Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

Hellman schrijft dat in 1969 de nieuwjaarspremière van Don Quichot op de bruiloft van
Kamacho werd verstoord. 176 Ook dat is feitelijk onjuist: 1969 moet 1970 zijn.
Twee bronnen geven aan dat tot 1968 Gysbreght van Aemstel werd opgevoerd; ergo dat de
laatste opvoering in 1967 was. Deze bronnen geven niet aan welk stuk er op nieuwjaarsdag
1968 op de planken stond. Acht bronnen noemen 1968 als laatste jaartal waarin de traditie
werd gestopt. 177
Rieks Swarte maakt naar mijn idee ‘het kunsthistorisch misverstand’ compleet. In een
interview met Het Parool zegt hij: ‘Na de Aktie Tomaat van 1969, toen ook Gysbreght van
Aemstel de overrijpe tomaten om de oren vlogen, is er helemaal de klad in gekomen.’ 178
Er zijn bewijzen genoeg om te kunnen vaststellen dat de laatste Gysbreght van Aemstel,
die in de jaarlijkse opvoeringstraditie paste, op 1 januari 1968 werd opgevoerd. Ten
overvloede meld ik dat de website Eenlevenlangtheater die datum ook bevestigt. 179 Dus de
tomaten, die pas in 1969 werden gegooid, konden Gysbreght van Aemstel in 1968 helemaal
niet geraakt hebben. In een veranderende tijdgeest zit het oorzakelijk verband.
Een andere opmerkelijke zaak is dat de recensenten Spierdijk, Ruivenkamp en Van den
Bergh in 1975, Van der Velde in 1988-1989 en Zonderland in 1990-1991 voor meerdere
kranten recenseerden.
1975
- Spierdijk voor Nieuws van de Dag en De Telegraaf
- Ruivenkamp voor Het Leidsch Dagblad en De Haagsche Courant
- Van den Bergh voor Het Parool en De Telegraaf
1988-1989
- Voorbeschouwing: Van der Velde voor Het Utrechts Nieuwsblad/NZC, de PZC en
Het Leidsch Dagblad 180
1990-1991
- Zonderland voor Gooi en Eemlander, Leidsch Dagblad en Utrechts Nieuwsblad
De heren schreven in een tijd waarin paginagrote recensies verschenen; ze bereikten daarmee
een zeer groot (lezers)publiek. Een groot potentieel van (eventuele) bezoekers konden lezen
dat de critici, met uitzondering van de voorbeschouwingen van Van der Velde, uiterst
negatief waren over de producties.
176 Gijsbreght van Aemstel. Hellmann. N., NRC 31 december 1990.
177 In bijlage 5 heb ik de verwijzingen opgenomen.
178 Gysbreght van Aemstel met voetnoten. Branbergen. A., Het Parool 25 augustus 1990.
179 http://www.eenlevenlangtheater.nl/ellen%20vogel/repertoire/theater/nederlandse%20comedie/832.html
180 Zeilstra. W., schrijft op 27 december 1988 voor Het Leidsch Dagblad de recensie: ‘Gijsbrecht’ bij Het Nationale Toneel. Een
Haagse Amsterdammer.