Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

9.4.6 Actualisering 4 Omgang met de tekst
Gietelink is in menig interview duidelijk. Hij heeft een broertje dood aan het ‘actualiseren’
van de taal.
Vondels taal is van een ongeëvenaarde schoonheid, zijn verzen kunnen concurreren met
Shakespeare. Gelukkig is het origineel wel flink ingekort en verluchtigd met poppenspel,
objecttheater en andere theatervormen. Gietelink zegt dat ze niet streven naar een nieuwe,
postmoderne manier van acteren: ‘Heb je een leuke tekst, trek dan een leuk pak aan en doe
die tekst.’ 479
Het taalgebruik vormt geen beletsel om de voorstelling goed te kunnen volgen, Archaïsche
woorden als ‘krackeel’ (gekrakeel, onenigheid), ‘vlieen’ (vluchten) of ‘spa’ (laat) laten zich
of uit de context en soms uit het Duits afleiden. 480
Het streven van deze Gysbreght-bewerking is de zeventiende-eeuwse Vondeltekst in haar
schoonheid te laten klinken en het voor de actuele theaterbezoeker mogelijk te maken
Vondels personages en verhaallijn direct te ervaren. Het oorspronkelijke treurspel van
Vondel bevat 1896 regels. Deze compilatie bevat er fors minder. Overigens is het schrappen
van tekst deel van de recente Gysbreght-traditie. 481
De dramatisch en episch belangrijkste passages, alsmede de bij Gysbreght-liefhebbers
bekende strofen zijn in de selectie opgenomen. Het theaterstuk heeft ter versterking van de
klassieke tekst een aantal indringende handelingen gekregen. 482
De rei van de Amsterdamse burgerij is vervangen door een macabere en toch bijna
komische dans, waarbij acteurs comedia del’ arte-achtige maskers dragen. 483
De rei van Edelingen, een loflied en smeekbede op het kerstfeest, wordt niet uitgesproken,
maar zwijgend uitgevoerd als een narrendans. Volgens Nijssen: ‘Prachtig. Andere reien
worden knap op middeleeuws klinkende maar moderne muziek getoonzet écht gezongen.
Ook een goede vondst.’ 484
De koorzangen worden afgewisseld met Koranrecitatieven. 485
9.5 Welke tekstdelen cq. welke woorden zijn bewerkt?
Volgens Gietelink moet je als je de moed hebt om Vondel te doen, uitgaan van de originele
tekst. ‘Dat is de schoonheid van het drama. Uit respect voor de auteur moet je dan ook niet
naar de moderne wereld gaan vertalen. De oude tekst is even omschakelen maar het gaat
snel.’ 486
Gietelink heeft ongeveer 50 % van de tekst geschrapt, maar wel de originele tekst gebruikt
tijdens zijn productie. Op de website van Theatergroep Nomade is de tekst die gebruikt is bij
deze productie integraal te lezen.
Veel recensenten gaan niet op de tekstbewerking. Een enkeling deelt mede dat de tekst
aanmerkelijk is ingekort. Vaak ten goede. Volgens Nederpelt wordt ‘deze luchtige,
versimpelde aanpak van Vondel met beide benen op de grond gezet en daar kan hij tegen.
Die constatering is ook een pluspunt.’ 487
479
‘Gysbreght in een inburgeringcursus’ Theatermaker Ab Gietelink maakt Vondel weer actueel. Buijs. M., De Volkskrant 27
juni.
480
‘Gijsbreght’ als spannend strategospel. Kottmann. H., Noordhollands Dagblad 16 juni 2003
481
Vondels ‘Gijsbreght’ is van alle tijden. Nomade brengt toneelklassieker als politiek treurspel en spektakelstuk. Boer. De N.,
Noordhollands Dagblad 12 juni 2003
482
http://www.abgietelink.nl/Kern/Lijst/Lijst.htm
483
’t Dordtse Hof schittert als decor voor de Ghijsbreght. zonder bron en zonder datum
484
Boeiende effecten in oeroude traditie. Nijssen. W., PZC 2 oktober 2003
485
Gijsbreght van Aemstel draagt een Palestijnensjaal. Overduin.J., Mare 11 september 2003
486
Meesterwerk schittert in droogdok. Verheijen. J., Hellevoetse Post. 25 september 2003
487
Gasmaskers na de mis in ‘Gijsbrecht’ . Nederpelt. R.,9 juli 2003. zonder bron