Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

More documents

Recommendations

Info

Voorwoord ‘Middelbare scholieren kennen Gysbreght van Aemstel 1 en Vondel alleen nog van straatnamen.’ 2 De actualisering van de producties van Vondels Gysbreght van Aemstel na 1968 staat in deze scriptie centraal. Vondel en Gysbreght van Aemstel vormen een rode draad in mijn schoolloopbaan. Master of Arts aan de Universiteit van Utrecht Van september tot november 2008 volgde ik de werkcolleges Amsterdam op het Toneel van de onderzoeksmaster, begeleid door Marco Prandoni. Tijdens deze collegereeks kwam een aantal zeventiende-eeuwse toneelstukken in relatie tot de stad Amsterdam aan de orde. Ter afsluiting van de collegereeks hebben Erna Schuppen en ik een nota over de opvoeringstraditie van Gysbreght van Aemstel en De Spaanschen Brabander geschreven. Tijdens mijn onderzoek voor de onderzoeksmaster heb ik filmfragmenten van producties vóór 1968 van Gysbreght van Aemstel bekeken op de website Een leven lang theater. Van de producties uit 1988-1989 en 1990-1991 zijn de openingsscènes te zien op Youtube. Van Theatergroep Nomade, in regie van Ab Gietelink, heeft de collegegroep van de onderzoeksmaster in 2008 in Breda Gysbreght van Aemstel bezocht. Niet alleen de beelden van de filmfragmenten en mijn herinneringen aan de voorstelling van Carel Briels en de productie van Nomade fascineerden mij, maar ook de bevindingen in mijn nota vroegen om nader onderzoek. Tijdens mijn onderzoek voor mijn nota bleek dat Gysbreght in de jaren zestig door veel critici onspeelbaar werd geacht. Er is te weinig handeling, te weinig ontwikkeling, geen spanning en humor, de taal is te ingewikkeld, Gysbreght van Aemstel is statisch en saai. Veel acteurs waren na 1968 opgelucht, omdat er een einde kwam aan de jaarlijkse opvoeringverplichtingen en het publiek had geen uren durende ‘culturele opvoeding’ meer te verduren. Maar na 1968 wordt Gysbreght van Aemstel met enige regelmaat opgevoerd. Hoe kan dat? Gysbreght van Aemstel werd toch onbespeelbaar geacht én acteurs en publiek waren eindelijk verlost van een pijnlijke verplichting? Het fascineert mij dat regisseurs en publiek nog steeds geboeid zijn door Gysbreght van Aemstel, zo, dat burgemeester Job Cohen de traditie in 2010 zelfs weer in ere poogt te herstellen. 3 Welke zeggingskracht heeft Gysbreght voor de hedendaagse regisseurs en publiek? Welke bewerkingen en welke actualiseringen brachten regisseurs aan en waarom? In 1975 schreef Bresser de recensie Gijsbrecht gaat het weer helemaal maken 4 . Aan deze recensie heb ik de titel voor mijn masterthesis ontleend. Naar het spreekwoord ‘nieuwe meesters, nieuwe wetten’, verwees Bresser met zijn ‘Nieuwe Heren, Nieuwe Gijsbrechts’. Hoe toepasselijk blijkt deze uitspraak uit 1975 als in 2010 wordt teruggekeken op de vele en diverse producties die na 1968 van Gysbreght van Aemstel op de planken zijn verschenen. 1 Ik heb gekozen voor de spelling: Gysbreght van Aemstel ( naar de spelling van Vondel). Wanneer een regisseur, schrijver/recensent of (theater)gezelschap voor een andere spelwijze heeft gekozen, heb ik die aangehouden. 2 Gijsbreght herboren in Muiderslot. Mienstra. R., Gooi en Eemlander 27 augustus 2003 3 Gijsbrecht in harnas op nieuwjaarsreceptie. Freriks. K., NRC 2 januari 2010 4 Gijsbrecht gaat het weer helemaal maken. Bresser. J.P., De Volkskrant zonder datum. (recensie uit 1975)
Dankwoord Ik dank al mijn leraren en hun liefde voor ons vak. Medewerkers van het Theater Instituut Nederland in Amsterdam (verder TIN genoemd), in het bijzonder Esmee van Apeldoorn en Fons Strijdonk, omdat zij én bij mijn bezoeken aan het TIN én op afstand veel werk hebben verricht. Bart Diedo van het Instituut voor Media- en Cultuurwetenschappen, opleiding Theater, Film- en Televisiewetenschap in Utrecht en Anne-Rose Bantzinger, kunstredactice bij Het Parool, voor hun genereuze medewerking. Regisseur Rieks Swarte die door pakken sneeuw, uit Haarlem naar Tilburg kwam voor een interview.
Page 1: ‘Nieuwe Heren, Nieuwe Gysbreghts
Page 5 and 6: 5.5 Actualisering 9 Woord en daad d
Page 7 and 8: 11.3 Hoe krijgt de actualisering vo
Page 9 and 10: ‘een sonoor klinkende plechtighei
Page 11 and 12: De verantwoording van de selectie D
Page 13 and 14: Weliswaar realiseer ik me dat ik al
Page 15 and 16: 2 Gysbreght van Aemstel van 1637 to
Page 17 and 18: opvoeringen heb ik de vierde period
Page 19 and 20: lijven echter trouw komen en er wor
Page 21 and 22: Achter mij lag een opvoering van Ro
Page 23 and 24: Terzelfder tijd raakte de Nederland
Page 25 and 26: De opvoering van De Spaanschen Brab
Page 27 and 28: genodigden kregen bij de ingang van
Page 29 and 30: Na de voorstellingen in 1982 van Br
Page 31 and 32: maar een VN-soldaat. Zo hoopt de re
Page 33 and 34: Het jaarlijkse boekenbal ter openin
Page 35 and 36: het jaar 1988-1989 met 12 voorbesch
Page 37 and 38: Ten eerste wordt in recensies, inte
Page 39 and 40: 1990-1991 geen standpunt ingenomen
Page 41 and 42: persbericht van Theatergroep Nomade
Page 43 and 44: werden door een kleine, hoogopgelei
Page 45 and 46: 4 Wat is actualisering en waarom we
Page 47 and 48: de actualisering bewerkstelligd wor
Page 49 and 50: 5 De onderzochte productie: 1975 He
Page 51 and 52: geworden die los staat van de werke
Page 53 and 54:
Het decor is afgestemd op het paral
Page 55 and 56:
consciëntieus bewerkt. Het resulta
Page 57 and 58:
5.6 Wat vonden de recensenten van d
Page 59 and 60:
6 De onderzochte productie: 1988-19
Page 61 and 62:
zwaar het ook op ons kollectief kul
Page 63 and 64:
De handeling rond het beleg en de i
Page 65 and 66:
6.4.4 Actualisering 4 De muziek Lei
Page 67 and 68:
als de ideologische ballast van de
Page 69 and 70:
katholicisme, het dilemma tussen he
Page 71 and 72:
7.4.2 College theaterhistorie Swart
Page 73 and 74:
7.4.5 Actualisering 1c Een reconstr
Page 75 and 76:
Swarte zegt in een interview met Oo
Page 77 and 78:
Bürgerschreck (boeman van de midde
Page 79 and 80:
8.4 Hoe krijgt de actualisering vor
Page 81 and 82:
De verzen sneuvelden bij honderden,
Page 83 and 84:
naar aanleiding van deze productie
Page 85 and 86:
dat terwijl we wel in de Koninklijk
Page 87 and 88:
voor een breed publiek. 446 In deze
Page 89 and 90:
Het Atrium in Den Haag is geen hist
Page 91 and 92:
Veltman schrijft: ‘Regisseur Giet
Page 93 and 94:
10 De onderzochte productie: 2008 T
Page 95 and 96:
Gietelink schrijft op zijn website:
Page 97 and 98:
De Gijsbrechtgetrouwen spreken in z
Page 99 and 100:
11 Nabeschouwing Elke generatie kri
Page 101 and 102:
Gietelink hoopt met zijn producties
Page 103 and 104:
De productie in 1990-1991 is een re
Page 105 and 106:
oproepen in beelden die enkel doen
Page 107 and 108:
Mag uit de frequente opvoeringen va
Page 109 and 110:
Dieho. E.F., Syllabus Theaterdramat
Page 111 and 112:
http://igitur-archive.library.uu.nl
Page 113 and 114:
http://www.vondelpark.tv/default.as
Page 115 and 116:
Aanpak Gijsbrecht door Croiset dwin
Page 117 and 118:
Voorstelling 100 jaar Stadsschouwbu
Page 119 and 120:
Nomade vecht met Vondel en NAVO-sol
Page 121 and 122:
Amsterdam 1995 1997 De Troupe. Regi
Page 123 and 124:
- Vondels gebruik van historische b
Page 125 and 126:
Theatergroep Nomade 2008 Vooraankon
Page 127 and 128:
1990-1991 - Onze enige nationale tr
Page 129 and 130:
2008 - Voor vijftigplussers een mog
Page 131 and 132:
Bijlage 6 Verwijzingen (bladzijde 4
show all

Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?