Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

2
Gysbreght van Aemstel van 1637 tot heden
‘De Gijsbreght-traditie is als een oude legende, die jaarlijks werkelijkheid wordt.’ 35
2.1 Inleiding
Het treurspel van Vondel hield repertoire, niet alleen in de eerste jaren, maar vanaf 1641
(bijna) ononderbroken tot 1968 is Gysbreght van Aemstel opgevoerd. In dit hoofdstuk laat ik
zien dat de actualisering van Gysbreght van Aemstel geen exclusief fenomeen vanaf de jaren
zestig was; voor die tijd werden de producties ook geactualiseerd. 36 Bijzonder is dat in de
jaren zestig van de vorige eeuw een herdefinitie plaatsvond van de kunst en de daaruit
voortvloeiende zoektocht naar andere artistieke vormen. 37
Gysbreght van Aemstel kende vele bewerkingen. Hij werd onder andere gespeeld als een:
- kerstspel
- mysteriespel
- declamatiewedstrijd
- oratorium
- fel-realisch melodrama
- ‘verlengstuk’ van de Nieuwe Zakelijkheid
- opera
- marionettenspel
- massaspektakel
- expressionistische revue
- volktheater
- heldendrama 38
- politiek treurspel
- anti-global performance
- rapversies
Bresser concludeert in 1975:’Gysbreght van Aemstel is met alle modes meegegaan. Hij heeft
zich gekleed in harnassen en in pofbroeken, met Romeinse helmen en poederpruiken, en hij
35 Albach. B., Drie eeuwen ‘Gijsbreght van Aemstel’, Kroniek van de jaarlijkse opvoeringen N.V. Noord-Hollandsche
Uitgeversmaatschappij: Amsterdam 1937. p. 132
36 Ben Albach beschrijft dat bijvoorbeeld Verkade en Rooyaards Gysbreght van Aemstel ook in hun ‘modieuze tijd geplaatst’
hebben. Albach. B., Drie eeuwen ‘Gijsbreght van Aemstel’, Kroniek van de jaarlijkse opvoeringen B., N.V. Noord-Hollandsche
Uitgeversmaatschappij: Amsterdam 1937. p.121-127
37 Gnyp. M., De ontragische dood van Gysbreght van Aemstel: Het einde van een eeuwenlange opvoeringstraditie in de
culturele context van Nederland van de jaren zestig van de 20 ste eeuw. p.1-2
38 De eerste twaalf komen uit: Albach. B., Drie eeuwen ‘Gijsbreght van Aemstel’, Kroniek van de jaarlijkse opvoeringen B.,
N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij: Amsterdam 1937. De laatste drie uit de op bladzijde 10 en 11 genoemde
producties: politiek treurspel en anti-global performance van Theatergroep Nomade en de rapversies refereren aan Charlie
May’s en Adriaan van Dis’ optredens.