Lava 13.34 - binnenwerk.indd - CWI

kijken als ik ze tegenkwam op de bouw, omdat ik hun blik vol
haat, wanhoop en verwijt niet meer kon verdragen. Mijn
vader en ik werden natuurlijk niet slecht behandeld, maar
onze invloed was beperkt tot ons vakmanschap als bouwmeester.
Als onze raad niet puur bouwtechnisch was, werd
die met een arrogante glimlach genegeerd. In ons eigen land
waren we invloedrijke mannen geweest, met meningen
waarop alom prijs werd gesteld; hier waren we slechts vakmensen
die de leiders nodig hadden om het ultieme symbool
van hún macht te kunnen oprichten.
Met heimwee dacht ik terug aan de tijd dat men mij op het
werk vriendelijk spottend ‘een man van gewicht’ noemde,
daarbij meer op mijn buikige gestalte dan op mijn positie in
de internationale bouwwereld doelend. Toen leken dat soort
kleine zaken nog belangrijk, en ik legde hun uit dat mijn
gestalte alles met mijn positie heeft te maken: bij het onderhandelen
over zaken éét men, zoals men danst op een bruiloft
of vuurwerk afsteekt bij de jaarwisseling. Voor deze
middag heb ik ook hapjes laten bestellen, om bij aankomst op
het vliegveld met mijn familie en de medewerkers die in ons
vaderland zijn achtergebleven te vieren dat we een prestigieus
project geslaagd hebben opgeleverd. Meestal dienen de
hapjes echter niet om iets te vieren, maar om een zakenrelatie
gunstig te stemmen, om grimmige onderhandelingen de
schijn te geven van iets waar men bij zou willen zijn. Het is
me nooit gelukt om dit aan het lagere personeel uit te leggen.
Ze werden jaloers en maakten venijnige opmerkingen wanneer
ik, in plaats van hen te vervelen met de fijne subparagraafjes
die ik het contract binnen had weten te smokkelen,
vertelde onder welke culinaire omstandigheden de transactie
was afgesloten. Zij wisten niet dat het inbrengen van die
subparagraafjes het belangrijkste aspect van een contractbespreking
is. Bij het zojuist afgeronde werk hadden de
opdrachtgevers geprobeerd om in één van de vele subparagraafjes
van het contract op te nemen dat mijn vader en ik na
het voltooien van het bouwwerk hun land niet meer zouden
verlaten. Wij zijn immers de enigen die alle details van het
bouwwerk kennen. Tijdens de onderhandelingen was ik,
tegen mijn gewoonte in, niet met mijn gedachten bij de eindeloze
lijst met voorwaarden. Ik droomde wat over kunstwerken
die we zouden laten maken door de beste
beeldhouwers en houtsnijders. Gelukkig merkte mijn vader
de gijzelende voorwaarde wel op en hij zorgde ervoor dat er
slinks een ontsnappingsclausule voor ons werd opgenomen.
Aan deze clausule heb ik het te danken dat ik vanmiddag op
het vliegtuig kon stappen, vierentwintig uur nadat mijn vader
me via een gecodeerd bericht – in een fax over het gieten van
de bronzen deuren heeft hij het over een paard in plaats van
een eenhoorn – heeft laten weten dat hij het land heeft weten
te verlaten. De strijd om de clausules, het gevecht met de juridische
bepalingen is niet alleen bij opdrachtgevers als deze
een strijd op leven en dood. Daar zou geen mens aan beginnen
als er geen luxe maaltijd bij werd geserveerd. Maar probeer
maar eens aan het personeel uit te leggen dat de hapjes
en drankjes net zoiets zijn als de felgekleurde verenpluimen
op de hoofden van strijdpaarden in een veldslag: valse
opsmuk in iets wat noodzakelijkerwijs eindigt in een bloedbad.
Zij vergelijken hun buik met de mijne en concluderen
uit het feit dat mijn buik groter is dat ik een prettiger leven
leid.
Ondanks de tegenwerking van de militairen ben ik erin
geslaagd om alles te doen wat nodig was om gebruik te kunnen
maken van de ontsnappingsclausule in het contract.
Maar zelfs nu ik veilig op weg ben naar huis en er niets meer
is waarmee de regering, het leger of hun geheime politie mij
nog treffen kan, durf ik niet hardop te zeggen wat er met de
werklui is gebeurd die geen ontsnappingsclausule in hun
contract hadden.
Mijn vaders bedachtzaamheid is mijn redding geweest. Hij
had bedacht dat we het project moesten afsluiten met een
meesterstuk: de grote bronzen deuren die in de hoofdpoort
zouden komen. Er bestonden gedurende de hele bouwperiode
slechts schetsen van die deuren, waarop vaag beelden
van roofvogels, strijdhelmen, guirlandes, palmbladeren, eenhoorns,
griffioenen en een stierman te herkennen waren. Ze
zouden pas worden gegoten als de rest van het werk zo goed
als voltooid was. Het ontwerp was zo ingewikkeld dat er maar
één gieterij was die het kunststuk kon uitvoeren en niet
geheel zonder toeval was dat een onderneming uit ons vaderland.
De deuren zouden met veel ceremonieel worden
geplaatst omdat het de officiële voltooiing van het project
was. Het plan van mijn vader was dat hij naar huis zou gaan
om toezicht te houden op het gieten en dan zou melden dat
er zulke problemen waren ontstaan dat mijn overkomst dringend
gewenst was. Met de opleveringsdatum nabij en alle
parades en andere festiviteiten gepland en aangekondigd zou
het regime mijn vertrek moeten toestaan, omdat zij anders
de voltooiing moesten uitstellen of de ceremonie moesten
houden voor de ruwe eikenhouten nooddeur die de ingang
provisorisch maar effectief afsloot. Even leek het erop dat
men ons plan niet doorzien had; toen ik vanmiddag op het
vliegveld wilde instappen, hoefde ik geen speciale controles
te ondergaan. Maar nu ik langzaam begin weg te zakken in
een oncomfortabele lamlendigheid, die in de plaats is gekomen
van de zweverige zorgeloosheid die ik nog voelde toen
we opstegen, vertrouw ik de goede bedoelingen van mijn
hoogblonde gastvrouw niet meer en jagen de bewakers me
plotseling angst aan.
Door het kleine raampje dat alles vertekent, zie ik diep
onder ons klodders slagroomwolken, met daartussen azuur-
blauwe reepjes zee. Ik denk dat ik net zo lief zou uitstappen
en rustig over het wolkendek naar huis zou lopen. Dan kan ik
wat langzamer wennen aan het idee dat ik weer naar huis ga,
dat ik weer gewoon ga vinden wat bij óns normaal is, na zo
lang onder abnormale omstandigheden te hebben geleefd.
Naarmate ik langer in het vliegtuig zit en meer borrels drink,
realiseer ik me steeds beter dat het volbracht is, dat de tijd
van spanning, van strijd, van angst voorbij is, maar er wil
maar geen beeld bij me opkomen van hoe mijn leven er na
mijn thuiskomst uit zal zien. Ik ben te moe om daarover verder
te denken en raak even in een soort van halfslaap.
De stewardess stoot me wakker, zet een nieuw glas op mijn
tafeltje en legt een deken over mijn knieën. ‘We gaan zo landen,’
zegt ze terwijl ze mijn gordel vastmaakt. Ik voel dat het
toestel inderdaad bezig is te dalen. Ik kijk op mijn horloge: de
daling is drie kwartier eerder dan ik verwachtte. Als de cateraar
op het vliegveld nu maar op tijd is voor een feestelijk
ontvangst.
Ik neem een slok en zie plotseling dat de bewakers en de
bemanningsleden voor de deur staan met een rugzakje op.
Als ze de deur openen en springen, realiseer ik me dat het
parachutes zijn. De rondborstige stewardess is de laatste die
springt. Ik ruk aan de sluiting van mijn gordel, eerst met
overleg, daarna met geweld, maar ik kom niet los. Ik voel hoe
de neus van het toestel steeds verder naar beneden duikt en
dat het vliegtuig begint te tollen. Misschien moet ik vloeken,
schreeuwen, huilen, maar ik ben plotseling zó moe. Ik sluit
mijn ogen en wacht.
26 Lava 13.3/13.4 Lava 13.3/13.4 27