Lava 13.34 - binnenwerk.indd - CWI

Hij duwt een kar de plavuizen over. Als hij me ziet, moet hij
lachen. Grijnzend leegt hij de vuilnisbakken. Ik keer terug
naar mijn hokje en trek mijn normale kleren weer aan.
Ik slenter naar mijn hotel. Onderweg eet ik op een bankje
een wokmaaltijd. Ik heb uitzicht op een filiaal waar ze maatpakken
verkopen. Een medewerkster naait voor het raam de
zoom in een pak. Ze kijkt me zo vaak aan dat ik de blikken
ben gaan tellen. Ik vraag me af of ze wel echt naait. Misschien
zit ze er voor de show, om de indruk te wekken dat de pakken
door betrouwbare, goed gevoede handen in elkaar zijn gezet
in plaats van door uitgebuite Chinese. Als ik wegga, staat de
teller op veertien.
Op mijn hotelkamer kijk ik via YouTube naar K-1-gevechten,
mijn nieuwe neurotische behoefte waaraan ik moeilijk
weerstand kan bieden. De filmpjes duren negen minuten,
tenzij een van de vechters eerder knock-out wordt geslagen
of geschopt. De van enthousiasme overslaande Japanse stemmen
die de films becommentariëren en de slechte beeldkwaliteit
vormen vreemd genoeg een extra aantrekkingskracht.
El Paso ligt in de linkerhoek van Texas, op de grens met
Mexico en Nieuw-Mexico. Ze noemen El Paso de oksel van
Amerika; het is er zweterig, warm, het stinkt en je wilt er niet
zijn. New York had ook gekund, maar dat lag te veel voor de
hand, dat zou iedereen doen. Zes maanden lang zou ik in
Roys lab onderzoek doen naar het herkennen van gezichten.
Roy is een in Amerika veelgevraagde getuige-deskundige bij
rechtszaken. Ik heb via fondsen tienduizend euro binnengehaald.
Het hoofd van mijn vakgroep aan de Universiteit
van Amsterdam heeft een aanbevelingsbrief geschreven
waarin staat dat ik een talentvolle student ben, met een
achtenhalf gemiddeld. Mijn naam is Bram Mulder, ik ben een
aanwinst voor elk onderzoeksteam en ben tweeëntwintig
jaar oud.
Ik heb een kamer gehuurd in het Novotelhotel. Ik sta laat
op, halverwege de middag ga ik naar Schiphol en dwaal daar
tot middernacht rond. Ik heb Roy Malpass laten weten dat
mijn moeder ernstig ziek is geworden en dat ik daarom mijn
stage moest afzeggen. Hij mailde me terug dat hij begrip had
voor de situatie en hoopte dat ik alsnog zou komen, mits het
beter zou gaan met mijn moeder. Tegen mijn moeder heb ik
gezegd dat El Paso geweldig is, dat Roy Malpass me van het
vliegveld heeft afgehaald en dat we daarna zijn gaan ontbijten
bij Wendy’s. Met pancakes, maple syrup, koffie in grote mokken,
die ze waarschijnlijk wel kent uit de Amerikaanse politieseries
waarnaar ze graag kijkt. Ik heb verzonnen dat Roy
een fervent amateurfotograaf is en dat hij me bij hem thuis
zijn collectie spiegelreflexcamera’s heeft laten zien. Ze
geloofde dat ik tijdens het telefoongesprek op mijn kamer in
de campus zat, met uitzicht op de Rio Grande en de sloppenwijken
van Ciudad Juarez, de in Mexico gelegen miljoenenstad.
Ze meende zelfs mijn buren te kunnen horen. Ze
twijfelde niet. Ze miste me, zei ze.
Schiphol was de plek waar je, nadat je terugkwam van
vakantie, voor het eerst weer werd geconfronteerd met landgenoten.
Je kon hun nietszeggende gesprekken verstaan en
kon hun voorspelbare levens in een oogopslag optekenen.
Mensen zonder geheimen, SBS6-levens. Lange tijd kon ik het
fysiek niet aan om mensen aan te kijken en naar ze te luisteren,
ongeacht of ik me op Schiphol bevond. Ik wilde oogkleppen
dragen. Ik had het idee dat ik daarmee wat ongestoorder
zou kunnen leven. Nu ik niet van plan ben om weg te gaan,
nu ik in een permanente staat van transitie zit, heb ik minder
problemen met de flarden onzin die ik per ongeluk opvang
en de blikken die ik probeer te ontwijken. Ze weten niet dat
ik eigenlijk in Amerika had moeten zijn.
Ik ben milder geworden, berustender, niet meer zo vaak
boos om niets. Het gevoel van miskenning dat mijn jeugd
kenmerkte, was mijn motivatie om psychologie te gaan studeren,
maar ik begin mijn irritatie kwijt te raken. Het is alsof
ik te vaak door een fax ben gehaald en ergens in dat proces
mijn scherpte ben verloren.
Het is maandag. Ik neem de trein naar Deventer, waar mijn
moeder woont. Ik weet zeker dat ze aan het werk is op haar
school, waarvan ze hoofd is. Ze heeft in haar kantoor een
microfoon met geluidsinstallatie staan waarmee ze met één
druk op de knop in alle klassen te horen kan zijn. Vroeger,
toen ik zelf nog op de lagere school zat, vond ik zo’n microfoon
spannend. Ik fantaseerde dan dat ik toegang had tot de
directeurskamer, hoe ik de lessen onderbrak door te zeggen
dat de school uit was en dat iedereen me vanaf dat moment
een held vond.
Ik zie haar auto op de parkeerplaats van haar school staan
en loop door. Ze woont in een appartementencomplex waar
nogal wat vijftigplussers wonen. De sociale controle is er
groot. Mijn moeder heeft vanaf haar balkon uitzicht op een
glasblak, een schoonheidscentrum en een dierenwinkel. Op
haar balkon staan voornamelijk nepplanten, omdat echte
plannen er niet wilden gedijen. Ik sta vanaf 100 meter afstand
te kijken of de algemene toegangsdeur vrij is. Ze woont er vijf
jaar. Na de scheiding heeft ze nooit meer een man gehad. Ze
heeft bij haar intrek in dit appartement een eenpersoons
aupingbed gekocht. Ze heeft de hoop op een man opgegeven.
De deurposten in haar woning zijn extra breed. Een andere
voorwaarde voor het nieuwe appartement was dat er een lift
aanwezig was. Voor het geval ze in een rolstoel zou komen te
zitten. Ze is kerngezond.
Ik glip het complex in en neem de trap naar boven. Ik kom
niemand tegen en ga haar huis binnen. Bij binnenkomst hoor
ik het lijzige gemiauw van Floris. Mijn kat. Ik weet dat mijn
moeder een hekel aan katten heeft. Toch had ze zelf voorgesteld
om voor Floris te zorgen. Ik zie dat zijn kattenbak
schoon is. Voor de zekerheid ververs ik zijn bakje met water.
Ik produceer een lokroep waarop Floris altijd heeft gereageerd,
zo heb ik hem geconditioneerd. Het was nog voordat
ik over het behaviourisme van Skinner leerde tijdens mijn
psychologiestudie dat ik Floris tot een aaibare kat dresseerde;
door kopjes geven en snorren te belonen met brokjes.
Floris laat zich niet aaien. Het is net of hij er zich op heeft
ingesteld dat ik een halfjaar weg zal zijn en hij me uit zijn
systeem heeft verbannen om het gemis dragelijker te maken.
Ik geef hem toch een paar natte brokjes, die hij zonder te kauwen
opschrokt. Hij was de reden van mijn komst naar Deventer,
maar heeft me niet nodig. Ik voel me overbodig.
Op Schiphol is een uitzendbureau. Op een paal buiten het
kantoor hangen A4’tjes met vacatures. Ze zoeken een verkoper
bij de maatpakkenwinkel. Ik neem het blaadje waarop
staat dat ze enthousiaste en verantwoordelijke luchthavenbeveiligers
zoeken mee naar het panaromaterras, waar ik buiten
in de zon ga zitten. De vliegtuigspotters werpen een blik op
me. Ze zien geen verrekijker. Ik hoor niet bij hen.
Het is september. Ik was tien toen ik Floris kreeg van mijn
vader, om me verantwoordelijkheid bij te brengen, maar
betwijfel of het zin heeft dit te benoemen tijdens mijn sollicitatiegesprek.
Ik lees dat het beveiligingsbedrijf een antecedentenonderzoek
start als je bij hen solliciteert. Niet handig
in mijn geval. Het valt af.
Een vriendin van mijn zus zei op de middelbare school
tegen me dat ik een stuk was van een afstand. Je moest niet
dichtbij me komen. Ik werd de outsider op wie meisjes verliefd
werden en besloot niet te worden als de rest. Ik zou
iedereen die me gekend had versteld doen staan. Ze zouden
hun herinneringen aan mij koesteren. Maar ik had het tot nu
toe niet waargemaakt, ik had nooit gekozen voor iets onverwachts,
voor iets eigens. Ik moest wat doen.
Terwijl ik in het te krappe wetsuit op het strand van Zandvoort
wacht op de juiste golf moet ik denken aan het eiland
Bozcaada in Turkije, waar ik in de namiddag op het centrale
plein eens het beeld van Atatürk zag. De schaduw die het
beeld op de marmeren achterplaat wierp was levensechter
dan het beeld zelf. Het was alsof de schaduw kon weglopen,
omdat hij het zat was achter het beeld te staan, omdat hij de
voorgrond verdiende.
6 Lava 13.3/13.4 Lava 13.3/13.4 7