Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

Veltman schrijft: ‘Regisseur Gietelink doet genoeg concessies aan de huidige tijd om de
Gysbreght weer op de planken te kunnen brengen. Het ook voor niet-ingewijden te
begrijpen. Een grote verdienste.’ 488
9.6 Wisselwerking met maatschappelijke ontwikkelingen
Op 11 september 2001 vinden de aanslagen op de Twin Towers plaats en valt Amerika in
oktober 2001, in het kader van War on Terrorism, Afghanistan binnen. In mei 2002 wordt
Pim Fortuyn vermoord. De VS en het Verenigd Koninkrijk verklaren in 2003 Irak de oorlog
en verdrijven Saddam Hoessein.
Maatschappelijk geëngageerde voorstellingen van Gietelink: Slachtoffer en dader
Het stuk heeft een politieke lading meegekregen. Gietelink staat erom bekend politiek
geëngageerde stukken te maken. ‘Oorlog is van alle tijden, lijkt hij wel te zeggen.’ 489
Hoogendoorn over Gietelinks engagement:
Hij verloochent geenszins dat hij ooit begonnen is met politiek theater, begin jaren
tachtig toen dat net uit de mode begon te raken. De Gijsbreght gaat over oorlog en
vrede, de belegering van een stad die iedereen kent. Gijsbreght werd erop
aangekeken dat hij betrokken was bij de moord op graaf Floris V. Dat was een
politieke moord. Volgens Gietelink hebben wij daar een traditie in, van Floris V
tot Johan van Oldenbarnevelt en Pim Fortuyn. Aan het slot komt Rafaël op met
een islamitische sluier en zijn er andere verwijzingen naar het al tientallen jaren
voortwoekerende Palestijns-Israëlitisch conflict. Hij, zo betoogt hij, is er niet
alleen op uit om zijn standpunt aangaande die kwestie tot uitdrukking te brengen
en wil vooral een algemener aspect aan de orde stellen. Gijsbreght wordt altijd
gepresenteerd als een tragische held. Hij is degene die de stad verdedigt en het
aflegt tegen de boosdoeners die haar willen veroveren en natuurlijk hun eigen
gelijk hebben, hun strijd rechtvaardig vinden. Gijsbreght was ooit een dader;
daarom heeft hij die narigheid. Het is een thema dat herhaaldelijk terugkeert in de
geschiedenis: op zeker moment wordt het slachtoffer dader, en omgekeerd. De
geschiedenis rolt maar door, de perspectieven veranderen voortdurend. 490
In de Gysbreght van Gietelink ziet Veltman dat het gaat over leiders die terechtkomen in
tunnels van eer. Dat is ook van toepassing op de nieuwe wereldorde. De Gysbreght als
vroege versie van de strijd tussen Bush en Bin Laden. Sommige elementen in zijn bewerking
wijzen erop: de engel Rafaël is een islamitische heilige geworden, terwijl Gysbreght als
christelijke held wordt voorgeschoteld. 491
Maatschappelijk geëngageerde voorstellingen van Gietelink: de botsing tussen
beschavingen
In verschillende interviews zegt Gietelink:
Het is alsof de supersonische high-techwereld -de vijand is modern gekleed, op
Amerikaanse legerleest- 492 de holbewoners te lijf gaat.
488 Spannende Gysbreght nog steeds actueel. Veltman. D., Algemeen Dagblad 4 juli 2003
489 Gijsbreght van Aemstel. Vervreemdend actuele Vondel. Klooster. Van der L., De Gelderlander 9 oktober 2003
490 Oorlog en vrede in het Atrium Hoogendoorn. W., Haagse Courant 13 augustus 2003
491 Spannende Gysbreght nog steeds actueel. Veltman. D., Algemeen Dagblad 4 juli 2003
492 Boeiende effecten in oeroude traditie. Nijssen. W., PZC 2 oktober 2003