Bewind Indonesië in Overgangstijd (2) De Nederlandse Wetgever is ...

(2) De Nederlandse Wetgever is bevoegd te bepalen, dat het
Koninklijk Nederlands-Indonesisch Leger of een door hem aan te
wijzen gedeelte daarvan zal worden samengevoegd met de Koninklijke
Landmacht en deze samenvoeging nader te regelen.
Artikel 67
Wij behouden Ons voor het bewind over enig gebiedsdeel, voor
zolang de bevolking daarvan nog niet in staat is zich uit te spreken
nopens de betrekkingen, welke dit gebiedsdeel zal verkrijgen onderscheidenlijk
tot de Verenigde Staten van Indonesië en tot het
Koninkrijk als bedoeld in het vijfde lid van artikel 209 der Grondwet,
op door Ons te bepalen grondslag en met inachtneming van
door Ons te stellen regelen te doen voeren door Onze Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon en de Federale Regering gezamenlijk.
Artikel 68
Over voorstellen van wet en algemene maatregelen van bestuur,
geheel of gedeeltelijk betrekking hebbende op Indonesië, worden de
Federale Regering en de Federale Raad, zodra deze zijn functies
kan uitoefenen, zomede — onverminderd het bepaalde in artikel 58
— het Federaal Vertegenwoordigend Lichaam, zo mogelijk vooraf
gehoord.
Artikel 69
(1) Wij behouden Ons voor voorzieningen te treffen met betrekking
tot gebieden, die werden gecontroleerd door de Republiek
Indonesia.
(21 De inpassing van de in lid 1 bedoelde gebieden in het federaal
bestel wordt door Ons geregeld na overleg met vertegenwoordigers
van de bevolking der gebieden, die tot samenwerking in het
federaal bestel bereid zijn.
Artikel 70
Wij behouden Ons de bevoegdheid voor, met afwijking voorzoveel
nodig van deze wet, voorlopige maatregelen te treffen op de grondslag
van artikel 1 der Noodwet Indonesië, onverminderd het bepaalde
in de artikelen 2, 3 en 4, tweede lid dier wet.
Slotbepaling
Artikel 71
Deze wet kan worden aangehaald als „Wet Bewind Indonesië in
Overgangstijd".
Lasten en bevelen, dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst
en dat alle Ministeriële Departementen, Autoriteiten, Colleges en
Ambtenaren, wie zulks aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de
hand zullen houden.
Gegeven te 's-Gravenhage, de Januari 1949.
De wd. Minister-President,
Minister van Algemene Zaken a.i.,
De Minister van Overzeese Gebiedsdelen,
De Minister zonder Portefeuille,
De Minister van Buitenlandse Zaken,
De Minister van Binnenlandse Zaken,
De Minister van Oorlog,
De Minister van Marine a.i.,
1106 2—3
Bewind Indonesië in Overgangstijd
1106 3
MEMORIE VAN TOELICHTING
De Grondwetsherziening bevestigde opnieuw de wil van Nederland
om met voortvarendheid een nieuwe rechtsorde tot stand te brengen
voor alle delen van het Koninkrijk.
Voor Indonesië zal dit betekenen de vorming van een souvereine
Staat, welke onder de benaming Verenigde Staten van Indonesië federatief
uit onderling gelijkwaardige deelstaten opgebouwd en voorts
gelijkgerechtigd deelgenoot in de Nederlands-Indonesische Unie zal
zijn.
Nadat de vorming en organisatie van de deelstaten reeds een eindweegs
is gevorderd, zal nu ook het centrale Regeringsapparaat moeten
worden aangepast aan de federatieve structuur, voordat de nieuwe
Staat in zijn definitieve vorm kan worden opgericht en met de souvereiniteit
bekleed. De Grondwetswijziging heeft de mogelijkheid geopend
om aan een Federale Regering op wettelijke basis de uitoefening
van al die bevoegdheden over te dragen, welke haar in staat zullen
stellen de aangelegenheden van Indonesië in volle omvang te besturen
in samenwerking met een Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon, die
uitsluitend die bevoegdheden behoudt, welke in verband met de vooralsnog
te handhaven souvereiniteit voorshands voorbehouden zullen
moeten worden. Deze Federale Regering zal in het bijzonder tot taak
hebben de voorbereiding van de overgang naar en de vestiging van
| de nieuwe rechtsorde op de voet van het bepaalde in het veertiende
I hoofdstuk der Grondwet.
Het spreekt vanzelf, dat, ten einde tot de hiertoe strekkende voorzieningen,
als bedoeld in artikel 210 der Grondwet, te geraken, overeenkomstig
de artikelen 208 en 209 dier wet overleg is gepleegd met
vertegenwoordigers van de bevolkingen in Indonesië en uiteraard ook
met de Federale Regering.
Dit overleg leidde er toe, dat de Regering van Indonesië een voorontwerp
aan de Nederlandse Regering voorlegde. Mede aan de hand
van dit ontwerp is daarop een schets opgesteld, welke aan de Federale
Regering om advies werd gezonden. Ook de Bandoengse Federale
Conferentie, welke toentertijd haar werkzaamheden was begonnen,
werd uitgenodigd haar advies ter zake uit te brengen.
Inmiddels had zich, evenals de Bandoengse Federale Conferentie op
eigen initiatief, het Bandoengse Federaal Overleg gevormd, hetwelk
op 15 Juli een resolutie met conclusies met betrekking tot de rechtsorde
in overgangstijd had opgesteld, waarna vervolgens een delegatie
van deze organisatie op 4 Augustus in Nederland kwam om deze
resolutie en conclusies mondeling toe te lichten.
In de loop van September kwam het advies van de Federale Regering
binnen, terwijl de Bandoengse Federale Conferentie eveneens van
haar bevindingen naar aanleiding van het aangeboden voorontwerp
deed blijken.
Intussen was bij de besprekingen in Indonesië de wens naar voren
gekomen, dat de delegaties van de verschillende instanties daar te
lande zich naar Nederland zouden begeven, ten einde in Nederland
mondeling overleg te plegen.
Dit initiatief, hetwelk van de Bandoengse conferentie uitging en
door de Regering van Indonesië werd gesteund, is door de Nederlandse
Regering met vreugde begroet. Daar echter aanvankelijk vrij
grote meningsverschillen bleken te bestaan, werd niet begonnen met
een bespreking met alle inmiddels overgekomen delegaties te zamen,
waardoor de verschillen licht zouden worden verscherpt, doch werden
eerst besprekingen gehouden met elke delegatie afzonderlijk.
Bij die gelegenheid bleek, dat het Bandoengse Federaal Overleg
eveneens een schets van een wetsontwerp had uitgewerkt, waarbij er
naar was gestreefd de eerder bedoelde Bandoengse resolutie en conclusies
zoveel mogelijk te verwerken.
De besprekingen, welke verhelderend gewerkt en een gemeenschappelijke
basis geschapen hebben, leidden er toe, dat een nieuw wetsontwerp
werd opgesteld. Daarbij is dankbaar gebruik gemaakt van de
evengenoemde schets van het Bandoengse Federaal Overleg, zomede
van de overige adviezen, welke bij het gevoerde overleg zijn uitgebracht.
Dit ontwerp is niet bedoeld als een eerste proeve van de toekomstige
Grondwet van de Verenigde Staten van Indonesië, terwijl er evenmin
een gewijzigde editie van de Indische Staatsregeling in moet worden
gezien. Het beoogt uitsluitend een overgangsvoorziening te treflen, te
weten de instelling van nieuwe regeerorganen en de overdracht uan de
nieuwe Indonesische Regering van de uitoefening van bevoegdheden,

Bijlagen 1106 3
welke tot dusver door de Landvoogd of door Nederlandse organen
werden uitgeoefend. Met de bestaande Staatsinrichting en de bestaande
wetgeving als uitgangspunt moet thans uitsluitend worden aangegeven,
welke verschuivingen, welke veranderingen in de uitoefening
van bevoegdheden en de organisatie der Regering aanstonds zuilen
intreden. Een verdergaande voorziening is thans noodzakelijk, noch
mogelijk.
Wanneer na de voorafgaande algemene inleiding wordt overgegaan
tot het weergeven van de hoofdstrekking van het ontwerp, dan moge
worden vooropgesteld, dat allereerst is gestreefd naar een zodanig
bewind voor de overgangsperiode, dat daarin het Indonesisch karakter
duidelijk tot uitdrukking zou komen. Zulks bracht noodzakelijkerwijze
met zich de overdracht aan eigen Indonesische organen van de uitoefening
van zoveel mogelijk bevoegdheden en verplichtingen, welke
volgens de bestaande wetgeving nog niet aan zodanige organen toekwamen.
Dat zulks op onbekrompen wijze is geschied, kan niet beter wor
aangetoond dan met een beroep op de wetstekst zelve. In de artikelen
27 en 44 is neergelegd, dat de uitoefening van bevoegdheden en verplichtingen
zowel op het gebied van bestuur als op dat van de wetgeving,
toekomende aan de Kroon, de Staten-Generaal en de Gouverneur-Generaal,
met inbegrip van die van laatstgenoemde, te zaaien
met de Volksraad of de Raad van Nederlandsch-lndië, zullen worden
uitgeoefend door Indonesische organen.
Deze hool'dstrekking, het willen verwezenlijken van een bewind van
Indonesisch karakter, zou echter ondanks het bezit van al deze bevoegdheden
en verplichtingen niet voldoende tot uiting komen, indien
deze organen zelf niet ook duidelijk zouden getuigen van dat eigen
karakter.
De bepalingen over de Fedeiale Organen, welke zijn opgekomen in
de tweede afdeling van het derde hoofdstuk, zijn daar om aan te
tonen, dat alle organen ziiii gedacht als Indonesische organen; de
bepalingen omtrent de vertegenwoordiging van minderheidsgroepen
in de artikelen 22 en 24 doen slechts te meer de verschillen met
vroegere verhoudingen in hei licht treden.
Het duidelijkst komt dit karakter naar voren in de uitdrukkelijke
bepaling van artikel 14, waarin de eis is neergelegd, dat de leden var.
de Federale Regering Indonesiërs moeten zijn. Met grote waardering
moet in dit verband worden vermeld, dat met name ook van Indo
nesische zijde bij het begrip Indonesiër niet uitsluitend wordl gedacht
aa-i personen, behorend tot de autochthone bevolking, doch ook aan
hen, die in de toekomst het. Staatsburgerschap deelachtig zullen worden.
Van een rasdiscriminane is dan ook hierbij geen sprake, hetgeen
ook daarin tot uiting komt, dat elders de eis van Indonesiër te zijn
niet wordt gesteld.
Een tweede beginsel, hetwelk de opzet van het onderhavige ontwerp
heeft beheerst, heelt gelegen in de wens om de vorming en inrichting
van de nieuwe organen te doen aansluiten aan de wensen, welke bij
het gepleegd overleg naar voren werden gebracht.
Hierbij deed zich echter de moeilijkheid voor, dat enerzijds
wensen niet steeds gelijk bleken te zijn gericht, terwijl anderzijds de
eis moest worden gesteld van een goede functionnering van de organen.
Een en ander heeft moeten leiden tot een uitkomst, welke in
zekere mate liet karakter van een compromis vertoont. Het ging hierbij
niet alleen om theoretische vragen als cle keuze van een best.-i uit
de vele mogelijke oplossingen, voor een Staatsbestel op federalistische
grondslag, doch ook om een zakelijke waardering van praktische
mogelijkheden, uitgaande vai: de thans beslaande feitelijke toestanden.
Een en ander komt tot uiting in de samenstelling en de bevoegdheden
van de nieuwe organen: de Federale Regering, de Federale
Raad, het Federaal Vertegenwoordigend Lichaam en de Raad van
Secretarissen van Staat.
De Federale Regering
Bewind Indonesië in Overgangstijd
De Federale Regering is het geheel Indonesische toporgaan in het
nieuwe bestel, dat een zware taak zal hebben te vervullen en daartoe
met grote bevoegdheden is toegerust.
Wat deze taak betreft, de algemene strekking daarvan kan het best
worden weergegeven door een aanhaling uit het eerste artikel van
hoofdstuk IV, handelende over het bewind. De Federale Regering
treft, binnen de grenzen der ingevolge deze wet aan haar toekomende
bevoegdheden, maatregelen en voorbereidingen tot de overgang naar
en de vestiging van de nieuwe rechtsorde op de voet van het bepaalde
in het veertiende Hoofdstuk dei Grondwet (artikel 27, lid 2).
De bevoegdheden, welke de Federale Regering uitoefent, omvatten
in het algemeen alle bevoegdheden met betrekking tot Indonesië,
welke volgens de bestaande wetgeving toekomen aan de Koning en de
Handelingen der Staten-Generaal Bijlagen 1948—1949
Tweede Kamer
Gouverneur-Generaal (artikel 27, lid 1). Deze bevoegdheden zijn
nader uitgewerkt in de bepalingen omtrent het bewind, welke zijn
opgenomen in de eerste afdeling en in de bepalingen omtrent de
wetgeving, welke een plaats hebben gevonden in de tweede afdeling
van het vierde hoofdstuk.
Deze bevoegdheden, in haar onderling verband genomen, maken
het mogelijk, dat reeds in de overgangsperiode een waarlijk Indonesisch
bewind zal zijn gevestigd, dat zich door het gehele bestel zal
doen gelden. Het nieuwe orgaan zat daarbij in zeer belangrijke mate
kunnen moeten bijdragen tot de omvorming van het oude in de
nieuwe rechtsorde. In dit verband valt verder te vermelden, da' de
bemoeiingen van de Federale Regering zich mede zullen uitstrekken
tot het buitenlands beleid (artikel 29) en de vorming van een federale
strijdmacht (artikel 30), waarin de toekomstige structuur reeds tot
uitdrukking komt. Daarnevens gaat reeds de uitoefening van thans
bekende bevoegdheden in ruime mate over op de Federaie Regering;
te dien aanzien moge hier werden volstaan met er op te wijzen, dat
deze ten nauwste is oetrokken bij de regeling van de staat van ooriog
en beieg en de uitoefening van daarmede verband houdende bevoegdheden
(artikel 31), zomede bij de uitoefening van het recht van gratie
(artikei 33).
De Federale Regering is gedacht als een college, bestaande uit
3 leden, waarbij vrijheid is gelaten desgewenst een groter aantal personen
te verkiezen (artikel 14). Hoewel uit meerdere personen bestaande,
moet deze Regering als één geheel worden beschouwd, hetgeen
niet alleen blijkt uit de bepaling, dat zij naar buiten als een eenheid
optreedt en dat door de afzonderlijke leden niet na-ir buiten
wordt opgetreden dan als vertegenwoordigende of als woordvoerder
van de Federale Regering als geheel (artikel 21), doch mede uit het
voorschrift, dat ook, indien het voorgeschreven aantal niet aanwezig
is, niettemin de overblijvende leden de bediening van die Rcgcing
blijven uitoefenen (artikel 21)
Het spreekt vanzelf, dat de Federale Regering met haar zware
taak en grote bevoegdheden ook zal moeten kunnen voldoen aan de
zware eisen, welke haar in verband met een goede taakvervulling
ongetwijfeld zuilen word.:; - : gesteld.
Hierin wordt voorzien door verschillende bepalingen, welke in haar
onderlinge samenhang moeien worden gezien.
Een interne werkverdeling kan plaats hebben door de geschapen
mogelijkheid om de uitoefening van bevoegdheden van de Federale
Regering aan één of meer harer leden op te dragen. Een verder
gaande werkverdeling is mogelijk gemaakt doordat een dergelijke opdracht
van bevoegdheden mede kan geschieden aan één of meer
Secretarissen van Staat, daaronder begrepen het optreden namens de
Redering in liet Federaal Vertegenwoordigend Lichaam en in de
Federale Raad (artikel 42).
Het voor de uitoefening van haar taak onmisbare element van
deskundigheid wordt voorts ingeschakeld door het verband, dat tussen
de Federale Regering en de Secretarissen van Staat verder nog is
gelegd. Immers is bepaald, dat deze laatsten deelnemen aan de beagingen
van de Regering ten aanzien van belangrijke aangelegenheden,
hun Departement betref lende (artikel 43). Verder is
voorgeschreven, dat de Raad van Secretarissen van Staat op gezette
tijden vergadert onder voorzitterschap van een der leden van de
federale Regering, terwijl oo' , nders verg tderingen te
alien tijde gehouden kunnen worden, ook op initiatief van de Secretarissen
van Staat (artikel 26).
Uit deze verschillende mogelijkheden van samenwerking zai in de
praktijk een uitgroei mogelijk zijn naar elke gewenste democratische
bestuursvorm; het tot dusver gepleegde overleg heeft in dit opzicht
met tot een cummunis opinio kunnen leiden, zodat deze vorm thans
in de wet noodzakelijkerwijs opengelaten moest '.vorder..
Een bijzondere eis, aan de Federale Regering voor de overgangsperiode
te stellen, is die van stabiliteit. Dientengevolge kon niet aanstonds
de consequentie worden aanvaard van een normale parlementaire
verantwoordelijkheid, voor zover deze is gelegen in het gedwongen
aftreden om politieke redenen, zoals uit de beperkte redenen
van ontslag blijkt (artikel 17).
Het behoeft wel geen nader betoog, dat ook de wijze, waarop de
Federale Regering tot stand zal komen, bijzondere voorzieningen
nodig maakt. Allereerst rijst toch de vraag in welke handen de bevoegdheid
tot benoeming en ontslag zoude moeten worden gelegd in
de huidige omstandigheden, waarin nog geen nieuwe organen op
normale wijze zijn gegroeid, terwijl niettemin bij de hantering van
deze bevoegdheid het Indonesisch karakter tot uitdrukking zal moeten
komen. Daarbij komt nog de eis, dat de instelling van een Federale
Regering binnen korte tijd haar beslag moet kunnen krijgen.
Deze lactoren te zamen hebben er toe geleid in eerste instantie deze
taak toe te vertrouwen aan een college, bestaande uit de hoogste

10 1106 3
verantwoordelijke functionarissen der Regeringen ol' besturen van de
deelgebieden, dan wel door hun daartoe gemachtigde vertegenwoordigers
(artikel 15). Dit college toch is spoedig te vormen en het bezit
in zeer grote mate een representatief Indonesisch karakter. In
verband met de in de overgangsperiode nog te handhaven souvereiniteit
is daarnevens nog bepaald, dat de benoeming en het ontslag
de bekrachtiging des Konings behoeven, terwijl de regeling van de
wijze, waarop de benoeming en het ontslag plaats vinden eveneens
door de Koning geschiedt (artikel 15).
De nodige waarborgen vooi een onpartijdige en behoorlijke uitoefening
van hun functie zijn voor deze hoogste Indonesische waardig'
heidsbekleuers in de wet neergelegd op een wijze, welke analoog is
aan hetgeen in het oude bestel voor de Gouverneur-Generaal en volgens
het ontwerp ook voor de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon
geldt. Met afwijkende factoren in verband met het Indonesische karakter
is daarbij uiteraard rekening gehouden. Een regeling voor het geval
een plaats openvalt en voor de tijdelijke vervanging van een lid bij
diens belet zal zijn te treffer, door de Federale Raad in overeenstemming
met de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon (artikel 20).
Wanneer hier ten slotte nog wordt vermeld, dat de Federale Regering
als Indonesisch toporgaan ten nauwste samenwerkt met de Hoge
Vertegenwoordiger van de Kroon (artikelen 34 t/m 36) en dat zij,
indien en voor zover noodzakelijk, haar bevoegdheden uitoefent met
inachtneming van aanwijzingen des Konings (artikel 28), dan is hiermede
in de hoofdzaken een beeld gegeven van het orgaan, zoals dit
in het ontwerp is gedacht.
De Federale Raad
Als tweede in de opsomming van de federale organen (artikel 13)
wordt genoemd de Federale Raad. Dit is niet geschied om daarmede
te doen uitkomen, dat dit orgaan is te stellen boven het eerst in de
derde plaats genoemde Federaal Vertegenwoordigend Lichaam. Zoals
reeds eerder werd vermeid, bestaan thans nog geen op normale wijze
uitgegroeide organen, terwijl niettemin de zo spoedig mogelijke werking
van zodanige organen moest worden verwezenlijkt. Dit nu kan in
een Federale Raad het eerst geschieden. En zulks te eerder nu in een
federale structuur als de toekomstige Verenigde Staten van Indonesië
vanzelf een plaats behoort te worden ingeruimd voor een orgaan, dat
in het gehele bestel de belangen van de samenstellende delen tot hun
reeht zal vermogen te brengen. De betekenis van de Federale Raad
moet dan ook allereerst hierin worden gezien, ook reeds gedurende
de overgangsperiode.
Daarnaast echter zijn, bij gebreke van organen als in het oude beste!
gevonden konden worden in de Raad van Nederlandsch-Jndië en
de Volksraad en bij afwezigheid van de mogelijkheid on) op korte
termijn over te gaan tot de instelling van een Federaal Vertegenwoordigend
Lichaam, deels tijdelijk, deels blijvend bevoegdheden toegekend,
welke vallen buiten het vorenbedoelde karakter van behartiging van
de belangen van de deelgebieden.
Het karakter van een vertegenwoordiging van de deelgebieden
spreekt ten duidelijkste uit de samenstelling; immers worden de afgevaardigdei.
door de Regeringen dan wel besturen van de deelgebieden
aangewezen, en wel voor elk deelgebied één afgevaardigde (artikel 22).
In samenstelling gelijkt derhalve de Federale Raad op het Coüege,
dat in eerste instantie de benoeming en het ontslag van de leden van
de Federale Regering in handen heeft, doch het verschilt daarvan,
doordat de leden van de Federale Raad niet worden aangewezen door
de hooüste verantwoordelijke functionarissen, derhalve door Ministers-President,
waar deze figuren in de deelgebieden bestaan of door
de voorzitters van besturende raden, doch door de Regeringen en
besturen in hun gehele samenstelling, zulks in de door die deelgebieden
zelf aanvaarde, plaatselijk wisselende vormen.
Uiteraard rijst de vraag of de uniforme aanwijzing van een enkele
afgevaardigde per deelgebied wel de meest wenselijke vorm van vertegenwoordiging
kan worden genoemd, aangezien daarbij moeilijk
sprake kan zijn van een vertegenwoordiging, waarin rekening wordt
gehouden met verschillende stromingen, welke in de deelgebieden
wellicht aan de dag treden. Hier heeft echter het karakter van vertegenwoordiging
van de belangen van onderling gelijkwaardige deelgebieden
(artikel 5) de doorslag moeten geven. De in het ontwerp
neergelegde oplossing is ontleend aan het ontwerp van de Bijeenkomst
voor Federaal Overleg Het geringe aantal van een enkele
afgevaardigde per deelgebied, hoewel, gelijk reeds werd opgemerkt,
enerzijds tot moeilijkheden aanleiding gevend, levert anderzijds het
voordeel op, dat rekening wordt gehouden met praktische mogelijkheden,
terwijl een kleiner aantal leden van de Raad eer gunstig dan
ongunstig zal kunnen werken in die gevallen, waarin het college niei
uitsluitend optreedt als vertegenwoordigend lichaam. Het bezwaar, gelegen
in de "mogelijkheid, dat bij wisseling van Regering of Bestuur
Bewind Indonesië in Overgangstijd
van het betrokken deelgebied de afgevaardigde niet meer als representatief
zoude kunnen worden beschouwd, is ondervangen door de bepaling,
dat de aanwijzing kan worden herzien (artikel 22).
Het vertegenwoordigend karakter van de Federale Raad, dat nog
sterker tot uiting komt, omdat het in de eerste tijd mede de functies
zal hebben uit te oefenen van een Federaal Vertegenwoordigend
Lichaam (artikel 58), brengt mede, dat ook een voorziening wordt
getroffen voor een vertegenwoordiging van minderheidsgroepen.
Daarbij doet zich een bijzondere moeilijkheid voor, omdat bij het
beperkte aantal deelgebieden, die elk slechts één afgevaardigde aanwijzen,
ook een klein aantal vertegenwoordigers van minderheidsgroepen
de stemmenverhouding zou kunnen beïnvloeden. Bovendien
is een vertegenwoordiging van minderheidsgroepen, die over meerdere
deelgebieden zijn verspreid, in wezen niet wel te verenigen met een
opzet van een vertegenwoordiging, die in het bijzonder de belangen
dier deelgebieden te behartiger, heeft. Een en ander heeft er toe geleid
een oplossing te zoeken in die zin, dat vertegenwoordigers van de
minderheidsgroepen niet altijd aan de beraadslagingen in de Federale
Raad met stemrecht deelnemen, doch slechts in de gevallen en ten
aanzien van de onderwerpen, waarvoor zulks geëigend is te achten.
De nadere regeling, welke dientengevolge wordt vereist, is opgedragen
aan de Federale Regering in overeenstemming met de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon (artikel 22, lid 2).
De normale functie van de Federale Raad als vertegenwoordiging
van de deelgebieden komt op wetgevend gebied tot uiting in de bepaling,
dat overeenstemming met de Raad wordt vereist, in alle aangelegenheden,
welke de verhouding van de deelgebieden tot geheel
Indonesië dan wel van de deelgebieden onderling raken (artikel 45,
lid 1, sub a). Dit vormt een uitzondering op de algemene regel, waarbij
de Federale Raad slechts behoeft te worden gehoord, terwijl
overeenstemming met het Federale Vertegenwoordigend Lichaam is
voorgeschreven (artikel 45, lid 1, sub c).
Waar ds Raad echter niet uitsluitend optreedt als behartiger van
de belangen van de deelgebieden, leek het gewenst om, mede in verband
met de mogelijkheid, dat de aanwijzing van afgevaardigden
wordt herzien, in de samenstelling van het college een stabiliserend
element te brengen. Deze voorziening ligt in de benoeming van de
voorzitter uit een door de Raad in te dienen voordracht, welke niet
beperkt is tot de leden van het college. Wordt niettemin een lid tot
voorzitter benoemd, dan moet in zijn plaats een ander afgevaardigde
worden aangewezen. Om te voorkomen, dat het betrokken deelgebied
dan twee stemmen zou kunnen uitbrengen, is tevens bepaald,
dat de voorzitter slechts een raadgevende stem heeft (artikel 22,
lid 5). Dat de leden van de Federale Raad stemmen zonder last van
of ruggespraak met hen, die hen hebben aangewezen, strekt mede
ter bevordering van zuivere beoordeling van de zaken van geheel
Indonesië (artikel 22, lid 6).
De betekenis van de Federale Raad in het nieuwe bestel komt,
behoudens in de reeds vermelde bepalingen omtrent de wetgeving,
nog tot uiting in andere bepalingen, waarbij overeenstemming is
voorgeschreven. Deze eis geldt onder meer bij wijziging van de bestaande
regeling van de staat van oorlog en van beleg (artikel 46)
en bij voorstellen van federale wetten betreffende: de plaats van zelfbesturende
landschappen, de instelling van deelgebieden, gewichtige
aangelegenheden van financiële en economische aard en — bovenal
— de regeling en de vestiging van de nieuwe rechtsorde op de
voet van het bepaaide in het veertiende hoofdstuk der Grondwet
(artikel 50). De Raad heeft voor deze onderwerpen het recht van
initiatief (artikel 53), doch mist het recht van amendement, behalve
in de gevallen, waarin het Federaal Vertegenwoordigend Lichaam in
gebreke is gebleven of overeenstemming met dit lichaam door de
Federale Regering niet kon worden verkregen (artikel 54 juncto 56).
De Federale Raad heeft mede het recht van interpellatie (artikel 40).
Om gelijksoortige redenen, welke voor de Federale Regering een
altreden om politieke ïedenen onwenselijk doet zijn, is de bepaling
opgenomen, dat de Federale Raad niet kan worden ontbonden (artikel
41). In dit verband zij er nog op gewezen, dat beide organen in
overeenstemming met elkander een regeling hebben te treffen voor
een Federaal Vertegenwoordigend Lichaam (artikel 24).
Is in het vorenstaande meer in het bijzonder gesproken over de
functie van de Federale Raad als vertegenwoordigend lichaam, het
ontwerp voorziet ook in een lacune, welke zou ontstaan doordat de
functies, welke de GouverneurGeneraal in het oude bestel vervult in
overeenstemming met de Raad van Nederlandsch-Indië, in het nieuwe
bestel niet op verantwoorde wijze zouden kunnen worden uitgeoefend
zonder nadere regeling.
Het is om deze reden, dat de Federale Raad tevens is aangewezen
als algemene adviesinstantie (artikel 38, lid 2, terwijl verplichte raadpleging
is voorgeschreven bij aangelegenheden, deels samenhangende

met de voren reeds omschreven taak van het college, deels betrekking
hebbende op de bemoeiingen van de vroegere Raad van Nederlandsch­
Indië (artikel 38, lid 3). Tot deze bemoeiingen behoort ook de benoeming
tot gewichtige ambten, waartoe dat van Secretaris van
Staat wordt gerekend. In andere gevallen is de Federale Regering
zelfs gebonden aan overeenstemming met de Federale Raad, in welk
verband hier gewezen wordt op de federale wetten, bedoeld in
artikel 50.
In het ontwerp zijn uiteraard bepalingen opgenomen omtrent de
onverenigbaarheid van de functie van voorzitter en lid van de Federale
Raad met andere functies in het nieuwe bestel, terwijl ook voorzieningen
omtrent verboden graden van bloed­ en aanverwantschap zijn
getroffen (artikel 22, lid 3 en 4). Intussen ontbreken nog enkele bepalingen,
de Federale Raad betreffende, zoals de eed, welke de leden
nebben af te leggen, en voorzieningen omtrent de zittingsduur, de
leeftijd, enz., waaraan eventueel behoefte kan bestaan. Derhalve is
bepaald (artikel 23), dat nadere voorzieningen betreffende de Federale
Raad worden getroffen door de Federale Regering in overeenstemming
met de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon.
Het Federaal Vertegenwoordigend Lichaam
1106 3 ii
Bewind Indonesië in Overgangstijd
Als derde van de Indonesische organen, welke gedurende de overgangstijd
hun arbeid zullen verrichten, is in het ontwerp het Federaal
Vertegenwoordigend Lichaam opgenomen. Omtrent de wenselijkheid
van een dergelijk vertegenwoordigend lichaam, dat de belangen van
geheel Indonesië zou behartigen nevens de meer in het bijzonder voor
de behartiging van de belangen van de deelgebieden aangewezen
Federale Raad, bestond geen verschil van mening.
Bij de vraag echter wat te dien aanzien in het ontwerp zou dienen
te worden opgenomen, viel allereerst rekening te houden met de
omstandigheid, dat omtrent verschillende hoofdpunten voor een regeling
geen eenstemmigheid heerste. Daarbij kwam, dat aan Indonesische
zijde algemeen het gevoelen werd aangetroffen, dat deze aangelegenheid
er een was, welke zo mogelijk geheel aan Indonesische organen
ter regeling diende te worden overgelaten. In verband met de bestaande
mogelijkheid om spoedig te geraken tot de instelling van een
Federale Regering en van een Federale Raad, heeft een en ander er
toe geleid in het ontwerp slechts hoofdpunten vast te leggen, waaromtrent
geen verschil van mening bestaat.
Het eerste dezer hoofdpunten bestaat daarin, dat de bevoegdheid
tot regeling wordt gegeven aan de Federale Regering in overeenstemming
met de Federale Raad; verder werd reeds vastgelegd, dat,
zodra het Federaal Vertegenwoordigend Lichaam zelf zijn functies
kan uitoefenen, nadere regelingen worden getroffen bij een federale
wet. Bij deze federale wet geldt dan het voorschrift van artikel 45,
eerste lid, sub a, hetwelk overeenstemming eist van de Federale
Regering zowel met de Federale Raad als met het Federaal Vertegenwoordigend
Lichaam (artikel 24, lid 1).
Omtrent de verdere hoofdpunten, de samenstelling van het vertegenwoordigend
college rakende, is voorts bepaald, dat daarin ten
minste twee en ten hoogste tien afgevaardigden van elk deelgebied
zitting zullen hebben (artikel 24, lid 2, sub a). Welk systeem bij
de bepaling van het aantal verder zal worden gevolgd, is geheel
opengelaten, omdat daaromtrent nog geen eenstemmigheid was
bereikt, doch ook, omdat dit systeem niet geheel los gedacht kan
worden van het aantal deelgebieden en de grootte van de
bevolking dier gebieden, hetgeen thans nog niet geheel kan
worden overzien. Een ander punt, betreffende de samenstelling,
werd neergelegd in de bepaling, dat ook vertegenwoordigers van
minderheidsgroepen in het Federaal Vertegenwoordigend Lichaam
zitting zullen hebben, zomede, dat de regeling dier vertegenwoordiging
moet geschieden in overeenstemming met de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon (artikel 24, lid 2, sub />, en lid 4).
Evenals voor de Federale Raad werd bepaald (artikel 22, lid 6).
werd ook voor het Federaal Vertegenwoordigend Lichaam vastgelegd,
dat de leden stemmen zonder last of ruggespraak (artikel 24,
lid 5). Voorts werd nog in het ontwerp neergelegd, dat dit lichaam
het recht heeft van interpellatie (artikel 40), van initiatief (artikel 53)
en van amendement (artikel 54).
Zoals reeds eerder werd vermeld, is het Federaal Vertegenwoordigend
Lichaam gedacht als de normale wetgevende instantie, waarmede
de Federale Regering tot overeenstemming zal moeten komen,
terwijl de Federale Raad in de meeste gevallen slechts zal behoeven
te worden gehoord (artikel 45). Zoals eveneens reeds te voren werd
opgemerkt, is de mogelijkheid geopend om, ingeval deze overeenstemming
niet is verkregen, doch dringende omstandigheden een
voorziening vorderen, gelijk ook ingeval het college in gebreke is
gebleven binnen een gestelde termijn zijn mening kenbaar te maken,
toch tot een oplossing te komen (artikel 56). Deze bestaat dan daarin,
dat de Regering op eigen gezag en verantwoordelijkheid tot vaststelling
kan overgaan, mits overeenstemming met de Federale Raad
is verkregen.
Evenals de Federale Raad kan ook het Federaal Vertegenwoordigend
Lichaam niet worden ontbonden (artikel 41), waarvoor
mutatis mutandis hetzelfde geldt als reeds ten aanzien van eerstgenoemd
college naar voren werd gebracht.
De Raad van Secretarissen van Staat.
Zoals reeds bij de beschouwingen omtrent de Federale Regering
werd vermeld, is een nauw verband tussen de Raad van Secretarissen
van Staat en de Regering gelegd. Op meerdere wijzen kan de Raad
bij het Regeringsbeleid worden betrokken. Het verst strekkend is in
dit op::icht de bepaling, welke de mogelijkheid opent, dat de Federale
Regering de uitoefening van haar bevoegdheden en de vervulling
van haar verplichtingen, waaronder begrepen het optreden in het
Federaal Vertegenwoordigend Lichaam en de Federale Raad, aan
één of meer Secretarissen van Staat opdraagt (artikel 42). Daarnevens
is voorgeschreven, dat de Secretarissen deelnemen aan de beraadslagingen
van de Federale Regering ten aanzien van belangrijke aangelegenheden,
hun Departement betreffende (artikel 43).
De rol van de Secretarissen van Staat is echter ook anderszins
positief gedacht, in welk verband gewezen zij op de bepaling, dat zij
te zamen de Raad van Secretarissen van Staat vormen, welke op
gezette tijden vergadert ter bevordering van de doorvoering van de
Regeringsbeginselen en van de samenhang van het beleid der verschillende
Departementen. Ook hierbij is een rechtstreekse band met
de Federale Regering gelegd, doordat de vergaderingen van de Raad
moeten worden voorgezeten door een lid van die Regering, daartoe
door haar aan te wijzen (artikel 26, leden 1 en 2). De belangrijkheid
van de rol, welke de Secretarissen van Staal in het nieuwe bestel zullen
kunnen spelen, komt wel duidelijk tot uiting in de bij het ontwerp
geopende mogelijkheid, dat drie Secretarissen van Staat, door hun
wens daartoe te kennen te geven, een bijzondere vergadering van de
Raad kunnen doen houden (artikel 26, lid 4).
Het zal na het voorafgaande duidelijk zijn, dat uit de daarbij geschapen
mogelijkheden en het voorgeschreven contact elke vorm van
deugdelijk bestuur zal kunnen groeien, welke in de praktijk alsnog
wenselijk mocht blijken, zonder dat te dier zake reeds thans een
keuze wordt gedaan, waarbij de mogelijke uitbreiding van het aantal
leden der Federale Regering zelve dan uiteraard niet uit het oog
moet worden verloren.
De Secretarissen van Staat zijn ambtenaren (artikel 38, lid 3,
sub c) en als zodanig, ook in het geval bevoegdheden van de Regering
aan hen zijn opgedragen, niet verantwoordelijk voor het Regeringsbeleid.
Zij zijn als ambtenaar belast met de leiding van de
Departementen van algemeen bestuur, doch de mogelijkheid is geopend
om ook Secretarissen van Staat te benoemen, die niet met
enige departementale leiding zijn belast (artikel 25).
De benoeming en het ontslag van de Secretarissen van Staat geschieden
door de Federale Regering na overleg met de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon (artikel 25) en gehoord de Federale
Raad (artikel 38, lid 3, sub c).
Ten slotte moge hier nog in het licht worden gesteld, dat de legercommandant
en de commandant zeemacht niet zullen behoren tot de
Secretarissen van Staat. Hun positie is in het ontwerp afgescheiden
daarvan gedacht, zoals blijkt uit het voorschrift, dat de Federale
Regering geen beslissingen neemt omtrent aangelegenheden, welke
militaire telangen raken, dan gehoord de legercommandant en/o; de
commandant zeemacht (artikel 30, lid 8), en uit de bepaling, dat deze
beide functionarissen het in de hand hebben een bijzondere vergadering
van de Raad van Secretarissen van Staat te doen beleggen, waarbij
zij afzonderlijk zijn genoemd met hun functie van legercommandant
en commandant zeemacht
Is in hel vorenstaande rr.eei in het bijzonder gehandeld over de
Indonesische organen, dan blijft thans te bezien, welke organen daarnevens
nog in het ontwerp voorkomen en welke bevoegdheden toekomen
aan deze andere organen, welke zijn geplaatst buiten het op
zich zelf volledige bestel va i de vorenbedoelde Indonesische organen.
Te voren werd reeds aangegeven, dat hierbij voorop heeft gestaan,
dat slechts die bevoegdheden aan andere dan Indonesische organen
j zouden toekomen, welke gedurende de overgangstijd in verband met
i de vooralsnog te handhaven souvereiniteit noodzakelijk zouden moeten
worden geacht. Dit geldt enerzijds voor het behoud van bepa ilde
bevoegdheden, welke in het huidige Staatsbestel toekomen aan Nederlandse
organen, anderzijds voor het toekennen van nieuwe bevoegdheden,
welke in de thans aangebroken periode voor een goede
werking niet kunnen werden gemist, ten einde de verantwoordelijk­

1106 3
Bewind Indonesië
heid als sequeel van de souvereiniteit ook daadwerkelijk tot haar
recht te kunnen doen komen.
Om dit doel te verwezenlijken, kan allereerst een bepaling niet
worden gemist, welke de Nederlandse wetgever bevoegd doei blijven
om de bepalingen van de onderhavige wet zeil' te wijzigen (artikel 45,
lid 3, slot). Immers kan de behoefte daartoe steeds achteraf nog
blijken te bestaan.
Voorts dienen, in verband met de souvereiniteit, de in de artikelen
59 en 60 der Grondwet voorkomende bepalingen betreffende de bevoegdheden
van de Staten-Generaal met betrekking tot het verklaren
van oorlog en het sluiten van verdragen en overeenkomsten met
vreemde Mogendheden behouden te blijven (artikel 45, lid 3).
In directe aansluiting aan ó&ze bepalingen betreffende de wetgeving
en de bevoegdheden van de Staten-Generaal dienen de bevoegdheden
des Konings ten aanzien van beide evcngenoemde onderwerpen en
var de buitenlandse betrekkingen, bedoeld in artikel 58 der Grondwet,
onveikort van kracht te blijven (artikel 29, lid 1). In verband
met het vorenstaande staat mede de handhaving van de bevoegdheden
van de Kroon ten aanzien van de in Indonesië aanwezige strijdkrachten
van de Koninklijke Marine, de Koninklijke Landmacht en het
Koninklijk Nederlandsen-Indonesisch Leger (artikel 30, lid 6).
Een handhaving van bevoegdheden van de Kroon is voorts te zi:n
in de bepaling, volgens welke deze betrokken wordt bij de regeling van
de plaats, welke de zelfbcsturer.de landschappen in het nieuwe Staatsbestel
zuliju innemen, terwijl een nieuwe regeling niet in werking
treedt dan nadat de bestaande overeenkomsten zijn beëindigd (artikel
32).
Is in de voorafgaande alinea hoofdzakelijk gehandeld over de te
handhaven bevoegdheden, een goede werking van het nieuwe bestel
vergt ook, dat aan de Koning enige nieuwe bevoegdheden worden
toegekend.
Zoals reeds werd vermeld, kan de Koning aanwijzingen geven
aan de Federale Regering met betrekking tot maatregeien en voorbereidingen
tot de overgang naar en de vestiging van de nieuwe
rechtsorde (artikel 28 juncto 27). Het ligt uiteraard niet in de
bedoeling, dat dergelijke aanwijzingen zullen worden gegeven buiten
de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon om.
Een belangrijke functie, welke aan de Koning in het ontwerp is
toegekend, betreft die van beroepsinstantie voor die gevallen,
waarin in het ontwerp overeenstemming tussen de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon enerzijds en de Federale Regering en de
Federale Raad anderzijds is voorgcschreveii. Hoewel toch een goede
samenwerking tussen deze organen de grondslag vormt voor het
bewind in de overgangstijd, kan de mogelijkheid niet uitgesloten
worclen geacht, dat de gewenste overeenstemming niet wordt bereikt.
In de overgangsperiode is de Koning de aangewezen instantie om
een mogelijk conflict langs deze wijze tot oplossing te brengen. De
gevallen, waarvoor een dergelijke beslissing des Konings ka' 1 worden
ingeroepen, zijn in het ontwerp in een enkel artikel bijeengebracht
(artikel 62). Aan de beslissing des Konings is de Federale Regering
gebonden, zoals tot uitdrukking komt in de bepaling, volgens welke
opzettelijke nalatigheid in de uitvoering van Koninklijke beschikkingen
strafbaar wordt gesteld (artikel 18, lid 1, sub a).
Een soortgelijke beslissingsbevoegdheid kent het ontwerp aan de
Koning mede toe ingeval bij de Hoge Vertegenwoordiger van de
Kroon, op in het ontwerp aangegeven en elders nader te vermelden
gronden, bezwaar is gerezen tegen een besluit van de Federale
Regering, dan wel tegen een federale wet of federale verordening,
terwijl het overleg dienaangaande tussen de daarbij betrokken
instanties niet tot overeenstemming heeft geleid (artikel 59). Voor
deze beslissing des Konings geldt overigens hetzelfde, wat in het
slot van de vorige alinea werd opgemerkt.
Beide bevoegdheden te zamen vormen in de overgangsperiode,
waarin zeer uitgebreide oevoegdhcden aan de Indonesische organen
zullen toekomen, de nodige waarborgen, dat de in die periode nog
gehandhaafde Nederlandse souvereiniteit ook tot gelding zal kunnen
worden gebracht. Aanstonds moge hierbij echter de verwachting en
het vertrouwen worden uitgesproken, dat de toepassing van deze
bevoegdheden achterwege zal kunnen blijven.
Voor zich zelf sprekende nieuwe bevoegdheden van de Kroon
zijn voorts die betreffende het treffen van voorzieningen nopens de
vertegenwoordiging van Nederland in Indonesië, waartegenover staat
een gelijke bevoegdheid van de Federale Regering tot het treffen
van voorzieningen omtrent een vertegenwoordiging van Indonesië
in Nederland (artikel 64) en de bevoegdheid van de Kroon om een
regeling te treffen voor de terbeschikkingstelling van burgerlijke en
militaire Overheidsdienaren (artikel 65).
Zoals uit het voorgaande volgt, blijven op verschillende punten
bevoegdheden, zowel van de Nederlandse wetgever als van de
Koning bestaan, hetgeen op zich zelf reeds nadere voorzieningen
in Overgangstijd
nodig maakt als gevolg van de overgang van nagenoeg alle bevoegdheden
aan Indonesische organen. In dit verband moet het voorschrift
worden gezien, dat de Federale Regering haar medewerking
verleent tot uitvoering van regelingen van het Koninkrijk (artikel 37),
voor zever die regelingen dat nodig maken. Deze medewerking kan
intussen ook op wetgevend terrein liggen, weshalve nog is bepaald,
dat alsdan de uitvoering zo nodig bij federale wet geschiedt in overeenstemming
met de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon
(artikel 49), terwijl aan de Federale Regering tevens de bevoegdiieid
is gegeven om federale verordeningen vast te stellen tot uitvoering
van regelingen van het Koninkrijk (artikel 51). Tot dit samenstel
van bepalingen valt cok te rekenen het voorschrift, volgens hetwelk
de wijze van afkondiging en inwerkingtreding van wetten en
algemene maatregelen van bestuur, betrekking hebbende op
Indonesië, wordt geregeld door de Koning (artikel 57, lid 2).
De handhaving van bevoegdheden van de Nederlandse wetgever,
de Staten-Generaal en de Kroon, alle niet in Indonesië aanwezige
organen, vergt noodzakelijker wijze een orgaan, dat ter plaatse
met de hiervoren reeds genoemde Indonesische organen samenwerkt.
Dit orgaan, dat op de hoogte is van plaatselijke omstandigheden,
bsho:iien en noden, zal enerzijds tot taak hebben aan de
Indonesische organen desgewenst medewerking, hulp en bijstand te
verlenen en de nodige inlichtingen te verstrekken om een goede
functionnering van die organen te bevorderen, anderzijds ook in
staat moeten zijn om in de overgangsperiode daadwerkelijk op te
treden, indien de omstandigheden daartoe onverhoopt aanleiding
] zouden geven.
Dit orgaan wordt gevonden in de hiervoren reeds meermalen
genoemde Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon (artikel 7). die
voor de uitoefening van zijn ambt verantwoordelijk blijft aan de
Koning en te dier zake alle gewenste inlichtingen verstrekt aan de
betrokken Minister. Daarnevens kunnen Gedelegeerden van de
Kroon worden benoemd, die de Hoge Vertegenwoordiger bijslaan
i volgens regelen, door de Koning te stellen (artikel 12).
Het spreekt vanzelf, dat een goede samenwerking tussen de Hoge
Vertegenwoordiger van de Kroon en de Federale Regering de basis
zal moeten vormen voor de voorbereiding van de nieuwe rechtsorde.
Dit komt tot uiting in de bepalingen, volgens welke beide instanties
elkaar over en weer inlichtingen zullen verstrekken (artikel 34) en
! n'et elkander in overleg zullen treden, zo dikwijls zij dit nodig achten
i (artikel 35). In nauw verband hiermede staat het voorschrift, dat
desgevraagd wederkerig bijstand wordt verleend bij de vervulling
van ieders taak (artikel 36).
Het is vooral dit overleg, hetwelk in het ontwerp de basis vormt
van de wederzijdse goede betrekkingen en dat als zodanig de hoeksteen
daarvan vormt. Dit beginsel is daarom niet alleen in het
evenbedoelde algemene artikel neergelegd, doch het wordt ook elders
1 naar voren gebracht en zo nodig verplicht gesteld.
Verplicht overleg is voorgeschreven in zake de vestiging van de
nieuwe rechtsorde op de voet van het bepaalde in het veertiende
Hoofdstuk van de Grondwet, buitenlandse betrekkingen, defensie,
financiën, alsmede nopens onderwerpen, die gewichtige belangen
raken van economische, culturele en religieuze aard, welke in onderi
linge samenwerking tussen Nederland en Indonesië moeten worden
behartigd (artikel 35). Voorbeelden van dit vereiste van overleg
worden verder gevonden bij aangelegenheden van buitenlands beleid
(artikel 29), bij de verklaring door de Hoge Vertegenwoordiger van
de Kroon van de staat van oorlog en beleg (artikel 31) en bij
regelingen en overeenkomsten met betrekking tot de positie van
zelfbesturen (artikel 32).
Het overleg alleen kan echter in verschillende gevallen niet volj
doende geacht worden, omdat dit vereiste op zich zelf nog niet
verzekert, dat overeenstemming ook is verkregen, terwijl dit laatste
toch wenselijk moet worden geacht. Een eis van overeenstemming
wordt dan ook in een aantal gevallen gesteld. Zij geldt onder meer
voor de regeling van de vertegenwoordiging van minderheidsgroepen
in de Federale Raad en het Federaal Vertegenwoordigend
; Lichaam (artikelen 22 en 24), nadere voorzieningen betreffende de
Federale Raad (artikel 23), wijziging van de bestaande regeling van
de staat van oorlog en beleg (artikel 46), federale wetten, houdende
instelling van deelgebieden (artikel 48), regelingen en voorzieningen,
betrekking hebbende op gebieden, die nog niet georganiseerd zijn
op de voet van het bepaalde van artikel 5 (artikel 48. lid 3), federale
wetten tot uitvoering van wetten van het Koninkrijk (artikel 49) en
de vaststelling van begrotingen van Indonesië en de gezamenlijke
' landsbedrijven (artikel 61).
Tot de bevoegdheden van de Hoge Vertegenwoordiger van de
| Kroon volgens het ontwerp behoren eveneens bevoegdheden, welke
j in de bestaande wetgeving aan de Gouverneur-Generaal zijn toei
gekend. Deze liggen uiteraard goeddeels op hetzelfde terrein, waarop

Bijlagen 1106 3
Bewind Indonesië in Overgangstijd
ook de gehandhaafde bevoegdheden van de Kroon en de Staten­ !
Generaal zich bewegen. Tot deze categorie behoren die, betrekking
hebbende op de in Indonesië aanwezige strijdkrachten van de
Koninklijke Marine, de Koninklijke Landmacht en het Koninklijk
Nederlands Indonesisch Leger (artikel 30), alsmede de bevoegdheid
tot het in staat van oorlog of beleg verklaren van gedeelten van j
Indonesië (artikel 31).
Een zeer belangrijke nieuwe functie, welke aan de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon is toegekend, betreft de mogelijkheid
om zijnerzijds desgewenst voorstellen te doen aan de Federale
Regering tot het treffen van maatregelen ter:
a. voorziening in de overgang naar en de vestiging van de
nieuwe rechtsorde op de voet van het bepaalde in het veertiende
Hoofdstuk der Grondwet;
b. voldoening aan of waarborging van een rechtsplicht van
Indonesië, de eisen van rechtszekerheid, de fundamentele menselijke '
rechten en vrijheden en een deugdelijk bestuur, en
c. voorziening in een belang, dat in onderlinge samenwerking
tussen Nederland en Indonesië moet worden behartigd (artikel 60).
Deze bevoegdheid is het vooral, waardoor ook in de overgangsperiode
met haar zeer grote bevoegdheden voor de Indonesische
organen. een positieve werking van de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon zal kunnen uitgaan, zij het, dat deze werking overeenkomstig
de strekking dier bevoegdheden van Indonesische
organen tot een welomschreven gebied is beperkt. Uiteraard kan bij
de Federale Regering bezwaar lijzen tegen een dergelijk voorstel,
waarop dan weder overleg harerzijds is voorgeschreven met de Hoge
Vertegenwoordiger van de Kroon. Omdat een dergelijk overleg
wellicht niet aanstonds tot resultaat zal kunnen leiden, is tevens
bepaald, dat de Hoge Vertegenwoordiger, indien de voorgestelde
maatregel geen uitstel gedoogt, ook bevoegd is, uiteraard op hetzelfde
beperkte terrein, de maatregel op eigen gezag en verantwoordelijkheid
vast te stellen en het nodige te verrichten voor de afkondiging
en bekendmaking.
Naast deze meer positieve rol is aan de Hoge Vertegenwoordiger
ook nog een negatieve bevoegdheid tot ingrijpen gegeven, welke
onmisbaar is te achten in verband met de gedurende de interimperiode
nog te handhaven souvereiniteit. Zulks blijkt duidelijk uit
de gronden, waarop de hier bedoelde bevoegdheid tot ingrijpen in
dat bewind mag worden gebaseerd:
a­ strijd met de Grondwet, deze wet of Koninklijke beschikkingen;
b. strijd met of gevaar opleverend voor de nakoming van de
rechtsplichten van Indonesië of een aantasting of bedreiging opleverend
voor de fundamentele menselijke rechten en vrijheden of
de rechtszekerheid, en
c. gevaar opleverend voor gewichtige belangen, welke in onderlinge
samenwerking tussen Nederland en Indonesië moeten worden
behartigd (artikel 59).
Tot dit ingrijpen wordt de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon
in staat gesteld door het voorschrift, dat de Federale Regering al
haar besluiten, zomede voorstellen van federale wet en federale
verordening ter kennis brengt van de Hoge Vertegenwoordiger,
terwijl tevens is bepaald, dat de besluiten niet worden uitgevoerd
en dat de federale wetten en verordeningen niet in werking treden
dan na verloop van acht dagen nadat zij ter kennis zijn gebracht.
Ten einde een soepele werking van deze bepaling te bevorderen, is
tegelijk vastgesteld, dat de Hoge Vertegenwoordiger kan mededelen
tegen vroegere uitvoering of inwerkingtreding geen bezwaar te
hebben, waarbij generlei restrictie is gemaakt, zodat ook mededelingen
van ruimere strekking mogelijk zijn, welke het karakter
van algemene voorzieningen kunnen dragen.
Bestaat bij de Hoge Vertegenwoordiger op een der aangegeven
gronden bezwaar, dan kan hij de uitvoering of verdere uitvoering
van het besluit en de inwerkingtreding of verdere werking van een |
federale wet of verordening schorsen. Alsdan is de Hoge Vertegenwoordiger
verplicht om onverwijld met de Federale Regering in
overleg te treden, die dan eventueel zelf de nodige maatregelen kan
treffen tot het oplossen van gerezen moeilijkheden.
Zoals in het gedeelte dezer memorie betreffende de bevoegdheid
des Konings reeds werd vermeld, wordt de beslissing door Hem
genomen, indien geen overeenstemming wordt bereikt bij het voorgeschreven
overleg (artikel 59).
De vorenbedoelde regeling is van overeenkomstige toepassing ten
aanzien van voorstellen, van federale wet uitgaande, van de Federale
Raad of het Federaal Vertegenwoordigend Lichaam.
Een andere bevoegdheid betreft de positie van de Hoge Vertegen­ j
woordiger van de Kroon met betrekking tot de begroting en de j
Handelingen der Staten-Generaa! Bijlagen 1948—1949
Tweede Kamer 13
geldmiddelen. Te dien aanzien wordt vaststelling door de Federale
Regering in overeenstemming met die Vertegenwoordiger voorgeschreven
(artikel 61).
Uiteraard zou hier in verband met de nieuwe verhouding vaststelling
bij federale wet kunnen zijn voorgeschreven, doch een dergelijke
regeling verdient vooralsnog geen aanbeveling. Niet alleen
toch ontbreekt in de eerste tijd een Federaal Vertegenwoordigend
Lichaam, waardoor een juiste waardering van de belangen van geheel
Indonesië tegenover die van de deelgebieden niet zou kunnen
plaats vinden, doch bovendien kan de omstandigheid, dat noch de
Federale Raad, noch het Federaal Vertegenwoordigend Lichaam
kunnen worden ontbonden, een bezwaar opleveren tegen een hantering
van het budgetrecht, zoals dat bij een parlementaire regeringsvorm
is gegroeid.
De bepalingen omtrent de begroting gelden overigens slechts in
afwachting van de totstandkoming van een regeling betreffende de
financiële samenwerking tussen Indonesië en Nederland.
Na het vorenstaande zal ook de positie van de Hoge Vertegenwoordiger
volgens het ontwerp wel geen nadere toelichting behoeven,
zodat verder kan worden verwezen naar de tekst der
artikelen zelf, welke, voor zover nog nodig, hieronder nadere toelichting
vinden.
Alvorens hiertoe wordt overgegaan, zij nog opgemerkt, dat voor
het tot stand komen van de voorgestelde wet, dezelfde meerderheid
is vereist als in artikel 210 der Grondwet wordt voorgeschreven,
aangezien het ontwerp afwijkingen inhoudt van bepalingen, voorkomende
in de aan het veertiende Hoofdstuk voorafgaande hoofdstukken
der Grondwet.
Artikelsgewijze toelichting
Artikel 3, leden I en 2. Zodra de Federale Regering in staat is,
in samenwerking met de Federale Raad — het Federaal Vertegenwoordigend
Lichaam treedt eerst in een later stadium op — en de
Secretarissen van Staat, de taak op zich te nemen, welke de voorgestelde
wet haar toekent, is de tijd gekomen om aan de werking
van de Noodbesluiten in de Staatsbladen C 39 en D 65 een einde
te maken. Daarom is in het onderhavige artikel een daartoe strekkende
bepaling opgenomen, zij het, dat deze om hieronder aan te geven
redenen niet aanstonds in werking zal kunnen treden.
Het nimmer in werking getreden Noodbesluit van Staatsblad D 66
kan dan tevens worden ingetrokken.
lid 3. In de Memorie van Toelichting betreffende de in behandeling
zijnde ontwerp-vvet Vertegenwoordiging van de Kroon in
Indonesië (Ond. 1057) is reeds gewezen op de onwenselijkheid om
twee gelijkluidende regelingen naast elkaar te doen bestaan, te weten
enerzijds de artikelen 1 t/m 4 van die wet en anderzijds de artikelen
7, 8, 9 en 10 van hei voorliggend ontwerp. Het is duidelijk, dat de
eerstbedoelde artikelen voor de laatstgenoemde moeten wijken, aangezien
het onderhavige ontwerp een enkele algemene regeling betreffende
het bewind in Indonesië in Overgangstijd bevat. Waar de
regeling zelve, in deze artikelen vervat, blijft bestaan, is hier bepaald,
dat de artikelen van de oude regeling buiten werking worden gesteld.
Artikel 4, lid I. Met de feitelijke instelling van de nieuwe bestuursorganen
en het treffen van de maatregelen, die verder nodig
zijn om de voor de overgangsperiode gedachte bestuursinrichting te
doen functionneren, is tijd gemoeid.
In de eerste plaats zal het in artikel 15, lid 1, van het ontwerp
bedoelde College van de hoogste verantwoordelijke functionarissen
der Regeringen of Besturen van de deelgebieden na overleg met de
Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon moeten overgaan tot benoeming
van de leden van de Federale Regering, welke benoeming
daarna ter bekrachtiging aan de Kroon moet'worden voorgelegd.
Vervolgens zal, aldus tot stand gekomen, de Federale Regering
na overleg met de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon de wijze
van besluitvorming, alsmede de taakverdeling tussen de leden onderling
moeten regelen (artikel 21, lid 2).
Intussen zullen de Regeringen dan wel Besturen van de deelgebieden
moeten zorgdragen voor de aanwijzing van afgevaardigden
naar de Federale Raad (artikel 22, lid 1).
Bovendien moet de Federale Regering in overeenstemming met de
Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon de gevallen en onderwerpen
regelen, waarin en ten aanzien waarvan door de vertegenwoordigers
van de minderheidsgroepen aan de beraadslagingen van de Federale
Raad wordt deelgenomen (artikel 22, lid 2).
Ook zal de Federale Regering uit een voordracht van de Federale
Raad een voorzitter voor dat college hebben te benoemen (artikel
22, lid 5).
Wijders moet de Federale Regering in overeenstemming met de
Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon een provisorische regeling

14
1106 3
Bewind Indonesië in Overgangstijd
vaststellen voor de wijze van afkondiging en inwerkingtreding van j
tederale wetten en federale verordeningen (artikel 57, lid 3).
Zodra de Federale Raad tot stand is gekomen, kan de Federale
Regering na overleg met de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon
overgaan tot de benoeming van de Secretarissen van Staat (artikel 25, '
lid 1 juncto artikel 38, lid 3, c, sub /'). Deze Staatssecretarissen zijn,
ook bij identiteit van persoon, andere functionarissen dan de huidige,
die benoemd zijn op grond van het Regeringsbesluit in Indisch
Staatsblad 1948, no. 62.
Voorts vordert artikel 26, lid 2, dat de Federale Regering uit haar
midden een voorzitter voor de Raad van Staatssecretarissen aanwijst.
Ten slotte moet deze Raad een Reglement van Orde vaststellen,
dat de goedkeuring van de Federale Regering behoeft (artikel 26,
lid 5).
Uit het vorenstaande volgt, dat invoering op een bepaald tijdstip
van het voorliggend ontwerp in zijn geheel tot een toestand van Regeringsloosheid
zou leiden, aangezien, alsdan de bestaande organen
hun bevoegdheid zouden verliezen zonder dat de nieuwe aanstonds
in staat zouden zijn hun taak over te nemen.
Gezocht moest dus worden naar een modus, welke de gelegenheid
biedt om met tijdelijke bestendiging van het huidige bestuur al die
voorbereidende maatregelen te treffen, welke nodig zijn om de
nieuwe organen volledig voor hun taak toe te rusten.
De oplossing is gevonden in de aanwijzing van een aantal op be­
Stuur en wetgeving betrekking hebbende artikelen, welke eerst op een
nader door de Kroon te bepalen tijdstip in werking treden.
De gedachte gang van zaken is deze, dat zo spoedig mogelijk
wordt overgegaan tot de benoeming van de Federale Regering en
de aanwijzing van de leden van de Federale Raad. Vervolgens kunnen
al de overige hiervoren genoemde maatregelen worden voorbereid.
Wanneer die voorbereiding haar beslag heeft gekregen, kan het
tijdstip der inwerkingtreding van de uitgezonderde artikelen worden
bepaald. Alsdan kunnen de reeds voorbereide maatregelen formeel
bij besluit worden vastgesteld.
Op deze wijze wordt stagnatie in de bestuursfunctionnering voorkomen.
Lid 2. In de periode, welke ligt tussen de inwerkingtreding van de
voorgestelde wet en de inwerkingtreding van de uitgezonderde, op bestuur
en wetgeving betrekking hebbende artikelen, worden tal van
wettelijke en administratieve maatregelen genomen, die uiteraard ook
na het in werking treden van die artikelen van kracht moeten blijven.
Zonder meer kan artikel 2 hier niet baten, aangezien dat artikel doelt
op de wettelijke regelingen en administratieve voorschriften, welke
gelden op het tijdstip van inwerkingtreding van de voorgestelde wet.
Daarom wordt dat artikel van overeenkomstige toepassing verklaard.
Artikel 5. Negara's zijn Djawa Timoer, Indonesia Timoer, Madoera,
Pasoendan. Soemafera Selatan en Soematera Timoer, terwijl
als zelfstandige eenheden, die niet de status van Negara hebben,
zijn aan te merken Bandjar, Bangka, Billiton, Dajak Besar. Kuiimanten
Barat, Kalimanten Tenggara, Kalimanten Timoer en Riouw.
Artikel 6. In dit artikel is gesteld, dat bij de toepassing van de gedachte
wet als „deelgebieden" worden aangemerkt die, welke wettig
als zodanig zijn tot stand gekomen dan wel wettig als zodanig zijn
erkend. De wettigheid van de totstandkoming c.q. erkenning van de
deelgebieden is mitsdien het criterium bij de toelating tot deelname
aan de organisatie van de Federale Regering en haar organen.
Onder „deelgebieden, welke wettig als zodanig zijn tot stand gekomen",
vallen al de zodanige, die niet op de wijze, als aangegeven
in artikel 48, lid 1, in het leven zijn geroepen. Deze laatste deelgebieden
worden bedoeld met die „welke wettig als zodanig zijn
erkend", waardoor zij tevens als deelgebied in de zin van artikel 5
worden aangemerkt.
Artikel 7. De gebruikte terminologie „betrokken Minister" dient
uitsluitend om aan te duiden de Minister, die normaliter verantwoordelijk
is voor de zaken van Indonesië, ongeacht wat diens
ambtstitel te eniger tijd moge zijn, thans de Minister van Overzeese
Gebiedsdelen.
Artikel 11. Dit artikel komt in het „Besluit Bewind Indonesië in
Overgangstijd" niet voor, omdat bij opneming daarvan de vraag zou
kunnen rijzen, of wel voldaan zou zijn aan de bij artikel 57 van de
Grondwet gestelde eis, dat strafbepalingen in een algemene maatregel
van bestuur niet worden gemaakt dan krachtens de wet en dat
de wet de op te leggen straffen regelt. Uiteraard moet hier aan een
voorafgaande wet worden gedacht, zodat een bevestiging achteraf
van een eventueel in het Besluit opgenomen strafbepaling niet toelaatbaar
zou kunnen worden geacht.
Artikel 14. Aan een in overeenstemming met de Federale Raad
door de Federale Regering te nemen besluit tot vermeerdering van
het aantal harer leden moet ingevolge artikel 35, lid 1, tweede volzin,
overleg met de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon voorafgaan.
Artikel 15. De uitdrukking „hoogste verantwoordelijke functionarissen
der Regeringen of Besturen van de deelgebieden" is gekozen
om aan te geven, dat voor de deelgebieden met een parlementair regeerstelsel
niet gedacht moet worden aan de President of VVali Negara,
maar aan de Minister-President.
Het lijkt gewenst, dat de keuze van de leden van de Federale
Regering zoveel mogelijk door de bedoelde hoogste regerings­ of
bestuursautoriteiten zelf wordt gedaan.
Artikel 18. Verwezen wordt naar de toelichting op artikel 11.
Artikel 19. In het vereiste van overeenstemming tussen de Federale
Raad en de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon ligt een
voldoende waarborg tegen misbruik van de hier voorgestelde regeling,
aan de welke onder bepaalde omstandigheden behoefte zou
kunnen bestaan.
Artikel 20. Dit voorschrift vindt, voorzoveel het bepaalde sub a
betreft, rechtvaardiging in de omstandigheid, dat het bijeenkomen
van het in artikel 15 bedoelde College geruime tijd kan vorderen,
terwijl samenroeping van de leden van dat College ter voorziening in
de tijdelijke vervanging van een lid van de Federale Regering bij
diens belet weinig redelijk zou zijn.
Artikel 21. Men vergelijke ook artikel 42.
Artikel 28. 's Konings aanwijzingen zijn beperkt tot hetgeen de
artikelen 208 en 209 van de Grondwet ten aanzien van de nieuwe
rechtsorde voorschrijven. Daaronder zijn dus o.m. te rekenen aanwijzingen
ter verzekering van de rechtszekerheid, de fundamentele
menselijke rechten en vrijheden en deugdelijk bestuur, van de voorbereiding
van de totstandkoming van de Nederlands-Indonesische
Unie op de voet van de voorschriften van genoemde wetsartikelen
en van een federatieve opbouw der Verenigde Staten van Indonesië.
Artikel 29. Ofschoon het opperbestuur der buitenlandse betrekkingen
gedurende de overgangsperiode bij de Koning behoort te
blijven, lijkt het ter voorbereiding van de toekomstige souvereiniteit
van Indonesië aangewezen, dat de Federale Regering zoveel
mogelijk wordt betrokken in het door de Nederlandse Regering te
voeren buitenlands beleid en dat een eigen buitenlandse dienst wordt
ingericht. Voorzover en zolang deze organisatie haar beslag nog niet
heeft verkregen, kan door Indonesiërs ervaring op het gebied van de
buitenlandse dienst worden opgedaan door middel van detachering
bij de Nederlandse buitenlandse dienst.
Artikel 30. In het algemeen gedeelte dezer Memorie werd reeds
opgemerkt, dat de bemoeiingen der Federale Regering zich mede
zullen uitstrekken tot de vorming van een federale strijdmacht. Het
principiële recht van de Verenigde Staten van Indonesië tot het onderhouden
van een eigen strijdmacht wordt erkend in het eerste lid van
dit artikel.
Logisch gevolg van deze erkenning is het toekennen aan de Federale
Regering van het recht, de organisatie en de taakvervulling der
i federale strijdkrachten te regelen, alsmede van de benoeming van
: hun officieren. Het ligt geheel in het kader van de door Nederland
: aan de Verenigde Staten van Indonesië te verlenen bijstand bij de
opbouw der federale strijdkrachten en — zo nodig — bij de uitoefening
van hun taak. dat de benoeming van het officierskader
geschiedt in overeenstemming met de Hoge Vertegenwoordiger van
de Kroon: laatstgenoemde kan aldus bevorderen, dat juist de geschikte
personen de status van officier bij de federale strijdmacht
verkrijgen.
Het behoeft geen betoog, dat het ontstaan van een militair vacuüm
! in Indonesië ontoelaatbaar is. Dit gevaar wordt gekeerd door het
opnemen van het derde lid, dat voorziet in de voorlopige vervulling
van de aan de federale strijdkrachten op te dragen taak door de
Koninklijke Marine, de Koninklijke Landmacht en het Koninklijk
Nederlands-Indonesisch Leger.
In verband met de nauwe band tussen de defensie en de betrekkingen
met het buitenland, welke laatste — zoals hierboven werd betoogd
— voorshands behoren tot het terrein, waarop aan de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon invloed is voorbehouden, is het
noodzakelijk, de beslissing of de federale strijdkrachten in staat mogen
worden geacht haar taak te vervullen, te leggen in handen van de
Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon.

1106 3
Bewind Indonesië in Overgangstijd
Het vierde lid regelt het oppergezag over alle in Indonesië aanwezige
strijdkrachten en draagt dit op aan de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon. Dit is een logisch gevolg van het in het algemene
deel dezer Memorie toegelichte voorbehoud ten aanzien van j
de buitenlandse betrekkingen en de ondergetekenden mogen zich ver­ |
oorloven daarnaar te verwijzen, alsmede naar het in de vorige alinea
gestelde omtrent de band tussen de buitenlandse betrekkingen en de
defensie. De tweede volzin geeft de regeling aan voor de aanwijzing !
van een opperbevelhebber. „Ter beschikking van" de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon staan alle strijdkrachten, waarover hij het
oppergezag heeft.
De handhaving van recht en inwendige veiligheid zijn beschouwd i
als vraagstukken, welke tot de competentie van de Federale Regering ,
horen. Tot dat doel laat dan ook de Hoge Vertegenwoordiger van j
de Kroon de federale strijdkrachten ter beschikking van de Federale
Regering. Op dit beginsel kent het wetsontwerp slechts drie uitzonderingen:
a. de Hoge Vertegenwoordiger oefent de bevoegdheden uit, hem
toegekend bij artikel 31 van het ontwerp;
b. er bestaat oorlogsgevaar (en a fortiori, in geval er oorlog is): I
c. de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon en de Federale
Regering zijn het er over eens, dat de omstandigheden tijdelijk een \
andere regeling vereisen. Indien overeenstemming ontbreekt, is krachtens
artikel 62 de beslissing bij de Kroon. De Regering meent, dat ;
op dit punt de wederzijdse belangen voldoende zijn gewaarborgd.
De tweede volzin van het vijfde lid van artikel 30 betreft de niet .
federale strijdkrachten: de Koninklijke Marine, de Koninklijke Land­ |
macht en het Koninklijk Nederlands-Indonesisch Leger. Uiteraard
wordt, zonder aan de principiële verantwoordelijkheid van de Federale
Regering ten aanzien van de handhaving van recht en inwendige
veiligheid in Indonesië af te doen, hier een grotere bevoegdheid voor !
de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon vereist: de door de Federale
Regering gevraagde hulp — ter beschikking stellen van strijd­ j
krachten — verleent hij slechts „voor zoveel mogelijk" en „op voet,
door hem te bepalen". Het eerste voorbehoud behoeft geen toelichting.
„Op de voet, door hem te bepalen" geeft aan de voorwaarden, waar­ i
onder en tot welke sterkte deze strijdkrachten ter beschikking worden
gesteld. Uiteraard zullen die voorwaarden regelingen moeten behelzen
Artikel 31. Uit het voorbehoud van het oppergezag over alle in
Indonesië aanwezige strijdkrachten aan de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon vloeit vanzelfsprekend voort, dat deze autoriteit de
bevoegdheden ex artikel 33 der Indische Staatsregeling moet uitoefenen.
Echter, na overleg met de Federale Regering. Immers de in
dit artikel bedoelde bevoegdheden behoren te worden uitgeoefend,
ten einde juridische belemmeringen, die de strijdkrachten een goede
uitvoering van hun taak beletten, op te heffen enerzijds en anderzijds
om de burgers tegen een onvoldoende verantwoord ingrijpen in
hun vrijheden te beschermen.
In het tweede lid werd overleg met de Federale Regering „voor
zover mogelijk" voorgeschreven, omdat in de moderne oorlog om­
standigheden denkbaar zijn, die generlei tijdverlies gedogen alvorens
maatregelen worden getroffen.
Artikel 33. Ten aanzien van straffen, welke door Nederlandse
colleges van militaire rechtspleging worden opgelegd, geldt artikel 70
van de Grondwet. Waar echter de redactie van artikel 42 der Indische
Staatsregeling ruimte laat voor de opvatting, dat de Gouverneur-Generaal
— en dus na de inwerkingtreding van de voorgestelde
wet de Federale Regering — het gratierecht kan uitoefenen
ten aanzien van alle in Indonesië gewezen vonnissen, zondert het
ontwerp uitdrukkelijk de evenbedoelde straffen uit, aldus tevens aansluitend
aan de bestaande praktijk.
Het recht van gratie behoort met omzichtigheid te worden gehanteerd,
met name wanneer de toepassing daarvan politieke betekenis
heeft. Daarom schrijft het tweede lid voor, dat de Federale Regering
de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon tijdig in kennis stelt van
haar voornemen tot gratieverlening over te gaan, opdat deze desnodig
zijn invloed kan doen gelden.
Artikel 37. De uitvoering geschiedt, al naargelang de regeling
van het Koninkrijk zulks vordert, bij federale wet (artikel 49) of
bij federale verordening (artikel 51).
Artikel 38. De opsomming onder letter c van lid 3 is enuntiatief.
Artikel 45, lid 3. De ontwikkeling van zaken in Indonesië gedurende
de overgangstijd kan wijziging van de voorgestelde wet
wenselijk doen zijn. Het ligt in de rede, dat die wijziging alsdan
wordt aangebracht door de Nederlandse wetgever. De bevoegdheid
hiertoe dient in deze wet te worden vastgelegd, aangezien artikel 63
der Grondwet, waarin de bevoegdheid van de Nederlandse wetgever
thans is geregeld, door artikel 44 juncto artikel 47 van de
voorgestelde wet krachteloos wordt gemaakt.
Dit artikellid heeft derhalve betrekking op de normale procedure
tot wijziging van deze wet, zulks in tegenstelling met artikel 70,
hetwelk de bevoegdheid regelt tot het treffen van voorlopige maatregelen
in afwijking van deze wet op de grondslag van de Noodwet
Indonesië.
Artikel 48. Dit artikel stelt buiten twijfel, dat instelling en erkenning
van deelgebieden een daad van wetgeving is en schrijft voor
omtrent de bevelsverhouding, tijdsduur, onderbrengen van personeel. !
> — in afwijking van de thans bestaande mogelijkheden —, dat slechts
materieel, geneeskundige verzorging e.d.
i de hoogste federale wetgever bevoegd zal zijn deelgebieden in te
Het tactisch bevel over de ter beschikking gestelde troepen zal bij i stellen en te erkennen.
de eigen bevelhebbers blijven berusten. Strikt genomen, blijven de ter |
beschikking gestelde troepen, overeenkomstig het in dit artikel neer­ j Artikel 57, lid 2. De wijze van afkondiging en inwerkingtreding
gelegde stelsel, uiteindelijk onder de bevelen van de Commandant | I van wetten en algemene maatregelen van bestuur is thans geregeld
Zeemacht in het Oosten of van de Legercommandant: het behoeft ; in de artikelen 95 t/m 98 van de Indische Staatsregeling. Dit com­
echter geen betoog, dat wegens het beperkte en typische karakter, dat plex van voorschriften voldoet echter niet meer voor de Overgangs­
acties ter verlening van militaire bijstand ten behoeve van inwendige tijd. Wel zal volgens artikel 2 van het voorliggend ontwerp de
veiligheid en rust steeds eigen is, het accent in dezen wel zeer sterk komt Indische Staatsregeling gewijzigde toepassing blijven vinden, maar
te liggen op een nauwere samenwerking en voortdurend overleg de afwijkingen zijn te groot dan dat met overeenkomstige toepassing
tussen regionale of plaatselijke civiele autoriteiten enerzijds en de van de bestaande bepalingen zou kunnen worden volstaan.
militaire bevelhebbers anderzijds. Immers zijn juist die samenwerking
en dat overleg de onmisbare voorwaarden voor het bereiken van de
Lid 3. Aan een regeling van de afkondiging en inwerkingtreding
doeleinden, welke de civiele autoriteiten in het belang van bescherming
! van federale wetten en federale verordeningen bestaat onmiddellijke
en handhaving van recht en inwendige veiligheid zich zullen stellen.
behoefte. De Federale Regering zal daarom een provisorische regeling
moeten vaststellen, waarbij het ontwerp overeenstemming met
Het zesde lid behoeft geen nadere toelichting, vermits het hier de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon voorschrijft.
strijdkrachten van Nederland betreft. Hetzelfde geldt ten aanzien van
het zevende lid.
Artikel 58. Deze bepaling is gewenst ter voorkoming van stag­
Het is duidelijk, dat zolang bij de handhaving van de uit­ en inwennering in de wetgevende arbeid, aangezien met de samenstelling van
dige veiligheid in Indonesië Nederlandse strijdkrachten betrokken het Federaal Vertegenwoordigend Lichaam uiteraard enige tijd ge­
zijn, over militaire belangen ook het advies moet worden ingemoeid zal zijn.
wonnen van de Nederlandse militaire autoriteiten. De gevolgen van
beslissingen dienaangaande kunnen immers ten aanzien van de strijd­ Artikel 59, lid I. Het is de bedoeling, dat voorstellen van federale
krachten zeer verstrekkend zijn. De bedoeling van lid 8 van het wet — en uiteraard ook nota's van wijzigingen — tijdig vóóraf ter
onderhavig artikel is imperatief voor te schrijven, dat bedoeld advies kennis van de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon worden ge­
inderdaad wordt gevraagd.
bracht. Ook voorstellen van federale verordening zullen krachtens
dit artikellid tijdig ter kennis van de Hoge Vertegenwoordiger van
de Kroon moeten worden gebracht.
Wanneer de voorstellen tot wet zijn verheven, dienen zij nogmaals
ter kennis van de Hoge Vertegenwoordiger te worden gebracht, mede
met het oog op mogelijke amendering van de voorstellen.
Artikel 61. De begroting van Indonesië en van de gezamenlijke
landsbedrijven ware gedurende de interim-periode vast te stellen door
de Federale Regering in overeenstemming met de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon.
Hierbij worden aan de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon
nog enkele richtlijnen gegeven (lid 2) nl. bij de beoordeling van de
begroting dienen de mogelijkheden van financiering in verband met
de wederzijdse verhouding tussen Indonesië en Nederland in be­
15

schouwing te worden genomen. Indien naar zijn oordeel de financiering
van de uitgaven anders niet mogelijk is, zal hij gebruik
kunnen maken van het hem in lid 2 gegeven recht deze te verminderen.
Tevens dient geregeld te worden, op welke wijze in den vervolge
enkele groepen van uitgaven, welke vroeger bij de Regering voorgebracht
werden door de betrokken departementshoofden, nu op de
begroting gebracht moeten worden.
In de eerste plaats geldt dit voor de uitgaven, verbonden aan de
vertegenwoordiging van de Kroon. Kwamen de uitgaven voor de
Gouverneur-Generaal vroeger geheel ten laste van Indonesië, het werd
minder juist geacht dit principe voor de onderhavige uitgaven nu
zonder meer over te nemen. Door het brengen van de helft dezer
kosten ten laste van Nederland is de van de Gouverneur-Generaal
afwijkende positie van de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon
tot uitdrukking gebracht.
Bijzondere voorzieningen waren bovendien nodig voor de uitgaven
van het Koninklijk Nederlands-Indonesische Leger, zolang dit nog
als zelfstandige legerorganisatie bestaat, de Koninklijke Marine, als
mede de Koninklijke Landmacht.
De principiële grondslag van lid 1 van dit artikel blijft ook voor
deze kosten onverminderd gelden, zodat de vaststelling zal plaats
hebben door de federale Regering in overeenstemming met de Hoge
Vertegenwoordiger van de Kroon. Niettemin is rekening gehouden
met de mogelijkheid, dat met de Federale Regering geen overeenstemming
bereikt kan worden over deze kosten. In dat geval wordt
de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon uitdrukkelijk het recht
toegekend, wat deze uitgaven betreft, zelfstandig tot vaststelling over
te gaan (lid 7).
Ten aanzien van de kosten van de Koninklijke Marine en van de
Koninklijke Landmacht in Indonesië wordt een onderscheid gemaakt
tussen het geval, waarin een overeenkomst met Indonesië is
gesloten in zake de door Indonesië aan Nederland te vergoeden kosten
van de in Indonesië gestationneerde eenheden en het geval, waarin
geen overeenkomst is gesloten.
In het eerste geval zal de daardoor ontstane verplichting door de
Federale Regering op de begroting tot uitdrukking worden gebracht
en kan de vaststelling plaats hebben conform lid I van het onderhavige
artikel.
In het tweede geval zullen de bedoelde uitgaven door de Hoge
Vertegenwoordiger van de Kroon op de begroting wordt geplaatst.
Ook in dat geval zal. bij overeenstemming met de Federale Regering,
vaststelling conform lid 1 plaats kunnen hebben.
Blijkt het niet mogelijk te zijn deze overeenstemming te bereiken.
dan zal de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon desgewenst gebruik
kunnen maken van het hem in lid 7 gegeven recht en tot
vaststelling van de daarop betrekking hebbende begrotingsai'delingen
overgaan.
Ten aanzien van de kosten van de Koninklijke Marine en de
kosten van de Koninklijke Landmacht is gesproken van „aandeel"
van Indonesië. Deze redactie sluit zowel de mogelijkheid in de ten
laste van Indonesië komende kosten op de begroting gedetailleerd
op te nemen als te volstaan met één post.
De aulorisatie-bevoegdheid voor bovenbedoelde uitgaven is in
lid 8 aan de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon gegeven, terwijl
in lid 9 een delegalie-bevoegdheid van de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon aan de Legercommandant en Commandant Zeemacht
is verleend. Deze bepaling is nodig, aangezien noch de Legercommandant,
noch de Commandant Zeemacht als hoofd van een departement
zullen optreden.
In lid 10 worden de bepalingen van het onderhavige artikel mede
van toepassing verklaard op aanvullingsbcgrotingcn.
1106 3
Bewind Indonesië in Overgangstijd
Artikel 63. De hier geboden waarborgen zijn vanzelfsprekend,
maar tevens van zo eminent belang, dat afzonderlijke vermelding
wenselijk is voorgekomen.
Artikel 65, leden I en 3. De nieuwe rechtsorde, welke met de
volledige doorvoering van het Bewind over Indonesië in Overgangstijd
wordt ingeluid, vordert een nieuwe regeling van de rechtspositie
der voormalige Nederlandsch-Indische burgerlijke en militaire Overheidsdienaren.
Voorshands worden ze ter beschikking van de Federale
Regering gesteld, die uiteraard op grond van artikel 27 van het
ontwerp zelf regelingen kan vaststellen. Bepaald is echter, dat in afwachting
van de totstandkoming van een regeling betreffende de
toekomstige rechtspositie van de voormalige Nederlandsen-Indische
Overheidsdienaren de bestaande personele voorschriften niet ten nadele
dezer Overheidsdienaren kunnen worden ingetrokken of gewijzigd,
dan in overeenstemming met de Hoge Vertegenwoordiger van
de Kroon.
Het ontwerp spreekt van terbeschikkingstelling op verzoek van de
Federale Regering. Hierbij moet niet slechts aan nieuw uit te zenden
krachten worden gedacht. Ook de overname van het huidige ambtenarenkorps
door de Federale Regering draagt een vrijwillig karakter,
zoals dat in het kader van het tot dusver gepleegde en nog te plegen
overleg past. Het karakter van dit overleg brengt tevens met zich,
dat de wijze en de voorwaarden van de terbeschikkingstelling in overeenstemming
met de Federale Regering worden geregeld.
Lid 2. Intussen zullen niet alle Overheidsdienaren, die thans in
functie zijn, ter beschikking van de Federale Regering worden gesteld,
gelijk ook nieuwe ambtenaren kunnen worden uitgezonden, die
niet ter beschikking van die Regering komen.
In de eerste plaats valt hier te denken aan de bezetting van het
bureau of Kabinet, dat de Hoge Vertegenwoordiger ter zijde zal
moeten staan bij de uitoefening van diens functies.
Voorts zijn onder de niet ter beschikking van de Federale Regering
te stellen Overheidsdienaren te rekenen de ambtenaren, die
thans ressorteren onder de op te heffen Departementen van Marine
en van Oorlog.
Ten aanzien van deze groepen komt de bevoegdheid tot benoeming,
bevordering, ontslag etc, zomede het recht tot het stellen van
regelen aan de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon toe. Evenals
onder het oude bestel de eerstbedoelde bevoegdheid ten dele gedelegeerd
was aan de Departementshoofden, zo kan de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon haar ook overdragen aan de Commandant
Zeemacht en aan de Legercommandant.
Artikel 66. Het eerste lid geeft een voorlopige voorziening. De
begrippen zorg en beheer moeten hier zo ruim mogelijk worden
geïnterpreteerd.
In de korte tijd van voorbereiding van het onderhavige wetsontwerp
was het niet mogelijk de consequenties van de hier aangeroerde
voorzieningen te overzien. Bovendien ligt het in de rede, dat, aangezien
de Nederlandse strijdkrachten aan de in dit lid genoemde
onroerende goederen behoefte hebben, deze daarvan in de eerste
plaats gebruik maken.
Het tweede lid was noodzakelijk in verband m$t het bepaalde in
artikel 29 van het onderhavige wetsontwerp.
Artikel 67. Het bewind over Nieuw Guinea, welk gebiedsdeel in
dit artikel uitsluitend is bedoeld, zal voorshands door de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon en de Federale Regering gezamenlijk
worden gevoerd, zonder dat op de toekomstige status van dit gebiedsdeel
zal worden geprejudicieerd.
Artikel 68. Dit artikel loopt parallel met de artikelen 70 en 71
van de Indische Staatsregeling en is opgenomen om ook in het
nieuwe bestel te voldoen aan het beginsel van artikel 63 der Grondwet.
Artikel 69. Dit artikel opent de mogelijkheid tot inpassing in het
federale bestel van die gebieden, die werden gecontroleerd door de
Republiek Indonesië, op de voet van mede met de vertegenwoordigers
dier gebieden te plegen overleg.
Artikel 70. Bij de toelichting op artikel 45 is de wenselijkheid
betoogd, dat de voorgestelde wet door de Nederlandse wetgever kan
worden gewijzigd. Niet minder raadzaam is het, dat de Kroon de
bevoegdheid heeft bij wijze van voorlopige voorziening maatregelen
te treffen met afwijking van deze wet. Aangezien het twijfelachtig
l is of de Kroon deze bevoegdheid aan de Noodwet Indonesië kan ontlenen,
is het onderhavige artikel in het voorliggend ontwerp opgenomen.
Ter zake moge worden verwezen naar de memories van toelichting
en antwoord betreffende de ontwcrp-wet Vertegenwoordiging
van de Kroon in Indonesië (Ond. 1057).
De wnd. Minister-President, Minister van
Algemene Zaken a.i.,
I. H. VAN MAARSEVEEN.
De Minister van Overzeese. Gebiedsdelen,
E. SASSEN.
De Minister zonder Portefeuille,
GÖTZEN.
De Minister van Buitenlandse Zaken,
STIKKER.
De Minister van Binnenlandse Zaken,
I. H. VAN MAARSEVEEN.
De Minister van Oorlog,
SCHOKKING.
De Minister van Marine a.i.,
SCHOKKING.