Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

11
Nabeschouwing
Elke generatie krijgt de Gysbreght van Aemstel die zij verdient. 529
In deze scriptie heb ik onderzoek gedaan naar de actualiseringen van de Gysbrechtproducties
na 1968. In deze nabeschouwing geef ik een samenvattend en concluderend antwoord op de
deelvragen.
11.1 Waarom werd Gysbreght van Aemstel weer in productie gebracht?
Anne-Rose Bantzinger komt in haar scriptie tot de conclusie dat als Gysbreght nu gespeeld
wordt, dat niet louter uit traditionele overwegingen gebeurt; het stuk wordt nu, zoals andere
stukken, naar dramaturgische waarde geschat door theatermakers en gespeeld om het
toneelstuk, niet om de traditie. 530
Haar scriptie beschrijft de productie uit 1975 van het Publiekstheater en de productie uit
1988-1989 van Het Nationale Toneel. Haar conclusie ondersteun ik voor de twee genoemde
producties. De productie uit 1990-1991 wil ik toevoegen aan de conclusie, immers, regisseur
Swarte regisseerde Gysbreght van Aemstel niet om de traditie in stand te houden; hij wilde
het drama van Vondel reconstrueren en daarmee ging het om het toneelstuk op zich.
Daarentegen speelt bij de productie in 1995 ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van
de Stadsschouwburg de traditie wel een rol; namelijk dat Vondel Gysbreght van Aemstel
schreef ter gelegenheid van de opening van de Stadsschouwburg in 1637. In 1995 lag het
zeer voor de hand om bij deze gelegenheid Gysbreght van Aemstel op de planken te brengen.
De opvoeringstraditie gaat een prominente rol spelen bij de productie van Theatergroep
Nomade in 2003. Gietelink vindt dat Gysbreght van Aemstel als belangrijk stuk
cultuurgeschiedenis en als enige echte Nederlandse theatertraditie het verdient om iedere vijf
jaar een hernieuwde enscenering te krijgen. In 2008 komt Nomade met een nieuwe
enscenering. Ook nu is het motief dat Gysbreght van Aemstel óns Nederlands cultureel
erfgoed is en dat dat een toneeltraditie verdient. Men ziet dat in de laatste 10-15 jaar er
overal een nieuwe, laatpostmodernistische behoefte ontstaat aan verankering van de traditie,
naar het terugkijken en teruggrijpen op cultureel erfgoed; dit was tot ongeveer 1995 absoluut
niet het geval, zeker niet onder modernistische en postmodernistische theatermakers.
11.2 Waarom werd Gysbreght van Aemstel geactualiseerd?
Rekers schrijft in het tekstboekje bij de productie in 1975 dat de inzet is om het stuk, met
behoud van zijn eigen waarde, aantrekkelijker te maken voor het publiek van een bepaalde
tijd. Deze productie zet dus in op behoud van het cultuurgoed en op vernieuwing met als
doel een toegankelijk toneelstuk. Terugkijkend veertig jaar naar dato op de uitspraken van
529
‘Elke generatie krijgt de Hamlet die zij verdient.’ Interview met Regisseur Thomas Ostermeier en Hein Janssen. De
Volkskrant 11 december 2009
530
Bantzinger. A., Gijsbrecht is dood…Leve Gijsbrecht! Een onderzoek naar Gijsbrecht van Aemstel na 1968. Doctoraalscriptie
Theaterwetenschap. Amsterdam 1989.p.91.