overleden persoon, bij wie het verwijderen van een weefsel of 

een orgaan ter transplantatie wordt verricht. In principe is een donor 18 jaar en ouder. Dan kan hij zelf de 

toestemming geven of verzet uiten in verband met de orgaandonatie. De wet maakt het ook mogelijk dat een 

donor jonger dan 18 jaar is, maar dan moet het verzet worden geuit door de ouders van de donor of zijn 

wettelijke vertegenwoordigers. 


Een receptor van een weefsel of een orgaan is een naaste verwante 29 van de donor (indien de donor een 

vrijwillige, geïnformeerde en concrete toestemming ten opzichte van deze persoon heeft gegeven); indien het 

niet een naast verwante van de donor is, gelden de volgende bepalingen: 

a) de donor heeft zijn wil geuit, zijn orgaan specifiek bij deze persoon te laten implanteren; de uiting van 

de wil van de donor moet een schriftelijke vorm hebben en het moet een door een notaris geverifieerde 

handtekening bevatten; 

b) er is ook toestemming van de ethische commissie nodig van deze donatie. 

5. Toestemming tot het verwijderen van organen. Wie geeft toestemming in geval van hensendood of 


In geval dat een donor minderjarig is (jonger dan 18 jaar), of niet in staat is zijn wil te uiten of als hij zijn 

rechtsbekwaamheid (geschiktheid tot wettelijke daden) kwijt is, dan kan het verwijderen plaatsvinden indien: 

a) er geen andere geschikte donor ter beschikking staat, die wel in staat is een nadrukkelijk en concrete 

toestemming te geven; 

b) de receptor broer of zus is van de donor; 

29 

Een naast verwante wordt in deze wet bedoeld als: een persoon in de directe rij: broer of zus, echtgenoot, geregistreerd partner. 

Bron: 

http://portal.gov.cz/wps/portal/_s.155/701/.cmd/ad/.c/313/.ce/10821/.p/8411/_s.155/701?PC_8411_p=116&PC_8411_name=ob%C4 

%8Dansk%C3%BD%20z%C3%A1kon%C3%ADk&PC_8411_l=40/1964&PC_8411_ps=10#10821. (15-11-2009)

c) het doneren een mogelijkheid is om het leven van de receptor te redden; 

d) de wettelijke vertegenwoordiger van de donor toestemming heeft gegeven; 

e) de ethische commissie toestemming heeft gegeven; 

f) de donor geen verzet tegen het verwijderen uit. 

De punten b) en c) gelden niet in geval, als het gaat om het verwijderen van cellen wanneer er alleen maar een 

minimaal risico voor de gezondheid en het leven van de donor bestaat. 30 

De ethische commissie is een onafhankelijke commissie, die wel of geen toestemming geeft in het geval dat de 

receptor geen naast verwante is van de donor, of als het gaat om het verwijderen van een weefsel dat kan 

regenereren bij minderjarigen, of bij personen zonder wettelijke geschiktheid, of bij personen die niet in staat 

zijn toestemming te geven. Deze commissie mag een constante commissie zijn of alleen bij afzonderlijke 

gevallen worden samengesteld. 

De commissie bestaat ten minste uit vijf leden; er zijn artsen, een klinisch psycholoog en een jurist. Ten minste 

tweederde van de leden mogen niet bij een ziekenhuis werkzaam zijn. De leden mogen geen belang bij de 

weefsels of organen hebben, waarover de commissie een beslissing moet nemen. Bij het beoordelen van het 

wel of niet geven van toestemming moet altijd anonimiteit tussen de donor en de receptor worden behouden. 

De leden moeten zich aan de zwijgplicht houden. Bij staking van stemmen is de stem van de voorzitter van 

belang. De beslissing over het wel of niet geven van toestemming moet een schriftelijke vorm hebben en alle 

documentatie moet ten minste tien jaar worden bewaard. 

Het verwijderen van een weefsel of orgaan van het lichaam bij een overleden persoon kan worden verricht 

indien de donor (of een wettelijke vertegenwoordiger van een minderjarig persoon of een persoon, die niet in 

staat is zijn wil te uiten) tijdens zijn leven geen verzet tegen het verwijderen heeft geuit. Indien er niet wordt 

bewezen, dat de donor verzet heeft geuit, geldt dat hij met het verwijderen akkoord gaat. 

Als een bewijsbaar verzet geldt: 

a) als de overledene is geregistreerd in het “Nationaal register van de personen die niet akkoord gaan met 

het verwijderen van weefsels en organen na het overlijden“; of 

b) als de overledene in leven is in een ziekenhuis en verklaart dat hij met het verwijderen niet akkoord gaat, 

moet dit worden verklaard in de aanwezigheid van een arts en een getuige; 

c) als de wettelijke vertegenwoordiger van een minderjarig persoon of de wettelijke vertegenwoordiger van 

de persoon, die niet in staat is zijn wil te uiten in een ziekenhuis voor een arts en een getuige verklaart, dat 

hij met het verwijderen niet akkoord gaat; deze verklaring van de vertegenwoordiger kan plaatsvinden of 

bij het leven van de minderjarige persoon/de persoon die niet in staat is zijn wil te uiten, of na het 

overlijden van deze persoon. 

30 De Tsjechische transplantatiewet, volgens § 4.

Het verzet tegen de wegneming wordt ter plekke verklaard in een notitie, die onderdeel is van de 

gezondheidsdocumentatie van de patiënt. Deze verklaring wordt ondertekend door de patiënt, de arts en de 

getuige (in geval de patiënt niet in staat is de handtekening zelf te zetten, wordt de verklaring ondertekend door 

nog een andere getuige). In geval dat een persoon die minderjarig is of niet in staat is zijn wil te uiten, wordt de 

verklaring van de wettelijke vertegenwoordiger door deze persoon ondertekend. 

In de verklaring wordt de datum en de tijd van het plaatsvinden van het uiten van het verzet genoteerd. Een 

exemplaar van deze verklaring wordt binnen 3 dagen aan het “Nationaal register van de personen die niet 

akkoord gaan met het verwijderen van weefsels en organen na het overlijden“ gezonden. 31 


Elke inwoner van de Tsjechische Republiek kan zich laten registreren in het “Nationaal register van de 

personen die niet akkoord gaan met het verwijderen van weefsels en organen na het overlijden“ (dat gebeurt 

door een verklaring bij een arts of in een ziekenhuis). 


De dood van een patiënt moet tenminste door twee artsen worden vastgesteld, die over een daarvoor benodigde 

vakbekwaamheid beschikken. Beide artsen moeten de patiënt onafhankelijk van elkaar onderzoeken. De dood 

wordt in een “protocol over het vaststellen van dood“ ingeschreven en dat gebeurt binnen 2 uren na het 

vaststellen van de dood. 

De dood wordt vastgesteld bij: 

a) de onherroepelijke stilstand van de bloedsomloop, 

b) het onherroepelijke verlies van de functie van de gehele hersenen, inclusief de hersenstam in de 

gevallen, wanneer de ademfunctie of de bloedsomloop kunstmatig zijn behouden. 



In geval van het vaststellen van de dood door verklaring van de onherroepelijke stilstand van de bloedsomloop 

mag het verwijderen ook worden verricht voor het aflopen van 2 uren vanaf het vaststellen van dood, indien de 

tijd van de dood bekend is en de dood in een ziekenhuis werd vastgesteld. Of indien de dood werd vastgesteld 

op grond van het beëindigen van een mislukte reanimatie, die ten minste 30 minuten heeft geduurd. 32 Alle 

documentatie in verband met de donatie moet ten minste tien jaar worden bewaard. 

31 De Tsjechische transplantatiewet, volgens § 16. 

32 De Tsjechische Transplantatiewet, volgens § 10, derde lid.

9. Financiele vergoeding voor het doneren? 

In de Tsjechische wet staat er geen vergoeding aangegeven. 


Het menselijk lichaam en onderdelen daarvan mogen geen bron zijn van financieel nut of andere voordelen. 

Een donor mag tegenover een receptor geen enkel recht doen gelden. De handel in organen en weefsels, die 

werden verwijderd ten behoeve van een transplantatie, is verboden. De advertering en reclame voor aanbod of 

vraag van organen is verboden.

2.5 Overzicht van de meest belangrijke punten van het bovengenoemde overzicht: 

De laagste 

leeftijdsgrens 

voor een 

donor 

Nadere 

bepaling van 

een 

Nederland België Duitsland Tsjechië 

12 en in specifieke 

gevallen mag ook jonger 

zijn 

receptor? X 

Wie geeft 

toestemming 

bij donatie bij 

leven van de 

donor? 

Ouder, voogd, 

(kinderrechter), wettelijke 

vertegenwoordiger, 

echtgenoot, geregistreerde 

partner of andere 

levensgezel, meerderjarig 

kind of rechtbbank. 

Echtgenoot, geregistreerde 

partner of andere 

levensgezel, meerderjarige 

bloedverwanten tot en met 

de tweede graad, 

meerderjarige 

aanverwanten tot en met 

de tweede graad, in geval 

van kind-donor ouders of 

voogd. 


gevallen mag ook 

jonger zijn dan 12 ouder dan 16 


gevallen mag ook 

jonger zijn 

Een Belg of een 

inwoner die 

tenminste 6 

maanden 

gedomicilieerd is in 

een land dat 

hetzelfde 

toewijzinsorganisme 

heeft als 

België x x 

Ouder, 

samenlevende 

echtgenoot, 

wettelijke 

vertegenwoordiger, 

voogd. 

Ouders, wettelijke 

vertegenwoordiger 

Wie geeft 

toestemming 

bij donatie na 

overlijden 

van de 

donor? 

Ouders, 

samenlevenden 

nabestaanden, 

voogd, wettelijke 

vertegenwoordiger. 

x 

Echtgenoot of 

een 

geregistreerde 

levenspartner, 

meerderjarig 

kind, ouders, 

voogd, 

meerderjarig 

zus of broer, 

grootouders. 

Verklaring over 

orgaandonatie 

Wettelijke 

vertegenwoordiger 

De vorm van Donorformulier geen-bezwaarToestemmingsgeen-bezwaar- wilsverklaring 

Aantal artsen 

die 

hersendood 

Toestemmingssysteem systeemsysteemsysteem vaststellen 

Financiële 

1 3 2 2 

vergoeding 

Verbod van 

orgaanja 

ja nee nee 

handel verboden verboden verboden verboden

2.6 Vergelijking van de meest belangrijke punten van het bovengenoemde overzicht: 

In de tabel kunnen we zien, dat het enige land dat een bepaling voor een receptor in de wet heeft, de Belgische 

wet op orgaandonatie is. De receptor is namelijk “een Belg of een inwoner die tenminste 6 maanden 

gedomicilieerd is in een land dat hetzelfde toewijzingsorganisme heeft als België“. Andere landen hebben geen 

nadere bepaling wat dit betreft. In de wet vinden we deze bepaling van alle vier de landen alleen maar in 

België. Een reden daarvoor kunnen de nationale gevoelens van België zijn, die onder een sterke invloed van 

Frankrijk stonden en misschien daarom draagt België in haar mentaliteit een besef van eigen nationaliteit in 

zich. Een ander reden waarom er een nadere specificatie van een orgaanreceptor in België bestaat, zijn 

misschien de lage wachtlijsten op een orgaan. België staat in Midden-Europa bekend voor een hoge score in 

het aantal transplantaties 33 . Dat is heel aantrekkelijk voor de patiënten, die een orgaan nodig hebben, en daarom 

willen ze dit orgaan krijgen. Om deze organen voor eigen burgers te behouden, bestaat er hoogstwaarschijnlijk 

de nadere bepaling van een receptor. 

In de Duitse wet vinden we geen bepaling over een persoon, die toestemming voor het wegnemen van de 

organen bij een levende donor verlenen kan. In alle anderen landen wordt een breed scala aan personen 

genoemd. Dit komt misschien doordat er bij leven van de donor van zijn eigen beslissing uitgegaan wordt, als 

men dat weet. Zo niet, dan geldt de volgorde van de nabestaanden, die voor het toestemmen voor donatie na 

overlijden zijn bedoeld. 

In de tabel kunnen we zien, dat in de verschillende landen de minimumleeftijd voor een donor verschillend is. 

In Nederland is dat een grens van 12 jaar en jonger, in België ook. Maar in Duitsland is dat al 16 jaar en in 

Tsjechië is deze grens het hoogst van allemaal, namelijk 18 jaar. Hoe komt dat? Wat de situatie in Tsjechië 

betreft, kunnen we zeggen, dat men zich aan de wet houdt. Misschien is de reden ook in de geschiedenis van 

het land te vinden. Tsjechië stond een groot deel van haar verleden onder iemands hegemonie. De mensen 

waren dus stil en konden geen eigen mening uiten als dat niet echt noodzakelijk was. Ik denk dus, dat ook de 

grens van 18 jaar een resultaat daarvan is, dat de kinderen zo lang mogelijk onder de macht van de ouders en 

onder de macht van de wet blijven. Pas na 18 jaar kunnen ze eigen beslissingen nemen. Wat de situatie in 

Nederland aangaat, is Nederland altijd liberaal geweest. Iedereen heeft dus ruimte genoeg om eigen meningen 

te uiten en ze worden daarna ook gerespecteerd. Misschien is dit de reden, waarom de grens in Nederland zo 

laag staat. 

33 Volgens artiekelen uit kranten, zoals: 

http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:bnZOO0Meka0J:www.elsevier.nl/web/10194297/Artikel/Ontbreken-aanpak- 

Klink-lokt-donortoerisme-uit.htm+Ontbreken+aanpak+Klink+lokt+donortoerisme+uit&hl=cs&gl=cz&strip=0, 

http://www.depers.nl/binnenland/213060/Nederlander-naar-Belgie-om-orgaan.html en 

http://www.depers.nl/binnenland/282876/Belgische-organen-naar-Nederland.html (01-05-1020)

Een ander interessant punt is de manier hoe de wil van een mogelijke donor geuit wordt - met name het geen- 

bezwaar-systeem, dat in België en Tsjechië geldt. In deze twee landen kan de reden ervoor de rol van de 

Tweede Wereldoorlog zijn, toen er een tekort aan alles was en de mensen moesten met weinig bronnen goed 

omgaan. In Tsjechië kan een grote rol ook de tijd onder de communisten spelen, toen men niet te veel mocht 

hebben. Een andere oorsprong van het feit, dat men zijn lichaam automatisch als donorlichaam ter beschikking 

stelt, stamt misschien uit de tijd van het socialisme, toen alles van iedereen was. Maar deze redenen zijn niet zo 

relevant, ik denk gewoon, dat er zoń sterke behoefte aan donororganen bestaat, dat de arsten en de wet met zo 

een veronderstelling rekening moeten houden, om zoveel mogelijk patiënten, die op de wachtlijsten staan, te 

kunnen helpen. 

Wat het donorformulier betreft, is de eerste duidelijke reden de "praat-traditie" van Nederland. De mensen zijn 

gewend aan het recht zich te kunnen uiten over alle mogelijke problemen en thema´s, dus het ligt voor de hand, 

dat er ook in het geval van de kwestie over orgaandonatie de mogelijkheid bestaat, om de eigen mening te 

uiten. Daarom bestaat dit formulier met verschillende mogelijkheden van donatie (voor nadere informatie zie 

de bijlage "Donorformulier" aan het eind van deze scriptie). In Duitsland bestaat er ook een verklaring over 

orgaandonatie en hier vinden we ook zoń uitgebreide aanbieding van mogelijkheden van donatie als in de 

Nederlandse versie. In Tsjechië bestaat er een register van de personen, die met het afstaan van organen na hun 

dood niet akkoord gaan, waar ze naast het “niet akkoord gaan“ ook bepaalde organen kunnen aangeven welke 

ze niet willen afstaan. Dus er bestaat een mogelijkheid, om - via deze verklaring over de weigering van donatie 

- wel sommige organen ter beschikking te stellen. 

Het aantal artsen die de hersendood van de patiënt vaststellen verschilt ook bijna in alle landen. In Tsjechië en 

in Duitsland zijn dat twee artsen. Dit komt misschien door de zegswijze "Des te meer hoofden des te meer 

weten". Wat een beetje onverwacht voor mezelf was, is dat in Duitsland slechts twee artsen de dood moeten 

vaststellen, ondanks de behoefte van de Duitse natie aan ordelijkheid en nauwkeurigheid. Het is vooral uit de 

tijden van Hitler bekend, dat de Duitse ambtenaren altijd een nauwkeurige en alles omvattende administratie 

hadden gevoerd. In Nederland is voor deze taak alleen maar een arts nodig. Het is heel interessant, omdat men 

zich altijd kan vergissen en als er alleen maar een arts is, om de dood vast te stellen, is het behoorlijk weinig. 

Maar misschien komt dit door het Nederlandse gevoel van zelfverantwoordelijkheid. In Nederland verwacht 

men van de artsen dat ze hun werk goed doen. In België zijn er drie dokters, die voor het vaststellen van de 

dood nodig zijn. Het is het hoogste aantal van allemaal in een land waar het succes van de orgaandonatie als het 

grootst bekend staat. Misschien komt dat juist door deze reden, dat om de eisen van de kwaliteit van de donatie 

te vervullen, er ook een hoge kwaliteit in het "zekerweten" van de hersendood van een donor bestaat. 

Twee landen – Nederland en België – zijn voorstanders van een financiële vergoeding voor orgaandonatie. De 

andere landen, Duitsland en Tsjechië, bieden de patiënten zoiets niet aan. Vergoeding voor het afstaan van

organen bij leven krijgt men in Nederland en België. Een reden daarvoor is het hoge levensniveau van deze 

landen. Bijvoorbeeld in Nederland krijgen de mensen hoge bijdragen voor het wonen, bij de studie, ezv. De 

mensen zijn daar gewend bijdragen van de staat te genieten. Dat kan misschien ook de oorsprong van deze 

vergoeding zijn. Als een mens door het doneren een bepaalde tijd niet kan werken, dan heeft hij wel recht op 

een bedrag om zijn vorige levensniveau te kunnen behouden. Hij mag door de donatie niet benadeeld worden. 

In Tsjechië is het een eigen keus, of je wel of niet een orgaan gaat doneren. Het is je eigen beslissing en zo 

moet je ook de gevolgen daarvan dragen. Er is ook niet zo veel geld over (de staatschuld is zo hoog dat er ook 

geen rede daarover mag zijn, om aan de mensen zo maar extra geld te geven). In Tsjechië is er geen sprake van 

een vergoeding voor een levende donor, omdat er niet zoń hoog levensniveau is, zoals in Nederland. In 

Duitsland is de situatie misschien wel vergelijkbaar, wat het geld aangaat, omdat in deze kwestie ook het 

levensniveau in de toenmalige "Oostelijke" landen een grote rol speelt. Aan de andere kant is de medische zorg 

bijna helemaal gratis en dat is een sterk voordeel van de sociale landen, en voor de mensen kan deze reden 

genoeg zijn om zich tevreden te stellen, met de „geen vergoeding van de overige kosten“. 

Bij een samenvattende blik op de bovenstaande tabel zien we, dat de mogelijke redenen, waarom de gegevens 

zo zijn, de geschiedenis en de mentaliteit van de verschillende landen zijn. Wat in een land vanzelfsprekend is, 

is in een ander land helemaal niet zo. Zo is het bijvoorbeeld in het geval van de vergoeding van de donatie in 

Nederland en België versus Tsjechië en Duitsland. Het is wel waar, dat de medische zorg bijv. in Tsjechië 

gratis is en dat is niet het geval in veel andere Europese landen. In vergelijking met bijvoorbeeld Italië, waar de 

mensen een groot deel van de gezondheidszorg bij een arts of in een ziekenhuis moeten betalen, is de situatie 

bij ons veel beter. Wat in de Tsjechische republiek als “standaard“ zorg gezien wordt, geldt in Italië al voor de 

zorg van de hoogste kwaliteit en is dus niet meer gratis 34 . Maar toch bestaan er grenzen en dat is te zien in het 

geval van deze financiële vergoedingen voor de donors. 

Het laatste, wat we in bovenstaande tabel kunnen zien, is het verbod op orgaanhandel. Al de bovengenoemde 

landen verbieden de handel in organen. Ook kan de discussie over het legaliseren van deze soort handel wel 

interessant zijn. Over de redenen voor en tegen dit verbod schrijf ik onder andere in het hoofdstuk 

“Orgaanhandel“. 

34 Voor illustratie: de operatie van de spataders is in Tsjechië betaalt uit de verzekering van de patiënt en het wordt betaal door de 

patiënt slechts in het geval, dat de operatie met behulp van de laser is uitgevoerd. Maar in Italië moet men deze operatie betalen ook 

is ze niet met de laser, maar op de gewone manier uitgevoerd.

3. De Europese Unie 

3.1 Actieplan inzake orgaandonatie en -transplantatie (2009-2015) 35 

Het actieplan is vooral bedoeld om de samenwerking tussen de lidstaten te verbeteren, wat het vaststellen van 

de gemeenschappelijke doelen en richtsnoeren betreft. Andere doelen van dit actieplan zijn bijvoorbeeld: een 

overeenstemming over indicatoren en benchmarks te krijgen, periodieke verslagen uit te werken en de beste 

ervaringen te delen. 

In dit actieplan worden tien prioritaire acties vastgesteld met het doel de lidstaten te helpen met de oriëntatie in 

de problematiek van orgaandonatie en om de problematische gebieden te noemen en aanbevelen wat er moet 

gebeuren voor een betere oplossing van de situatie te krijgen. Er zal een tussentijdse evaluatie worden 

uitgevoerd om het effect van dit actieplan te beoordelen. Deze tussentijdse evaluatie zal in 2012 plaatsvinden. 

Door dit actieplan worden vijf doelstellingen gevolgd: de eerste is de vergroting van de beschikbaarheid van 

organen, wanneer de lidstaten maximaal gebruik moeten maken van overleden donoren (Prioritaire acties 1 en 

2). Het tweede doel betreft het bevorderen van programma´s voor donaties bij leven aan de hand van de beste 

ervaringen (Prioritaire actie 3). De derde doelstelling gaat over het beter bewustmaken van orgaandonatie van 

het publiek (Prioritaire acties 4 en 5). De vierde doelstelling gaat over het ondersteunen en begeleiden van 

transplantatiesystemen om ze efficiënter en toegankelijker te maken (Prioritaire acties 6 tot 8). Het laatste doel 

behoort in het kader van verbetering van de kwaliteit en veiligheid van orgaandonatie en –transplantatie 

(Prioritaire acties 9 en 10). 

Prioritaire actie 1: “Bevorderen van de rol van transplantatiecoördinatoren in alle ziekenhuizen waar 

orgaandonatie kan plaatsvinden.“ 36 Na het succes van het Spaanse model raadt de Europese Commissie de 

lidstaten aan de functie van de transplantatiecoördinator 37 (verder als TC) in elk ziekenhuis in te voeren, waar 

de orgaantransplantatie in aanmerking komt. Elk lidstaat zal doeltreffende scholingsprogramma’s voor TC 

bevorderen en aan internationale normen en erkennigsregelingen voor TC deelnemen, die in de toekomst 

vastgesteld zullen worden. 

Prioritaire actie 2: “Bevorderen van kwaliteitsverbeteringsprogramma’s in alle ziekenhuizen waar 

orgaandonatie kan plaatsvinden.“ 38 De kwaliteit van getransplanteerde organen en het omgaan daarmee is van 

groot belang. Met deze actie wordt vooral de preciese voering van de gegevens over donors en receptors, om de 

identificatie en het samenstellen van statistische gegevens makkelijker en transparanter te maken, voor het 

35 Bron: http://eurlex.europa.eu/Notice.do?mode=dbl&lang=nl&lng1=nl,cs&lng2=bg,cs,da,de,el,en,es,et,fi,fr,hu,it,lt,lv,mt,nl,pl,pt,ro,sk,sl,sv,&val=484 

573:cs&page=1&hwords=orgaandonatie~ (20-04-2010) 

36 T.a.p. 

37 Voor definitie van het woord zie voetnoot nr. 54. 

38 T.a.p.

vergelijken van de resultaten in enkele lidstaten en het snelle bepalen van de gebieden, die verbeterd moeten 

worden. 

Prioritaire actie 3: “Uitwisselen van de beste ervaringen voor programma’s inzake donaties bij leven tussen 

de lidstaten; ondersteunen van registers van levende donoren.“ 39 Dit actieplan wil de altruïstische donaties van 

levende donoren ondersteunen, en daarbij de bescherming van hun gegevens garanderen. In het geval dat meer 

mensen een orgaan/weefsel bij leven doneren kan dat ook als preventie van orgaanhandel dienen. 

Prioritaire actie 4: “Verbeteren van de kennis en communicatieve vaardigheden van gezondheidswerkers en 

patiëntenondersteuningsgroepen ten aanzien van orgaantransplantatie.“ 40 Ook van de rol van massamedia moet 

gebruik gemaakt worden om op deze manier het publiek over de problematiek van orgaandonatie beter en 

vaker te informeren. Er zullen op nationaal niveau periodieke bijeenkomsten met journalisten plaatsvinden, om 

de negatieve publiciteit van orgaandoneren te voorkomen. 

Prioritaire actie 5: “Het identificeren van orgaandonoren in heel Europa en grensoverschrijdende donaties in 

Europa makkelijker maken.“ 41 Vanwege de grote mobiliteit van de burgers van de EU is het noodzakelijk de 

orgaandonoren beter en sneller te identificeren, ook in het buitenland. De Commissie wil de lidstaten met het 

creëren van dit identificatie-mechanisme helpen, om de grensoverschrijdende donoren makkelijker te kunnen 

identificeren. 

Prioritaire actie 6: “Verbeteren van de organisatiemodellen van orgaandonatie en -transplantatie in de 

lidstaten“ 42 In het kader van dit doel is het nodig, om gemeenschappelijke definities van begrippen en methodes 

te evalueren, die nodig zijn om de resultaten van transplantatiesystemen uit de hele EU te kunnen beoordelen. 

De EU wil verder de netwerken van referentiecentra bevorderen, de samenwerking bij projecten en 

intercollegiale toetsingen bevorderen. Dit actieplan wil ook dat de lidstaten in de reeks nationale prioritaire 

acties ad-hoc aanbevelingen van het comité van deskundigen op basis van periodieke rapportage aan de EU 

leveren. 

Prioritaire actie 7: “Bevorderen van overeenstemming in de hele EU over aspecten van de 

transplantatiegeneeskunde.“ 43 In dit punt van het actieplan wil de EU meerdere overeenstemmingen bereiken, 

namelijk de overeenstemming in de hele EU over basisregels voor de mobiliteit van patiënten en transplantatie 

binnen de EU, met inachtneming van het Gemeenschapsrecht. Verder de overeenstemming in de hele EU over 

alle vraagstukken in verband met transplantatiegeneeskunde voor patiënten van buiten de EU 44 . Er zal ook in 

39 T.a.p. 

40 T.a.p. 

41 T.a.p. 

42 T.a.p. 

43 T.a.p. 

44 De benamingen uigenomen uit http://eurlex.europa.eu/Notice.do?mode=dbl&lang=nl&lng1=nl,cs&lng2=bg,cs,da,de,el,en,es,et,fi,fr,hu,it,lt,lv,mt,nl,pl,pt,ro,sk,sl,sv,&val=484 

573:cs&page=1&hwords=orgaandonatie~ (20-04-2010), lid over prioritaire actie 7.

alle lidstaten toezicht op orgaanhandel gehouden worden en er moeten gemeenschappelijke prioriteiten en 

strategieën voor alle toekomstige onderzoeksprogramma´s aangenomen worden. 

Prioritaire actie 8: “De uitwisseling van organen tussen nationale instanties vergemakkelijken.“ 45 Een 

onderdeel van dit doel is bijv. het evalueren van de procedures voor het aanbieden van organen, die niet in 

eigen land werden gebruikt, aan andere lidstaten. Dat maakt de uitwisseling van organen spoediger en de 

moeilijk te behandelen patiënten krijgen zo een grotere kans op hulp. Ook zal de ondersteuning van IT- 

hulpmiddelen verbeterd worden, om de communicatie en gegevens-wissel efficiënter te maken. Op het gebied 

van de landen die leden van Eurotransplant zijn, wordt elk jaar rond 20% van alle getransplanteerde 

donororganen uitgewisseld. Dankzij deze uitwisseling van organen tussen de lidstaten hebben ook de patiënten 

een kans om geholpen te worden, die een weinig voorkomende match 46 hebben, patiënten die moeilijk te 

behandelen zijn (kinderen, spoedeisende of overgevoelige patiënten). Dit is van groot belang ook voor de 

kleine lidstaten, waar niet zo veel donors ter beschikking staan. De betere samenwerking tussen de staten in 

verband met het uitwisselen van organen kan ook de orgaanhandel voorkomen. Volgens de EU is orgaanhandel 

een onderdeel van handel in mensen met het doel bij hen organen te verwijderen, dat betekent een grove 

schending van de grondrechten en met name van de menselijke waardigheid en de lichamelijke integriteit. 

Prioritaire actie 9: “Evaluatie van de resultaten na transplantatie.“ 47 Net zoals in de prioritaire actie 2 gaat het 

ook hier om het creëren van gemeenschappelijke definities van begrippen en methodes voor de evaluatie van 

de resultaten van transplantaties. De resultaten van transplantaties zullen op deze manier meer overzichtelijk en 

geünificeerd worden. Het essentiële is hier een register voor de follow-up van ontvangers van organen, die hun 

hele leven lang na de transplantatie gevolgd zullen worden, of tenminste tijdens het werken van het 

geïmplanteerde orgaan in hun lichaam. Op grond van deze resultaten en gegevens wil de EU goede medische 

praktijken ontwikkelen en bevorderen, die belangrijk voor toekomstige orgaandonaties en orgaantransplaties 

zullen zijn. 

Prioritaire actie 10: “Bevorderen van een gemeenschappelijk erkenningssysteem voor programma’s voor 

orgaandonatie/-verkrijging en –transplantatie.“ 48 De lidstaten zullen aan een Europees wettelijk kader 

deelnemen, om volgens de Europese richtlijnen de programma´s voor donatie, verkrijging en transplantatie van 

organen te kunnen erkennen. Op basis van dit kader zal later een gemeenschappelijk erkenningsysteem voor 

programma´s voor orgaandonatie/-verkrijging en –transplantatie opgericht worden, waaraan alle lidstaten 

moeten voldoen. 

45 http://eurlex.europa.eu/Notice.do?mode=dbl&lang=nl&lng1=nl,cs&lng2=bg,cs,da,de,el,en,es,et,fi,fr,hu,it,lt,lv,mt,nl,pl,pt,ro,sk,sl,sv,&val=484 


46 Overeenkomst van weefseltypering en bloedgroep die voor een succesvolle transplantatie van levensbelang zijn. 

47 T.a.p. 

48 T.a.p.

3.2 Samenvatting van het actieplan van de EU 

De doelstellingen van het actieplan van de Europese Commissie is het verbeteren van de samenwerking tussen 

de lidstaten wat de orgaanuitwisseling, voeren van de registers en het vermijden van orgaanhandel betreft. Er 

zullen gemeenschappelijke normen voor de registers van levende donors en van de follow-ups van de 

getransplanteerde patiënten opgesteld worden. Het actieplan stelt zich ten doel het verkleinen van de 

wachtlijsten op donororganen en het informeren van het publiek om de altruïstische donaties te ondersteunen. 

Voor het zeker stellen van een maximaal gebruik van de organen afkomstig van overleden donors zal in elk 

ziekenhuis de functie van transplantatiecoördinator ingevoerd worden, om de potentiële donor al vantevoren op 

te sporen.

4. Organisaties werkzaam ivm orgaandonatie 

4.1 Eurotransplant 49 

Eurotransplant is een organisatie voor het coördineren van het verdelen van organen voor transplantatie op het 

internationale niveau. De beste definitie ervan is „bemiddelaar tussen donor en ontvanger“. Een paar landen 

zijn lid van deze organisatie – Nederland, België, Duitsland, Luxemburg, Oostenrijk en Slovenië en Kroatië. 

Het gaat om een samenwerking van ziekenhuizen, transplantatiecentra en weefseltypering-laboratoria. Er 

bestaat een centrale wachtlijst, waarop alle patienten staan, die in aanmerking komen voor een donororgaan. 

Wat de wachtlijsten voor enkele organen betreft, moet iemand met bijvoorbeeld één nierziekte een tot drie jaar 

op een nieuw geschikt donororgaan wachten. 

Eurotransplant is in 1967 door Prof. Dr. van Rood opgericht en is (net zo als het Donorregister) 24 uur 7 dagen 

in de week geopend en werkt met politie, ambulances en luchtvaart samen. 

Onder de hoofddoelen van Eurotransplant hoort het optimale gebruik-maken van organen en weefsel, die tot 

beschikking staan, een objectief en transparent systeem van het kiezen van geschikte receptors, verder gaat het 

om het verwerken en beoordelen van de factoren, die van groot belang kunnen zijn voor het resultaat van een 

donatie. Eurotransplant wil ook meer aandacht voor orgaandonatie trekken en informeert het publiek. 

Het inbrengen van een nieuwe orgaan moet snel gebeuren. Er zijn dus bepaalde tijden hoe lang een orgaan op 

de transplantatie kan wachten – bij het hart is dat 4 uur, bij longen is dat 6 tot 8 uur en de lever kan 12 tot 18 

uren wachten voor ze in een lichaam van een receptor ingebracht worden. Om de snelheid van een 

tranplantatie-procedure zoveel mogelijk te verkorten, neemt Eurotranplant contact met andere landen op, 

evenals met Engeland en Frankrijk – en dat doet het in het geval, dat binnen Eurotranplant zelf geen geschikte 

receptor voor een bepaald orgaan gevonden is. 

Na het vasstellen van de dood van een donor, wordt de transplantatiecoördinator gecontacteerd, om via hem de 

databank van het ministerie te raadplegen, of de gegevens overeenkomen en het orgaan of weefsel geschikt 

voor het inbrengen bij een van de wachtenden is. Als de familie van de donor geen bezwaar uit, worden alle 

gegevens naar Eurotransplant doorgestuurd. Eurotransplant beslist over het toewijzen van deze 

organen/weefsels. De procedure van de orgaanuitname wordt in de medische taal prelevatie genoemd. Na het 

eruithalen van het orgaan uit het donorlichaam, wordt dit orgaan getransporteerd naar de ontvanger. 

Gegevens, die nodig zijn bij het raadplegen van de databank 

De gegevens, die bij de databank aangevraagd worden, verschillen per donororgaan. Bij nieren en pancreas zijn 

dat bloedgroep, weefselkenmerken, klinische urgentie en wachttijd. Bij hart en longen moet de bloedgroep, 

49 Bron: http://www.eurotransplant.nl/ (20-03-2010)

lengte en gewicht van de donor, klinische urgentie en wachttijd overeenkomen. En bij lever moeten 

bloedgroep, gewicht van de donor, klinische urgentie en wachttijd van de donor en receptor in 

overeenstemming zijn. 

4.2 Donorregister 

In Nederland moet een arts het Donorregister raadplegen als zijn patiënt overleden is, om vast te stellen of 

hij/zij wel als donor ingeschreven staat of niet. Het Donorregister is 24 uur per dag toegankelijk, om de 

gegevens van alle ingeschreven mensen beschikbaar te kunnen maken. 

In regel geldt dat de weefseldonatie (hoorvliezen) altijd plaats kan vinden (ook als de patiënt thuis overleden 

is). Weefsels zijn binnen 12 uur na het overlijden van de donor bruikbaar, bij een gekoeld lichaam van een 

overleden donor zijn ze maximaal 24 uur houdbaar voor een transplantatie. Deze gegevens laten goed zien, dat 

zoń operatie heel snel moet plaatsvinden, omdat de organen en weefsels niet lang kunnen wachten. Een 

uitzondering uit de Wet op orgaandonatie vormen de nieren. Omdat ze niet langer dan 45 min tot 2,5 uur 

kunnen wachten, worden ze in het lichaam van een overleden donor doorspoeld met een speciale vloeistof, om 

in een goede staat te blijven, nog voor de nabestaanden hun wil uiten. Zo blijven de nieren geschikt voor een 

mogelijke donor-operatie en kunnen de artsen van meer tijd voor het raadplegen met de nabestaanden of 

organisaties gebruik maken. Orgaandonatie is mogelijk na de vaststelling van de hersendood op een afdeling 

van intensieve-care in een ziekenhuis en de donatie van nieren kan plaatsvinden alleen na het overlijden aan 

een hartstilstand in een ziekenhuis. De organen die er in een ziekenhuis uitgehaald moeten worden zijn bijv. 

hartkleppen, huid, bloedvaten, kraakbeen, botweefsel, pees. 

4.3 Nederlandse Transplantatie Stichting 

De Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) te Leiden is in 1997 opgericht als een resultaat van een 

initiatief van de Nederlandse Transplantatie Vereniging (NTV) en de toenmalige Stichting Eurotransplant 

Nederland. 

Deze Stichting oefent de functie van het Orgaancentrum uit. De taken zijn bijvoorbeeld het toedelen van 

organen en weefsels van overleden donoren aan patiënten die op de wachtlijst ingeschreven staan. Een andere 

belangrijke functie is het informeren over het thema donatie en transplantatie. De Nederlandse Transplantatie 

Stichting wordt gefinancierd door de Nederlandse zorgverzekeraars en het ministerie van Volksgezondheid, 

Welzijn en Sport, het gaat namelijk om een non-profitorganisatie. Deze stichting is een bemiddelaar tussen de 

ziekenhuizen (waarvan het donororgaan afkomstig is) en de transplantatiecentra.

Het doel van de NTS is het verhogen van het aantal orgaan- en weefselstransplantaties en het publiek over de 

problematiek van donatie te informeren. Het motto van NTS is als volgt: 'Optimaal gebruik van donororganen 

en -weefsels voor transplantatie' 50 . 

De NTS bestaat uit drie divisies – Orgaancentrum, Donorwerving en Donorvoolichting. 

Dankzij de NTS bestaat er de Nederlandse Orgaantransplantatieregistratie (NOTR), een register met de follow- 

up data van alle organen en gegevens van levende donoren, dat sinds 2004 werkt. Deze stichting heeft ook een 

medische vraagbaak ingesteld voor het beantwoorden van de vragen uit medisch-technische gebieden, die 

artsen en de mensen, die in gezondsheidszorg werken, kunnen stellen. Van de antwoorden op deze vragen 

bestaat er een database. Naast deze vraagbaak organiseert de NTS ook verschillende cursussen en workshops, 

die gericht zijn op zorgprofessionals, die met donatie van weefsels en organen in aanraking komen. Deze acties 

dragen de naam Transcriptum. 

4.4 De Duitse Stichting voor Orgaantransplantatie 51 

De Duitse Stichting voor Orgaantransplantatie (DSO) is de Duitse versie van een coördinatie- centrum voor 

orgaandonatie. Het doel van deze stichting is het snelle helpen van patiënten die een transplantatie nodig 

hebben. 

De DSO werd op 7 oktober 1984 te Neu-Isenburg opgericht. De DSO verdedigt zowel de mensen, die op een 

donororgaan hopen, als de mensen, die een orgaan na hun dood willen afstaan. 

De taken van deze stichting zijn het informeren van het publiek over de prolematiek van orgaandonatie en over 

de mogelijkheid al in leven voor het donorworden te kiezen. In samenwerking met nationale transplatatiecentra 

en ook op het internationale niveau wisselt deze stichting ervaringen uit, organiseert ontmoetingen van 

deskundigen en steunt de ontwikkeling in de transplantatie-medicijn. 

De financiering van de DSO verloopt in de vorm van een budget, dat elke drie jaar met de Duitse 

“Krankenkassen“ onderhandeld wordt. De financieën van de DSO gaan ook naar de ziekenhuizen, die bij 

transplantaties betrokken worden. Deze krijgen onkostenvergoeding in de vorm van zogenaamde “forfaiten“ 

(pauschalen). 

50 Bron: http://www.transplantatiestichting.nl/cms/index.php?page=over_NTS (20-04-2010) 

51 http://www.dso.de/ (20-04-2010)

4.5 Het Coördinatiecentrum voor transplantatie in Tsjechië 52 

Het Coördinatiecentrum voor transplantatie in Tsjechië is op 07 juli 2003 door het Ministerie van gezondheid 

opgericht. Het gaat om een transparente en onafhankelijke institutie, die het transplanteren van organen 

coördineert en de levenskwaliteit van de patiënten probeert te verhogen. Tot de hoofddoelen behoort: 

Er zijn vier hoofddoelen, die dit coördinatiecentrum volgt – het voeren van registers; de coördinatie van 

orgaanafname en transplantatie; het informeren en de internationale samenwerking. 

De registers, die door dit centrum gevoerd worden, zijn: Het Nationaal register van de mensen die op 

transplantatie van organen wachten; Het Nationaal register van donoren van weefsels en organen en Het 

Nationaal register van de uitgevoerde transplantaties van weefsels en organen. 

Wat de coördinatie betreft, is het hoofddoel de coördinatie van de teams van enkele transplantatiecentra die het 

afnemen en transplanteren van organen uitvoeren. Verder het kiezen van de meest geschikte receptors uit Het 

Nationaal register van de mensen die op transplantatie van organen wachten en nog bijvoorbeeld de 

methodische coördinatie van de werkzaamheden van het centrum voor het zoeken van donoren van de 

bloedvormende cellen. 

De basis voor het informeren zijn het verzamelen, het evalueren en het verwerken van de gegevens over de 

geëffectueerde afnemingen en transplantaties en de resultaten daarvan; het maken van een nationaal 

jaarverslag voor het afgelopen jaar en het voorleggen van dit verslag aan de Ministerie van gezondheid tm 31 

maart van het volgende jaar. De opleiding van de medische medewerkers is ook van groot belang en wordt 

door dit centrum uitgevoerd. De internationale samenwerking is gebaseerd op het uitwisselen van weefsels en 

organen, die voor transplantatie bestemd zijn en het samenwerken met internationale organisaties – namelijk 

met Eurocet. Het Coördinatiecentrum voor transplantatie wordt gefinancierd door het Ministerie van 

Gezondheid van de Tsjechische Republiek. 

4.6 Belgische Vereniging voor Transplantatie 

De Belgische Vereniging voor Transplantatie (BVT) bestaat vanaf 1993 en is in Gent gevestigd 53 . De doelen 

van deze vereninging zijn onder andere: Het stimuleren van het ontstaan van studies in verband met 

transplantatie van organen, weefsels of cellen door het organiseren van wetenschappelijke bijeenkomsten. De 

BVT wil een organisme zijn met wie de overheid en andere organisaties kunnen discussiëren over alle kwesties 

i.v.m. transplantaties. Op de websites van de BVT staan overzichten van de transplantatiecentra in België, de 

leden van de comités voor verschillende organen. Elke maart vindt een meeting plaats voor deskundigen 

georganiseerd door deze vereniging. 

52 http://www.kst.cz/web/home.php (20-04-2010) 

53 Bron: http://www.transplant.be/ (01-02-2010)

4.7 Eurocet 54 

Eurocet.org is een portaal voor het verzamelen en publiceren van officiële cijfers over transplantatie en donatie 

van organen, cellen en weefsels. Er bestaat een Newsletter voor elk jaar met de statistieken over orgaandonatie. 

Op dit portaal staan ook de gegevens over transplantatiecentra en betrokken ziekenhuizen in alle landen ter 

wereld. Deze informatie kan dus goed dienen om een globaal overzicht over de transplantatie en orgaandonatie 

te krijgen. 

54 http://eurocet.org/ (20-04-2010)

5. Wachtlijsten 

Bij het vergelijken van tabellen met wachtlijsten in de volgenden alinea´s gaan we naast de cijfers van 

wachtenden op een donororgaan ook de mogelijke invloed van De Grote Donorshow (DGD) bekijken, of ze 

wel een rol heeft gespeeld of niet. 

5.1 België 

De tabel met wachtlijsten loopt tot februari 2010, dus daarom volgt een vergelijking met andere jaren ook met 

betrekking tot de toestand van de wachtlijst in februari. De jaren die we gaan bespreken zijn namelijk 2007, 

2008, 2009 en 2010. 

In februari 2007 wachtten er in België 1190 mensen op een donororgaan. Een jaar later, in 2008 dus, was het 

minder, met name 1106 mensen. In 2009 waren er in totaal 1192 wachtenden. Maar in februari dit jaar heeft in 

de evolutie van de wachtlijst in België een grote sprong plaatsgevonden naar 1279 wachtenden. Interessant is 

het jaar 2008, toen het aantal mensen ingeschreven op de wachtlijst het laagst was. Misschien kan men een 

samenhang zien tussen de verhoging van het aantal donoren en De Grote Donorshow, die we al in het eerste 

hoofdstuk genoemd hebben. 

Als we een blik op de tabellen met de gegevens per enkele organen werpen, zien we, dat in het geval van het 

hart de evolutie van de wachtlijst als volgt was: in februari 2007 wachtten 30 mensen op een hart, in 2008 

waren dat 34 mensen, in 2009 38 mensen en in februari van dit jaar al 53 mensen. Dat betekent een groei van 

meer dan 39 % binnen een jaar. 

Verder gaan we de wachtlijst voor de longen bekijken. Hier vinden we in 2007 64 mensen op het lijst, in 2008 

waren dat 57 patiënten, in 2009 al 91 mensen en in februari 2010 90 mensen. Tussen de jaren 2008 en 2009 is 

er een grote groei te zien, namelijk meer dan 59% en dat is een alarmerend cijfer. Wat de rol van DGD betreft 

zien we tussen de jaren 2007 en 2008 wel een opmerkelijk verschil - het aantal mensen op de wachtlijst voor 

longen is wel met 12% gedaald. Dat is wel een positief resultaat. 

Het grootste aantal wachtenden vinden we op de wachtlijst voor nieren: in 2007 waren dat 893 mensen, een 

jaar daarna 807 mensen, in 2009 is dit cijfer weer gegroeid tot 819. In 2010 stonden op deze wachtlijst 894 

mensen, wat vergelijkbaar met het jaar 2007 is. Interessant is de forse daling van het aantal wachtenden in 

2008. Het kon misschien ook de verdienste van DGD zijn dat dit cijfer vanaf 2007 tot 2008 om 10,6% gedaald 

is. 

Wat de levers betreft stonden in 2007 170 mensen op de wachtlijst. Een jaar later waren dat 175 patiënten. In 

2009 werd er een grote groei genoteerd namelijk bijna 19%, tot 208 mensen. Dit jaar stonden 197 mensen 

ingeschreven voor een nieuwe lever. Heeft DGD een invloed op de toestand van deze wachtlijst gehad? In

2007 stonden 5 mensen minder op deze wachtlijst, dus hier is helaas geen sprake van een merkbare 

beïnvloeding van de leverdonoren. 

Het laatste orgaan in ons overzicht is de pancreas of ook afvleesklier genoemd. In 2007 en in 2008 hadden 33 

patiënten een nieuwe pancreas nodig. In 2009 is dit cijfer met 38 gestegen en dit jaar is het aantal van deze 

patiënten al tot 48 gegroeid. Dat betekent, dat het percentage met 18% is gestegen. Omdat er in 2007 en 2008 

het aantal wachtenden hetzelfde was, is er geen sprake van invloed van DGD. 

5.2 Nederland 

Bij het bekijken van de situatie op de wachtlijsten in Nederland gaan we van de tabel nr. "2.1 

TRANSPLANTABELE PATIËNTEN OP DE WACHTLIJST OP 31 DECEMBER". Deze tabel volgt de 

evolutie op de wachtlijst tussen de jaren 2005 en 2009. 

Wat de nier betreft, stonden in 2005 1060 mensen op de wachtlijst, in 2006 was het 6 minder, 1054 

nierpatiënten, een jaar later waren dat 916 wachtenden, in 2008 praten we over 935 mensen en in 2009 is dit 

aantal zelfs naar 901 gedaald. Dat is een hele mooie ontwikkeling. In 2008 zien we hier geen daling involge 

DGD, maar misschien is deze pas gekomen in 2009, toen 901 mensen op een donororgaan wachtten, dat 

betekent een daling van 3,8 %. 

De pancreas-wachtlijst heeft niet zo veel geluk als de wachtlijst met nierpatiënten, maar de ontwikkeling is 

min of meer dezelfde. In 2005 hadden 13 mensen een nieuwe alvleesklier nodig, in 2006 waren dat 11 mensen, 

in 2007 is het aantal weer gedaald, namelijk naar 9 mensen. Maar in 2008 is het aantal van de wachtenden sterk 

gestegen, namelijk tot 14 mensen. Gelukkig is de situatie vorig jaar met 10 ingeschrevenen weer beter 

geworden. 

Een nieuw hart hadden in 2005 50 mensen nodig, in 2006 en 2007 waren dat 44 mensen, in 2008 waren er drie 

mensen meer, in totaal 47 dus en in het jaar 2009 is het cijfer naar 58 gestegen. In het geval van het hart zien 

we geen rol van DGD, omdat het aantal wachtende patiënten niet gedaald is maar in tegendeel gestegen. 

Het aantal longpatiënten was in 2005 108, in 2006 is dit cijfer naar 141 gestegen, in 2007 naar 158, in 2008 is 

het weer een beetje gestegen, namelijk naar 177 en in 2009 wachtten er al 183 mensen op een long. Hier vinden 

we een continue stijging, wat verontrustend is. Wat het percentage aangaat zien we hier tussen de jaren 2005 en 

2009 een groei van bijna 69,5% binnen vier jaar. 

Als we een blik op de tabel met de gegevens over de wachtlijst voor lever werpen, zien we, dat de evolutie van 

deze wachtlijst is als volgt: in 2005 wachtten 161 mensen op een lever, in 2006 waren dat 155 mensen, in 2007 

130 mensen. In 2008 waren er 116 mensen ingeschreven en vorig jaar 105 wachtenden. Hier zien we een 

merkbare daling van het aantal mensen die een lever nodig hebben.

5.3 Tsjechië 

Wat de relatie tussen de Tsjechische Republiek en de rol van DGD aangaat, kunnen we stellen - omdat in dit 

land geen internationale omroep is, waar de mensen een dergelijke programma kunnen zien – dat de invloed op 

de donors in dit land niet groot was geweest. Dus als we ervan gaan, dat de geïnteresseerde mensen in dit land 

dit soort informatie zelf moeten vinden en dat ze er slechts een paar in de hele republiek zijn, dan is er bijna 

geen sprake van een rol van DGD. Wat een dergelijke campagne in de Tsjeschische Republiek om het publiek 

te informeren en motiveren om donor te worden betreft, is er in de openbare omgeving een campagne te zien 

voor bloeddonatie. Voor orgaandonatie bestaat een dergelijke publieke campagne niet. 

Het totale aantal patiënten op de wachtlijst voor een nieuwe nier in de Tsjechische republiek was in 2006 546 

mensen, in 2007 is dit cijfer naar 525 gedaald, in 2008 stonden er 546 mensen ingeschreven wat vergelijkbaar 

met het jaar 2006 is en in het laatste jaar wachtten er 592 mensen op een orgaan. 

In 2006 hadden 68 mensen een donorhart nodig, in 2007 was het 4 patiënten minder - 64 mensen dus, in 2008 

is het aantal tot 77 gestegen en vorig jaar stonden op deze wachtlijst 79 mensen ingeschreven. Hier is een 

stijgende tendentie te zien – behalve in het jaar 2007. 

50 mensen hadden in 2006 een nieuwe of een gedeelte van een lever nodig. In 2007 waren dat 66 patiënten, in 

2008 is dit cijfer naar 59 gedaald, maar vorig jaar zijn al 72 mensen in een moeilijke situatie geraakt en 

moesten op een (stukje) lever wachten. Bij een algemene blik op de tabel kunnen we een stijgende en dalende 

lijn volgen, maar jammer genoeg zien we als laatste een stijgende tendentie. 

Een andere tabel is aan de longen gewijd - de situatie in 2006 was voor 41 patiënten zo slecht, dat hun enige 

hoop op een goed en gezond leven een nieuwe long was. In 2007 stonden 47 mensen voor longen 

ingeschreven, in 2008 waren dat al 53 mensen. Maar positief is het cijfer uit 2009, toen op de wachtlijst 

"slechts" 41 mensen stonden. Hoe komt dat, dat het aantal wachtenden zo gedaald is, dat is en blijft een vraag. 

Het laatste orgaan in onze tabel is de alvleesklier. In 2006 hadden 5 patiënten een gezonde pancreas nodig, in 

2007 waren dat slechts 2 mensen. Maar in 2008 is dit aantal verdriedubbeld, namelijk naar 6 wachtenden. 

Vorig jaar is het aantal gestegen met een derde - het aantal was dus 8 wachtende mensen op een alvleesklier. 

Het is wel positief, dat deze cijfers het laagst zijn uit de hele tabel, maar als wij de situatie percentueel 

bekijken, dan zien we een grote groei - namelijk tussen de jaren 2007 en 2008 met 200%. 

5.4 Duitsland 

Omdat ik geen wachtlijst als zodanig op internet heb gevonden wat Duitsland in het algemeen betreft, ga ik 

voor dit soort vergelijking van de evolutie van de wachtlijst van de gegevens van Eurotranplant uit, die het 

totale aantal van wachtende mensen weergeeft. Uit de tabel "Evolutie van de wachtlijsten; Vergelijking van de

periodes vanaf 01.01 tot 28.02.2010 - (Versus 2007/2008/2009)" kunnen we zien, dat het totale aantal 

mensen, die aan het eind van februari 2007 op organen hebben gewacht 11.715 mensen bedroeg. Een jaar later 

stonden op deze wachtlijst 11.965 mensen ingeschreven. In 2009 waren er 11.696 mensen, die een donororgaan 

nodig hadden en in februari 2010 is dit aantal sterk gestegen, namelijk tot 12.012 mensen. Deze stijging is 

procentueel gezien niet zo hoog - bijna 2,7%, maar het nominale aantal mensen, die in Duitsland op een orgaan 

wachten is wel behoorlijk hoog, omdat dit land zo veel miljoenen inwoners heeft. 

5.5 Eurotransplant 

De gegevens van de internationale organisatie Eurotransplant (ET) volgen de ontwikkeling van de wachtlijsten 

in haar lidlanden tussen de jaren 2004 en 2008. De gevolgde organen zijn hart, lever, nier, longen en pancreas. 

In de tabel met de gegevens betreffende de wachtlijst voor het hart zien we een stijgende tendentie. In 2004 

wachtten er 782 mensen op een nieuw hart, in 2005 waren dat 946 mensen, een jaar later 979 patiënten en in 

2007 1014 mensen. Twee jaar geleden, in 2008 dus was het aantal het hoogst, namelijk 1064 mensen. Het 

percentage is dus vanaf 2004 tot 2008 met ongeveer 36 % omhoog gegaan. 

In de tabel die de nierwachtlijst aangaat zien we een dalende tendentie. In 2004 hadden in de lidstaten van ET 

12.251 patiënten een nieuwe nier nodig. In 2005 is dit cijfer naar 11.814 gedaald, in 2006 waren er 11.391 

mensen voor een donornier ingeschreven en in 2007 ook minder, namelijk 11.308 mensen. In het laatste jaar 

van deze tabel was het aantal het laagst, met name spreken we over 11.082 mensen wachtend op een nier. Dit 

percentage is tussen 2004 en 2008 gelukkig gedaald met 10,5 %. Hier zien we dat de werkzaamheden van de 

ET echt efficiënt zijn. 

Lever heeft in tegenstelling tot nieren een stijgende evolutie doorgemaakt. In 2004 wachtten 2035 mensen op 

een nieuwe lever, in 2005 2134 leverpatiënten, in 2006 waren 2319 patiënten op deze wachtlijst ingeschreven. 

In 2007 is dit aantal tot 2429 mensen gegroeid en in 2008 wachtten er 2442 mensen. In een algemene blik op 

de evolutie van de situatie in deze wachtlijst zien we binnen vier jaar een stijging van precies 20 %. 

In 2004 wachtten 646 longpatiënten op een nieuw donororgaan, in 2005 is dit cijfer naar 738 gestegen, in 

2006 naar 824. In 2007 wachtten er 911 patiënten op een nieuw long en in 2008 was dat vijf mensen meer, 916 

dus. Deze stijging heeft ook een grote percentuele groei doorgemaakt, namelijk 41,7 %. 

De laaste gegevens in de tabel betreffen pancreas. Het aantal wachtende patiënten is wel het laagst in de hele 

tabel, maar de stijgende tendentie heeft ook hier haar rol laten zien. In 2004 en 2005 hadden in totaal 281 

mensen een nieuw pancreas nodig, in 2006 is dit cijfer naar 292 gestegen. In 2007 heeft het aantal al de grens 

van driehonderd wachtenden overschreden, namelijk 352 en in 2008 wachtten al 361 mensen op een 

donorpancreas. De groei die we hier kunnen volgen was in 2008 meer dan 28 % groter dan in 2004.

5.6 Samenvatting van de wachtlijsten 

De situatie van de wachtlijsten is in de door ons besproken landen verschillend. We kunnen niet alleen een 

stijging van het aantal mensen die op een donororgaan wachten zien, maar in sommige gevallen vinden we ook 

een daling van dit aantal. De wachtlijsten die zijn gedaald betreffen de patiënten in Nederland die op een 

donornier (17,6%) en donorlever (53,3%) wachten. Een andere gegeven met een dalende tendentie betreft 

Eurotransplant, waar de wachtlijst voor nieren ook 10,5 % gedaald is. In het algemeen kunnen we zeggen, dat 

het meest opvallende succes bij het verkleinen van het aantal wachtenden in geval van levertransplantatie werd 

bereikt. 

Wat de stijgende evolutie aangaat, zien we de grootste groei in Nederland bij longen, tussen de jaren 2005 en 

2009 69,4%. In België heeft de grootste groei bij hart plaatsgevonden tussen de jaren 2007 en 2010, namelijk 

76,6%. In Tsjechië is de grootste groei in de wachtlijst bij pancreas te zien – tussen 2006 en 2009 is het aantal 

patiënten 60% gegroeid. In de ET heeft de krachtigste onwikkeling de wachlijst op longen doorgemaakt. Het 

aantal longpatiënten, die op deze wachtlijst ingeschreven waren, is tussen de jaren 2004 en 2008 41,8 % 

gestegen.

6. Statistieken 


Het aantal geëffectueerde postmortale orgaandonoren in Nederland tussen de jaren 2005 en 2009 is terug te 

vinden in bijlage “TABEL 4.1A: GEËFFECTUEERDE POSTMORTALE ORGAANDONOREN IN HET 

AANGEGEVEN JAAR“. Het aantal donors die zich aangemeld hadden is hoger dan het aantal donors, van 

wie een of meerdere organen werkelijk voor een transplantatie gebruikt werden. Hier gaan we het aantal 

geëffectueerde orgaandonors vergelijken. In 2005 waren er 217 donors, in 2006 minder, namelijk 200 donors. 

In 2007 werden organen bij 257 postmortale orgaandonors weggenomen. In 2008 bij 201 mensen en in 2009 

bij 215 mensen. 

Nu gaan we de situatie van de afzonderlijke organen bekijken. Bij nier is het aantal donors het hoogst, in 2005 

waren dat 212 donors, bij wie nieren weggehaald en getransplantanteerd werden, in 2006 196 mensen. In 2007 

was het cijfer van deze donors het hoogst, namelijk 248 donors. In 2008 werden nieren getransplanteerd van 

190 postmortale donors en vorig jaar, 2009 dus, bij 202 mensen. 

Het tweede hoogste cijfer zien we bij lever, daar heeft de orgaandonatie in 2005 in 115 gevallen 

plaatsgevonden, een jaar later in 104 gevallen. Het jaar 2007 was weer een record-jaar van deze soort 

transplantaties – het aantal donaties is naar 156 gestegen. In 2008 is dit cijfer tot 135 gedaald en in 2009 

werden 143 leverpatiënten geholpen. 

Bij long zien we ook een schommelende tendentie, in 2005 hebben 54 operaties plaatsgevonden, in 2006 46, in 

2007 64 – dat betekent het hoogtepunt uit de tabel met betrekking tot longen. In 2008 was het aantal 

longtransplantaties vergelijkbaar met het jaar 2006, er werden namelijk 45 patiënten geholpen en in 2009 

waren dat 60 mensen. 

In het geval van hartpatiënten waren er 36 in 2005 op deze wachtlijst ingeschreven, in 2006 was dit aantal vijf 

mensen hoger, 41 dus. In 2007 wachtten 55 mensen op een nieuw hart, en wat positief is – de situatie in 2008 

was veel beter, er stonden slechts 26 mensen op deze wachtlijst en dat betekent een daling van 47 %. 

Het laatste orgaan in de tabel is pancreas en hier zien we een dalende ontwikkeling, in 2005 waren er 32 

mensen ingeschreven, in 2006 vijf patiënten minder – 27 dus. Maar in 2008 is dit aantal weer gestegen naar 39 

ingeschreven patiënten, die een donorpancreas nodig hadden. Gelukkig is hun aantal in 2008 weer gedaald tot 

29 mensen en in 2009 weer naar 21. Tussen de jaren 2007 en 2009 heeft hier een daling plaatsgevonden van 

53,8 %.


In België gaan we uit van de gegevens uit december 2007, 2008 en 2009. Het totale aantal transplantaties die in 

dit land hebben plaatsgevonden was in 2007 911, een jaar later 865 en vorig jaar 848. Dat is een dalende 

evolutie en uit de tabel blijkt, dat het succesvolste jaar voor transplantaties het jaar 2007 was, toen de meeste 

operaties hebben plaatsgevonden. Wat een hoop voor de mensen ingeschreven op de wachtlijsten in België kan 

zijn, zijn de stijgende cijfers uit 2010, die op dit moment hoger zijn dan de gegevens van een jaar geleden, 2009 

dus. Maar hoe de situatie zich verder zal ontwikkelen, dat weet niemand. 

Nu volgt een overzicht van de longtransplantaties. In 2007 werd bij 94 mensen een long getransplanteerd, in 

2008 waren dat 81 mensen en in 2009 werden 90 patiënten geholpen. De gegevens betreffen net als die in de 

eerste alinea de situatie uit december. 

Een andere tabel gaat over harttransplantaties. In 2007 werd 72 keer dit soort operatie uitgevoerd, in 2008 

waren dat drie operaties meer, 75 dus, maar vorig jaar, in 2009, is dit aantal gedaald, namelijk tot 68 operaties. 

Procentueel gezien is de situatie vanaf 2007 tot 2009 verslechterd met 5,8 %. 

In de tabel over pancreas-transplantaties zien we hogere cijfers dan in de tabel van Nederland. In 2007 kregen 

56 patiënten een nieuwe pancreas, in 2008 waren dat 51 patiënten en in 2009 slechts 42 mensen die geholpen 

werden. Het aantal is wel hoger dan in Nederland bij hetzelfde orgaan maar toch blijkt hier duidelijk de dalende 

evolutie van de transplantatielijst. 

Ook in het geval van lever blijkt een dalende tendentie van het aantal transplantaties. In 2007 werden 239 

transplantaties uitgevoerd, in 2008 slechts 217 en in 2009 werden 220 leverpatiënten geholpen. 

Net zo als in Nederland is de lijst met niertransplantaties het langst van allemaal, maar helaas zien we in 

België dalende tendens. In december 2007 werden 450 niertransplantaties uitgevoerd, in 2008 was dit aantal 

negen operaties lager, 441 dus en in 2009 is dit cijfer weer gedaald, namelijk tot 428 operaties per aangegeven 

jaar. Percentueel gezien praten we hier over een daling van ongeveer 5%. 

6.3 Duitsland 

De tabellen uit “dso.de“ geven geen precieze cijfers (in de meest tabellen staan alleen maar strepen zonder het 

aantal operaties), dus de beschrijving van deze tabel zal alleen maar verkennend zijn. Daarom zullen we voor 

onze vergelijking de tabel “Postmortale Organspenden in Deutschland, Januar bis Dezember“ bekijken. Deze 

tabel gaat over de jaren 2007 en 2008 en geeft ook de voorlopige cijfers voor het jaar 2009 weer. 

Wat de transplataties in 2007 van nier betreft, werden er 2320 organen getransplanteerd, dat was een hoger 

cijfer dan een jaar later, in 2008, toen 2167 transplantaties uitgevoerd werden.

In het geval van hartoperaties was het jaar 2007 ook succesvoller dan 2008. In 2007 werden 377 patiënten 

geholpen en in 2008 8 mensen minder, 369 dus. In 2007 werden 1042 levers geïmplanteerd en in 2008 was het 

weer minder, namelijk 1007. Een ander gegeven betreft de longen. In 2007 hebben 264 longtransplantaties 

plaatsgevonden en in 2008 265, dat betekent één operatie meer. Bij pancreas zien we een daling van het aantal 

geëffectueerde operaties, namelijk van 131 operaties in 2007 naar 127 in 2008. In het geval van dunne darm 

zien we een grote groei tussen 2007 en 2008 van 6 tot 10 operaties, dat is 66,6% meer dan in 2007. 

Het aantal operaties die in Duitsland uigevoerd werden in 2007 is 4140 in 2008 3945, het aantal voor het jaar 

2009 was volgens deze tabel nog kleiner dan in 2008, namelijk 3897. Het is betreurenswaardig dat in zoń 

groot land met 82,2 miljoen inwoners zoń klein aantal geëffectueerde transplantaties plaatsvinden. 

Interessant is de vergelijking van de landen. Uit de tabel blijkt, dat Spanje en Portugal aan de top staan en als 

derde staat België. De Tsjechische Republiek staat met 19,2 transplantaties per miljoen inwoners op de 11e 

plaats. Duitsland staat op de 16e plaats, gevolgd door Nederland met 12,3 transplantaties per miljoen inwoners. 

6.4 Tsjechië 

Wat de geëffectueerde transplantaties in de Tsjechische Republiek aangaat zien we hier bij bijna alle organen 

een stijgende tendens, behalve bij nieren. In 2006 kregen 373 patiënten een nieuwe nier, een jaar later waren 

dat 394 patiënten, maar in 2008 is hun aantal tot 334 gedaald. In het laatste jaar, in 2009, hebben 347 

niertransplantaties plaatsgevonden. Het verschil tussen de jaren 2006 en 2009 is 7,5%, in 2009 werden 7,5% 

minder niertransplantaties uitgevoerd. 

In het geval van de overige organen zien we een stijgende tendentie van het aantal transplantaties. Bij hart gaat 

het om 40%. In 2006 hebben dus 57 mensen een nieuw hart geïmplanteerd gekregen, in 2007 69 mensen, in 

2008 waren dat 59 mensen en in 2009 was het aantal het hoogst, namelijk 80 geïmplanteerde harten. 

In 2006 hebben 98 patiënten een nieuwe lever gekregen, in 2007 was het aantal het hoogst, het is naar 115 

transplantaties gestegen. In 2008 hebben 97 patiënten in Tsjechië een nieuwe lever gekregen en in 2009 heeft 

dit soort transplantatie 102 keer plaatsgevonden. De stijging die we hier kunnen zien is 4%. 

De hoogste stijging van het aantal transplantaties betreft de longen – hier spreken we over een stijging van 46,7 

% tussen 2006 en 2009. In 2006 hebben 15 longpatiënten een long geïmplanteerd gekregen, in 2007 werden 12 

longen getransplanteerd, in 2008 praten we over 20 gevallen en in 2009 is dit aantal naar 22 gestegen. 

6.5 Eurotransplant 

Bij het beoordelen van de statistische gegevens van Eurotransplant (ET) zal als basis de tabel: “Table 2.2(i) 

Number of deceased organ donors used for a transplant, by organ, from 2004 to 2008“ dienen. Hier staan

gegevens, die het aantal orgaandonors weergeven, van wie de organen voor een transplantatie gebruikt werden 

tussen de jaren 2004 en 2008 in het kader van de ET. 

De hoogste cijfers staan zoals verwacht bij niertransplantatie – in 2004 werden er 1650 nieren binnen het 

gebied van de ET geïmplanteerd, in 2005 hebben 1753 mensen een nieuwe nier gekregen en in 2006 is dit 

aantal naar 1833 gestegen. In 2007 was dit cijfer bijna duizend hoger, namelijk 1930, maar in 2008 was het 

aantal geëffectueerde transplantaties net zo hoog als in 2006, 1833 mensen kregen toen een nier. Dit is een 

ontwikkeling van 11 % meer transplantaties, die in 2008 hebben plaatsgevonden in vergelijking met 2004. 

Het tweede hoogste aantal transplantaties vinden we bij lever. In 2004 hebben 1192 mensen dit donororgaan 

gekregen, in 2005 werden al 1305 mensen geholpen en 2006 werd dit soort operatie 1395 keer uitgevoerd. In 

2007 werden 1569 donorlevers bij de patiënten geïmplanteerd en in 2008 werd er van 1550 donorlevers 

gebruik gemaakt. Tussen de jaren 2004 en 2008 is het percentage 30% gestegen. 

De wachttijd op een nieuw hart is in 2004 voor 570 gestopt, ze kregen namelijk een nieuw hart. In 2005 

kregen 562 patiënten een hart, in 2006 kregen 587 mensen een kans op een nieuw leven. In 2007 werden 598 

harten geïmplanteerd en in 2008 is dit aantal tot 583 gedaald. Tussen de jaren 2004 en 2008 werden 2,3 % 

meer harten geïmplanteerd. 

Longen staan in de tabel op de vierde plaats met 407 geëffectueerde transplantaties in 2004, en 438 

getransplanteerde longen in 2005 en in 2006 werden 454 longen aan de patiënten gegeven. In 2007 is dit aantal 

naar 503 gestegen en een jaar later, dus in 2008, is dit aantal gegroeid naar 508 transplantaties. Hier zien we 

een stijgende tendentie van de geëffectueerde transplantaties, het percentage is dus 24,8%. 

De tabel met de transplantaties van pancreas zijn het laatste gegeven in deze tabel. Het aantal transplantaties is 

tussen de jaren 2004 en 2008 34,6 % omlaag gegaan. In 2004 werden 346 patiënten geopereerd, in 2005 is dit 

aantal tot 305 gedaald, in 2006 heeft dit aantal het minimum bereikt. In 2007 hebben 255 patiënten een 

donorpancreas gekregen en in 2008 praten we over 257 mensen, die met dit donororgaan geholpen werden. 

Bij een samenvattende blik op deze tabel kunnen we zien, dat het aantal niertransplantaties het grootst is, dan 

volgen de levertransplantaties. Transplantaties van hart en long zijn min of meer hetzelfde, allebei rond 

vijfhonderd operaties per jaar en het laagste aantal operaties werd bij pancreas uitgevoerd – tussen 346 en 257 

transplantaties per jaar. De groei is merkbaar bij nier-, harten longtransplantaties, terwijl in geval van levers 

en pancreas het aantal geëffectueerde transplantaties is gedaald. 

Uit de tabel “ Table 2.1 Number of deceased organ donors used for a transplant, by donor country, from 2004 

to 2008“ blijkt dat in Duitsland het grootste aantal geëffectueerde transplantaties heeft plaatsgevonden (in 2007 

werden 1285 mensen geholpen). Percentueel gezien is het echter niet zo hoog, omdat in Duitsland veel meer 

mensen wonen dan in de andere landen. In Duitsland woonden op het moment van het samenstellen van deze 

tabel 82,2 miljoen inwoners en slechts 1285 van hen werden geholpen, dat is 0,0015%. Natuurlijk hoeft niet

elke inwoner van Duitsland geïmplanteerd te worden, als hij geen donororgaan nodig heeft. Maar bij een blik 

op bijv. België zien we, dat met haar 10,7 miljoen inwoners in 2007, hebben daar 291 transplantaties hebben 

plaatsgevonden, dat betekent 0,0028%. Hoe komt dat? Zijn er in België meer mensen ernstig ziek, dan in 

Duitsland? Dat zal zeker de reden niet zijn. Ook in een ander klein land, in Oostenrijk, hebben 0,0022 % 

transplantaties plaatsgevonden in 2007. In Oostenrijk wonen 8,3 miljoen mensen. Het is interessant, dat in 

landen met 10 miljoen inwoners en minder meer transplantaties plaatsvinden dan in een land met acht keer 

zoveel inwoners. Maar als wij het percentage uit Nederland bekijken, dan moeten we toegeven, dat ook hier het 

transplantatie-programma niet zo goed werkt, omdat het cijfer hetzelfde is als in Duitsland, namelijk 0,0015% 

transplantaties per aantal inwoners. In Nederland leven 16,4 miljoen mensen. 

Als wij de potentiële situatie in Duitsland bekijken uit het oogpunt van 0,0022% transplantaties per aantal 

inwoners, krijgen we het cijfer van ongeveer 1792,5 geëffectueerde transplantaties. Maar aan de andere kant 

moeten we wel in aanmerking nemen, dat deze cijfers alleen geldig zijn in betrekking tot orgaanruil tussen de 

lidstaten van de ET. 

6.6 Samenvatting van de statistieken 

Bij een snelle blik op de bovengemelde gegevens kunnen we zien, dat in Nederland het “top-jaar“ voor 

transplantaties het jaar 2007 was, toen 257 organen van postmortale donors gebruikt werden. In België was het 

beste jaar voor transplantaties ook 2007, in totaal hebben daar 911 orgaantransplantaties plaatsgevonden (zie de 

tabel “België Evolutie van het aantal transplantaties, onder gegevens uit december). In Duitsland werden ook in 

2007 de meeste mensen geholpen en in Tsjechië was het beste jaar ook het jaar 2007, toen 600 orgaandonaties 

plaatsvonden. Wat de internationale samenwerking van de ET betreft, zien we het hoogste aantal donaties ook 

in 2007, namelijk 2139. Het is interessant, dat in dit jaar in alle landen en ook in de ET de meeste 

donortransplantaties plaatsgevonden hebben. 

Nu volgt een overzicht van de opmerkelijkste gegevens per enkele landen en organen. In Nederland heeft de 

transplantatie van lever tussen 2005 en 2009 een stijging gekend, namelijk 24,3% en de grootste daling betreft 

pancreas, 52,3%. In België was de ontwikkeling tussen 2007 en 2009 voor geen van de bovengenoemde 

organen gunstig, omdat ze allemaal een daling hebben gezien, de grootste daling betreft pancreas, dat met 

33,3% is gedaald en de kleinste, 4,4%, was bij longen. In Duitsland zijn ook alle transplantaties gedaald, 

vanwege de bronnen die ter beschikking staan. We praten over de ontwikkeling tussen 2007 en 2008. Toen is 

het aantal transplantaties van de longen met 0,37 % gedaald en de grootste daling betrof de niertransplantaties, 

7,1 %. De succesvolste ontwikkeling van orgaandonatie heeft in de Tsjechische Republiek plaatsgevonden. 

Behalve niertransplantaties, die tussen de jaren 2006 en 2009 met 7,5 % gedaald zijn en alle andere

geëffectueerde orgaantransplantaties zijn gestegen. In het geval van hart gaat het om een stijging van 40,3 %, in 

het geval van lever 4 % en de grootste groei betrof de longtransplantaties, die met 46,7 % zijn gestegen. 

6.7 Vergelijking van de wachtlijsten en het aantal geëffectueerde transplantaties 

Verder volgt een vergelijking van de toestand op de wachtlijsten en de toestand van de statistieken over de 

uitgevoerde transplantaties. De vergelijking van de verschillende landen en de ontwikkeling in percentages in 

de besproken jaren. 

In Nederland gaat het om de jaren 2005 en 2009. De toestand van de wachtlijst betreffende een nieuwe nier is 

met 17,6 % gedaald, maar het aantal transplantaties is ook gedaald, namelijk 4,95%. Wat de transplantaties van 

pancreas aangaat, zijn ze net als de wachtlijst omlaag gegaan, in 2005 heeft 30 % minder patiënten op een 

transplantatie van de alvleesklies gewacht dan in 2009. De situatie van de transplantaties is ook gedaald, 

namelijk 52,3%. In het geval van hart, is de wachtlijst ook met 16 % gedaald, maar het aantal van de 

geëffectueerde transplantaties is ook kleiner geworden, namelijk 38,4 %. Bij longen zien we ook een stijging 

van de wachtlijst met 69,4 %, maar het aantal transplantaties is ook omhoog gegaan, namelijk 11,1 %. Dat is 

een juiste ontwikkeling. Bij levers zien we de meest ideale ontwikkeling van de wachtlijst, hij is ook omlaag 

gegaan, met 53,3 % en tegelijkertijd is het aantal geëffectueerde transplantaties omhoog gegaan, namelijk 

24,3%. De allerbeste ontwikkeling bij de wachtlijsten en de geëffectueerde transplantaties zien we dus in het 

geval van levers en longen. 

In België wordt de situatie van de wachtlijst van februari 2007 tot 2009 vergeleken en de statistieken over de 

geëffectueerde transplantaties tussen 2007 en 2009. In het geval van longen is de wachtlijst met 42,2 % 

gestegen, terwijl het aantal operaties 4,4% gedaald is. Het aantal wachtende hartpatiënten is tussen de jaren 

2007 en 2009 met 26,6 % gestegen terwijl het aantal transplantaties omlaag gegaan is, om precies te zijn met 

5,8%. Wat pancreas betreft, stonden in 2009 9,1% meer patiënten op deze wachtlijst ingeschreven dan in 

2007. Het aantal transplantaties is met 33,3% gedaald. Dat betekent dat ook in dit geval de vraag naar 

donororganen groter is dan het aanbod. Het voorlaatste orgaan in onze tabellen is lever. Hier kunnen we zien, 

dat in 2009 22,3% meer patiënten op dit orgaan wachtten dan in 2007 en het aantal geëffectueerde 

transplantaties is daarentegen gedaald met 8,6%. En het laatste orgaan dat in aanmerking komt zijn de nieren. 

Het aantal wachtenden is tussen 2007 en 2009 kleiner geworden, namelijk 1,7 %, maar het aantal 

transplantaties is ook kleiner geworden, namelijk 5,1%. 

In Duitsland treffen we een dergelijke situatie aan – in februari 2007 stond 2,1% minder op de wachtlijsten in 

Duitsland dan in 2008. Het aantal transplantaties was in 2008 bijna 5% kleiner dan vorig jaar, in 2007 dus. Als 

wij deze situatie in precieze cijfers bekijken, zien we, dat van de 11.715 wachtende mensen in 2007 slechts

4.140 van hen een nieuwe nier had gekregen. In 2008 stonden op de wachtlijsten 11.965 patiënten waarvan er 

3.945 een nieuwe nier kregen. Voor zoń groot land als Duitsland zijn dat behoorlijk lage cijfers. 

In de Tsjechische Republiek is de situatie als volgt: op de wachtlijst voor nieren stonden in 2006 8,4 % minder 

mensen dan in 2009. Het aantal niertransplantaties is met 7,5 % gedaald. In het geval van hartpatiënten 

wachtten in 2006 16,2 % minder mensen dan in 2009. Het aantal hartimplantaties is met 40,3 % gestegen. Ook 

bij lever is het aantal operaties hoger geworden – 4%. Het aantal wachtenden is ook omhoog gegaan, maar met 

veel meer mensen, dan er geopereerd werden, namelijk 44%. Bij longen waren in 2006 60 % minder 

wachtenden dan in 2009 en het aantal geopereerde patiënten is met 46,7 % gestegen. Dat is een positief 

resultaat. 

In het algemeen stijgt het aantal wachtenden in alle landen, behalve in Nederland (daar is de wachtlijst alleen 

maar in het geval van longen gegroeid) en behalve in België (waar de wachtlijsten voor nieren omlaag zijn 

gegaan). Wat de statistieken over de geëffectueerde orgaantransplantaties betreft, gaan ze in het algemeen 

omlaag, behalve in Tsjechië (waar slechts het aantal van nieroperaties omlaag is gegaan) en behalve Nederland 

en het aantal levertransplantaties. Daaruit blijkt, dat het aantal potentiële donors omhoog moet gaan. Ook de rol 

van de zgn. “transplantatiecoördinator“ zal groot belang zal zijn, omdat het Spaanse model 55 wel groot succes 

heeft (zie de tabel afkomstig uit Duitsland „Deutschland im internationalen Vergleig; Postmortale 

Organspender 2008, Anzahl pro Mio. Einwohner“) en dit kan de mensen op de wachtlijsten nieuwe hoop 

geven. 

6.8 Waarom daalt het aantal wachtenden op de wachtlijsten? 

De redenen voor het dalen van het aantal geëffectueerde transplantaties is het tekort aan organen, maar wat zijn 

de redenen voor het dalen van het aantal patiënten op de wachtlijsten? 

Er zijn meerdere redenen daarvoor, een ervan is, dat de patiënt een transplantatie ondergaat. Dat is het 

gelukkigste geval. Een ander reden is de dood van de patiënt die op een wachtlijst ingeschreven staat. Er 

bestaat ook de mogelijkheid, dat zo een patiënt gebruik maakt van de zwarte markt en een orgaan koopt. 

Hoevel mensen dat doen is moeilijk na te gaan. Er zijn ook mensen, die liever bij de familie thuis blijven en in 

rust op hun dood wachten, dan de stress tijdens het wachten te moeten meemaken. Een andere reden voor het 

dalen van het aantal mensen op de wachtlijsten zijn kunstorganen of xenotransplantatie – dus de organen 

afkomstig van dieren – waabij de kunstorganen meer helpen, omdat de xenotransplantatie zich nog steeds in het 

ontwikkelingsproces bevindt. 

55 Het Spaanse model – in elk ziekenhuis is een medewerker op de positie van de “transplantatiecoördinator“, die al tevoren de 

mogelijke donors uitzoekt en de nodige gegevens over hen samenbrengt. Zo zijn al alle nodige informatie ter beschikking op het 

moment van de (hersen)dood van zo een patiënt en de donatie-procedure kan sneller beginnen.

7. Orgaanhandel 

Zoals al in het hoofdstuk over de Europese Unie werd gezegd, is orgaanhandel een onderdeel van handel in 

mensen met het doel bij hen organen te verwijderen, dat betekent een grove schending van de grondrechten en 

met name van de menselijke waardigheid en de lichamelijke integriteit. 56 

Zoals te zien is in de tabel in het hoofdstuk over de wettelijke situatie in alle vier de landen, is er overal de 

handel in organen verboden. Het staat vast, dat in de landen met het “geen-bezwaar“ systeem meer 

donororganen geleverd worden, dan in de landen waar dit niet geldt. In België en Tsjechië geldt dit systeem en 

dat levert goede resultaten op. In Nederland was in 2008 een mogelijkheid om dit systeem ook aan te nemen, 

maar de toemalige minister van VWS Ab Klink heeft dit voorstel afgewezen. In Duitsland geldt hetzelfde 

systeem zoals in Nederland. Men moet laten weten, of hij/zij wel een donor wil zijn of niet. Maar zoals te zien 

is in de statistieken levert deze oplossing niet genoeg donoren op. 

Een Belgische artikel heeft me op het idee gebracht, is orgaanhandel werkelijk zo fout? Met dit idee gaan we 

ons bezighouden in het hieronder volgende hoofdstuk. Verder volgt een poging de redenen of argumenten voor 

de afschaffing van het verbod op orgaanhandel en ook de redenen daartegen nader te bestuderen. Als 

uitgangsbasis zullen de artikelen van de nationale kranten dienen, om te weten te komen hoe de naties over het 

verbod denken. 

7.1 Voor hoeveel verkopen? 

Volgens het artikel op de Tsjechische server “www.novinky.cz“ was het in 2006, toen dat artikel is verschenen, 

de beste tijd om de orgaanhandel te legaliseren 57 . Omdat de vraag te groot is en de donoroganen er niet aan 

kunnen voldoen. Een reden voor het lage aantal gebruikte organen kan ook de wettelijke bepaling zijn. 

Namelijk voordat de organen uit het lichaam van een overleden donor gehaald worden, moet een bepaalde tijd 

voorbij gaan en pas daarna kunnen de artsen tot de transplantatie overgaan 58 . Ondanks deze tijd gaat de helft 

van de donororganen achteruit wat de kwaliteit betreft en zijn voor donatie niet meer geschikt. 59 

De prijzen op de zwarte markt zijn ongelofelijk hoog. Ter illustratie: In Teheran kunnen de donoren voor hun 

nier 3750 dollar krijgen, dat is ongeveer 71.250 CZK 60 . In Teheran is de orgaanhandel wel toegestaan, maar de 

instituten betalen voor een nier ongeveer de helft van de prijs op de zwarte markt. Maar voor hoeveel geld de 

uiteindelijke ontvanger deze nier krijgt, dat is moeilijk te bepalen. Een van de Tsjechische dagbladen heeft op 



57 Volgens: http://www.novinky.cz/zena/zdravi/77843-prvni-volani-po-legalizaci-prodeje-lidskych-organu.html (20-04-2010) 

58 Zie het tweede hoofdstuk 2.4 De Tsjechische Transplantatiewet, punt 8. 

59 Volgens: http://www.nd.nl/artikelen/2010/maart/03/-orgaan-weghalen-voor-donor-sterft- (01-05-2010) 

60 http://cestovani.idnes.cz/teheransky-trh-s-ledvinami-ddp-/igsvet.asp?c=A011025_222115_igsvet_kah (02-05-2010)

een advertentie geantwoord en er had een “handelsafspraak“ plaatsgevonden. De jonge man wilde voor zijn 

nier 300.000 CZK krijgen 61 . 

In het Tsjechische artikel uit 2006 staat een voorstel, dat de prijs voor organen globaal vastgesteld zal moeten 

worden. Voor een nier bijvoorbeeld zal men 1 miljoen CZK moeten betalen. Het zal aan de ene kant de zwarte 

markt vernietigen en aan de andere kant de vraag naar organen laten krimpen. Een ander gevolg zal dan het 

besparen van de tijd vol van onzekerheid tijdens het wachten op een donororgaan voor veel mensen zijn en er 

zullen ook minder mensen doodgaan tijdens het wachten. 

Een ander voorstel kwam uit Nijmegen. De hoogleraar Orgaantransplantatie en Donatie Andries Hoitsma van 

het Nijmeegse Universitair Medisch Centrum St Radboud heeft in 2007 voorgesteld dat mensen die tijdens hun 

leven een nier afstaan, 50.000 euro moeten krijgen 62 , in vergelijking met het eerste voorstel is dit 1.250.000 

CZK. Volgens het artikel gepubliceerd in mei 2008 zal de Australische nierspecialist Gavin Carney 63 het 

alarmerende tekort aan donororganen door het bepalen van een bepaald bedrag opgelost worden. Hij heeft het 

vooral over niertransplantaties en hij stelt de prijs voor een nier op maximaal vijftigduizend Australische dollar 

(dertigduizend euro). Dat is nog minder dan het Tsjechische voorstel van 1 miljoen CZK, Carney stelt 750.000 

CZK voor. De argumenten voor zijn voorstel waren – het verkleinen van de zwarte markt in nieren, duizenden 

levens kunnen gered worden en miljoenen aan behandelingskosten zullen bespaard kunnen worden. Volgens 

zijn verwachting zullen in het geval van het invoeren van het betalen voor nieren binnen vijf jaar de 

wachtlijsten op nieren gehalveerd worden. Zijn voorstel werd sterk afgewezen door de Australische minister 

van gezondheid Roxon en ook door andere mensen, die argumerteren daarmee, dat vooral de arme mensen hun 

organen zullen moeten afstaan, om dat geld te kunnen krijgen. 

7.2 De zwarte markt 

Er zijn al veel te veel gevallen bekend dat in de landen van de Derde Wereld een sterke zwarte handel in 

organen is. Landen zoals India 64 , Jordanië 65 , China 66 , Turkije 67 en Kosovo werden verdacht van 

orgaanhandel 68 . In Zuid-Afrika en Brazilië zijn ook dertien mensen gearresteerd vanwege internationale 

orgaansmokkel 69 . Tussen 1993 en 2003 werden in Mexico veertien vrouwen vanwege organen vermoord en, er 

zijn honderden vrouwen verdwenen. Een van de redenen kan de handel in organen zijn. 70 

61 http://www.denik.cz/z_domova/ledvina_prodej20080516.html (02-05-2010) 

62 http://www.nd.nl/artikelen/2007/juni/13/-geef-nierdonor-50.000-euro- (01-05-2010) 

63 http://www.depers.nl/buitenland/198775/Betaal-voor-donornieren.html (01-05-2010) 

64 http://www.depers.nl/buitenland/166472/India-rolt-bende-nierenhandelaars-op.html (02-05-2010) 

65 http://buitenland.nieuws.nl/464957 (02-05-2010) 

66 http://www.depers.nl/buitenland/78825/Richtlijn-orgaandonatie-in-China.html (02-05-2010) 

67 http://www.depers.nl/buitenland/341213/Turkse-politie-pakt-orgaanhandelaren.html (02-05-2010) 

68 http://www.depers.nl/buitenland/193205/Geen-bewijs-orgaanhandel-Kosovo.html en 

http://www.depers.nl/buitenland/184813/Serviers-vermoord-om-organen.html (02-05-2010) 

69 http://www.nd.nl/artikelen/2003/december/04/arrestaties-na-orgaanhandel (02-05-2010) 

70 http://www.nd.nl/artikelen/2003/mei/02/vrouwen-vermoord-voor-orgaanhandel (02-05-2010)

7.3 Tegenargumenten 

Eerst gaan we de redenen van de wet bekijken. Orgaanhandel wordt als een onderdeel van handel in mensen 

beschouwd met als doel bij hen organen te verwijderen. Dat betekent een grove schending van de 

grondrechten, van de menselijke waardigheid en de lichamelijke integriteit. 71 De handel in organen is 

onethisch. Het afstaan van eigen organen, helemaal altruistisch of onzelfzuchtig, moet gebeuren. Als de 

organen voor geld verkrijgbaar zullen zijn, dan zal de waarde van het menselijke lichaam en het leven ter 

discussie staan. Het legaliseren van de orgaanhandel zal een grote impact op de landen van de Derde Wereld 

hebben, omdat de mensen daar leven in nood en het geld heel graag zullen hebben. Maar er worden niet alleen 

de inwoners van de Derde Wereld bedreigd, maar ook de sociaal zwakkere mensen en daklozen, of mensen met 

grote schulden. Deze zullen waarschijnlijk ook van orgaanhandel gebruik maken. Maar als deze wel het geld 

voor hun organen krijgen, zal de situatie er daarna als volgt uitzien: Het geld verdwijnt net zo snel, als het 

gekomen is en de mensen zitten dan in een nog slechtere situatie – ze hebben geen geld, en hun fysieke 

prestaties zijn niet meer 100%, maar minder en het gezondheidsrisico is bij deze mensen ook verhoogd. 72 De 

donatie onder de familieleden kan door het betalen voor organen bedreigd worden, vanwege de rol van het geld 

die de relaties tussen deze mensen kunnen bederven. 73 Ook de donors die vrijwillig een orgaan willen afstaan 

vanwege hun naastenliefde kunnen door het betalen voor doneren afgeraden worden, omdat hun altruïsme dan 

niets meer waard is. Het is bewezen bijv. bij de bloeddonatie. 74 

7.3.1 Alternatief uit Duitsland 

Een alternatief voor orgaanhandel zou volgens een artikel uit de Duitse “Spiegel“ het 

“Wechselseitigkeitsmodell“ 75 kunnen zijn. Dit wederzijdsmodel stelt voor, dat als iemand zich als donor laat 

registreren, hij/zij daarvoor niet krijgt betaald, maar als een "bonus" heeft hij recht op, in het geval van dat 

hij/zij zelf wel eens een donororgaan nodig zou hebben, een voorkeursbehandeling. Zoń donor krijgt dus de 

voorkeur voor andere wachtenden op de wachtlijst, die niet als donor ingeschreven staan. Het zal het betalen 

voor orgaandonatie vervangen. Dit soort motivatie voor de donors is meer ethisch dan het betalen voor het 

doneren. 



72 Volgens: http://binnenland.nieuws.nl/495615 (02-05-2010) 

73 Volgens de meningen verschenen in volgende artikelen: http://www.handelsblatt.com/politik/nachrichten/medizin-organhandelbenoetigt-einen-freien-markt;2564162;0, 

http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,295165-2,00.html, 

http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,295165,00.html (02-05-2010) 

74 Bron: http://www.handelsblatt.com/politik/nachrichten/medizin-organhandel-benoetigt-einen-freien-markt;2564162;0 (02-05-2010) 

75 http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,295165-2,00.html (02-05-2010)

7.4 Argumenten voor 

Nu volgen de redenen waarom de orgaanhandel wel gelegaliseerd zal moeten worden. Omdat de vraag naar 

donororganen zo hoog is, zal de vrije markt met organen deze kunnen bevredigen. Er zullen niet zo veel 

mensen op de wachtlijsten ingeschreven staan en er zullen ook niet zo veel mensen tijdens het wachten op een 

nieuwe orgaan doodgaan. 

Een ander argument kan zijn, dat de orgaanhandel sowieso al op de zwarte markt bestaat. De prijzen op deze 

markt zijn ongelofelijk hoog. De organen komen meestal uit de landen van de Derde Wereld en de donors zelf 

krijgen een gering bedrag voor hun organen, die later meermaals zo duur doorverkocht worden. In het geval 

van de legalisatie van orgaanhandel zullen de prijzen gestandaardiseerd worden en zo krijgen alle donors 

hetzelfde bedrag voor hun organen. Een ander gevolg van de illegale donatie is het verhoogde 

gezondheidsrisico voor de donors uit de Derde Wereld, omdat er vaak geen nazorg komt. Na de legalisatie 

zouden deze donors geen risico´s moeten lopen, omdat de verwijdering van organen in ziekenhuizen met 

nazorg zal plaatsvinden. Bij het toelaten van de orgaanhandel, kan er dus een "standaard"-prijs per orgaan 

vastgesteld worden en ook de eisen aan de kwaliteit zullen zeker gestandaardiseerd worden. Dat levert 

degelijke kwaliteit, vergelijkbare prijs en een gelijkwaardige omgang met de donors op. 

Volgens Peter Oberender stierf in 2004 in India 60% van de donoren, die hun nier hebben verkocht voor 

ongeveer 1500 euro, omdat de nazorg na het afstaan van de nier niet genoeg is. 76 Daarom zal de legalisatie van 

orgaanhandel aan het verbeteren van de situatie van de donors bijdragen, omdat dan de omstandigheden van 

donors voor iedereen hetzelfde worden. Het idee van Oberender is als volgt: op het moment dat een orgaan ter 

beschikking staat, komt het op een internet-pagina in het kader van de vrije handel in organen in de vorm van 

een veiling. In het geval dat er meerdere geschikte ontvangers zijn, zullen de "Krankenkassen" of de staat 

helpen bij het meebetalen, om te voorkomen, dat de sociaal zwakkere mensen geen kans op dit orgaan krijgen. 

Tussen de donor en de ontvanger zal een makelaar staan, die een kwalificatie genoeg voor de handel in organen 

zou moeten hebben. De vraag zal gebeuren door een prive persoon of een "Krankenkasse" en het aanbod zal 

van de kant van de donor komen. De prijs voor een nier zal tussen 20.000 en 30.000 euro liggen. 77 

Het idee, dat elke mens zelf beslist, of hij wel of niet zijn organen tegen geld aan iemand anders geeft, is 

gebaseerd op een postulaat dat elke mens het beste weet, wat voor hem goed is. 

Nu zit de situatie zo, dat mensen meestal geen donor willen zijn, maar als het noodzakelijk zal zijn, dan zouden 

ze heel graag een nier of een ander orgaan van een vrijwillige donor krijgen. Aldus het artikel verschenen in de 

Duitse "Spiegel" 78 in 2004. 

76 http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,299541,00.html (02-05-2010) 

77 Volgens: http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,299541,00.html (02-05-2010) 

78 http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,299541,00.html (02-05-2010)

Een compromis dat in me opkwam is: Als de mensen zelf niet als donor geregistreerd staan, dan zouden ze 

geen recht op donororganen moeten hebben, in het geval dat ze een orgaan involge een ziekte of een ongeluk 

nodig hebben. Dat zal misschien ook deze mensen aan het denken zetten, of het toch niet beter zal zijn, een 

vaste prijs voor organen in te voeren en de orgaanhandel toch te legaliseren. Of: ook anders: deze oplossing zal 

misschien het aantal geregistreerde donors vanzelf laten groeien, omdat de mensen toch heel graag geholpen 

willen worden, dus zal uiteindelijk met de orgaanhandel ook niets te maken hebben. Misschien wacht 

Nederland en Duitsland precies op een politicus, arts of patiënt die met zoń toch een beetje radicale oplossing 

komt. 

7.5 Samenvatting 

Zou de handel in organen gelegaliseerd worden, dan zouden de wachtlijsten korter worden, meer mensen 

zouden geholpen kunnen worden en minder zouden doodgaan tijdens het wachten. Indien er een legale 

orgaanhandel is, zou de zwarte markt misschien kunnen verdwijnen. De prijzen van organen zouden 

gestandaardiseerd worden. Dankzij of vanwege de financiële motivatie gaan misschien meer mensen beginnen 

over orgaandonatie na te denken. De mensen met schulden of in nood zouden hun situatie kunnen oplossen – 

de vraag is en blijft of dat echt een “hulp“ voor dit soort mensen zal zijn, of dat het een “wapen is dat aan twee 

zijden scherp“ is. Er wordt gezegd, dat het geld het menselijke karakter bederft. Maar aan de andere kant geldt 

ook – als iemands karakter bedorven is, dan maakt het niet uit of hij geld heeft of niet, het komt echter 

destemeer te voorschijn op het moment, dat deze persoon meer geld ter beschikking krijgt. Hoe zal het dan met 

omkoping zitten? Net zoals nu, maar op een ander gebied. Is iemand omkoopbaar dan maakt het niet uit, of hij 

over de bouw van een nieuwe snelweg beslist, of over het verdelen van organen. 

De gestandaardiseerde prijs per orgaan vaststellen, lijkt misschien onethisch, maar er worden nu al in de 

medicijn hulpmiddelen, medicamenten ezv. verkocht en ze hebben een gestandaardiseerd prijs en iedereen 

begript dat. Misschien kan dit ook voor organen gelden. 

In Nederland staat de menselijke vrije wil boven alles. Daarom is er ook euthanasie toegestaan. Men kan zelf 

beslissen of hij/zij verder met een sterke ziekte vechten wil of niet. Waarom zal hij dus niet over de eigen 

organen beslissingen mogen nemen? En verder - of men voor de organen geld wil krijgen of niet? 

Een nadeel kan zijn in het geval van de armere mensen, die niet geld genoeg kunnen hebben om een orgaan te 

kunnen betalen. Maar al nu bestaan er organisaties of collectes voor een bepaald doel, net zoals bijv. voor 

gehandicapte kinderen, blindegeleidehonden, Unicef ezv. Het zal dus niet zoń groot probleem zijn, om een 

organisatie te vormen, die geld zal inzamelen voor orgaandonatie. Een andere mogelijkheid is, dat de donor aan 

de echt arme mensen zijn orgaan gratis kan schenken, als hij dat zelf zo wil. De handel in organen zal dus niet 

altijd betaald moeten worden. Het zal geen plicht zijn om voor een orgaan geld te vragen, als iemand dat zelf 

niet wil.

8. Campagnes 


8.1.1 De Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) 

Een van de campagnes georganiseerd door de NTS is de internetcampagne “JaofNee“ 79 . Omdat driekwart van 

de mensen, die niet geregistreerd staan als donor, toch positief staan tegenover orgaandonatie, wil de stichting 

deze mensen een kans bieden om van hun eigen wil bewust te worden en zich als donor laten te registreren. 

Deze campagne is in 2009 begonnen en zal drie jaar duren. De NTS en andere betrokkenen verwachten dat de 

campagne zal het aantal orgaantransplantaties met 20% verhogen. 80 Op de pagina´s van de NTS staan de 

resultaten van deze campagne uit 2009 en ze zijn heel verrassend. 81 In 2009 hebben 30.000 mensen hun “Ja“ 

tegenover orgaandonatie via deze pagina gezegd. Er zijn ook andere organisaties bijgekomen, bijv. de 

Hersenstichting Nederland, KNCV Tuberculosefonds, Prinses Beatrix Fonds en het Revalidatiefonds. 

Een nieuwe pagina http://www.donatiebijleven.nl/ informeert de mensen over wat donatie is en wil de mensen 

bewegen een nier of (stukje) lever te doneren. Er staat informatie over wie kan doneren, hoe dat in zijn werk 

gaat, wat de met het afstaan van organen verbonden risico´s zijn etc. 

Een andere actie van de NTS, is het informeren van 18-jarigen. Dat gebeurt door het versturen van brieven van 

minister Klink aan de mensen die in 2009 18 jaar zijn geworden, om hen te vragen wat hun beslissing is. 82 

8.1.2 Hyves 

Op de webpagina´s van het netwerk Hyves kunnen de gebruikers vanaf 12 april 2010 hun beslissing uiten, of ze 

wel of niet donor zijn. De zgn. “Hyvers“ kunnen zich via hun profielpagina´s als donor laten registreren. De 

Hyves heeft deze dienst voor de gebruikers van dit netwerk ingevoerd in het kader van de campagne van de 

NTS “JaofNee“ 83 . 

8.1.3 DGD 

De Grote Donorshow heeft meer dan 7.000 nieuwe donorregistraties opgeleverd 84 . DGD is een voorbeeld van 

een extreme poging om aandacht voor de problematiek van orgaandonatie te trekken die gebeurde op 1 juni 

79 https://www.jaofnee.nl/ (01-05-2010) 

80 Bron: http://www.nd.nl/artikelen/2009/oktober/05/grote-campagne-orgaandonatie (01-05-2010) 

81 http://www.transplantatiestichting.nl/cms/index.php?page=nieuws&oid=300&action=viewitem&id=1483 (03-05-2010) 

82 Bron: http://www.transplantatiestichting.nl/cms/index.php?page=nieuws&oid=300&action=viewitem&id=1723 (02-05-2010) 

83 Bron: http://www.depers.nl/binnenland/470089/Donorschap-op-Hyvespagina.html (01-05-2010) 

84 Volgens: http://www.depers.nl/binnenland/213521/Donor-tenzij-je-nee-zegt.html (01-05-2010)

2007. Toen konden de kijkers van BNN het unieke Nederlandse televisieprogramma “De Grote Donorshow“ 85 

zien. In dit live uitgezonden televisieprogramma moest Lisa (een vrouw met een ongeneeslijke hersentumor) 

één van de drie nierpatiënten kiezen om hem een gezonde nier te doneren. De kandidaten moesten aan enkele 

criteria voldoen – ze moesten tussen 18 en 50 jaar oud zijn, ze mochten geen rokers of ex-rokers zijn, mensen 

die zelf geen donor waren werden uitgesloten, net als mensen die niets deden (werklozen, die ook geen 

vrijwilligerswerk doen). Het gehele programma was heel sterk van sfeer en werkte ook goed op de gevoelens 

van de kijkers in. De hele show was een complot. De nierkandidaten waren wel patiënten met een nierziekte, 

maar de vrouw met een hersentumor was een kerngezonde actrice. Het hele programma was bedoeld om meer 

aandacht voor de orgaandonatie te krijgen. En succes liet niet lang op zich wachten. Het programma heeft niet 

alleen veel aandacht van het publiek getrokken, maar in 2010 heeft het ook de International Emmy Award 

gewonnen in de categorie “non-scripted entertainment“. 

8.1.4 NOVA 

Naast BNN interesseren zich ook andere Nederlandse TV-zenders voor orgaandonatie. Onder andere NOVA. 

Op de pagina´s van deze zender kunnen we meerdere uitzendingen vinden, die over het thema orgaandonatie en 

orgaantekort gaan. Bijv. eentje van bijzonder belang, namelijk de twintig minuten durende discussie 

"Orgaantoerisme naar België" met Patrick Lodiers (de presentator van DGD) en minister van gezondheid Ab 

Klink uit 2008. Volgens een onderzoek van NOVA hebben tussen de jaren 2005 en 2008 vijftig Nederlanders 

gebruik gemaakt van orgaantransplantatie in België, omdat ze niet in Nederland geholpen mochten worden. 86 

Een ander praatprogramma gaat over het betalen voor doneren onder de naam “Betalen voor organen“. 87 Er 

werd over deze thematiek met de klinisch-ethicus Erwin Kompanje gepraat. Over dit thema is meer informatie 

in hoofdstuk 8 van deze scriptie “Orgaanhandel“ terug te vinden. 


8.2.1 Beldonor.be 

Dankzij de Belgische campagne “Beldonor.be“ 88 uit 2005 hebben zich meer dan 279 duizend mensen 

geregistreerd als donor in België. Het gaat om een campagne die als gevolg van het initiatief van de minister 

van volksgezondheid Laurette Onkelinx is ontstaan. In België was in 2009 in alle bioscopen een “Dank U“ spot 

85 http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Grote_Donor_Show en http://www.bnn.nl/page/donorshow (16-02-2010) 

86 http://www.novatv.nl/page/detail/uitzendingen/6127/Orgaantoerisme+naar+Belgi%26euml%3B (04-05-2010) 

87 http://www.novatv.nl/page/detail/uitzendingen/5153/Betalen+voor+organen# (04-05-2010) 

88 https://portal.health.fgov.be/portal/page?_pageid=56,16046542&_dad=portal&_schema=PORTAL (03-05-2010)

te zien, dat nu op youtube.com terug te vinden is. 89 Het was een dank aan alle donors, die zich hebben 

geregistreerd. In België geldt wel het “geen-bezwaar-systeem“, maar als men niet letterlijk als donor 

geregistreerd staat, heeft de familie of nabestaande wel het recht de donatie na zijn dood te weigeren. In het 

geval dat men zich wel actief registreert hebben de nabestaanden dit recht niet, en dat verhoogt het aantal 

donaties. 90 

8.3 Duitsland 

In het Duits bestaan meerere webpagina´s met informatie over orgaandonatie, bijv. “http://www.organspende- 

info.de“, algemene informatie over orgaandonatie en –transplantatie zijn te vinden op: 

“http://www.transplantation-information.de/index.html“ en ook op “http://www.organspende-und- 

transplantation.de/“ of nog een voorbeeld van zo een informatiepagina 

“http://www.organspendekampagne.de/“. 

Voor orgaandonatie engageert zich ook de Duitse “Bundesliga“ met de campagne “Sportler für 

Organspende“ 91 . Op de website raden de sporter het publiek aan, om een soort “donorpasje“ in te vullen en bij 

zich te dragen. Daar zullen de mensen de informatie over henzelf invullen, als naam, woonplaats en vooral een 

van de mogelijkheden kiezen – de donatie toestemmen, weigeren of de beslissing aan een andere persoon 

overlaten. 92 

Een andere campagne, die in Duitsland recent is, heet “fuers-leben.de“ 93 . Deze pagina bevat niet alleen 

informatie over orgaandonatie in het algemeen, er zijn ook verhalen van patiënten te lezen en de informatie 

over recente campagnes en acties. 

In 2006 heeft een campagne plaatsgevonden georganiseerd door de DSO met grote plakkaten in 17 grote steden 

in Duitsland. Op zoń plakkaat staat bijvoorbeeld de tekst “Dieser Moment is ein Geschenk“. 94 

De eerste zaterdag in juni vindt sinds 1982 de dag van orgaandonatie (“Tag der Organspende“) plaats. 95 In 

2009 werd deze actie bij de “Branderburger Tor“ gehouden, met vele mensen en bekende persoonlijkheden. 

In Duitsland is wel een sterke poging te zien, meer aandacht te krijgen voor de problematiek aangaande 

orgaandonatie, tekort aan organen en de nood menselijke levens te redden. Maar toch zijn er nog niet 

voldoende mensen geregistreerd en er sterven rond 1000 mensen tijdens het wachten op een nieuw orgaan, die 

ze nodig hebben. 

89 

http://www.youtube.com/watch?v=G7Iy4314Xj0 (03-05-2010) 

90 

Bron: https://portal.health.fgov.be/portal/page?_pageid=56,16046542&_dad=portal&_schema=PORTAL (03-05-2010) 

91 

http://www.vso.de/startseite/ (02-05-2010) 

92 

http://www.vso.de/media/downloads/ausweis.pdf (02-05-2010) 

93 

http://fuers-leben.de/index.php/ (02-05-2010) 

94 

Een voorbeeld hiervan: http://www.aerztezeitung.de/politik_gesellschaft/organspende/article/498514/kampagne-organspende.html 

(02-05-2010) 

95 

http://www.organspende-und-transplantation.de/tag_der_organspende.htm (02-05-2010)

8.3.1 Duitse zenders 

Naast de commentaren op de Grote Donorshow bestaan er vele bijdragen aan dit thema op de pagina´s van de 

Duitse omroepen op internet, die op televisie zijn getoond. Somige hiervan vinden we op 

http://www.swr.de/blog/1000Antworten/antwort/author/cbuerk/ terug, waar vragen en antwoorden over 

orgaandonatie aan bod komen. 

Het programma “Europamagazin“ uit 13 januari 2010 gaat over het Spaanse model en zijn bijdrage aan het 

verbeteren van het aantal donors. 96 De kijkers krijgen hier de feiten over de voordelen van dit model te horen. 

Een andere TV-zender, de ZDF, zendt ook programma´s uit over het thema orgaandonatie. Er zijn verhalen van 

getransplanteerde patiënten terug te vinden 97 , over de noodzakelijkheid van orgaandonatie, om levens te 

kunnen redden en over “Organausweis“, die de mensen bij zich zullen hebben met hun wilsuiting 98 . 

8.4 Tsjechië 

In de Tsjechische Republiek vinden we niet zo veel campagnes voor orgaandonatie, maar wel voor donatie van 

bloed. Er bestaat een webpagina "darujkrev.com" 99 (in het Nederlands: doneer bloed) voor het attent maken 

van het publiek dat er bloed nodig is. De campagne betreft niet alleen deze pagina, maar ook bezoeken aan 

hoge scholen en universiteiten, wanneer de studenten de mogelijkheid hebben meer informatie over de 

bloeddonatie te krijgen en zelf bloed te doneren. Er werken ook openbare omroepen mee. Sinds 1992 vindt de 

actie "doneer bloed met de Tsjechische omroep" plaats en sinds 2000 vindt dit vier keer per jaar plaats. 100 Er 

doen ook enkele firma´s mee (bijv. Telefonica 02 101 of Mary Kay 102 - een kosmetische firma). Ook de politie 103 

en de brandweer 104 nemen aan dergelijke acties deel en donoren ook bloed. Er zijn ook bijv. in de trams in 

grote steden de plakkaten te zien die tot bloeddonatie oproepen. 

8.4.1 De Tsjechische Televisie ČT1 

Op de Tsjechische televisie werd meestal over leukemie gesproken, dat betekent dat het meest vookomende 

thema in verband met orgaandonatie de donatie van beenmerg is, die bij het genezen van leukemie helpt. Een 

96 

http://mediathek.daserste.de/daserste/servlet/content/3827978?pageId=&moduleId=342024&categoryId=&goto=&show= (05-05- 

2010) 

97 

http://www.zdf.de/ZDFmediathek/beitrag/video/796012/Muetter-spenden-Nieren-fuer-ihre-Kinder#/beitrag/video/796012/Muetterspenden-Nieren-fuer-ihre-Kinder 

(05-05-2010) 

98 

http://www.zdf.de/ZDFmediathek/beitrag/video/770116/Organspende-kann-Leben-retten--#/beitrag/video/770116/Organspendekann-Leben-retten-- 

(05-05-2010) 

99 

http://www.darujkrev.com/clanek.asp?file=napln (02-05-2010) 

100 

http://www.regionpress.cz/Daruj-KREV-s-rozhlasem-id-2331.aspx (02-05-2010) 

101 

http://www.chcidoo2.cz/kariera_v_o2/co_vam_nabizime/akce_pro_zamestnance.html (02-05-2010) 

102 

http://www.marykay.cz/aktuality_darujkrev.php (02-05-2010) 

103 

http://cck-ol.webnode.cz/news/olomoucti-policiste-daruji-krev/ (02-05-2010) 

104 

http://www.lubojaty.cz/?p=1041 (02-05-2010)

voorbeeld van zoń programma is op http://www.ceskatelevize.cz/program/diagnoza/34-leukemie/video/ te 

vinden. Het bekendste geval van een leukemie-patiënt is de politicus Josef Lux, die in 1999 aan leukemie 

gestorven is. 

Over de zgn. vrijwillige donors gaat een ander programma, hiermee worden niet de motorrijders bedoeld, die al 

traditioneel onder deze bijnaam bekend staan, maar de fietsers. Deze hebben meestal een betere conditie dan de 

motorrijders en in het geval dat ze een dodelijk ongeluk krijgen, zijn hun organen in een betere toestand en 

daarom ook geschikt voor transplantatie. De dodelijke ongelukken komen vooral omdat de fietsers geen 

bescherming op hun hoofd dragen. 105 In het programma “Zbytečné úrazy“ (De ongelukken die niet hoeven te 

gebeuren) gaat het over de ongelukken door het gebrek aan de veiligheidsregels. In dit programma krijgen we 

ook de feiten over de prijzen voor transplantaties te horen. Bijv. een niertransplantatie kost 250.000 CZK, en 

een harttransplantatie kost 1,5 miljoen CZK. 

105 http://www.ceskatelevize.cz/ivysilani/208572231030005-zbytecne-urazy/?streamtype=WM2 (04-05-2010)

9. Conclusie 

In mijn scriptie heb ik me met de problematiek van orgaandonatie in vier door mij gekozen landen, in 

Nederland, België, Duitsland en Tsjechië, beziggehouden. Ik heb verschillende soorten donaties beschreven, de 

medische risico´s van het doneren en de meningen van verschillende religies. 

In deze scriptie heb ik de wetgeving van alle vier de landen vergeleken, over het actieplan van de EU 

gechreven en de werkzaamheden van de organisaties beschreven, die zich voor orgaandonatie aanzetten. 

Verder heb ik de statistieken en wachlijsten met elkaar vergeleken en over de legalisatie van orgaanhandel de 

argumenten pro en contra gegeven. 

Orgaandonatie is niet en thematiek dat we dagelijks moeten bespreken, maar iedereen heeft daarmee tenminste 

een keer in zijn leven iets te maken gehad. Misschien gaat het niet om een persoonlijke ervaring, maar elk van 

ons heeft zeker een plakkaat in de tram gezien, dat tot bloeddonatie oproept of ´savonds TV-nieuws gezien 

over een motorrijder, die verongelukt was, en de presentator hem een “vrijwillige donor“ noemt. Deze bijnaam 

is onder motorrijders wel bekend, maar niet iedereen weet, dat veel van de overleden motorrijders vaak zo 

verminkt zijn, dat er bijna geen organen voor transplantatie gebruikt kunnen worden. Het komt, omdat de 

motorrijders weinig beschermd zijn. Hetzij in de tram, op de TV of in het persoonlijke leven, orgaandonatie 

vormt een deel van onze werkelijkheid. In de laatste tijd wordt er aan dit thema steeds meer aandacht besteed, 

omdat de wachtlijsten zo lang zijn en er elk jaar veel mensen overlijden tijdens het wachten op een 

donororgaan. 

Soorten van orgaandonatie delen we in twee hoofdgroepen in – donatie bij leven en donatie na overlijden. De 

laatst genoemde delen we nog in twee andere groepen in – heartbeating en non-heartbeating donatie. De meest 

gedoneerde organen bij leven zijn nieren en levers. De overige organen worden slechts na overlijden gedoneerd 

- namelijk longen, hart en pancreas. Er bestaat ook donatie van bloed, sperma, moedermelk, beenmerg, huid, 

hoorsvliezen en andere weefsels en cellen. De meest succesvolle landen zijn België en Tsjechië, dankzij het 

geen-bezwaar-systeem. De slechste resultaten zien we in Duitsland. Het land met het grootste succes in Europa 

is Spanje, waar er 33 donors op 1 miljoen mensen zijn. Dit succes is mogelijk dankzij de 

transplantatiecoördinatoren, die in elke ziekenhuis waar transplantaties worden uitgevoerd aanwezig zijn. Dit 

succes wil de EU ook in andere lidstaten bevorderen en stelt voor, om deze functie in elke ziekenhuis in te 

voeren. 

Bij de vergelijking van de wetgeving in de vier landen zien we, dat de wetten min of meer hetzelfde zijn – 

vooral het bepalen van de termen, zoals hersendood, donatie, receptor en donor, de donatie toestemmen of 

weigeren, de rol van nabestaanden, minimumleeftijd voor het doneren, financiële vergoeding voor donatie en 

verbod op orgaanhandel. Het actieplan van de EU behelst raadplegingen voor alle lidstaten wat te doen om de

situatie te verbeteren. Dit plan bevordert een gezamelijke terminologie en evidentie van de gegevens over 

receptors en donors van organen. De EU wil het tekort aan organen verkleinen en mensen aan het denken 

zetten over donatie. 

Organisaties spelen bij het promoten en coördineren van orgaandonatie een belangrijke rol. In Nederland is dat 

de Nederlandse Transplantatie Stichting, in België de Belgische Vereniging voor Transplantatie, in Duitsland 

praten we over de Duitse Stichting voor Orgaantransplantatie en in Tsjechië over het Coördinatiecentrum voor 

transplantatie. Van de internationale organisaties is Eurotransplant van groot belang. Wat het verzamelen van 

officiële cijfers aangaat, kunnen we het best de Eurocet raadplegen. Deze stichtingen en verenigingen 

organiseren verschillende promotieacties, om het publiek over de noodzakelijkheid van orgaandonatie te 

informeren. In Duitsland noemen ze dat “Fürs Leben“ – voor het leven dus. In Nederland krijgen we 

“Nederland zegt Ja“ te horen. Hiermee wordt de toestemming voor het verwijderen van organen na de dood 

van de donor bedoeld. In Tsjechië kunnen we in de trams lezen “Geef bloed“ en in België zeggen ze “Dank U“ 

voor het donor worden en zijn. De succesvolste campagnes waren De Grote Donorshow en Beldonor.be. 

De statistieken en wachtlijsten hebben ons een overzicht gegeven van de relatie tussen het aantal wachtenden 

en het aantal getransplanteerde patiënten. Het succesvolste jaar voor geëffectueerde transplantaties was 2007 in 

alle landen. Het meest gevraagde orgaan is nier, gevolgd door lever. De kortste wachtlijsten betreffen pancreas. 

België en Tsjechië leveren dus goede resultaten en Duitsland en Nederland zouden nog iets meer voor het 

promoten moeten doen, om meer mensen op de gedachte te brengen zich te laten registreren als donor. 

We hebben gezien, dat de orgaanhandel in alle vier de landen en door de Europese wet verboden is. Maar 

misschien is het idee de orgaanhandel te laten legaliseren niet helemaal verkeerd. Het kan een evenwicht tussen 

de vraag en het aanbod van donororganen brengen, een standaardiseren van de prijzen voor verschillende 

organen standaardiseren en de zwarte markt voor organen vernietigen. Misschien komt het niet tot het 

legaliseren van orgaanhandel, maar al de discussie zelf heeft een reële kans op het opleveren van een potentiële 

oplossing van het tekort aan donororganen, omdat er over dit thema meer wordt gesproken.

Resumé 

Orgaandonatie gaat ons alle aan, omdat we nooit weten wat er kan gebeuren. Voor bepaalde dingen is het leven 

lang genoeg en voor andere dingen kan het ooit te laat zijn. Daarom wou ik met behulp van deze scriptie de 

noodzakelijkheid tonen, om over het eigen leven na te denken en voor zich zelf de vraag te beantwoorden, of 

wel organen na onze dood afstaan of niet. Of tenminste bloed of bloedplasma gaan doneren. 

De scriptie over orgaandonatie probeert zowel de wettelijke als ook de werkelijke situatie in vier Westerse 

landen te beschrijven. Het gaat hier om een vergelijking van Nederland, België, Duitsland en Tsjechië. Ik heb 

hier de verschillende types orgaandonatie genoemd en ook de risico´s die met het afstaan van organen 

verbonden zijn. Ik heb de meningen van verschillende religies over donatie genoemd. 

Wat de vergelijking van de wetten aangaat, worden hier de wettelijke definities, het bepalen van een donor en 

van een receptor, het aantal arsten die de hersendood moeten vaststellen en het verbod op orgaanhandel 

besproken. Er wordt ook nog het Europese actieplan behandeld, dat de lidstaten motiveren wil en aanraadt wat 

er zou moeten gebeuren, om het tekort aan organen en het verbeteren van de bewustheid van het publiek over 

orgaandonatie. 

In het hoofdstuk over organisaties staat een overzicht van de meest belangrijke stichtingen, die werkzaam zijn 

in verband met orgaandonatie. Deze stichtingen organiseren promotieacties, verzamelen gegevens en 

statistieken over wachtlijsten en geëffectueerde transplantaties of publiceren verhalen van de patiënten, die een 

orgaan hebben gekregen of op een transplantatie wachten. Eurotransplant is een internationale organisatie met 

lidstaten zoals Duitsland, België of Nederland. Eurocet is een webpagina voor het verzamelen en publiceren 

van de gegevens over donatie. 

De andere twee hoofdstukken gaan over de toestand van de statistieken en wachtlijsten op verschillende 

organen en laten zien, dat de meest succesvolle landen wat de donatie aangaat, België en Tsjechië (dankzij het 

geen-bezwaar-systeem) zijn en in Duitsland en Nederland zou de situatie nog verbeterd moeten worden. 

In het laatste hoofdstuk staan orgaanhandel en de kwestie van zijn legaliseren. Er volgen de argumenten pro en 

contra. Als een compromis kan het alternatief van een Duitse nierspecialist dienen, die een mogelijke oplossing 

voor de situatie voorstelt.

Resumé 

Die Organspende betrifft uns alle, denn man weiß nie, was passieren kann. Auf bestimmte Dinge, ist das Leben 

lang genug, und auf andere Dinge kann manchmal zu spät sein. Deshalb wollte ich mit Hilfe dieser 

Diplomarbeit darauf hinweisen, dass es notwendig ist, über das eigene Leben nach zu denken und für sich 

selbst die Frage zu beantworten: Will ich nach meinem Tod meine Organe spenden oder nicht? Oder 

zuminstens sich für die Alternative entscheiden und Blut oder Blutplasma spenden. 

Diese Diplomarbeit über die Organspende versucht, sowohl die rechtlichen als auch die praktischen 

Bedingungen in vier westeuropäischen Ländern zu beschreiben. Er geht um ein Vergleich von Niederlande, 

Belgien, Deutschland und der Tschechischen Republik. Diese Arbeit beschreibt die verschiedenen Arten von 

Organspende und die Risiken, die mit der Spende verbunden sind. In den letzten Unterkapitel habe ich einige 

Ansichten der verschiedenen Religionen erwähnt. 

Es ist hier ein Vergleich von ausgewählten Rechtsvorschriften zu finden, die gesetzlichen Definitionen, 

Definitionen der Spender und Empfänger. In diesen Rechtsvorschriften finden wir auch die Zahl der Ärzte, die 

den Hirntod feststellen sollen und es wird auch über den Verbot des Organhandels gesprochen. Die folgenden 

Kapitel behandeln über den Aktionsplan der Europäischen Union zur Förderung der Mitgliedstaaten, und über 

den Empfehlungen, was sollten die Mitgliedstaaten tun, um den Mangel an Organen zu beheben. Der 

Aktionsplan hat vor, die Öffentlichkeit über die Notwendigkeit der Organspende besser zu informieren. 

Das Kapitel über die Organisationen beschreibt die aktivsten Verbände im Bereich der Organspende. Diese 

Organisationen sind in Werbekampagnen engagiert, sammeln Daten und Statistiken über Wartelisten auf 

Transplantation. Die Webseiten von diesen Organisationen sind voll van Geschichten der Patienten, die auf 

eine Organtransplantation wachten, oder sind schon eine solche Operation untergeganden. Eurotransplant ist 

eine internationale Organisation, an die Ländern wie Deutschland, Belgien oder die Niederlande teilnehmen. 

Eurocet ist eine Website zu sammeln und zu veröffentlichen van Daten über Organspenden. 

Die nächsten zwei Kapitel gehen über den Stand der Wartelisten und Statistiken und zeigen deutlich, dass die 

erfolgreichsten Länder Belgien und die Tschechische Republik sind, was die Zahl durchgeführte 

Transplantationen betrift (dank dem zgn. “geen-bezwaar-systeem“) und verweisen auf die Tatsache, dass in 

Deutschland und in der Niederlande diese Situation noch zu verbessern ist. 

Das letzte Kapitel beschäftigt sich mit den Fragen des Organhandels und der möglichen Legalisierung. Es gibt 

Argumente dafür und dagegen. Irgendeine Art von Kompromiss kann die Alternative des deutschen 

Nephrologen sein, die eine mögliche Lösung bietet, um diese schwierige Situation zu verändern.

Resumé 

Dárcovství se týká nás všech, protože nikdy nevíme, co se může stát. Na jisté věci, je život dost dlouhý, a na 

jiné věci, může být někdy příliš pozdě. Proto jsem prostřednictvím této diplomové práce chtěla poukázat na to, 

že je nezbytné začít přemýšlet o svém vlastním životě a sám pro sebe si odpovědět na otázku, zda chci po své 

smrti darovat orgány, nebo ne. Alternativou může být alespoň dárcovství krve nebo krevní plazmy. 

Tato diplomová práce o dárcovství orgánů se snaží popsat jak právnické, tak i praktické pozadí situace ve 

čtyřech západních zemích. Jedná se o srovnání Nizozemska, Belgie, Německa a České republiky. Popisuje 

různé typy dárcovství orgánů a rizika spojená s darováním orgánů. V poslední podkapitole jsem zmínila i 

názory různých náboženství. 

Jde o srovnání vybraných právních předpisů, které stanoví zákonné definice, definují dárce a příjemce orgánů, 

počet lékařů, kteří mají stanovit smrt mozku a mluví se zde i o zákazu obchodování s orgány. Následuje 

kapitola o akčním plánu Evropské unie s cílem motivovat členské státy a doporučit jim, co udělat, aby došlo ke 

zlepšení nedostatku orgánů a chtějí posílit informování veřejnosti o potřebě darovat orgány. 

V kapitole o organizacích je souhrn nejdůležitějších spolků působících na poli dárcovství orgánů. Tyto 

organizace se zabývají propagačními kampaněmi, shromažďují data a statistiky o čekacích listinách a 

uskutečněných transplantacích. Publikovují příběhy pacientů, kteří absolvovali transplantaci orgánů, nebo na ni 

teprve čekají. Eurotransplant je mezinárodní organizace, do níž jsou zapojeny země jako Německo, Belgie či 

Nizozemsko. Eurocet je webová stránka pro shromažďování a zveřejňování údajů o dárcovství orgánů. 

Další dvě kapitoly pojednávají o stavu čekacích listin a statistik k jednotlivým orgánům a jasně z nich vyplývá, 

že nejúspěšnější země co se počtu provedných operací týče, jsou Belgie a Česká republika (díky systému 

předpokládaného souhlasu) a dále poukazují na skutečnost, že v Německu a Nizozemsku je třeba tuto situaci 

zlepšit. 

Poslední kapitola se zabývá otázky obchodování s orgány a jeho případného legalizování. Existují argumenty 

pro a proti. Určitým druhem kompromisu může být alternativa německého nefrologa, která nabízí možné řešení 

této obtížné situace.

Afkortingen 

BNN – Barts News Network 

BVT – Belgische Vereniging voor Transplantatie 

DGD – De Grote Donorshow 

DSO – Duitse Stichting voor Orgaantransplantatie 

ET - Eurotransplant 

EU – de Europese Unie 

NOTR - Nederlandse Orgaantransplantatieregistratie 

NTS –Nederlandse Transplantatie Stichting 

NTV – Nederlandse Transplantatie Vereniging 

TC – Transplantatiecoördinator 

TPG – Transplantationsgesetz 

VWS – Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Anotace 

Titul a jméno autora: Bc. Petra Rychlá 

Název fakulty a katedry: Filozofická fakulta Univerzity Palackého v Olomouci, 

Katerdra nederlandistiky 

Název diplomové práce: Orgaandonatie, Vergelijking van Nederland, 

België,Duitsland en Tsjechië / Organ Donation 

(the Comparision of the Netherlands, Belgium, Germany 

and the Czech Republic 

Vedoucí práce: Drs. Bas Hamers 

Počet znaků: 142 545 

Počet stran: 69 + přílohy 

Počet příloh: 12 

Počet použitých zdrojů: 43 

Rok obhajoby: 2010 

Klíčová slova: dárcovství orgánů, obchodování s orgány, orgán, dárce, registr dárců 

orgánů, dárce krve, dárcovtství za života, dárcovství po smrti, mozková 

smrt, heart-beating, nonheart-beating 

Tato diplomová práce se snaží porovnat situaci ohledně dárcovství orgánů ve čtyřech zvolených zemích – 

Nizozemsku, Belgii, Německu a České Republice. Porovnává legislativu spojenou s podmínkami a právy osob 

darujících i přijímacích orgán či tkáně. Rozděluje druhy dárcovství. Uvádí statistické údaje o počtu 

provedených transplantací i čekacích listin a srovnává je spolu. Tato práce se rozvněž zabývá otázkou 

legalizace obchodu s orgány, jejími výhodami i nevýhodami.

Bronnen 

http://binnenland.nieuws.nl/495615 

http://buitenland.nieuws.nl/464957 

http://bundesrecht.juris.de/tpg/BJNR263100997.html 

http://cestovani.idnes.cz/teheransky-trh-s-ledvinami-ddp-/igsvet.asp?c=A011025_222115_igsvet_kah 

http://eur- 

lex.europa.eu/Notice.do?mode=dbl&lang=nl&lng1=nl,cs&lng2=bg,cs,da,de,el,en,es,et,fi,fr,hu,it,lt,lv,mt,nl,pl,p 

t,ro,sk,sl,sv,&val=484573:cs&page=1&hwords=orgaandonatie~ 

http://eur- 

lex.europa.eu/Notice.do?mode=dbl&lang=nl&lng1=nl,cs&lng2=bg,cs,da,de,el,en,es,et,fi,fr,hu,it,lt,lv,mt,nl,pl,p 

t,ro,sk,sl,sv,&val=484573:cs&page=1&hwords=orgaandonatie~ 

http://eurocet.org/ 

http://nl.wikipedia.org/wiki/Ben_X 

http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Grote_Donor_Show 

http://portal.gov.cz/wps/portal/_s.155/701/.cmd/ad/.c/313/.ce/10821/.p/8411/_s.155/701?PC_8411_number1=2 

85/2002&PC_8411_l=285/2002&PC_8411_ps=10#10821 

http://portal.gov.cz/wps/portal/_s.155/701/.cmd/ad/.c/313/.ce/10821/.p/8411/_s.155/701?PC_8411_p=116&PC 

_8411_name=ob%C4%8Dansk%C3%BD%20z%C3%A1kon%C3%ADk&PC_8411_l=40/1964&PC_8411_ps 

=10#10821 

http://users.telenet.be/marinasverhaal/index_bestanden/page0004.htm 

http://wetten.overheid.nl/BWBR0013642/geldigheidsdatum_06-04-2010#2_Artikel3 

http://wetten.overheid.nl/BWBR0018906/geldigheidsdatum_20-08-2009#HoofdstukIII_Artikel5 

http://www.benx.be 

http://www.bnn.nl/page/donorshow 

http://www.defeitenopeenrijtje.nl 

http://www.denik.cz/z_domova/ledvina_prodej20080516.html 

http://www.depers.nl/buitenland/166472/India-rolt-bende-nierenhandelaars-op.html 

http://www.depers.nl/buitenland/184813/Serviers-vermoord-om-organen.html 

http://www.depers.nl/buitenland/193205/Geen-bewijs-orgaanhandel-Kosovo.html 

http://www.depers.nl/buitenland/198775/Betaal-voor-donornieren.html 

http://www.depers.nl/buitenland/341213/Turkse-politie-pakt-orgaanhandelaren.html 

http://www.depers.nl/buitenland/78825/Richtlijn-orgaandonatie-in-China.html

http://www.donorvoorlichting.nl/index.cfm?act=vragen.lijst&ouder=47 

http://www.dso.de/ 

http://www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm 

http://www.eurotransplant.nl/ 

http://www.handelsblatt.com/politik/nachrichten/medizin-organhandel-benoetigt-einen-freien-markt;2564162;0 

http://www.handelsblatt.com/politik/nachrichten/medizin-organhandel-benoetigt-einen-freien-markt;2564162;0 

http://www.kst.cz/web/home.php 

http://www.mudr.org/web/typy-transplantaci 

http://www.nd.nl/artikelen/2003/december/04/arrestaties-na-orgaanhandel 

http://www.nd.nl/artikelen/2003/mei/02/vrouwen-vermoord-voor-orgaanhandel 

http://www.nd.nl/artikelen/2007/juni/13/-geef-nierdonor-50.000-euro- 

http://www.nd.nl/artikelen/2010/maart/03/-orgaan-weghalen-voor-donor-sterft- 

http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=6T26FBLM 

http://www.novinky.cz/zena/zdravi/77843-prvni-volani-po-legalizaci-prodeje-lidskych-organu.html 

http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,295165,00.html 

http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,295165-2,00.html 

http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,295165-2,00.html 

http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/0,1518,299541,00.html 

http://www.transplantatiestichting.nl/cms/index.php?page=over_NTS 

http://www.vlaamsartsensyndicaat.be/uploads/b652_organenwegnemen_en_transplanteren141950.pdf

Bijlage 

Tabel 1 – Overzicht van de manier van het toestemmen of afwijzen van de orgaandonatie 106 : 

Gesetzliche Regelungen 

für die Entnahme von Organen 

zur Transplantation in Europa 

Belgien Widerspruchsregelung mit 

Einspruchsrecht der 

Angehörigen 

Dänemark Erweiterte 

Zustimmungsregelung 

Deutschland Erweiterte 


Finnland Widerspruchsregelung mit 


Angehörigen 

Frankreich Informationsregelung 

Griechenland Erweiterte 


Großbritannien/ 

Irland 

Erweiterte 


Italien Widerspruchsregelung 

Luxemburg Widerspruchsregelung 

Niederlande Erweiterte 


106 http://www.dso.de/transplantationsgesetz/einfuehrung/main_idx.html. (15-11-2009)

Norwegen Widerspruchsregelung mit 


Angehörigen 

Österreich Widerspruchsregelung 

Portugal Widerspruchsregelung 

Schweden Informationsregelung 

Schweiz Erweiterte 

Zustimmungslösung 

Slowenien Widerspruchsregelung 

Spanien Widerspruchsregelung 

Tschechien Widerspruchsregelung 

Ungarn Widerspruchsregelung 

Quelle: Bundesministerium für Gesundheit 

und soziale Sicherung

Het protocol over het vaststellen van dood uit de Tsjechische wet in de oorspronkelijke versie 107 

------------------------------------------------------------------ 

Protokol o zjištění smrti 

------------------------------------------------------------------ 

Jméno a příjmení pacienta:........................................ 

Rodné číslo: ........./........... Pracoviště: ................... 

Číslo chorobopisu: .......... Číslo zdravotní pojišťovny: ... 

1. lékař zjišťující smrt 2. lékař zjišťující smrt 

(lékař A): (lékař B): 

............................ ............................... 

pracovní zařazení .......... pracovní zařazení ............. 

------------------------------------------------------------------ 

I. Zjištění smrti průkazem nevratné zástavy krevního oběhu 

Zjištěna nevratná zástava krevního oběhu: 

lékař A: 

................. .................. ................... 

datum čas (hod : min) podpis 

lékař B: 

................. .................. ................... 

datum čas (hod : min) podpis 

------------------------------------------------------------------ 

II. Zjištění smrti průkazem nevratné ztráty funkce celého mozku 

1. Předpoklady, na základě kterých lze uvažovat o diagnóze smrti 

mozku 

1.1. Diagnóza základního mozkového postižení: 

lékař A: ................. lékař B:....................... 

1.2. Vedlejší diagnózy 

1.3. Datum a čas úrazu nebo onemocnění 

lékař A: ................. lékař B:....................... 

(den, měsíc, rok) (den, měsíc, rok) 

(hodina : minuta) (hodina : minuta) 

Bylo vyloučeno, že na bezvědomí se v okamžiku vyšetření podílí 

(odpověď ano/ne): 

lékař A lékař B 

intoxikace 

------------------------------------------------------------------ 

tlumivé a relaxační účinky léčiv 

------------------------------------------------------------------ 

metabolický nebo endokrinní rozvrat 

------------------------------------------------------------------ 

primární podchlazení 

107 

http://portal.gov.cz/wps/portal/_s.155/701/.cmd/ad/.c/313/.ce/10821/.p/8411/_s.155/701?PC_8411_number1=285/2002&PC_8411_l= 

285/2002&PC_8411_ps=10#10821. (15-11-2009)

------------------------------------------------------------------ 

2. Klinické známky smrti mozku 

2.1. první vyšetření 

fotoreakce-oboustranně chybí (odp. ano/ne) 


------------------------------------------------------------------ 

korneální reflex-oboustranně chybí (ano/ne) 

------------------------------------------------------------------ 

vestibulookulární reflex-oboustranně chybí 

(ano/ne) 

------------------------------------------------------------------ 

motorická reakce při algickém podráždění 

v inervační oblasti n. trigeminus- 

oboustranně chybí (ano/ne) 

------------------------------------------------------------------ 

kašlací reflex provokovaný hlubokým 

tracheobronchiálním odsáváním - chybí 

(ano/ne) 

------------------------------------------------------------------ 

trvalá zástava spontánního dýchání 

(pouze u dětí do 1 roku) 

- apnoický test při paCO2 ..... mm 

Hg-splněn (ano/ne) 

------------------------------------------------------------------ 

hluboké bezvědomí (Glasgow coma 

scale-skóre) 

------------------------------------------------------------------ 

2.2. druhé vyšetření 

lékař zjišťující smrt 4. lékař zjišťující smrt 

(lékař C): (lékař D): 

............................ ............................... 

pracovní zařazení .......... pracovní zařazení ............. 

(vyplnit v případě, že druhé vyšetření provádí jiný lékař než 

lékař A a B) 


lékař C lékař D 

------------------------------------------------------------------ 

fotoreakce-oboustranně chybí (odp. ano/ne) 

------------------------------------------------------------------ 

korneální reflex-oboustranně chybí (ano/ne) 

------------------------------------------------------------------ 

vestibulookulární reflex-oboustranně chybí 

(ano/ne) 

------------------------------------------------------------------ 

motorická reakce, při algickém podráždění 

v inervační oblasti n. trigeminus- 

oboustranně chybí (ano/ne) 

------------------------------------------------------------------

kašlací reflex provokovaný hlubokým 

tracheobronchiálním odsáváním - chybí 

(ano/ne) 

------------------------------------------------------------------ 

trvalá zástava spontánního dýchání 

- apnoický test při paCO 

2 

..... mm 

Hg-splněn (ano/ne) 

------------------------------------------------------------------ 

hluboké bezvědomí (Glasgow coma 

scale-skóre) 

------------------------------------------------------------------ 

Příloha 2 

Zjišťování smrti v případech prokazování smrti mozku 

A. 

Stav, na jehož základě lze uvažovat o diagnóze smrti mozku 

Stavem, na jehož základě lze uvažovat o diagnóze smrti mozku, je stav, kdy 

a) u pacienta není pochybnost o diagnóze strukturálního poškození mozku ani o jeho nevratnosti, a 

b) pacient je v hlubokém bezvědomí, na umělé plicní ventilaci a je vyloučeno, že se na bezvědomí v okamžiku 

vyšetření podílí 

1. intoxikace, 

2. tlumivé a relaxační účinky léčiv, 

3. metabolický nebo endokrinní rozvrat, nebo 

4. primární podchlazení. 

B. 

Klinické známky smrti mozku a vyšetření je prokazující 

1. Klinickými známkami smrti mozku, na základě jejichž prokázání lze stanovit diagnózu smrti mozku, jsou 

a) zornicová areflexie, 

b) korneální areflexie, 

c) vestibulookulární areflexie, 

d) absence jakékoli motorické reakce na algický podnět aplikovaný v inervační oblasti hlavových nervů, 

e) absence kašlacího reflexu nebo jakékoli bezprostřední motorické reakce na hluboké tracheobronchiální 

odsávání, 

f) trvalá zástava spontánního dýchání prokázaná apnoickým testem, 

g) hluboké bezvědomí. 

2. Vyšetření za účelem prokázání klinických známek smrti mozku (dále jen "vyšetření klinických známek smrti 

mozku") se provádí dvakrát, a to 

a) prvé vyšetření klinických známek smrti mozku v rozsahu stanoveném v bodu 1 písm. a) až e) a písm. g), 

b) druhé vyšetření klinických známek smrti mozku v rozsahu stanoveném v bodu 1 nejdříve po 4 hodinách od 

provedení prvého vyšetření. 

3. U dětí do 1 roku života se vyšetření klinických známek smrti mozku v rozsahu stanoveném v bodu 1 provádí 

dvakrát v odstupu nejméně 48 hodin. 

4. Důvody, pro které nelze vyšetření klinických známek smrti mozku uvedených v odstavci 1 provést, 

zaznamená lékař provádějící vyšetření klinických známek smrti mozku do protokolu o zjištění smrti. 

C. 

Vyšetření potvrzující nevratnost smrti mozku 

1. Vyšetřeními potvrzujícími nevratnost smrti mozku jsou 

a) angiografie mozkových tepen nebo mozková perfuzní scintigrafie,

) u dětí do 1 roku života mozková perfuzní scintigrafie a transkraniální dopplerovská sonografie. 

U pacientů se ztrátovým poraněním kalvy nebo po kraniektomii, u nichž nelze z medicínských důvodů 

vyšetřeními uvedenými v bodu 1 písm. a) nevratnost smrti mozku potvrdit, se nevratnost smrti mozku 

potvrzuje vyšetřením sluchových kmenových evokovaných potenciálů. 

Nederlands donorformulier 108 : 

Voorletters 

Tussenvoegsel 

Achternaam 

Straat 

Huisnummer 

Toevoeging 

Postcode 

Plaats 

Geboortedatum 

Geslacht 

U kunt kiezen uit de onderstaande vier mogelijkheden. 

Keuze 1 Ja, ik geef toestemming 

Ik stel mijn organen en weefsels na mijn overlijden wel beschikbaar voor transplantatie. 

Ik wil wel donor zijn, maar de door mij aangekruiste organen of weefsels stel ik niet beschikbaar voor 

transplantatie: 

Alvleesklier 

Bloedvaten 

Botweefsel, kraakbeen en pezen 

Darmen 

108 http://wetten.overheid.nl/BWBR0009352/tekst_bevat_donorformulier/geldigheidsdatum_18-08-2009#Opschrift (18-08-2009)

Hart 

Hartkleppen 

Hoornvliezen 

Huid 

Lever 

Longen 

Nieren 

Keuze 2 Nee, ik geef geen toestemming 

Ik stel mijn organen en weefsels na mijn overlijden niet beschikbaar voor transplantatie. 

Keuze 3 Mijn nabestaanden beslissen 

Ik laat de beslissing over aan mijn familie en eventuele partner. Mijn nabestaanden beslissen of mijn organen 

en weefsels beschikbaar zijn voor transplantatie. 

Keuze 4 Een specifieke persoon beslist 

Ik laat de beslissing over aan iemand anders. Hieronder geef ik aan wie de beslissing mag nemen na mijn 

overlijden. De onderstaande persoon beslist of mijn organen en weefsels beschikbaar zijn voor transplantatie. 

(persoonsgegevens van de persoon aan wie de beslissing wordt overgelaten) 

Voorletters 

Tussenvoegsel 

Achternaam 

Straat 

Huisnummer 

Toevoeging 

Postcode 

Plaats 

Land

Telefoon 

Veranderingen in het adres of telefoonnummer van de door u aangewezen persoon moet u zelf doorgeven aan 

het Donorregister. Wilt u een andere persoon aanwijzen voor de beslissing? Dan moet u dit ook zelf doorgeven 

aan het Donorregister. 

Als de aangewezen persoon na uw overlijden niet bereikbaar is, beslissen uw nabestaanden. 

Statistieken 

Duitsland 109 

109 Bron: http://dso.de/

Nederland 110 

TABEL 4.1A: GEËFFECTUEERDE POSTMORTALE ORGAANDONOREN IN HET AANGEGEVEN JAAR 

2005 2006 2007 2008 2009 

Totaal aantal gemelde orgaandonoren 264 227 305 240 255 

Geëffectueerde orgaandonoren 217 200 257 201 215 

- Alleen nierdonor 92 87 95 55 59 

- Geen nierdonor (enkel orgaan) 4 2 7 8 8 

- Multi-orgaandonor 121 111 155 138 148 

Percentage multi-orgaandonoren 56% 56% 60% 69% 69% 

TABEL 4.1B: GEËFFECTUEERDE POSTMORTALE HEARTBEATING 

ORGAANDONOREN IN HET AANGEGEVEN JAAR 

2005 2006 2007 2008 2009 




- Geen nierdonor (enkel orgaan) 4 2 7 5 6 



TABEL 4.1C: GEËFFECTUEERDE POSTMORTALE NON-HEARTBEATING 

ORGAANDONOREN IN HET AANGEGEVEN JAAR 

2005 2006 2007 2008 2009 




- Geen nierdonor (enkel orgaan) - - - 3 2 



110 Bron: http://www.transplantatiestichting.nl/cms/mediaobject.php?file=Voorlopig+Jaarverslag+2009+versie+2.pdf

TABEL 4.4: GEËFFECTUEERDE POSTMORTALE DONOREN PER ORGAAN IN HET AANGEGEVEN JAAR 

2005 2006 2007 2008 2009 

Orgaandonoren 217 200 257 201 215 

Nier 212 196 248 190 202 

Pancreas 32 27 39 29 21 

Hart 36 41 55 26 39 

Long 54 46 64 45 60 

Lever 115 104 156 135 143 

Dunne darm - - 1 2 - 

TABEL 5.1 AANTAL ORGAANTRANSPLANTATIES IN NEDERLAND MET POSTMORTALE ORGANEN IN 

HET AANGEGEVEN JAAR 

2005 2006 2007 2008 2009 

Nier - HB 211 192 270 202 223 

Nier - NHB 188 168 166 134 160 

Nier met pancreas - HB 20 20 25 12 11 

Pancreas - HB 1 3 5 5 9 

Hart 25 37 51 31 34 

Hart met long 4 1 1 1 2 

Long - HB 46 48 60 43 47 

Long - NHB 4 4 4 12 18 

Long met lever - HB - 1 1 - - 

Lever - HB 83 70 119 88 89 

Lever - split - HB 6 6 8 8 9 

Lever - NHB 20 13 16 28 28 

Nier met lever - HB 3 4 2 3 3 

Nier met lever - NHB - - - 1 - 

Dunne darm met lever en pancreas - HB - - - 1 - 

Dunne darm - HB - - - 1 1 

Dunne darm met nier - HB - - 1 - - 

Totaal 611 567 729 570 634 

Opm. : nier-en-bloc wordt geteld als 1 transplantatie

TABEL 5.5 ORGAANDONATIES EN -TRANSPLANTATIES IN NEDERLAND IN RELATIE TOT HET 

BUITENLAND IN 2009 

Nier * 

Hart 

TRANSPLANTIELAND 

Balans tussen 

DONATIELAND Nederland Overige ET Landen Totaal transplantatie 

landen buiten ET beschikbaar en donatie 

Nederland erige ET lan otaal beschikb sen transplantati 

Nederland 304 71 - 375 12 

Overige ET landen 83 2950 - 3033 -6 

Landen buiten ET - 6 - 6 -6 

Totaal transplantaties 387 3027 - 3414 

Nederland Sum: Verschil 

Nederland 26 12 - 38 -4 

Overige ET landen 7 501 3 511 13 

Landen buiten ET 1 11 - 12 -9 

Totaal transplantaties 34 524 3 561 

Nederland Sum: 

Nederland 2 - - 2 0 

Hart met long Overige ET landen - 18 - 18 0 




Long Overige ET landen 3 348 1 352 42 

(dubbelzijdig) Landen buiten ET 2 38 - 40 -39 

Totaal transplantaties 45 394 1 440 


Nederland 15 1 - 16 4 

Long Overige ET landen 4 57 - 61 -2 

(enkelzijdig) Landen buiten ET 1 1 - 2 -2 

Lever 

Split lever 

Pancreas met 

nier 

Pancreas of 

eilandjes 




Overige ET landen 34 1389 - 1423 26 

Landen buiten ET - 10 - 10 -10 



Nederland 8 8 16 -7 

Overige ET landen 1 104 105 8 

Landen buiten ET 0 1 

Totaal transplantaties 9 113 122 


1 -1 








• Nierbalans: inclusief nier-en-bloc geteld als 2 donaties/transplantaties, inclusief donaties uit 2008 die zijn getransplanteerd in 

2009, exclusief donaties uit 2009 die zijn getransplanteerd in 2010

EUROTRANSPLANT 111 

Statistieken 

Table 2.1 Number of deceased organ donors used for a transplant, by donor country, from 2004 to 2008 

Donor country population 2004 2005 2006 2007 2008 pmp 2007/2008 

(millions) 

a Austria 8,3 181 200 201 181 168 20,2 -7,2 % 

B Belgium 10,7 220 237 273 291 265 24,8 -8,9 % 

Croatia 4,4 0 0 0 33 79 17,8 139,4 % 

D Germany 82,2 1052 1185 1227 1285 1184 14,4 -7,9 % 

L Luxembourg 0,5 1 3 6 1 9 18,6 800,0 % 

Netherlands 16,4 228 217 200 257 201 12,3 -21,8 % 

Slovenia 2,0 36 21 30 22 36 17,8 63,6 % 

ET 124,6 1718 1863 1937 2070 1942 15,6 -6,2 % 

Non-ET -- 75 82 84 69 61 -11,6 % 

Total 1793 1945 2021 2139 2003 -6,4 % 

Table 2.2(i) Number of deceased organ donors used for a transplant, by organ, from 2004 to 2008 

Year of registration 2004 2005 2006 2007 2008 2007/2008 

Organ donors, total 1793 1945 2021 2139 2003 -6,4 % 

Kidney 1650 1753 1833 1930 1833 -5,0 % 

Heart 570 562 587 598 583 -2,5 % 

Lung 407 438 454 503 508 1,0 % 

Liver 1192 1302 1395 1569 1550 -1,2 % 

Pancreas 346 305 245 255 257 0,8 % 

Table 2.4d(i) Transplants from NHB donors from 2004 to 2008 

2004 2005 2006 2007 2008 2007/2008 

Kidney kidney 191 206 222 244 200 -18,0 % 

kidney en bloc 2 1 1 3 1 -66,7 % 

Total 193 207 223 247 201 -18,6 % 

Liver split liver 0 1 0 0 0 0,0 % 

whole liver 13 25 33 36 46 27,8 % 

Total 13 26 33 36 46 27,8 % 

Liver + Kidney liver + kidney 0 0 0 0 1 -- 

Total 0 0 0 0 1 -- 

Lung single lung 0 0 0 1 4 300,0 % 

double lung 0 4 4 9 12 33,3 % 

Total 0 4 4 10 16 60,0 % 

Pancreas pancreas 0 2 0 2 7 250,0 % 

Total 0 2 0 2 7 250,0 % 

111 Bron: http://www.eurotransplant.org/files/annual_report/ar_2008.pdf

Total 206 239 260 295 271 -8,14 % 

Table 2.7(i) Number of transplanted organs**, by organ, by donor type, from* 2004 to 2008 

Deceased 2004 2005 2006 2007 2008 2007/2008 

Kidney 3206 3406 3539 3728 3522 -5,5 % 

Heart 571 563 587 598 581 -2,8 % 

Lung 773 839 871 960 972 1,3 % 

Liver 1262 1364 1436 1625 1606 -1,2 % 

Pancreas 346 304 247 255 256 0,4 % 

Total 6158 6476 6680 7166 6937 -3,2 % 

Living 2004 2005 2006 2007 2008 2007/2008 

Kidney 803 865 901 1032 1088 5,4 % 

Heart (domino) 1 1 0 0 0 0,0 % 

Liver (partial and domino) 106 121 116 101 82 -18,8 % 

Total 910 987 1017 1133 1170 3,3 % 

Table 2.8(i) Transplants from 2004 to 2008 

Deceased Donors 2004 2005 2006 2007 2008 2007/2008 

Heart 537 531 539 562 544 -3,2 % 

Kidney 2866 3094 3220 3415 3179 -6,9 % 

Kidney en bloc 22 22 20 24 28 16,7 % 

Single lung 99 103 120 89 82 -7,9 % 

Double lung 316 345 338 410 419 2,2 % 

Liver 1058 1196 1273 1439 1405 -2,4 % 

Split liver 146 119 90 105 113 7,6 % 

Heart + single kidney 13 10 15 13 10 -23,1 % 

Heart + double lung 18 21 30 21 23 9,5 % 

Heart + liver 3 1 1 2 3 50,0 % 

Kidney + single lung 0 0 0 1 0 -100,0 % 

Kidney + double lung 1 1 3 0 1 -- 

Kidney + liver 42 41 61 65 73 12,3 % 

Kidney + split liver 5 2 2 4 4 0,0 % 

Liver + kidney en bloc 0 1 1 1 2 100,0 % 

Liver + single lung 0 0 1 0 0 -- 

Liver + double lung 2 1 2 4 1 -75,0 % 

Heart + double lung + kidney 0 0 0 0 1 -- 

Heart + double lung + liver 0 0 2 0 0 0,0 % 

Pancreas 34 31 31 29 20 -31,0 % 

Pancreas + kidney 229 209 195 180 194 7,8 % 

Pancreas + kidney en bloc 1 0 0 0 0 0,0 % 

Pancreas + liver 6 2 2 5 5 0,0 % 

Pancreas + liver + kidney 0 1 1 1 0 -100,0 % 

Pancreas islets 23 17 5 15 17 13,3 % 

Pancreas islets + kidney 4 2 0 0 0 0,0 % 

Total (deceased donors) transplants 5425 5750 5952 6385 6124 -4,1 % 

Living Donors 2004 2005 2006 2007 2008 2007/2008 

Heart (domino) 1 1 0 0 0 0,0 % 

Kidney 803 865 901 1032 1087 5,3 % 

Kidney + Liver 0 0 0 0 1 -- 

Liver (partial and domino) 106 121 116 101 81 -19,8 % 

Total (living donors) transplants 910 987 1017 1133 1169 3,2 % 

All donors 2004 2005 2006 2007 2008 2007/2008

Total transplants 6335 6737 6969 7518 7293 -3,0 % 

Table 2.9(i) Mortality on the Eurotransplant waiting list, by date of death, from 2004 to 2008 

Waiting list 2004 2005 2006 2007 2008 2007/2008 

Kidney 643 564 512 476 410 -13,9 % 

Liver 390 455 469 433 463 6,9 % 

Pancreas 22 20 22 19 25 31,6 % 

Heart 230 219 249 211 196 -7,1 % 

Lung 144 150 121 115 159 38,3 % 

Total 1429 1408 1373 1254 1253 -0,1 % 

Table 2.9(ii) Mortality on the Eurotransplant waiting list in 2008 

Waiting list Austria Belgie 

Duits 

land 

Luxem 

burg Total 

Kidney 39 18 5 267 0 77 4 410 

Liver 31 44 23 339 0 22 4 463 

Pancreas 0 1 1 22 0 1 0 25 

Heart 7 19 7 149 0 12 2 196 

Lung 13 6 0 112 0 28 0 159 

Total 90 88 36 889 0 140 10 1253 

POČET TRANSPLANTACÍ V ČR 1997 1998 1999 2000 2001 

Zemřelí dárci orgánů 239 198 164 175 172 

Transplantace ledvin - kadaverozní dárci 413 339 280 316 290 

Transplantace ledvin - žijící dárci 12 7 17 19 18 

Transplantace srdce 96 55 64 58 49 

Transplantace jater 49 66 67 61 58 

Transplantace slinivky břišní a ledviny 20 20 19 18 20 

Transplantace izolované slinivky břišní 1 1 5 5 5 

Transplantace Langerhan. ostrůvků 0 0 0 0 0 

Transplantace plic 1 8 14 7 10

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 

146* 191* 211* 207* 195* 217* 198* 200 

248** 335** 387** 367** 340** 360**& 305*!€ 320*! 

55 48 38 27 33 34 29 27 

54 52 48 62 57 69¥€ 59 80& 

62 65º 82+1ºº 82 98! 115• 97• 102•% 

23 17 17 17 22 22 23 26 

0 6 8 1 3 5 3 2• 

0 0 0 3 5 6 7 7 

9 11 7 11# 15# 12#¥ 20# 22# 

V počtu transplantovaných kadaverozních ledvin nejsou započítaný kombinované Tx L+P 

2002: *3 dárci NHBD, **3 ledviny tx od NHBD 

2003: *2 dárci NHBD, **2 ledviny tx od NHBD 

2004: *1 dárce NHBD, **2 ledviny tx od NHBD 



º 1 tx od žijícího dárce 

ºº 1 tx od žijícího dárce v TC Motol (26.10.2004) 

2006: # 7x Tx jednoho plícního křídla (ostatní obě křídla), 25.11.2006 Tx plic dvěma příjemcům od 

jednoho dárce 

! 1x domino transplantace jater 

2007: *2 dárci NHBD; **4 ledviny tx od NHBD 

& 1x Tx kadaverozní ledviny ze SR v TC Motol 

¥ 1x Tx srdce + plíce v TC IKEM 

# 7x Tx jednoho plicního křídla (z toho 1x Tx dvěma příjemcům od jednoho dárce) 

• srpen - akceptace orgánu v zahraničí - Tx jater v Italian Gate 

€ prosinec - akceptace orgánu v zahraničí - Tx srdce na Slovensku 

! 2x transplantace ledvin en-bloc 

& 2 x duální transplantace 

2008: *1 dárce NHBD, **2 ledviny Tx od NHBD 

# 6x transplantace jednoho plicního křídla 

& 8 x duální transplantace 

! 2x transplantace ledvin en-bloc 

• zahraniční výměna - 1x Tx jater v Italy Gate(srpen) a Eurotransplant(září) 

€ - červen - akceptace orgánu v zahraničí - Tx ledviny v TC Košice (od NHBD) 

2009: * 2 x duální Tx 

! 2 x en - bloc 

• zahraniční výměna - 1x Tx jater v SR, 1 x Tx pankreas + tenké střevo + žaludek v UK/Birmingham 

& 3 x Tx srdce z dárce ze SR 

% 1 x split jater 

# 10 x transplantace jednoho plicního křídla (z toho 2 x Tx dvěma příjemcům od jednoho dárce)

BELGIË 

Evolutie van het aantal transplantaties 

Vergelijking van de periodes vanaf 01.01 tot 28.02.2010 - (Versus 2007/2008/2009) 

Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December 

2007 76 149 247 330 393 449 527 594 674 760 826 911 

2008 79 153 214 279 360 444 515 599 640 733 794 865 

2009 62 120 219 277 365 448 525 579 655 719 794 848 

2010 70 126 

2007 2008 2009 2010 

EUROTRANSPLANT 

Evolutie van het aantal transplantaties 


Oostenrijk België Kroatië Duitsland Luxemburg Nederland Slovenië Bulgarije 

28.02.2007 142 149 1 713 3 107 8 0 

28.02.2008 91 153 44 689 0 87 11 0 

28.02.2009 119 120 52 661 0 74 15 0 

28.02.2010 133 126 51 716 0 97 11 0 

28.02.2007 28.02.2008 28.02.2009 28.02.2010

Evolutie van het aantal transplantaties van LONGEN 



2007 7 14 26 36 43 46 56 63 73 82 86 94 

2008 10 15 21 28 39 44 50 58 62 69 75 81 

2009 2 7 20 26 38 46 55 61 70 77 83 90 

2010 8 18 

2007 2008 2009 2010 

Evolutie van het aantal transplantaties van HART 



2007 6 11 21 26 30 36 43 48 58 61 64 72 

2008 7 14 20 29 35 42 49 58 61 67 71 75 

2009 8 11 20 25 32 37 48 52 59 62 66 68 

2010 7 12 

2007 2008 2009 2010

Evolutie van het aantal transplantaties van PANCREAS 



2007 8 11 15 16 16 21 29 33 35 43 51 56 

2008 7 9 11 15 19 22 28 35 21 36 43 51 

2009 0 2 5 10 12 22 27 30 33 34 38 42 

2010 4 4 

2007 2008 2009 2010 

Evolutie van het aantal transplantaties van LEVERS 



2007 20 37 63 86 105 118 141 159 178 203 222 239 

2008 22 38 54 75 92 115 132 155 168 191 204 217 

2009 19 33 58 72 99 121 138 150 171 192 206 220 

2010 18 33 

2007 2008 2009 2010

Evolutie van het aantal transplantaties van NIEREN 



2007 35 76 122 166 199 228 258 291 330 371 403 450 

2008 33 77 108 132 175 221 256 293 328 370 401 441 

2009 33 67 116 144 184 222 257 286 322 354 401 428 

2010 33 59 

2007 2008 2009 2010

Wachtlijsten 

Nederland 112 

Voorlopige jaarcijfers 2009 

TABEL 2.1 TRANSPLANTABELE PATIËNTEN OP DE WACHTLIJST OP 31 DECEMBER 

2005 2006 2007 2008 2009 2009 / 2008 

Nier 1060 1054 916 935 901 -4 % 

Nier met pancreas 27 29 20 16 22 38 % 

Nier met lever 1 1 1 1 3 - 

Pancreas 13 11 9 14 10 -29 % 

Hart 50 44 44 47 58 23 % 

Hart met long 4 2 3 7 2 - 

Long 108 141 158 177 183 3 % 

Lever 161 155 130 116 105 -9 % 

Lever met long 1 2 1 1 1 - 

Lever met pancreas - - - - 1 - 

Dunne darm * - 1 2 2 2 - 

Totaal 1425 1440 1284 1316 1288 -2 % 

* exclusief 1 nier met dunne darm in 2005, 2006 en 2009 welke staat bij nier 

Tabel 2.3 INSTROOM OP DE WACHTLIJST IN HET AANGEGEVEN JAAR 

Registratie totaal 2005 2006 2007 2008 2009 2009 / 2008 

Nier 885 932 1009 1004 1123 12 % 

Pancreas 39 34 21 28 30 7 % 

Hart 61 51 71 66 60 -9 % 

Long 100 105 107 115 104 -10 % 

Lever 167 139 164 168 164 -2 % 

Totaal 1252 1261 1372 1381 1481 7 % 

Eerste transplantatie 2005 2006 2007 2008 2009 2009 / 2008 

Nier 732 791 869 870 939 8 % 

Pancreas 33 33 16 21 26 24 % 

Hart 61 50 69 64 59 -8 % 

Long 98 101 106 113 102 -10 % 

Lever 145 120 140 143 138 -3 % 

Totaal 1069 1095 1200 1211 1264 4 % 

112 Bron: 

http://www.transplantatiestichting.nl/cms/mediaobject.php?file=Voorlopig+Jaarverslag+2009+versie+2.pdf

Retransplantatie 2005 2006 2007 2008 2009 2009 / 2008 

Nier 153 141 140 134 184 37 % 

Pancreas 6 1 5 7 4 -43 % 

Hart - 1 2 2 1 -50 % 

Long 2 4 1 2 2 0 % 

Lever 22 19 24 25 26 4 % 

Totaal 183 166 172 170 217 28 % 

Stav WL k 31.12.2006 - 2009 

2006 2007 2008 2009 

Dospělí čekatele na transplantaci ledviny 504 482 508 559 

Kombinace ledvina + pankreas 38 37 33 28 

Děti čekající na transplantaci ledviny 4 6 5 5 

celkem 546 525 546 592 

Srdce 

celkem 68 64 77 79* 

Játra 

celkem 50 66 56 72 

Plíce 

celkem 41 47 53 41* 

Pankreas! 

celkem 5 2 6 8 

! Pankreas je v tabulce jako izolovaný orgán, kombinace pankreas + ledvina jsou započteny v tabulce ledvina 

* 1 x kombinace srdce + plíce 

• včetně 2 dětí, čekající na kombi ledvina + játra

Eurotransplant 113 

Table 2.5(i) Active Eurotransplant waiting list, by organ, as per December 31, from 2004 to 2008 

Waiting list type composition 2004 2005 2006 2007 2008 2007/2008 

Heart heart 713 864 904 933 989 6,0 % 

heart + kidney 15 18 15 24 16 -33,3 % 

heart + liver 0 0 1 2 2 0,0 % 

heart + lung 54 64 59 55 57 3,6 % 

Heart Total 782 946 979 1014 1064 4,9 % 

Kidney kidney 11960 11515 11069 10910 10687 -2,0 % 

kidney + heart 15 18 15 24 16 -33,3 % 

kidney + liver 70 60 62 67 72 7,5 % 

kidney + liver + pancreas 2 1 1 0 2 0,0 % 

kidney + lung 1 3 2 3 5 66,7 % 

kidney + pancreas 203 217 242 304 300 -1,3 % 

Kidney Total 12251 11814 11391 11308 11082 -2,0 % 

Liver liver 1959 2066 2249 2351 2354 0,1 % 

liver + heart 0 0 1 2 2 0,0 % 

liver + kidney 70 60 62 67 72 7,5 % 

liver + lung 2 3 5 4 8 100,0 % 

liver + pancreas 2 4 1 5 4 -20,0 % 

liver + pancreas + kidney 2 1 1 0 2 -- 

Liver Total 2035 2134 2319 2429 2442 0,5 % 

Lung lung 589 668 758 849 846 -0,4 % 

lung + heart 54 64 59 55 57 3,6 % 

lung + kidney 1 3 2 3 5 66,7 % 

lung + liver 2 3 5 4 8 100,0 % 

Lung Total 646 738 824 911 916 0,5 % 

Pancreas pancreas 74 59 48 43 55 27,9 % 

pancreas + kidney 203 217 242 304 300 -1,3 % 

pancreas + kidney + liver 2 1 1 0 2 -- 

pancreas + liver 2 4 1 5 4 -20,0 % 

Pancreas Total 281 281 292 352 361 2,6 % 

113 Bron: : http://www.eurotransplant.org/files/annual_report/ar_2008.pdf

Table 2.6(ii) Registration events on the Eurotransplant waiting list, by organ and country, in 2008 

All registration events a B D L Total % 

Kidney 459 527 169 3599 5 1004 45 5808 54,2 % 

Heart 84 113 44 733 0 66 12 1052 9,8 % 

Lung 135 120 0 476 0 115 0 846 7,9 % 

Liver 173 334 103 1866 0 168 31 2675 24,9 % 

Pancreas 39 41 11 222 0 28 0 341 3,2 % 

Total 890 1135 327 6896 5 1381 88 10722 100,0 % 

New registration events a B D L Total % 

Kidney 365 455 164 3064 5 870 44 4967 52,6 % 

Heart 81 110 44 719 0 64 12 1030 10,9 % 

Lung 128 116 0 442 0 113 0 799 8,5 % 

Liver 149 302 101 1649 0 143 28 2372 25,1 % 

Pancreas 29 24 10 197 0 21 0 281 3,0 % 

Total 752 1007 319 6071 5 1211 84 9449 100,0 % 

Re- registration events a B D L Total % 

Kidney 94 72 5 535 0 134 1 841 66,1 % 

Heart 3 3 0 14 0 2 0 22 1,7 % 

Lung 7 4 0 34 0 2 0 47 3,7 % 

Liver 24 32 2 217 0 25 3 303 23,8 % 

Pancreas 10 17 1 25 0 7 0 60 4,7 % 

Total 138 128 8 825 0 170 4 1273 100,0 % 

Re-registrations for multiple organs are counted under each waiting list respectively

Wachtlijsten 

België 

Bron: http://www.eurotransplant.org/files/annual_report/ar_2008.pdf 

BELGIË 

Evolutie van de wachtlijsten 



2007 1183 1190 1165 1153 1147 1188 1173 1183 1168 1146 1156 1139 

2008 1125 1106 1141 1141 1113 1075 1100 1106 1130 1139 1136 1148 

2009 1162 1192 1160 1156 1145 1120 1146 1174 1189 1221 1229 1256 

2010 1252 1279 

2007 2008 2009 2010 

EUROTRANSPLANT 

Evolutie van de wachtlijsten 

Vergelijking van de periodes vanaf 01.01 tot 28.02.2010 - (Versus 2007/2008/2009)

Oostenrijk België Kroatië Duitsland Luxemburg Nederland Slovenië Bulgarije 

28.02.2007 1096 1190 1 11715 6 1476 104 0 

28.02.2008 1138 1106 444 11965 8 1317 109 0 

28.02.2009 1121 1192 403 11696 10 1373 99 0 

28.02.2010 1082 1279 380 12012 0 1307 86 0 

28.02.2007 28.02.2008 28.02.2009 28.02.2010

Evolutie van de wachtlijst LONGEN 



2007 55 64 58 50 50 53 48 49 44 45 54 52 

2008 55 57 60 64 54 56 62 61 64 74 71 76 

2009 89 91 83 77 80 79 89 83 87 91 93 95 

2010 93 90 

2007 2008 2009 2010 

Evolutie van de wachtlijst HARTEN 



2007 27 30 24 26 32 32 30 29 28 36 40 34 

2008 30 34 37 31 31 37 33 33 41 44 43 43 

2009 39 38 40 40 40 48 44 50 47 57 58 58 

2010 52 53 

2007 2008 2009 2010

Evolutie van de wachtlijst PANCREAS 



2007 30 33 31 37 38 41 38 40 41 40 40 37 

2008 37 33 35 34 31 34 27 27 32 33 34 27 

2009 30 36 34 28 31 31 32 36 38 40 43 46 

2010 43 45 

2007 2008 2009 2010 

Evolutie van de wachtlijst LEVERS 



2007 169 170 170 159 156 176 174 178 170 163 168 176 

2008 174 175 188 185 191 185 186 183 187 190 185 189 

2009 189 208 202 201 194 183 187 183 189 185 183 191 

2010 195 197 

2007 2008 2009 2010

Evolutie van de wachtlijst NIEREN 


Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November Decembe 

2007 902 893 882 881 871 886 883 887 885 862 854 840 

2008 829 807 821 827 806 763 792 802 806 798 803 813 

2009 815 819 801 810 800 779 794 822 828 848 852 866 

2010 869 894 

2007 2008 2009 2010 

106

Orgaandonatie (Een vergelijking van Nederland, België ... - Theses

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?