Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

het negatieve imago dat werd veroorzaakt door drieënhalve eeuw (tot 1968)
jaarlijkse nieuwjaarsvoorstellingen, en die viert zij onheus bot op Vondels stuk. 423
Buijs kon de modernisering van Van Dooren nog billijken:
Zij moderniseerde de versregels met behoud van geheide krakers als 'het hemelse
gerecht' of 'waar werd oprechter trouw'. De tekst is daardoor beter te volgen, maar
de brokkelige structuur is gebleven. Maar een hecht drama is het niet, de titelheld
is een te brave borst om tragisch te zijn en de klassieke verwijzingen spreken niet
meer aan. Die bezwaren worden in Vrenegoors versie verdoezeld door een macht
aan spektakel met een cast van bijna dertig mensen die het podium vullen. 424
8.6 Wisselwerking met maatschappelijke ontwikkelingen
In 1989 valt de Berlijnse muur en op 26 december 1991 wordt de Russische Republiek
uitgeroepen, deze datum wordt ook wel gezien als de beëindiging van de Koude Oorlog.
In de jaren negentig is Mandela president van Zuid-Afrika en komt er een einde aan de
apartheid. In deze jaren barsten ook nieuwe lokale conflicten uit. Begin jaren negentig vindt
de Eerste Perzische Golfoorlog plaats en tussen 1991 en 1995 heerste er in Joegoslavië
oorlog. Deze productie speelt voordat op 11 juli 1995 de stad Srebrenica viel.
Volgens Deuss staat in deze productie de menselijke hamvraag ‘hoe, waarom en wanneer
te overleven in barre tijden’ centraal. 425
De Balkanklanken verwijzen, volgens Buijs, naar Zuidoost-Europa waar de parallel met
een belegerde stad voor het opscheppen ligt en ze suggereren een verwijzing naar de oorlog
in Joegoslavië. 426
Maas geeft een beschrijving van Vrenegoors theatervoorstellingen:
In theatervoorstellingen die Margrith Vrenegoor de afgelopen jaren regisseerde -
voor grote en kleine zalen, voor volwassenen en jongeren, vaak met zang en
muziek- wordt geworsteld met overlevingsstrategieën. De mensen in haar stukken
zijn psychisch gestoord of homoseksueel of gijzelaar, en altijd weer proberen ze
er, in benarde situaties, het beste van te maken. Soms verliezen ze zich in het
onvermogen hun leven in te richten, soms maken ze een keuze. Neem zo’n
Gijsbrecht, de voorstelling die Vrenegoor in opdracht van de jubilerende
Stadsschouwburg regisseerde. Vrenegoor zegt in het interview met Maas:
‘Gijsbrecht staat voor een dilemma: òf hij past zich aan en verkwanselt zijn
principes, òf hij trekt een grens: tot hier en niet verder. ’427
8.7 Wat is het algemene oordeel van de recensenten op (de actualisatie van) de
totale productie?
Roodnat concludeert:‘Het lijkt of het verboden is om subtiel te zijn. Er moet bespiegeld
worden over hedendaagse oorlogstaferelen, dus beuken dreunende effecten in tekst, regie en
legergroene aankleding er op los.’ 428
Buijs vond dat Vrenegoor aan haar opdracht heeft voldaan om een spectaculaire
gelegenheidsproductie maken met een ensemble van de meest uiteenlopende acteurs. Maar
423 ibidem
424 Schouwburg heeft zelf hoofdrol in nieuwe Gijsbrecht. Buijs. M., De Volkskrant 3 januari 1995
425 Deuss. B., De Gijsbrecht in 1995: Een kwestie van overleven. Toneel Theatraal. November 1995. p. 14-17
426 Schouwburg heeft zelf hoofdrol in nieuwe Gijsbrecht. Buijs. M., De Volkskrant 3 januari 1995
427 Interview op 16 februari 1996 Cornald Maas met Vrenegoor op:
http://www.volkskrant.nl/archief_gratis/article669934.ece/U_zult_het_voor_de_kiezen_krijgen
428 Een Gijsbrecht vol statische drukte en angst voor Vondel. Roodnat. J., NRC 2 januari 1995