Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

1990-1991 geen standpunt ingenomen over een herstel dan wel afwijzing van een traditie.
Alleen Buijs constateert in 1995 dat de Gysbreght-traditie voorbij is.
Menig recensent rept in 2003 en 2008 niet meer over een herstel van de traditie, maar men
vindt wel dat de producties van Nomade een uitstekende gelegenheid zijn (voor de jeugd)
om kennis te maken met Vondel en zeventiende-eeuwse teksten. 141
Volgens een hoofdredactioneel artikel in NRC van 18 februari 2010 ligt Nederland al een
decennium overhoop met zijn culturele identiteit. Vanaf de jaren zestig was er weinig
aandacht voor de vaderlandse geschiedenis, maar afgelopen decennium is er een nationale
inhaalslag gemaakt. Historische televisiedrama’s, programma’s als Andere tijden of OVT
zijn erg populair. In 2006 is de canon Entoen.nu opgesteld en er komt een Nationaal
Historisch Museum. 142 Geschiedenis blijkt ‘in’ te zijn. Is dit om onze nationale identiteit
vorm te geven?
De producties van Theatergroep Nomade spelen in een tijd waarin vaderlandse
geschiedenis grote belangstelling geniet. De regisseur van Nomade, Ab Gietelink, en de
recensenten vinden Gysbreght van Aemstel een uitstekende gelegenheid om kennis te maken
met onze vaderlandse geschiedenis. Kennis van onze nationale geschiedenis geeft ons,
volgens het NRC-artikel, ‘grond onder de voeten.’ Krijgt Gysbreght in zijn functie van ‘ons
nationaal bezit’, een prominente plaats in de vorming van onze culturele identiteit? Het lijkt
er wel op. Recensenten, regisseurs en toneelgezelschappen verwijzen in hun recensies,
interviews en persberichten naar Gysbreght van Aemstel als ‘ons cultureel geweten’.
3.4 Verschuiving van de rol van Aktie Tomaat in de recensies
In 1975 wordt in recensies zonder uitzondering verwezen naar Aktie Tomaat als de
aanstichter van de beëindiging van de jaarlijkse traditie. Gaandeweg de jaren ebt de rol van
Aktie Tomaat weg en worden de redenen van beëindiging divers. totdat Gietelink in 2003
Aktie Tomaat noemt.
De recensies in 1975 gaan, soms uitvoering, in op de rol van Aktie Tomaat, ook komen
woordspelingen die verwijzen naar Aktie Tomaat voor. Men kopte bijvoorbeeld:
- Gijsbrecht gaar gekookt in pan met tomatensoep. 143
- ‘Tomaat’ Rekers maakte ketchup van Gysbreght. 144
In artikelen schreef men:
- Om in de taal van de Tomatisten te spreken: dit was ketchup. 145
- Tomatensoep om in stijl te blijven. 146
Van den Bergh had het in 1975 niet zo op Aktie Tomaat, want door de wilde twintigsteeeuwse
tomatengooiers en verhitte vernieuwers moest Gysbreght van Aemstel vijf jaar
141 In bijlage 4 zijn de verwijzingen opgenomen.
142 Vaderlands verleden. Hoofdredactioneel artikel. NRC 18 februari 2010
143 Gijsbrecht gaar gekookt in pan met tomatensoep. Ruivenkamp, P., Het Leidsch Dagblad 20 januari 1975 (dezelfde: De
Haagsche Courant 18 januari 1975. Ruivenkamp. P., zonder titel)
144 Gijsbrecht van Aemstel. Spierdijk. J., (Nieuws van de Dag 20 januari 1975 dezelfde: Nieuwe bewerking volslagen
mislukking. ‘Tomaat’ Rekers maakte ketchup van Gysbreght Spierdijk. J., De Telegraaf 20 januari 1975)
145 Gijsbrecht van Aemstel. Spierdijk. J., Nieuws van de Dag 20 januari 1975 (dezelfde: Nieuwe bewerking volslagen
mislukking. ‘Tomaat’ Rekers maakte ketchup van Gysbreght Spierdijk. J., De Telegraaf 20 januari 1975)
146 Gijsbrecht gaar gekookt in pan met tomatensoep. Ruivenkamp. P., Het Leidsch Dagblad 20 januari 1975 (dezelfde: De
Haagsche Courant 18 januari 1975. Ruivenkamp. P., zonder titel)