Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

consciëntieus bewerkt. Het resultaat is een veel vlotter verloop van de handeling, een veel
levendiger spektakel. 247 De hele voorstelling is menselijker, levendiger, beweeglijker, jonger
geworden. Er ontstaan directere spanningen. 248
Bantzinger heeft in haar doctoraalscriptie een uitgebreide analyse gemaakt van de
tekstbewerking. 249
De openingmonoloog van Gijsbrecht
De historische context was uit Gijsbrechts eerste optreden geschrapt, maar daarmee ook de
informatie over Gijsbrechts vermeende onschuld aan de moord op Floris V. Daar is op terug
gekomen. Uit Vondels tekst zijn weer ingevoegd de verzen 23-30, 109-114, 116-117 en 31-
32; in die volgorde. De omgezette herhaling van verzen 1-2 is vervallen.
De droom van Badeloch
De ontmoeting tussen Gijsbrecht en Badeloch aan het begin van de droomscène was in de
bewerking geschrapt. Om dat het van belang werd geacht om Gijsbrecht en Badeloch die
droom samen bedrog zouden vinden, is Vondels versie weer teruggehaald.
Schreef de recensent van De Waarheid dat de manier waarop de voorspellende angstdroom
van Badeloch in het stuk verwerkt werd heel apart was 250 ; Heijer vond dat het oproepen van
de nicht niet werd waargemaakt. Machteld staat er telkens net zo realistisch bij als de scènes
met Vosmeer en Gozewijn. 251 Spiekdijk gebruikte gespierdere taal:
‘Dromen zijn bedrog’ en dat moest wel even duidelijk gesteld. Machteld leek
eerder uit een sexshop van Beate Uhse te zijn gewandeld dan uit het hiernamaals.
En er was meer werk aan de sexwinkel voor de door Rekers persoonlijk geschapen
nicht. Zij mocht aan het slot de plaats innemen van de engel Rafaël (In
doorkijkbloes, die de zaal wel geanimeerd zal hebben 252 ), want in de denkwereld
van de nijvere bewerker, is uiteraard geen plaats voor de Deus ex machina. 253
Badeloch-Arend
De twee homerische vergelijkingen in Arends verslag werden eerst aan Badeloch gegeven,
om haar meer bij deze scène te betrekken. In de praktijk bleek dat niet zo te werken. Ook de
acteur die Arend moest spelen ervoer ze als remmend binnen zijn verhaal. Daarom zijn ze
geschrapt.
Het bodeverhaal
In de bewerking werd het bodeverhaal (van de soldaat) in stukken geknipt, dwars door het
‘Gozewijngebeuren’ heen. Daardoor kreeg de acteur die de soldaat moest spelen problemen
met de continuïteit van zijn rol. Zodoende werden de onderbrekingen gereduceerd tot twee
duidelijk onderscheiden stukken. De aan Gozewijn gegeven bodetekst ging weer terug naar
de soldaat, (ook dat bleek te reëel te werken), en omdat de toevoeging over de ontwijding
247 Publiekstheater bracht moedig experiment met visie, meeslepende scènes maar ook faliekante fouten. Moderne Gijsbrecht:
soms winst. Bergh. van den H., Het Parool 18 januari 1975
248 De Gijsbrecht. Trouw 20 januari 1975. zonder schrijver
249 Bantzinger. Anne-Rose., Gijsbrecht is dood…Leve Gijsbrecht! Een onderzoek naar Gijsbrecht van Aemstel na 1968.
Doctoraalscriptie Theaterwetenschap. Amsterdam 1989. P. 46-59
250 De Waarheid 18 januari 1975. J.H. zonder titel
251 Muider Courant 18 januari 1975. Heijer. Jac., zonder titel
252 Badeloch van Aemstel. De Gijsbrecht-versie van het Publiekstheater. Koolhaas. A., Vrij Nederland zonder datum
253 Gijsbrecht van Aemstel. Spierdijk. J., Het Nieuws van de Dag 20 januari 1975 (dezelfde: Nieuwe bewerking volslagen
mislukking. ‘Tomaat’ Rekers maakte ketchup van Gysbreght Spierdijk. J., De Telegraaf 20 januari 1975)