Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

De opvoering van De Spaanschen Brabander met regisseur Eric Vos werd zeer enthousiast
ontvangen, waarbij de meeste recensenten het stuk automatisch met Gysbreght van Aemstel
vergeleken en hun commentaar gaven over het bestaansrecht van de jaarlijkse opvoering.
Veler conclusie was dat de Gysbreght passé was geworden, omdat het treurspel niet kon
worden geactualiseerd. 76 En dat kon met Bredero wèl. 77
Eind september 1969 opende de Nederlandse Comedie het nieuwe toneelseizoen met De
Storm van Shakespeare. Er werd veel kritiek op deze voorstelling gegeven. Een van de felste
critici was Guus Rekers van De Groene Amsterdammer. Teleurgesteld schreef hij op 4
oktober, dat het gebrek aan enige artistieke duidelijkheid in De Storm de zoveelste
aanwijzing vormde dat de Nederlandse toneelpraktijk zich in een diepe crisis bevond. Op 9
oktober vlogen de eerste tomaten naar het toneel van de Stadsschouwburg - dwars door het
slotapplaus van De Storm heen. De motieven waren de ongeïnspireerde en achterhaalde
spelopvattingen van de grote gezelschappen. Op 17 oktober werd de voorstelling van De
Nederlandse Comedie De familie Tôt, geschreven door Istvan Örkeny, verstoord met
politiefluitjes, tomaten en een stinkbom. 78
Foto: Het Parool 23 december 1969. 79 Foto: Verstoring Toller tijdens Aktie Tomaat,
Stadsschouwburg Amsterdam. 80
Op 20 oktober 1969 werd in de bibliotheek van het Instituut voor Dramatische Kunst de
Aktiegroep Tomaat opgericht. Directeur Guus Oster van De Nederlandse Comedie
organiseerde op 1 november een openbare discussie.
76 - ‘De traditie is tot sleur verworden’, Algemeen Handelsblad, 30 december 1968
- ‘De traditie is weinig zinvol’, Deventer Dagblad, 9 januari 1969
- ‘Bredero ruimt eindelijk Vondel op’, De Nieuwe Linie, 11 januari 1969
- ‘Tot opluchting van velen wordt hiermee een jarenlang slopende traditie afgesloten’, Het Parool, 21 december 1968.
Bovenstaande citaten zijn voetnoten bij: Gnyp. M., De ontragische dood van Gysbreght van Aemstel: Het einde van een
eeuwenlange opvoeringstraditie in de culturele context van Nederland van de jaren zestig van de 20 ste eeuw.
77 Aanvulling van Dr. Arie Gelderblom tijdens de laatste scriptiebespreking op 5 juli 2010.
78 Op 17 november 1969 vindt de Notenkrakersactie plaats. Een concert door het Amsterdamse Concertgebouworkest werd
verstoord door o.a. Louis Andriessen, Reinbert de Leeuw, Jan van Vlijmen, Misha Mengelberg, Peter Schat, Jan Vriend, Sytze
Smit en Willem Breuker. Zij eisen een openbare discussie over het muziekbeleid en het gebrek aan actualiteit in het
muziekleven. De actievoerders werden met harde hand verwijderd.
http://www.haagsekunstkringdocumentvaneenplek.nl/1957%20-%201975.htm
79 Foto van de tentoonstelling Theater na Tomaat: Veertig jaar theatervernieuwing in Nederland. 2009-2010 in het
Amsterdams Historisch Museum. Foto door mij genomen.
80 Foto Kippa. Collectie Theater Instituut Nederland