Groninger Water-en Rioleringsplan - riolering - Gemeente Groningen

Waterwerk
Groninger Water- en Rioleringsplan
2009 - 2013 | Riolering

1
2
3
4
WATERWERK > RIOLERING
INLEIDING > 3
1.1 Aanleiding > 3
1.2 Geldigheidsduur > 3
1.3 Procedure > 4
1.4 Leeswijzer > 5
1.5 Nota Riolering > 5
1.6 Termen en definities > 5
WAAROM RIOLERINGSZORG > 7
2.1 Inleiding > 7
2.2 Relaties met andere planvorming > 7
2.3 Overleg met andere overheden > 13
EVALUATIE GRONINGER RIOLERINGSPLAN
2003 - 2007 > 15
3.1 Evaluatie > 15
3.2 Aandachtspunten GRP 2009 t/m 2013 > 17
TOETSINGSKADER: WAT WILLEN WE > 19
4.1 Inleiding > 19
4.2 Doelen > 19
4.3 Functionele eisen en maatstaven > 21
4.4 Voorwaarden voor effectief beheer > 23
5
6
7
TOETSING HUIDIGE SITUATIE:
WAT HEBBEN WE NU > 25
5.1 Inleiding > 25
5.2 Aanleg > 25
5.3 Aan te sluiten nieuwe bebouwing > 25
5.4 Overzicht voorzieningen > 26
DE OPGAVE: WAT MOETEN WE DOEN > 33
6.1 Inleiding > 33
6.2 Aanleg > 33
6.3 Beheer bestaande voorzieningen > 34
6.4 Zorg voor afvloeiend hemelwater > 40
6.5 Zorg voor overtollig grondwater > 41
ORGANISATIE EN FINANCIËN > 43
7.1 Inleiding > 43
7.2 Personele middelen > 43
7.3 Financiële middelen > 45
BIJLAGEN
A Investeringen en programma 2009 - 2013
B Situatietekening met locatie rioolgemalen en
overstorten
C Reactie waterschappen
D Woordenlijst

1
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
INLEIDING
1.1 AANLEIDING
De aanleg van riolering en het beheer ervan is een
gemeentelijke taak. Deze vindt zijn wettelijke basis
in de Wet Milieubeheer (artikel 10.33).
De gemeentelijke zorgplicht is in de Wet Milieubeheer
geformuleerd als: ‘zorgen voor een doelmatige
inzameling en een doelmatig transport van het
stedelijk afvalwater’. Afvalwater omvat hierbij al het
water waarvan men zich wenst te ontdoen. Dit kan
dus ook afvloeiend hemelwater en overtollig grondwater
zijn. Een ‘doelmatige inzameling en transport’
houdt ook in dat het functioneren van de rioolwaterzuiveringsinrichting,
het oppervlaktewater en het
bodem- en grondwater niet nadelig mag worden
beïnvloed. De rioleringszorg mag niet leiden tot
overlast voor de omgeving.
Verder moet de gemeente streven naar rioleringszorg
tegen de laagst mogelijke maatschappelijke
kosten. De Vereniging Nederlandse Gemeenten en
de Unie van Waterschappen ondersteunen deze
inspanningen.
Het huidige gemeentelijke rioleringsplan Groningen,
het ‘Groninger Rioleringsplan 2003 t/m 2007’ liep in
2007 af en is toe aan een actualisering.
Dit Groninger Rioleringsplan (GRP) voor de periode
2009 - 2013 voorziet in deze wettelijke plicht (Wet
Milieubeheer artikel 4.22). In dit GRP staat niet alleen
hoe wij als gemeente Groningen in deze periode
invulling geven aan onze zorg voor de inzameling
en het transport van het stedelijk afvalwater. Op
basis van de wet ‘Verankering en bekostiging van
de gemeentelijke watertaken’ hebben wij sinds
januari 2008 ook de zorg voor de afvoer van het
hemelwater en moeten we maatregelen nemen om
de nadelige gevolgen van de grondwaterstand op te
vangen. We kunnen dus spreken van een ‘verbreed’
GRP. Het verbrede GRP bevat beleidsafwegingen
voor het beheer van de openbare ruimte, de
bescherming van de bodem en de waterkwaliteit,
de zorg voor het totale watersysteem en de rioleringszorg.
Ook gaan we in op het financiële beleid,
de inzet van middelen en de toenemende lastendruk.
Het toeval wil dat in 2007 ook een einde is gekomen
aan het plan voor het water in Groningen (Waterplan
2003 - 2007). Omdat water en riolering in de stad
steeds meer een integraal geheel vormen, heeft
de gemeente besloten deze kans aan te grijpen
om ook een geïntegreerd Groninger Water- en
Rioleringsplan (GWRP) te maken voor de periode
2009 - 2013. Het GWRP verschijnt naast dit GRP.
Vooruitlopend op het GWRP en het GRP heeft de
gemeenteraad in het najaar van 2008 al een besluit
genomen over de concrete doorwerking van de
Kaderrichtlijn Water (KRW) in de gemeentelijke
waterplannen. Daardoor kunnen in dit GRP en in
het GWRP alle landelijke en regionale uitwerkingen
van de KRW worden opgenomen.
1.2 GELDIGHEIDSDUUR
Dit GRP loopt van 2009 tot 2013 en kent dus een
geldigheidsduur van vijf jaar.
In 2008 hebben we over onze nieuwe taken overleg
gehad met de waterschappen in onze gemeente (de
waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s).
Ook hebben we gesproken over maatregelen die
kunnen voortvloeien uit de Europese Kaderrichtlijn
Water (KRW) en de adviezen van de commissie
Waterbeheer 21e eeuw (WB21). Er is gekeken naar
het afstemmen van taken en eventuele oplossingsrichtingen.
In september 2008 hebben we de beleidsontwikkelingen
en de daaruit voorvloeiende maatregelen
van KRW en WB21 voor ons grondgebied in beeld
gebracht. Definitieve maatregelen kunnen pas na
2009 worden geconcretiseerd.
3
WATERWERK >

4
WATERWERK >
Figuur 1: Stappenplan verbreed GRP Groningen
Op basis van onderzoeken en informatie uit het
gemeentelijk rioleringsbeheersysteem kunnen we
een goed beeld geven van activiteiten en maatregelen
die we inzetten voor het invullen van onze
rioleringszorg en de gemeentelijke watertaken.
Hieraan zijn ook bedragen gekoppeld, met als
prijspeil 1 januari 2008.
1.3 PROCEDURE
Zoals we al schreven in paragraaf 1.1, hebben we
als gemeente als gevolg van de Wet ‘Verankering
en bekostiging gemeentelijke watertaken’ behalve
de zorgplicht voor stedelijk afvalwater expliciet
de zorgplicht gekregen voor het inzamelen en
verwerken van hemelwater en enkele duidelijk
omschreven taken op het gebied van het grondwater.
We hebben een stappenplan opgesteld om
meer inzicht te krijgen in deze nieuwe taken en de
mogelijke maatregelen die hieruit naar voren komen.
In stap 3, de dialoog, hebben medewerkers van de
gemeente en de beide waterschappen van gedachten
gewisseld over de uitkomsten van de eerste twee
stappen en wat de nieuwe gemeentelijke watertaken
betekenen voor de betrokken organisaties.
Dit GRP is tot stand gekomen in nauwe samenwerking
tussen Grontmij en het team WRK van de afdeling
Stedelijk Beheer van de dienst RO/EZ. De financiële
paragrafen zijn opgesteld door de budgetbeheerder
van de afdeling Stedelijk Beheer in samenwerking
met de Financiële afdeling van de dienst RO/EZ.
Bij het opstellen van dit GRP zijn verder medewerkers
betrokken van waterschap Noorderzijlvest en het
waterschap Hunze en Aa’s.
Na de vaststelling wordt het definitieve GRP toegezonden
aan de genoemde instanties en aan de
minister van VROM. Het vastgestelde GRP wordt

in het kader van de ‘openbaarmaking besluit vaststelling
gemeentelijk rioleringsplan’ ter inzage
gelegd.
1.4 LEESWIJZER
Dit GRP is opgezet conform de aanbevelingen in
de Leidraad Riolering (ref. 1).
Hoofdstuk 1 is de inleiding, met de aanleiding, de
geldigheidsduur en de gevolgde procedure.
Hoofdstuk 2 beantwoordt de vraag waarom
rioleringszorg nodig is.
In hoofdstuk 3 komt de evaluatie van het Groninger
Rioleringsplan 2003 - 2007 aan de orde. Dit is de
beginsituatie voor het GRP 2009 - 2013.
In hoofdstuk 4 hebben we voor de komende planperiode
(en de periode daarna) de doelen beschreven
en uitgewerkt. Hiermee geven we een toetsingskader
waarmee onder meer de gevolgen voor het
milieu (Wet Milieubeheer artikel 4.22 lid 2d) kunnen
worden aangegeven.
In hoofdstuk 5 hebben we de huidige situatie
getoetst aan de doelen, in hoeverre zijn deze doelen
al gerealiseerd. Hoofdstuk 5 geeft het in de wet
gevraagde overzicht van de aanwezige voorzieningen
(Wet Milieubeheer, artikel 4.22 lid 2a).
In hoofdstuk 6 ‘Strategie’ presenteren we in hoofdlijnen
de maatregelen die nodig zijn om de gestelde
doelen te kunnen realiseren. Daarmee geven we
invulling aan lid 2b en 2c van artikel 4.22 van de
Wet Milieubeheer.
In hoofdstuk 7 ‘Middelen en kostendekking’ vertalen
we de strategie uit hoofdstuk 6 in benodigde
personele en financiële middelen en een wijze van
kostendekking (Wet Milieubeheer, artikel 4.22 lid e).
1.5 NOTA RIOLERING
Dit GRP kan worden gezien als een ‘Nota Riolering’:
> in hoofdstuk 4 geven we het kader voor de
inrichting van het onderhoud, voor het beoogde
onderhoudsniveau, voor uitbreiding van de
riolering en voor de kwaliteit van het milieu;
> de uitgaven en kosten zijn ofwel gebaseerd op
eenheidsprijzen uit het rioleringsbeheersysteem,
of op kostenkengetallen uit de Leidraad Riolering,
of op cijfers uit de gemeentebegroting;
> in hoofdstukken 6 en 7 geven we het kader voor
het meerjaren budgettair beslag.
1.6 TERMEN EN DEFINITIES
Dit GRP is een gemeentelijk plan, waarover de
gemeenteraad zich moet uitspreken.
Het is echter niet alleen geschreven voor de
bestuurders en besluitvormers, maar ook als input
voor het overleg met instanties die genoemd worden
in de Wet Milieubeheer. Het is daarom onvermijdelijk
dat in dit GRP ‘vaktaal’ wordt gebruikt. In bijlage D
hebben we daarom een uitgebreide verklarende
woordenlijst opgenomen.
5
WATERWERK >

6
WATERWERK >

2
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
WAAROM RIOLERINGSZORG
2.1 INLEIDING
Om de uitgangssituatie van de rioleringszorg vast
te leggen, geven we de relatie aan met andere
overheidstaken en ontwikkelingen. Deze zijn van
invloed op dat wat we willen met de rioleringszorg
(de doelen, eisen en maatstaven). Veel van de
maatstaven worden door andere overheden
opgelegd via wettelijke regels of vergunningvoorschriften.
Ontwikkelingen geven aan waar de
aandacht de komende jaren op gericht zal zijn.
2.2 RELATIES MET ANDERE
PLANVORMING
2.2.1 Algemeen
Riolering staat niet op zichzelf, maar maakt onderdeel
uit van de waterketen (drinkwatervoorziening
- riolering - afvalwaterzuivering) en heeft relaties
met het watersysteem, zie figuur 2.1.
Ontwikkelingen en wet- en regelgeving zijn belangrijk
voor het beleid voor de afvalwaterketen.
Ze vormen het uitgangspunt voor het kijken naar de
toekomst. Ook hebben ze invloed op het opstellen
en uitvoeren van maatregelen die in dit plandeel
aan de orde komen.
Dit GRP heeft ook relaties met andere plannen,
zowel van de gemeente als van andere overheden.
In figuur 2.2 is aangegeven welke ontwikkelingen,
plannen en wet- en regelgeving op welk(e)
aspect(en) van de afvalwaterketen ingrijpen.
In de bovenste helft zijn de (belangrijkste)
ontwikkelingen weergegeven, in de onderste helft
de (belangrijkste) wet- en regelgeving.
De ontwikkelingen en wet- en regelgeving hebben
invloed op de ontwikkelde visie. Daarnaast hebben
wet- en regelgeving invloed op het toetsingskader.
Enkele relaties lichten we kort toe, voor meer
uitgebreide informatie verwijzen we naar de
beleidsstukken zelf.
2.2.2 Regionaal Bestuursakkoord
Water
In het Regionaal Bestuursakkoord Water ‘Groningen
en Drenthe werken aan water’ (2005) is afgesproken
dat de extra waterafvoer als gevolg van de klimaatverandering,
niet mag worden afgewenteld op het
waterschap of het milieu. Ook in stedelijk gebied
geldt dat het eigen water moet worden vastgehouden.
Verder is onder meer afgesproken dat gemeenten
een waterplan opstellen. Het Waterplan Groningen
is in 2003 afgerond en in 2004 door de gemeenteraad
vastgesteld. Dit plan wordt gelijktijdig met dit
GRP geactualiseerd.
Op basis van globale berekeningen, gemaakt in het
kader van het Regionaal Bestuursakkoord Water, is
de jaarlijkse extra wateropgave voor de gemeente
Groningen in het stedelijk gebied tot 2050 bepaald
op circa 2.352 m 3 of 0,46 ha. Voor het regionale
gebied is deze bepaald op circa 22.564 m 3 , of 4,5 ha.
Intussen zijn de definitieve berekeningen voor de
stedelijk wateropgave in de stad Groningen gemaakt.
Dit betreft alleen het oppervlaktewatersysteem. In
overleg tussen belanghebbende organisaties zullen
de uiteindelijke afmetingen, aard en locatie van de
maatregelen worden bepaald (zie hoofdstuk 5).
2.2.3 Volksgezondheid en water in
de stad
Riolering is een belangrijke voorziening voor de
volksgezondheid. Bij het opstellen van maatregelen
en het ontwikkelen en toepassen van nieuwe
systemen, moet dit aspect niet uit het oog worden
verloren. De hoeveelheid en de plaats van overstorten
zijn daarbij belangrijk. Bij afkoppelen moet goed
neerslag
huishoudwater riolering zuivering
drinkwater
WATERKETEN
stadswater
grondwater
Figuur 2.1 - Relaties riolering-waterketen watersysteem
WATERKETEN
regionaal water /
rivieren
WATERSYSTEEM
7
WATERWERK >

8
WATERWERK >
Relatie tussen aandachtsgebieden
rioleringszorg en ontwikkelingen en
wet en regelgeving
Tabel 2.2 - Ontwikkelingen wet- en regelgeving
worden gekeken om welke oppervlakken het gaat
en of deze verontreinigd zijn.
Als gemeente doen we mee aan de Gezondheidsrisicoanalyse
Water & Volksgezondheid in stedelijk
gebied, een landelijk onderzoek van de STOWA.
Het onderzoek richt zich op leemtes in de kennis op
het gebied van volksgezondheid en water in het
stedelijk gebied.
2.2.4 Kwaliteit leefomgeving
Er is een sterke relatie tussen het integraal beheer
van de openbare ruimte en de kwaliteit van de leefomgeving.
Ook in de openbare ruimte staat riolering
niet op zichzelf. Maatregelen aan de riolering moeten
worden afgestemd op andere maatregelen aan de
openbare ruimte om overlast voor burgers en
bedrijven te minimaliseren. Hiermee wordt ook een
efficiënte besteding van middelen gegarandeerd.
De kwaliteit van de leefomgeving is verder gebaat
bij het voorkomen van wateroverlast en het zorgen
voor schoon oppervlaktewater.
2.2.5 Lozingen op de riolering
(Wet Milieubeheer)
Lozingen op de riolering worden sinds 1 maart 1996
geregeld op basis van de Wet Milieubeheer.
Bij ‘Wet milieubeheercontroles’ bij bedrijven,
wordt ook gekeken naar de riolering.
De nieuwe Waterwet leidt tot veranderingen in
de lozingsvergunningen van inrichtingen en nietinrichtingen.
Deze wijzigingen worden geregeld
in de omgevingsvergunningen.
Deze omgevingsvergunningen worden in onze
gemeente waarschijnlijk per 1 januari 2010
ingevoerd.

2.2.6 Regenwaterbeleid, klimaatverandering,
diffuse lozingen
Bepalend voor de stedelijke wateropgave zijn de
Europese Kaderrichtlijn water (KRW), het Nationaal
Bestuursakkoord Water (NBW) en Waterbeheer
21e eeuw (WB21). In het waterbeleid, zeker op
lokaal niveau, speelt riolering een belangrijke rol.
Het NBW is regionaal uitgewerkt in het Regionaal
Bestuursakkoord Water ‘Groningen en Drenthe
werken aan water’. Hoe om te gaan met regenwater
is de komende jaren een belangrijke vraag.
Een passende aanpak is het afkoppelen van schone
oppervlakken, zodat relatief schoon regenwater
niet meer naar de rioolwaterzuiveringsinrichting
wordt getransporteerd. Leidend bij de aanpak zijn
de tritsen ‘vasthouden - bergen - afvoeren’ en
‘schoonhouden - scheiden - schoonmaken’.
Een belangrijk stedenbouwkundig instrument om
plannen hierop te beoordelen, is de watertoets.
Het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Ordening en Milieubeheer (VROM) heeft een
regenwaterbrief uitgebracht om de gemeenten te
informeren hoe zij de regenwaterproblematiek het
best kunnen aanpakken.
Hierin zijn vier pijlers van het regenwaterbeleid
benoemd:
1 aanpak bij de bron: het voorkomen van
verontreiniging van regenwater;
2 regenwater vasthouden en bergen;
3 regenwater gescheiden van afvalwater afvoeren;
4 integrale afweging op lokaal niveau.
De gemeente is de regisseur die dit regenwaterbeleid
op lokaal niveau vorm moet geven.
Waterschap Noorderzijlvest heeft in haar notitie
‘Stedelijk water, een leidraad voor water in dorp
en stad’ (2006) richtlijnen vastgesteld voor het
ontwerpen, toetsen, inrichten, beheren en onderhouden
van watersystemen. Het waterschap Hunze
en Aa’s heeft een notitie in voorbereiding.
Daarnaast kennen beide waterschappen een
bijdrageregeling om afkoppelen te stimuleren.
Naar verwachting loopt deze bijdrageregeling per
1 januari 2010 af. Bij de keuze tussen maatregelen
aan de zuivering of aan het rioolstelsel, onderzoeken
we samen met de waterschappen bij welke
keuze de maatschappelijke lasten het laagst zijn.
2.2.7 Europese Kaderrichtlijn Water
De Kaderrichtlijn Water (KRW) is erop gericht de
kwaliteit van watersystemen te verbeteren, onder
meer door lozingen aan te pakken, op Europees
niveau. Het duurzaam gebruik van water wordt
bevorderd en de verontreiniging van grondwater
moet aanzienlijk worden verminderd.
Een ander streven is het harmoniseren van de
Europese waterwetgeving, uiterlijk in 2015.
De KRW stelt voor alle wateren doelstellingen op
het gebied van ecologie en kwaliteit. Vooral voor
wateren met verhoogde natuurdoelstellingen
moeten naar verwachting nog grote inspanningen
geleverd worden. Hoe de kwaliteit van het water
in de toekomst verbeterd moet worden, is sterk
gerelateerd aan de implicaties van de KRW.
Aansluitend op de rijksnotitie over de KRW is de
nota ‘Schoon en gezond water in Noord-Nederland’
uitgebracht. Deze nota beschrijft de doelen en
maatregelen die voortvloeien uit KRW in Noord-
Nederland.
Ook wij willen onze bijdrage leveren aan een betere
waterkwaliteit. Daarom heeft de gemeenteraad in
september 2008 besloten om het huidige afkoppelbeleid
voor regenwater in te zetten als KRW-maatregel.
Bij het afkoppelen wordt het (relatief) schone
Figuur 3: Vasthouden-bergen-afvoeren
> Vuil dat niet in het regenwater komt, hoeft ook niet
te worden verwijderd. Dit pleit voor het niet
toepassen van uitlogende bouwmaterialen en het
beperken van onder andere onkruidbestrijding,
gladheidsbestrijding en hondenpoep.
9
WATERWERK >

10
WATERWERK >
regenwater dat op verhard oppervlakte valt, niet
vermengd met vervuild afvalwater van huishoudens
en bedrijven, maar afzonderlijk naar het oppervlaktewater
afgevoerd. Door af te koppelen, hoeft de
riolering minder water af te voeren en is de kans
kleiner dat bij hevige neerslag een deel van het
rioolwater noodgedwongen op het oppervlaktewater
moet worden geloosd. De doelstelling is om in de
periode 2009 - 2013 minstens 60.000 m 2 verhard
oppervlak af te koppelen. Dit nemen we als
verplichting op in het Stroomgebiedbeheerplan.
Om de stedelijke wateropgave in Groningen te
realiseren, zijn verschillende aanpakken mogelijk.
Uitgaande van verschillende ambitieniveaus, zijn
drie varianten beschreven: de ‘minimale variant’,
de ‘optimale variant’ en de ‘maximale variant’. Elke
variant bestaat uit een set integrale maatregelen,
met de bijbehorende kosten.
De raad heeft in september een besluit genomen
om te kiezen voor de optimale variant. Bij deze
variant wordt er voldoende capaciteit gecreëerd
voor een waterstand die eens in de honderd jaar
voorkomt, ook als door klimaatsverandering de
regenval met 10 procent toeneemt. Het ecologisch
ambitieniveau is hoog, afgeleid van de inzet bij de
Groenstructuurvisie. De variant sluit aan bij de
doelstelling om Groningen te laten uitgroeien tot
een duurzame stad, bij de Ecologische Hoofdstructuur
(EHS) en bij de kwaliteitseisen die aan de
waterpartners worden toegekend in het GWRP.
Bij de uitvoering van deze variant wordt de waterkwaliteit
zichtbaar verbeterd. Er ontstaat een duurzaam
en veerkrachtig watersysteem. De kans dat
inwoners van de stad worden geconfronteerd
met ernstige wateroverlast als gevolg van het
veranderende klimaat, is tot een aanvaardbaar
minimum teruggebracht.
De optimale variant vraagt een totale investering
van 37 miljoen euro aan fysieke maatregelen.
Hiervoor is een structurele verhoging van het
rioolrecht nodig van € 1,30 per jaar.
2.2.8 Wet verankering en bekostiging
gemeentelijke watertaken
Medio 2007 is het wetsvoorstel ‘Wet verankering
en bekostiging van gemeentelijke watertaken’ door
de Eerste en Tweede Kamer vastgesteld.
Het wetsvoorstel beoogt een aantal wettelijke voorzieningen
voor de gemeentelijke watertaken te
creëren, door het wijzigen van de Wet op de
waterhuishouding, de Wet Milieubeheer en de
Gemeentewet. In augustus 2007 is het wetsvoorstel
gepubliceerd in de Staatscourant. De wetswijziging
is daarmee vanaf 1 januari 2008 van kracht.

Met de wetswijzigingen krijgen de gemeenten
de zorgplicht voor:
> het inzamelen en transporteren van stedelijk
afvalwater;
> het afvloeiend hemelwater;
> de structurele nadelige gevolgen van het
grondwater.
De nieuwe zorgplicht voor grondwater houdt in dat
we in het openbaar gemeentelijk gebied maatregelen
moeten nemen voor het voorkomen, oplossen of
beperken van grondwaterproblemen die nadelig zijn
voor de bestemming van het terrein. In beginsel zijn
de eigenaren van het terrein verantwoordelijk voor
een goede grondwaterstand. Pas als dit redelijkerwijs
niet van ze kan worden gevraagd, heeft de
gemeente hierin een taak. Dit natuurlijk zover het
gaat om doelmatige maatregelen die niet tot de
zorg van het waterschap of de provincie behoren.
Meestal wordt gekozen voor technische maatregelen,
zoals de aanleg van drainage.
Binnen de gemeente is een inventarisatie naar
grondwateroverlast uitgevoerd. Hieruit kwam een
beperkt aantal structurele grondwaterproblemen
naar voren. De resultaten van deze inventarisatie
hebben we in dit GRP meegenomen.
Voor de bekostiging van de drie gemeentelijke
watertaken hebben we binnen de Gemeentewet
een aparte heffingsbevoegdheid gekregen.
Dit is een verbreding van de bestaande rioolheffing,
in de vorm van een belasting.
Het bestaande heffingensysteem voor de rioolheffing
kan hierbij intact blijven. De enige wettelijke
begrenzing is dat het moet gaan om het verhalen
van kosten specifiek voor de drie genoemde
watertaken.
Dit kunnen ook twee afzonderlijke (bestemmings)heffingen
worden:
a heffing voor het inzamelen, bergen en
transporteren van huishoudelijk afvalwater en
bedrijfsafvalwater, alsmede het zuiveren van
huishoudelijk afvalwater;
b heffing voor het inzamelen en verwerken van
afvloeiend hemelwater, alsmede het treffen van
maatregelen om structurele nadelige gevolgen
van de grondwaterstand zo veel mogelijk te
voorkomen of te beperken.
In dit GRP verstaan we onder ‘riolering’ het geheel
aan voorzieningen voor het inzamelen, verwerken
en transporteren van stedelijk afvalwater, hemelwater
en grondwater. Concreet omvat de riolering
dus perceel- en kolkaansluitingen, putten, riolen,
randvoorzieningen, wadi’s, drainageleidingen,
afscheiders en gemalen.
2.2.9 Waterplan Groningen
In 2004 is het Waterplan Groningen door de
gemeenteraad vastgesteld.
In dit plan zijn de ambities vertaald in een visie op
‘het water’. Het waterplan kende onder meer de
thema’s waterrijk ruimtelijk ordenen, functioneel oppervlaktewater
en water onder de grond. Vanuit deze
themagerichte aanpak zijn jaarprogramma’s
opgesteld. Deze jaarprogramma’s behelzen het
opstellen van waterstructuurplannen, het inzetten
van communicatiemiddelen en fysieke maatregelen.
Op basis van het waterplan zijn onder andere
de plannen gevormd:
> Waterstructuurplan Westrand;
> Waterstructuurplan Noorddijk;
> Waterstructuurplan Meerstad;
> Waterstructuurplan Drentsche Aa;
> Grondwater in de stad: een eerste inventarisatie.
11
WATERWERK >

12
WATERWERK >
Bovengenoemde plannen beschrijven een maatregelenpakket
voor het oplossen van gesignaleerde
knelpunten. Voor meer informatie verwijzen we
naar het waterplan.
Gelijktijdig met het opstellen van dit GRP is het
Waterplan Groningen van 2004 geactualiseerd.
Hierbij is gebruik gemaakt van de gehouden dialoog
voor dit GRP en de resultaten van de gebiedsbijeenkomsten.
De rapportage van het actualiseren
van het Waterplan Groningen vindt afzonderlijk van
het GRP plaats.
2.2.10 Groenstructuurvisie
De Groenstructuurvisie doet uitspraken over de
kwaliteit, de kwantiteit en de betekenis van het
groen in de stad. Het gaat om een waardeoordeel
over het functioneel gebruik van biodiversiteit, de
volksgezondheid, de beleving en de economie.
Op basis van dat oordeel is een kwalitatief hoogwaardige
groenstructuur voor de hele stad onderscheiden.
Voor dit groen-blauwe netwerk is in
eerste instantie de gemeente verantwoordelijk.
Het groen-blauwe netwerk betreft de complete
structuur van groen en water die een drager is voor
de kwaliteit van de leefomgeving in het stedelijk
gebied. Het collegeprogramma zet in op het
completeren van het groen-blauwe netwerk en
het opheffen en voorkomen van knelpunten hierin.
Knelpunten kunnen bijvoorbeeld wegen, kanalen en
spoorlijnen zijn. Het oplossen van de knelpunten
die op de kruisende structuren ontstaan, is vaak
complex en ingrijpend. Dit is in feite alleen mogelijk
wanneer er kan worden meegelift met de uitvoering
van ruimtelijke projecten. Het stadsecologisch
beleid is hiervoor een belangrijk instrument.
2.2.11 Verbreed Groninger Rioleringsplan,
uitwerking stap 1 t/m 3
Voor de analyse hebben we een overzicht gemaakt
van alle relevante plannen en de daarin opgenomen
maatregelen. Deze analyse is gekoppeld aan de
gemeentelijke watertaken: oppervlaktewater, grondwater,
hemelwater en afvalwater.
De inventarisatie levert echter nog geen directe
verbindingen op tussen de gemeentelijke watertaken
of verbindingen tussen beleid en maatregelen.
Door het ontbreken hiervan is een inhoudelijke
ordening van beleidsdoelstellingen en maatregelen
zowel binnen een taak als tussen de taken nog niet
mogelijk. Wel kwamen er uit de inventarisatie enkele
aandachtspunten die voor meerdere watertaken
van belang zijn. Deze aandachtspunten staan
centraal in de dialoog tussen de waterpartners:
1 Reduceren van de vuiluitworp vanuit de riolering
naar het oppervlaktewater
Voor een betere waterkwaliteit streven we naar
een reductie van de vuiluitworp.
2 Optimaliseren van het hydraulisch functioneren
van de bestaande systemen (watersysteem en
waterketen)
Om wateroverlast te voorkomen, stellen we
maatregelen voor om het hydraulisch functioneren
van watersysteem en waterketen te optimaliseren.
Te denken valt aan het bepalen van buisdiameters
en van afmetingen van watergangen en duikers.
3 Vergroten van inzicht in de samenhang riolering
- zuivering - watersysteem
Onze kennis van het watersysteem en de riolering
is niet volledig. Bovendien is niet altijd bekend
hoe de systemen onderling samenhangen en/of
elkaar beïnvloeden.
4 Creëren van samenhangend robuust watersysteem
Om minder kwetsbaar te zijn voor calamiteiten
en om stagnant water te voorkomen, streven we
naar een samenhangend en robuust watersysteem.
Hierin anticiperen we op de klimaatsverandering
door middel van de stedelijke wateropgave.
Daarnaast vergroten we de ecologische
waarden van het watersysteem.
5 Anticiperen op de verantwoordelijkheden voor
grondwater (overlast en onderlast)
Als gevolg van de wetswijziging moeten we beleid
ontwikkelen voor het grondwater en het
registreren en afhandelen van klachten hierover.
Kennis van het grondwatersysteem is daarbij
onontbeerlijk.
Deze vijf aandachtspunten vormden de input voor
de dialoog tussen gemeente en waterschappen.
Het is van belang dat de waterpartners de raakvlakken
tussen de aandachtspunten en de eigen
watertaken bepalen en onderkennen.
De vervolgstap is het vertalen van deze raakvlakken
in concrete plannen binnen het gemeentelijke
grondgebied.
De raakvlakken zijn vertaald naar de situatie in
Centrum-noord en Groningen-zuid en vervolgens
naar de gehele stad. Dit heeft een pakket aan
onderzoeken en maatregelen opgeleverd voor dit
GRP. Hierbij hebben we een balans gezocht tussen
ons eigen ambitieniveau, onze kennis van de
bestaande situatie en de landelijke en Europese
beleidskaders (WB21, KRW en aanvullend hierop
de landelijke visie op de samenwerking in de
waterketen).
Enerzijds hebben we de behoefte om een visie op
hoofdlijnen vast te leggen. We willen vastleggen

waar we naar toe willen, waarbij we de stad niet
los zien van haar omgeving. Anderzijds hebben we
in projecten flexibiliteit nodig om op lokaal niveau
oplossingen en maatregelen te bepalen in samenspel
met alle betrokkenen.
Belangrijk hierbij is dat we een goed beeld hebben
van het functioneren van de afzonderlijke watersystemen
en de samenhang hiertussen. De wateropgave
is hierbij een belangrijk instrument.
De ambities en de uitkomsten van de dialoog
leverden de volgende input op voor dit GRP:
> Het actualiseren van de waterfunctiekaart op
basis van ons ambitieniveau.
> Het opnemen van de resultaten van de wateropgave
voor de stad Groningen, inclusief een
vertaling in maatregelen met investeringen.
Deze komen uit de actualisering van het
Waterplan Groningen naar voren.
> Het inventariseren van kansen voor afkoppelen
in de diverse stadsdelen. Deze kansen ontstaan
bijvoorbeeld bij het herinrichten van wijken, het
vervangen van riolering en bij reconstructies van
wegen. Uitgangspunt is: ‘infiltreren waar het kan;
zo niet, dan bergen en afvoeren’.
> Het formuleren van het beleid voor de gemeentelijke
grondwatertaak, met het vastleggen van
doelstellingen, functionele eisen en maatstaven.
> Het opnemen van de voorgestelde onderzoeken
en maatregelen uit het geactualiseerde
Waterplan Groningen. Het gaat hierbij alleen
om de maatregelen die horen bij de verbrede
gemeentelijke watertaken en daarmee vallen
onder de verbrede rioolheffing.
> Het creëren van ruimte voor ‘schoon water’ door
het invoeren van water uit de Drentse beken tot
diep in het stedelijke gebied. Dit wordt gecombineerd
met het doorspoelen van het stedelijke
oppervlaktewatersysteem en het verplaatsen van
lozingspunten van overstorten naar watergangen
of waterpartijen met voldoende kwalitatieve
ontvangcapaciteit.
2.2.12 Bouwverordening
In de gemeentelijke bouwverordening worden
eisen gesteld voor de aansluiting op de openbare
riolering. Kort gezegd: als er op minder dan 40 meter
van de bouwwerken riolering aanwezig is, dan is
aansluiting hierop verplicht.
2.3 OVERLEG MET ANDERE OVERHEDEN
In artikel 4.23 van de Wet Milieubeheer staat dat
verschillende instanties moeten worden betrokken
bij de voorbereiding van het gemeentelijke
rioleringsplan. Het conceptplan is aan deze
instanties toegezonden. De reacties zijn in de
bijlage C opgenomen.
13
WATERWERK >

14
WATERWERK >

3
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
EVALUATIE GRONINGER RIOLERINGSPLAN 2003 - 2007
Voorafgaand aan het opstellen van het nieuwe
GRP, is het goed terug te kijken naar het ‘oude
plan’. Dit bepaalt mede de vertrekpositie.
3.1 EVALUATIE
Het Groninger Rioleringsplan 2003 - 2007 is
geëvalueerd vanuit de volgende invalshoeken:
1 De rol van het Groninger Rioleringsplan
2 De vormgeving
3 De totstandkomingsprocedure
4 Het resultaat
Samenvattend concluderen we dat het Groninger
Rioleringsplan 2003 - 2007, vastgesteld in maart 2004,
een duidelijke rol heeft vervuld.
Het plan functioneerde als beleidsmatig kader voor
de rioleringszorg en er zijn structureel middelen
ter beschikking gesteld. De procedures voor de
totstandkoming zijn goed gevolgd. Het waterschap
blijft de belangrijkste externe waterpartner door de
toenemende aandacht voor het optimaliseren van de
afvalwaterketen en de relatie met het oppervlaktewater
(Kaderrichtlijn Water).
Doelen
De gemeentelijke zorgplicht is in de Wet Milieubeheer
geformuleerd als ‘zorgen voor een doelmatige
inzameling en een doelmatig transport van afvalwater’.
Afvalwater omvat hierbij al het water waarvan
men zich wenst te ontdoen. Hiermee zijn de
doelen van de rioleringszorg feitelijk bepaald.
Wel moeten we expliciet rekening houden met de
voorwaarden die de omgeving stelt. Het doelmatig
inzamelen en transporteren betekent dus ook dat
het functioneren van RWZI, het oppervlaktewater,
de bodem en het grondwater niet nadelig mag
worden beïnvloed. Ook mag de rioleringszorg niet
leiden tot overlast voor de omgeving.
Een doelmatige rioleringszorg kenmerkt zich door:
> een doelmatige inzameling van het afvalwater;
> een doelmatige inzameling van het hemelwater
dat niet mag of kan worden gebruikt voor de
lokale waterhuishouding;
> het transporteren van het ingezamelde water
naar een geschikt lozingspunt. Hierbij worden
ongewenste emissies naar oppervlaktewater,
de bodem en het grondwater beperkt, net als
de overlast voor de omgeving (in de brede zin
van het woord;
> voorwaarden voor een efficiënt rioleringsbeheer.
Stand van zaken
> De basisrioleringsplannen voor de bemalingsgebieden
Hoogkerk (2004), Stadspark (2006) en
het hoofdrioolgemaalgebied (2006) zijn gereed.
De nog te nemen maatregelen zijn opgenomen in
dit GRP. In 2005 is de actualisering van het basisrioleringsplan
Euvelgunne, Eemspoort en het
Fresh- en Foodcentrum afgerond.
Voor het bemalingsgebied Noorddijk is een basisrioleringsplan
in ontwikkeling, deze zal in 2008
worden afgerond.
De bemalingsgebieden Engelbert en Middelbert
vallen onder het basisrioleringsplan Meerstad.
Ook dit basisrioleringsplan is in ontwikkeling en
wordt in 2008 afgerond. Alle basisrioleringsplannen
van de diverse bemalingsgebieden zijn aan het
eind van de planperiode van het GRP actueel.
> Het monitoringsplan voor de riooloverstorten in
de stad Groningen is januari 2005 afgerond.
Dit plan maakt duidelijk aan welke overstorten
de komende jaren conform de Wvo-vergunning
metingen worden verricht.
> In het kader van onderzoek zijn de volgende
plannen tot stand gekomen: Afkoppelgids
gemeente Groningen ‘Waterscheiding’ (2006),
koppeling oppervlaktewater vijvers Korreweg-
Oosterparkwijk (2006) en de Stedelijke wateropgave
Groningen (2007).
> De geplande inspectie van circa 160 km vrijverval
riolering, is uitgevoerd. Voorafgaande aan de
inspectie is deze riolering gereinigd.
> De vrijverval riolering is gereinigd conform
de planning van eens per vijftien jaar (overeenkomend
met circa 45 km per jaar).
Dit geldt ook voor het reinigen van de kolken
(één keer per jaar).
> Het gegevensbestand riolering is anno 2008
actueel; een overzicht van gemeentelijke watergangen
met duikers is nog niet compleet.
> Met de uitwerking van de afkoppelplannen is in
de planperiode een start gemaakt.
Het afkoppelen wordt vaak geïntegreerd met
andere infrastructurele werken en de herinrichting
van het stedelijk gebied, zoals aan de Antillenstraat
en de locatie Martiniziekenhuis met de
aanleg van een bergingsvijver (stadsvernieuwing).
Naar verwachting is in totaal circa 327.000 m 2 op
deze wijze van de riolering in de diverse wijken
afgekoppeld.
> Het reguliere onderhoud van de riolering en
overige onderdelen (rioolgemalen, pompputten
etc.) is uitgevoerd volgens de planning.
Dit geldt ook voor het vervangen van huis- en
kolkaansluitingen. Verder zijn incidenteel rioolreparaties
verricht. Bij het reguliere onderhoud
sluiten we aan bij de planningen van de onderhoudswerken
in de diverse woonwijken.
15
WATERWERK >

16
WATERWERK >
> Het vervanging van de vrijvervalriolen is op
hoofdlijnen conform de planning en op de
geplande locaties uitgevoerd. In totaal is
circa 12,7 km bestaande riolering vervangen.
Dit is conform de planning. In enkele situaties
is bij het vervangen van de gemengde riolering
een gescheiden stelsel toegepast.
> Medio 2007 is onder inwoners een eerste
inventarisatie gehouden naar grondwateroverlast.
De resultaten hiervan zijn in dit GRP
verwerkt.
> In aansluiting op het project Waterslag zijn we
gestart met het uitvoeren van het project
Waterslag 2. Daarbij wordt een persleiding
gelegd vanaf het gemaal Selwerd naar het
gemaal Damsterdiep, vanaf waar het afvalwater
wordt verpompt naar de rioolwaterzuivering in
Garmerwolde.
Waterslag 2 moet een einde maken aan de
problemen met de riooloverstortingen van het
water dat vanaf het rioolgemaal in Selwerd
wordt afgevoerd naar het vrijvervalriool in de
Noorderstationstraat.
> De voorgestelde maatregelen in het kader van de
basisinspanning en waterkwaliteitsspoor zijn in
de planperiode uitgevoerd of in uitvoering.
Het gaat hierbij onder andere om maatregelen
achter de overstorten in het Noorderplantsoen
en het Oosterhamrikkanaal, de aanleg van bergbezinkbassins
Donderslaan/Paterwoldseweg en
het project Waterslag (het opheffen van het
lozingspunt van de persleiding Stadspark door
het aanleggen van een ringpersleiding vanaf
rioolgemaal Stadspark naar het gemaal Damsterdiep,
met aansluiting op de persleiding richting
Garmerwolde).
> In de wijken Vinkhuizen, Paddepoel en Lewenborg
is afvoerend oppervlak afgekoppeld van de
gemengde riolering, in combinatie met het
vervangen en verbeteringen van de riolering.
> Gepland stond de sanering van het afvalwater
van 101 percelen in het buitengebied.
Deze percelen vielen niet onder de gemeentelijke
zorgplicht. Voor de sanering van deze percelen
hebben we ons aangesloten bij het beleid van de
waterschappen. In overleg met bewoners hebben
we in de planperiode 67 IBA’s aangelegd.
Percelen in het buitengebied die onderdeel
waren van het project, zijn of kunnen worden
aangesloten op een gemeentelijke voorziening.
Vijf percelen zijn of worden alsnog aangesloten
op de riolering.
Voor de overige acht nog bestaande percelen
hebben we een ontheffing van de zorgplicht
aangevraagd. De overige percelen worden of
zijn gesloopt.
> Voor de gebouwen op het complex Bruilwering
is in samenwerking met de gemeente Tynaarlo
een aansluitmogelijkheid op de riolering
gerealiseerd (rioolgemaal met uitlegger).
> De geplande sanering van de afvalwaterlozingen
van circa 430 woonboten heeft nog niet plaatsgevonden.
Hierover zijn we nog in onderhandeling
met beide waterschappen.
Zichtbaar is dat er in de afgelopen periode veel is
gebeurd. De basisinspanning en maatregelen in het
kader van het waterkwaliteitsspoor zijn nagenoeg
uitgevoerd. Lozingen van afvalwater op oppervlaktewater
of in de bodem in het buitengebied vinden
nauwelijks nog plaats. We hebben inzicht gekregen
in de toestand en het functioneren van de riolering

door aanvullende inspecties en het monitoren van
overstorten en gemalen. Dat heeft geleid tot een
betere planning van maatregelen aan de gemeentelijke
riolering.
Personele en financiële middelen
In het vorige Groninger Rioleringsplan stond dat
voor het behalen van de gestelde doelen extra inzet
van personeel noodzakelijk was. Via een extern
bureau is gedurende de planperiode circa 0,6 fte
ingehuurd. Voor specifieke projecten (zoals het
Groninger Waterplan) maken we gebruik van
detachering of besteden we het werk uit aan
derden (zoals de wateropgave). Het vertrek van een
medewerker is opgevuld door een medewerker van
team Beheer van de afdeling Stedelijk Beheer.
Binnen het team Riolering zijn er medio 2008 nog
twee vacatures. Het team Water en Riolering
bestaat per 1 januari 2007 uit 7 fte’s.
Dankzij het inhuren van externen en het uitbesteden
van plannen en werken, hebben we de doelstellingen
grotendeels gehaald.
Gelet op de openstaande vacatures en de geplande
werkzaamheden, blijft de personele inzet een voortdurende
zorg bij het behalen van de gewenste
doelstellingen.
Op grond van het raadsbesluit van 1987 en het
Groninger Rioleringsplan 2003 - 2007, heeft de
gemeenteraad in 2004 besloten het rioolrecht
trendmatig te verhogen met € 2,15 per jaar tot
de inwerkingtreding van het nieuwe GRP in 2008.
Verder is besloten het rioolrecht voor 2004 t/m 2006
structureel te verhogen met € 0,50 om de veeg
kosten van de Milieudienst aan de riolering toe te
rekenen. De rioolrechten stegen hierdoor tot en
met 2006 met € 2,65 per jaar.
Dit betekent dat het rioolrecht is gestegen van
€ 97,00 per aansluiting in 2004 tot € 111,75 per aansluiting
per 1 januari 2007. In haar vergadering van
19 december 2007 heeft de gemeenteraad de laatste
wijziging van de verordening van het rioolrecht
vastgesteld. In deze verordening staat een rioolheffing
voor het jaar 2008 genoemd van € 119,05
per eigendom.
3.2 AANDACHTSPUNTEN GRP
2009 T/M 2013
De evaluatie van het Groninger Rioleringsplan
2003 - 2007 heeft behalve de uitkomsten van de
dialoog (zie hoofdstuk 2.2.11) de volgende
aandachtspunten voor het GRP opgeleverd:
> Er moet een meer gedetailleerde onderbouwing
komen van de reparatie- en vervangingsplanning
voor de vrijverval-riolering en -rioolgemalen,
voor zowel de korte als de middellange termijn.
Deze onderbouwing moet worden gebaseerd op
actuele inspecties, inschattingen van de restlevensduur
en werkzaamheden (zoals het afkoppelen
van afvoerend oppervlak, het herinrichten
van woongebieden, wegreconstructies, e.d.).
Deze onderbouwing is al uitgevoerd en staat
beschreven in het rapport ‘Onderbouwing
vervangingsplanning vrijvervalriolering Groningen’
van Grontmij (juli 2007).
> In begin 2009 zal er gestart worden met de
uitwerking van een gedifferentieerd rioolrecht.
Waarbij de eigenaren van percelen die een groot
verhard oppervlak af laten stromen op het
gemengde rioolstelsel een hoger rioolrecht
dienen te betalen, de vervuiler betaalt.
Deze percelen zorgen voor een grote belasting
van het rioolstelsel bij regenval wat overstorten
op de vijvers tot gevolg heeft.
Ook zal er onderzoek worden verricht om te zien
wat er mogelijk is om door middel van een
gemeentelijke subsidie het verhard oppervlak bij
deze percelen af te koppelen of op een andere
wijze terug te dringen. Ook bij eigenaren van
woningen is dit van toepassing om het verhard
oppervlak te verminderen, zodat niet alle tuinen
worden verhard of betegeld. Eveneens wordt
onderzocht hoe de huidige subsidie voor het
aanleggen van groene daken een structureel
karakter krijgt.
Bij de aanpak van deze onderwerpen worden de
bewoners door middel van voorlichting hier bij
betrokken om draagvlak te creëren en de
uitvoering succesvol te laten verlopen.
> De afvalwaterlozingen van de woonboten binnen
de gemeente moeten worden gesaneerd.
> Er moet beleid worden geformuleerd voor het
omgaan met grondwaterproblemen.
Aanvullend op de eerste inventarisatie onder
inwoners is aanvullend onderzoek naar grondwateroverlast
nodig en er moeten maatregelen
worden genomen om deze grondwateroverlast
op te heffen. In eerste aanzet wordt hiervoor
binnen de planperiode € 200.000 per jaar
opgenomen.
17
WATERWERK >

18
WATERWERK >

4
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
TOETSINGSKADER: WAT WILLEN WE
4.1 INLEIDING
In dit hoofdstuk geven we het toetsingskader voor
de gemeentelijke watertaken. Wat willen we nu
met de riolering? De doelen van de gemeentelijke
watertaken zijn benoemd en we hebben er eisen
en maatstaven aan gekoppeld.
Net als in het verleden leggen we riolering aan
om drie hoofdredenen:
1 Het beschermen van de volksgezondheid
De aanleg en het beheer van riolering zorgt
ervoor dat verontreinigd afvalwater uit de directe
leefomgeving wordt verwijderd.
2 Het op peil houden van de kwaliteit van de
leefomgeving
De riolering voorkomt (samen met andere regenwatervoorzieningen)
overlast door neerslag in de
bebouwde omgeving. De riolering zamelt naast
het afvalwater van huishoudens en bedrijven ook
het overtollige hemelwater in van daken, pleinen,
wegen e.d. en voert dit af.
3 Het beschermen van de bodem, het grondwater
en het oppervlaktewater
Door het aanleggen van riolering of individuele
afvalwaterbehandelingsystemen wordt de directe
ongezuiverde lozing van afvalwater op bodem of
oppervlaktewater voorkomen.
Vanuit deze algemene doelen hebben we doelen voor
de gemeentelijke riolering(szorg) afgeleid, waarmee
we een duidelijk toetsingskader hebben gecreëerd.
Wanneer we in de volgende hoofdstukken spreken
over de riolering, bedoelen we het geheel aan
gemeentelijke voorzieningen voor het stedelijk
afvalwater, hemelwater en grondwater.
4.2 DOELEN
De zorg voor de gemeentelijke watertaken dient
de volgende doelen:
1 het inzamelen van het afvalwater dat in het
stedelijke gebied is geproduceerd;
2 het inzamelen van het hemelwater dat niet mag
of kan worden gebruikt voor de lokale waterhuishouding;
3 het beperken van structureel nadelige gevolgen
van de grondwaterstand voor de bestemming
van de grond;
4 het transporteren van het ingezamelde water
naar een geschikt lozingspunt;
5 het beperken van ongewenste emissies naar
oppervlaktewater, de bodem en het grondwater;
6 het beperken van overlast voor de omgeving (in
de brede zin van het woord).
Van belang is dat de definitie van stedelijk afvalwater
is aangescherpt. Er is nu een duidelijker onderscheid
tussen het stedelijke afvalwater en het hemelwater.
Stedelijk afvalwater omvat huishoudelijk water
of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater,
afvloeiend hemelwater, grondwater of ander
afvalwater.
Hemelwater wordt, zolang het niet in aanraking
komt met ander afvalwater of verontreinigingen,
niet meer beschouwd als afvalwater.
Inzamelen afvalwater en hemelwater
De eerste twee doelen hebben betrekking op de
wettelijke verplichting om stedelijk afvalwater in te
zamelen. Om het (afval)water te kunnen inzamelen
en transporteren, moet de gehele riolering, inclusief
alle onderdelen (zoals buizen en putten) in goede
staat zijn. Tijdige vervanging of reparatie van de
riolering met al haar onderdelen is daarbij noodzakelijk.
> ‘Duurzaamheid’ is een kernbegrip in het collegeprogramma.
Groningen wil de duurzaamste stad
van Nederland worden.
Duurzaamheid is veelomvattend. Een duurzame
gemeente kan worden omschreven als ‘Een gemeente
waar personen, huishoudens en bedrijven zich kunnen
ontplooien, zonder afwenteling op andere mensen,
regio’s of generaties’.
19
WATERWERK >

20
WATERWERK >
Vanwege de huidige ontwikkelingen wordt hemelwater
apart genoemd. Bij gemengde rioolstelsels
wordt de neerslag die valt op daken en wegen,
samen met afvalwater van huishoudens en bedrijven
getransporteerd naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie.
Het transporteren en zuiveren van
relatief ‘schoon’ regenwater is geen duurzame
oplossing. Een groot deel van het ‘schone’ regenwater
verdwijnt nu in de riolering. Hierdoor wordt de
waterzuivering onnodig belast en er wordt onnodig
energie verbruikt. Dit water zou bijvoorbeeld kunnen
worden gebruikt als aanvulling op het stedelijke
oppervlaktewater of grondwater. Bewuste keuzes
in het omgaan met regenwater zijn dus noodzakelijk.
De zorgplicht voor hemelwater houdt in dat de
gemeente in eerste instantie moet zorgen voor een
doelmatige inzameling van het afvloeiende hemelwater,
voor zover van de perceelseigenaar niet kan
worden gevraagd dat hij het water in de bodem of
in het oppervlaktewater brengt. Nadat het hemelwater
is ingezameld, kan het worden verwerkt.
Onder het verwerken van het hemelwater kunnen
in ieder geval de volgende maatregelen worden
begrepen:
> het bergen van hemelwater;
> het transport van hemelwater;
> het nuttig toepassen van hemelwater;
> het terugbrengen van (al dan niet gezuiverd)
hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater.
De zorg voor het afvloeiend hemelwater omvat
natuurlijk ook het hemelwater dat van openbaar
terrein afstroomt.
Op basis van dit doel wordt per situatie de keuze
gemaakt of het regenwater wordt gescheiden als
een aparte stroom (afkoppelen) of, vermengd met
afvalwater, wordt afgevoerd naar de zuivering.
Het scheiden van hemelwater is geen doel op zich,
omdat dit niet overal binnen een redelijke termijn
en acceptabele kosten haalbaar is (doelmatigheidsbeginsel).
Voor het afkoppelen zoeken we aansluiting
bij het reguliere beleid van de beide waterschappen.
Beperken nadelige gevolgen
grondwaterstand
Het derde doel is de invulling van de zorgplicht voor
het grondwater. Grondwater speelt ten slotte een
belangrijke rol binnen de stedelijke openbare ruimte.
De ruime omschrijving van dit doel is noodzakelijk
omdat de oorzaken en oplossingen van grondwaterproblemen
liggen op het grensvlak van stedelijk
waterbeheer en ruimtelijke ordening.
Op eigen terrein heeft de burger nadrukkelijk zelf een
verantwoordelijkheid om het grondwaterprobleem
op te lossen en te voorkomen.
Transporteren ingezamelde water naar
geschikt lozingspunt
Het vierde doel heeft betrekking op het transport
van het ingezamelde water naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie
of, voor het regenwater, naar
de regenwateruitlaten. Hiervoor moeten de riolen
groot genoeg zijn en moet het water binnen een
bepaalde tijd door de riolen onder vrij verval naar
het gemaal of uitlaat kunnen afstromen.
De gemalen moeten voldoende capaciteit hebben
om het afvalwater te kunnen verpompen en ook
bedrijfszeker zijn.
Voorkomen ongewenste emissies
Voor het vijfde doel worden onder andere door de
waterschappen eisen gesteld. Het gaat om eisen
aan de vuiluitworp uit de riolering naar oppervlaktewater
en lekkage naar bodem en grondwater.
Beperken overlast voor de omgeving
Doel zes ten slotte heeft betrekking op wateroverlast
als gevolg van regenval. Om dit zo veel mogelijk
te voorkomen, moet de riolering voldoende afvoercapaciteit
hebben. Andere vormen van overlast die
we zo veel mogelijk moeten voorkomen zijn het uitvallen
van gemalen, stank, instortingen van slechte
riolen met de mogelijkheid van wegverzakkingen,
overlast voor burgers en bedrijven door werkzaamheden
en overlast van het grondwater.

4.3 FUNCTIONELE EISEN EN
MAATSTAVEN
Om te kunnen toetsen of de doelen worden gehaald,
hebben we functionele eisen en bijbehorende
maatstaven opgesteld (zie tabel 4.1). In hoofdstuk
vijf vindt de toetsing aan deze maatstaven plaats.
Tabel 4.1 - FUNCTIONELE EISEN EN BIJBEHORENDE MAATSTAVEN
DOEL
1
2
3
4
FUNCTIONELE EISEN
a Alle percelen op het gemeentelijk gebied waar
afvalwater vrijkomt, zijn voorzien van een
rioleringsaansluiting, uitgezonderd specifieke
situaties waar lokale behandeling doelmatiger is.
b Er vinden geen ongewenste lozingen op de
riolering plaats.
c Riolen en andere objecten zijn in hoge mate
waterdicht, zodat de hoeveelheid intredend
grondwater (lekwater) beperkt blijft.
d De objecten zijn in goede staat.
a Alle percelen binnen het gemeentelijke grondgebied
waar hemelwater vrijkomt dat niet
direct op het eigen terrein of in de directe
omgeving kan worden verwerkt, is voorzien
van een aansluiting op de riolering.
b De objecten, waaronder de infiltratievoorzieningen,
zijn in goede staat.
c Er is een ongehinderde instroom in de riolen
via de kolken.
a De grondwaterstand leidt niet tot structurele
over- of onderlast.
a De afvoercapaciteit is voldoende om bij droog
weer het aanbod van afvalwater te verwerken.
b Het afvalwater bereikt de zuivering zonder
overmatige aanrotting.
c De afstroming is gewaarborgd.
Tabel 4.1 - functionele eisen en bijbehorende maatstaven
MAATSTAVEN
a Alle percelen binnen de bebouwde kom moeten aangesloten
zijn op riolering. Buiten de bebouwde kom is ook een alternatief
mogelijk, conform het ontheffingenbeleid van de provincie.
b Er mogen geen overtredingen voorkomen van de Lozingsvoorwaarden,
conform de Wet Milieubeheer en er mogen
geen foutieve aansluitingen zijn.
c Ingrijpmaatstaven voor lekkage, inhangende rubberring,
verplaatsingen, beschadiging, wortel-ingroei (conform
Nederlandse Norm 3398) mogen niet voorkomen.
d Ingrijpmaatstaven voor waterdichtheid en stabiliteit (conform
Nederlandse Norm 3398) mogen niet voorkomen.
a Schoon regenwater moet direct worden afgevoerd. Is dat niet
mogelijk, dan moet het gescheiden worden aangeboden aan de
riolering. Schoon regenwater mag niet worden getransporteerd
naar de zuivering.
b Ingrijpmaatstaven voor waterdichtheid en stabiliteit (conform
Nederlandse Norm 3398) mogen niet voorkomen
c De plasvorming bij kolken moet beperkt zijn.
a De standaard ontwateringseisen voor bestaande en nieuwe
bebouwing moeten structureel zijn gewaarborgd.
a Het stelselontwerp moet optimaal zijn, volgens landelijke
normen, met aandacht voor duurzaamheid.
b Er is minder dan 25 procent verloren berging.
c Ingrijpmaatstaven voor afstroming (conform Nederlandse
Norm 3398) mogen niet voorkomen.
21
WATERWERK >

22
WATERWERK >
Tabel 4.1 - FUNCTIONELE EISEN EN BIJBEHORENDE MAATSTAVEN
DOEL
5
6
FUNCTIONELE EISEN
a De vervuilingstoestand van de riolering is
acceptabel.
b De vuiluitworp door overstortingen op oppervlaktewater
is beperkt.
c De vuiluitworp door regenwaterlozingen op
oppervlaktewater is beperkt.
d Riolen en andere objecten zijn in hoge mate
waterdicht, zodat de hoeveelheid uittredend
rioolwater beperkt blijft.
a De afvoercapaciteit van de riolering is toereikend
om het aanbod van afvalwater bij hevige neerslag
te kunnen verwerken, uitgezonderd in
bepaalde buitengewone omstandigheden.
b De bedrijfszekerheid van gemalen en andere
objecten is gewaarborgd.
c De stabiliteit van de riolen is gewaarborgd.
d De riolering wordt zodanig ontlucht en belucht
dat overlast door stank wordt voorkomen.
e De overlast tijdens werkzaamheden aan de
riolering is beperkt.
MAATSTAVEN
a Ingrijpmaatstaven voor afstroming (conform Nederlandse
Norm 3398) mogen niet voorkomen.
b 1 De vuiluitworp mag de doelstelling voor de oppervlaktewaterkwaliteit
niet in gevaar brengen (eis waterbeheerder).
2 De vuiluitworp moet voldoen aan de zogenaamde basisinspanning.
c 1 De vuiluitworp mag de doelstelling voor de oppervlaktewaterkwaliteit
niet in gevaar brengen (eis waterbeheerder).
2 De vuiluitworp moet voldoen aan de zogenaamde basisinspanning.
d Ingrijpmaatstaven voor lekkage, inhangende rubberring,
verplaatsingen, beschadiging, wortel-ingroei (conform
Nederlandse Norm 3398) mogen niet voorkomen.
a Er mag gemiddeld maximaal éénmaal per twee jaar water op
straat voorkomen (theoretisch, bui 8). De afvoercapaciteit wordt
10 procent verhoogd in verband met de klimaatverandering.
b Er moeten zo weinig mogelijk storingen zijn. Gemalen moeten
zijn voorzien van een automatische storingsmelding.
c Ingrijpmaatstaven voor stabiliteit (conform Nederlandse Norm
3398) mogen niet voorkomen.
d Er mogen geen klachten zijn over overlast door stank op straat.
e 1 Er moet afstemming zijn over werkzaamheden met andere
diensten en nutsbedrijven.
2 De percelen moeten tijdens werkzaamheden zo veel mogelijk
bereikbaar blijven.

4.4 VOORWAARDEN VOOR
EFFECTIEF BEHEER
De rioleringsbeheerder moet voorwaarden scheppen
om een doelmatige inzameling en transport te kunnen
realiseren. Deze hebben we opgenomen in tabel 4.2.
Wanneer niet aan deze voorwaarden wordt voldaan,
is een effectieve besturing niet mogelijk en kan de
doelmatigheid van de inzameling en het transport
niet worden gewaarborgd. Hier ligt een relatie met
de eis uit de Wet Milieubeheer (artikel 4.22) dat
bekend moet zijn welke rioleringsvoorzieningen
aanwezig zijn en in welke staat zij verkeren.
Tabel 4.2 - VOORWAARDEN VOOR EFFECTIEF BEHEER
1
2
3
4
5
6
FUNCTIONELE EISEN
Er bestaat inzicht in de toestand en het
functioneren van de riolering.
Het rioleringsbeheer is zo goed mogelijk
afgestemd op andere gemeentelijke taken.
De gebruikers van de riolering zijn bekend en
ongewenste lozingen worden voorkomen.
Er is inzicht in de kosten op langere termijn.
De maatregelen worden uitgevoerd tegen de
laagst mogelijke maatschappelijke kosten.
De personele bezetting is voldoende om de
overige doelen te kunnen realiseren.
MAATSTAVEN
a Er moeten gedetailleerde gegevensbestanden en
kaartinformatie zijn.
b Eenmaal in de 15 jaar moeten de leidingen worden
geïnspecteerd en gereinigd.
c Revisiegegevens moeten binnen zes maanden worden verwerkt.
d Minimaal eenmaal in de twee planperioden moeten de
gegevens worden herberekend.
a De samenhang in operationele programma’s moet zijn
aangegeven.
a Het vergunningensysteem moet worden nageleefd en actueel
worden gehouden (Wet verontreiniging oppervlaktewater- en
aansluitvergunningen).
b Er moet een actueel ‘gebruikersbestand’ zijn.
c Er mogen geen illegale of foutieve aansluitingen zijn.
a De kosten van de rioleringszorg moeten worden doorberekend
over meerdere jaren.
a Bij maatregelen moet worden gezocht naar het optimum tussen
riolering, zuivering, wegen en overige openbare infrastructuur.
a De bezetting van het management, de operationele dienst en
de ondersteuning moeten overeenstemmen met de Leidraad
Riolering, module D2000.
23
WATERWERK >

24
WATERWERK >

5
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
TOETSING HUIDIGE SITUATIE: WAT HEBBEN WE NU
5.1 INLEIDING
Wat is er op dit moment aan riolering in de stad en
hoever zijn we van onze doelen af?
In dit hoofdstuk toetsen we de huidige situatie.
Deze toetsing is het uitgangspunt voor het bepalen
van welke maatregelen nodig zijn (hoofdstuk 6).
De huidige situatie is bepaald op basis van:
> het Groninger Rioleringsplan 2003 - 2007 en de
op grond hiervan uitgevoerde onderzoeken,
aangevuld met overige onderzoeken
(o.a. inventarisatie wateroverlast);
> beschikbare informatie over het functioneren
van de riolering;
> gegevens van riolen, putten en inspecties uit
het rioleringsbeheersysteem.
Per paragraaf noemen we het bijbehorende doel
en/of de functionele eisen.
5.2 AANLEG
Bijbehorende doelen: inzameling en transport van
afvalwater, doel 1, 2 en 3.
Het beleid is gericht op het voorkomen van lozingen
van ongezuiverd afvalwater in de bodem of op het
oppervlaktewater.
Per 1 januari 2007 is alle bebouwing in de gemeente
aangesloten op riolering of op een IBA, of daartoe
in staat. Bij de start van dit GRP zijn acht percelen
niet op de gemeentelijke riolering of een IBA aangesloten.
De bewoners van deze percelen hebben
of gaan zelf voor een voorziening zorgen.
We hebben voor deze percelen ontheffing aangevraagd
bij de provincie Groningen.
De sanering van de afvalwaterlozingen van de
430 woonboten en schepen in de stad is opgepakt
in 2008 (planning was: 2003). Het streven is deze
afvalwaterlozingen te saneren vóór 1 januari 2010.
Het aansluitpercentage van precelen op de riolering
bedraagt daardoor circa 99,9 procent.
Na het nemen van de voorgestelde maatregelen,
is het aansluitpercentage 100 procent.
Conclusie
De gemeente voldoet sinds 1 januari 2007 nagenoeg
aan de eis voor inzameling van afvalwater.
Per 1 januari 2010 wordt volledig aan de eis voldaan
(1a).
5.3 AAN TE SLUITEN NIEUWE
BEBOUWING
Bijbehorende doelen: inzameling en transport van
stedelijk afvalwater (doelen 1 en 5) en doelmatige
inzameling en verwerking van hemelwater (doel 2).
In de afgelopen planperiode zijn op verschillende
plekken in de stad nieuwe woningen gebouwd, zowel
in bestemmingsplannen zoals Reitdiep en De Held
als in bestaand stedelijk gebied (inbreidingen).
Conform het geformuleerde beleid uit het Groninger
Rioleringsplan 2003 - 2007 is hierbij aandacht
gegeven aan water en aan het beginsel van een
duurzame aanpak.
In het kader van Duurzaam Bouwen (DuBo) kiezen
we voor ‘watervriendelijk bouwen’, om het watersysteem
minder te belasten.
In een deel van Meerstad wordt een pilot opgezet,
mede op initiatief van het waterschap Hunze en
Aa’s, om een emissieloos watersysteem te creëren.
Dit wordt onder andere bereikt door het gescheiden
inzamelen van urine en fecaliën.
Per nieuwbouwlocatie en inbreidingslocatie hebben
we de afgelopen jaren bepaald hoe we omgaan
met het afval- en regenwater. Hierbij hebben we
rekening gehouden met technische mogelijkheden
van dat moment en de relatie met de omliggende
25
WATERWERK >

26
WATERWERK >
rioolstelsels. Het streven was telkens het scheiden
van afval- en regenwater. In de afkoppelgids
‘Waterscheiding’ (2006) hebben we ons afkoppelbeleid
vertaald in aanbevelingen voor derden.
Deze afkoppelgids is een leidraad voor het duurzaam
omgaan met water bij nieuwbouw en renovatie.
In de bouwverordening is eenduidig vastgelegd dat
bij nieuwe bouwwerken het regen- en afvalwater
gescheiden aangeboden moet worden.
Bij elke nieuwbouwlocatie geven we advies over
het aanleggen van voorzieningen voor de afvoer
van regenwater en afvalwater (voor huishoudens
en bedrijven) op particulier terrein.
Omdat de nieuwe inzamelsystemen relatief gecompliceerd
kunnen zijn, is controle en handhaving
belangrijk. Hiermee voorkomen we fouten en kunnen
we een goede werking van de rioleringssystemen
waarborgen.
In het Groninger Rioleringsplan 2003 - 2007 gingen
we voor het bepalen van de rioolheffing uit van een
gemiddelde toename van 600 woningen per jaar.
Tot 2020 was een totale groei voorzien van circa
9.000 woningen. Dit aantal was gebaseerd op het
geactualiseerde structuurplan (2003) over de
uitbreidingslocaties 1997 - 2010.
Dit structuurplan ging uit van de volgende
groeicijfers:
> Bedrijfsterreinen 151 ha
> Kantoorlocaties 33 ha
> Woningbouw (2003 - 2015) 10.855 woningen
In de planperiode 2003 - 2007 is gerealiseerd:
> Bedrijventerreinen en
kantoorlocaties circa 50 ha
> Woningbouw circa 2000 woningen
Voor de periode tot 2020 is onder andere de
volgende nieuwbouw voorzien:
> De Held III 1.200 woningen
> Reitdiep II 500 woningen
> De Velden 100 woningen
Toekomstige aanleg van bedrijventerreinen:
> Westpoort 250 ha
> Eemspoort Zuid 100 ha
> Hoendiep Noord 10 ha
In 2002 hebben we een optimalisatiestudie laten
uitvoeren naar het afvalwatersysteem in Groningen
(rapportage Grontmij, 2002).
In het onderzoeksrapport wordt de totale afvoer
van het stedelijk afvalwater in 2015 bepaald op
afgerond 13.500 m 3 /h. Met de gerealiseerde en de
geplande woningbouw en bedrijfslocaties tot 2015
is deze afvoercapaciteit toereikend.
Conclusie
Bij de nieuwbouw volgen we het ingezette beleid
voor het duurzaam omgaan met water.
5.4 OVERZICHT VOORZIENINGEN
5.4.1 Afvoer en behandeling stedelijk
afvalwater en hemelwater
Bijbehorend doelen: inzameling en transport van
afvalwater en hemelwater, doelen 1 en 2 en 3.
Het afvalwater van de gemeente Groningen wordt
getransporteerd naar de rioolzuiveringsinrichtingen
Garmerwolde en Hoogkerk, behalve het afvalwater
dat lokaal in individuele behandelingsinstallaties
(IBA’s) wordt gezuiverd. Deze rwzi’s zijn in beheer
en eigendom bij waterschap Noorderzijlvest.
Het water wordt naar de rwzi’s getransporteerd met
behulp van gemeentelijke rioolgemalen en rioolgemalen
van de waterschappen. Na het realiseren
van de ringpersleiding en de aansluiting van de

persleiding rioolgemaal Geert Huizinga op de persleiding
Garmerwolde zal de de rwzi Hoogkerk worden
gesloten. De werkzaamheden starten in 2009.
Waar mogelijk wordt afvloeiend hemelwater
gescheiden van vuilwater afgevoerd en geïnfiltreerd
in de bodem of via de rwa-riolering afgevoerd naar
oppervlaktewater.
In enkele gebieden binnen de woonkernen zijn
gemeentelijke drainagevoorzieningen aangelegd
om grondwateroverlast te voorkomen.
5.4.2 Overzicht voorzieningen
Voor adequaat beheer zijn actuele gegevens
cruciaal. De gegevens van de vrijvervalriolering
met rioolgemalen en overstorten zijn opgenomen
in een gemeentelijk rioleringsbeheersysteem
(dg DIALOG Riolering). De gegevens over de drukrioleringssystemen
(pompunits en drukleidingen)
en de IBA-systemen zijn opgenomen in een apart
beheersysteem.
Het gegevensbestand is medio 2007 grotendeels op
orde. Er ontbreken nog enkele (revisie)gegevens
over de maatregelen in het kader van vervanging
en nieuwbouw. Deze gegevens moeten nog worden
aangevuld. Revisiegegevens ouder dan zes maanden
zijn in de bestanden verwerkt. In het beheersysteem
zijn de gegevens van de inspecties van de vrijvervalriolering
tot en met 2007 opgenomen.
In de periode 1988 - 2001 is 100 procent van de vrijvervalriolering
geïnspecteerd (de riolen ouder dan
15 jaar). Het actueel houden van het gegevensbestand
is een voortdurend proces in het beheer
van de riolering. De revisiegegevens van de drainage
zijn verwerkt op situatietekeningen, echter nog niet
digitaal vastgelegd.
Lengte (m)
90000
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
Hieronder een overzicht van de kenmerken van de
riolering (bron: gemeentelijk beheersysteem).
> De riolering heeft een totale lengte van 868 km,
als volgt verdeeld:
Vrijvervalsysteem
- (Verbeterd) gemengde riolering 591 km
- Gescheiden riolering - dwa 89 km
- Gescheiden riolering - rwa 108 km
- Overstort-riool, duiker 12 km
- Persleidingen 68 km
Totaal riolering 868 km
Lengte riolering aanlegjaar en type materiaal
Aanlegjaar
Figuur 5.1 - Vrijverval riolering (in meters) per aanlegjaar,
met type materiaal
Overig
PVC
Beton rond
Beton Ei-vorm
27
WATERWERK >

28
WATERWERK >
Verdeling ingrijp- en waarschuwingsmaatstaven
Ingrijp Waarschuwing Geen bijzonderheden
Figuur 5.2 - Resultaten inspectie
Figuur 5.3 - Verdeling schadebeelden
Verdeling ingrijpmaatstaven
Waterdichtheid Stabiliteit Afstroming
> Er zijn 137 overstorten van gemengde rioolstelsels.
Achter zeven overstorten is een randvoorziening
gerealiseerd, zoals een bergbezinkvoorziening.
> Er zijn 176 regenwateruitlaten.
> Er zijn 65.000 straat- en trottoirkolken.
> Er zijn 90 gemeentelijke rioolgemalen:
79 tussengemalen, twee hoofdgemalen en
negen tunnelgemalen.
> Tot de mechanische riolering behoren in totaal
350 pompunits (dit zijn de kleine gemalen).
> In de gemeente zijn 67 percelen waarbij het
afvalwater wordt geloosd via een individuele
behandelingsinstallatie (IBA).
> De oudste vrijvervalriolen dateren van voor 1900.
Circa 37 procent van de lengte van de vrijverval
riolering is aangelegd voor 1970.
> Per 1 januari 2007 zijn 98.512 woningen en
bedrijven op de riolering aangesloten.
In bijlage B is een situatietekening opgenomen
met daarop de locaties van de overstorten inclusief
randvoorzieningen en de gemeentelijke rioolgemalen
met persleidingen.
Conclusie
De gegevens van de riolering zijn opgeslagen in het
gemeentelijke beheersysteem en zijn actueel tot
medio 2008. De gegevens van de drainage zijn niet
in het beheersysteem vastgelegd. Deze gegevens
staan nog op analoge tekeningen. Aan de maatstaf
van beschikbaarheid en toegankelijkheid van de
gegevens wordt goed voldaan.
5.4.3 Toestand objecten
De toestand van de objecten heeft betrekking op
alle vijf doelen. In de periode 1988 - 2001 is in totaal
100 procent van de riolering geïnspecteerd (riolen
ouder dan 15 jaar). Elk jaar wordt er circa 45 km
riolering gereinigd en geïnspecteerd. Een deel van
de riolering is op basis van deze inspecties gerepareerd
of vervangen. In het gegevensbestand van
het beheersysteem zijn de resultaten van de
inspecties van de afgelopen vijf jaar opgenomen
(zie figuur 5.2 en figuur 5.3). Het onderzochte deel
was in totaal 223 km lang.
In figuur 5.2 is te zien dat in 8 procent van de van
de geïnspecteerde riolen (circa 18 km) een ingrijpmaatstaf
is bereikt. Dit betekent dat hier een ingreep
nodig is. Verder krijgt 31 procent van de geïnspecteerde
riolen een waarschuwingsmaatstaf voor. Dit
betekent dat er een schadebeeld is geconstateerd
dat via vervolginspecties gevolgd moet worden.
Figuur 5.3 laat zien dat van de aangetroffen schaden
23 procent in de categorie ‘stabiliteit’ valt.
Dit zijn bijvoorbeeld problemen met de verbindingen
tussen de buizen. Deze schadesoort vraagt om het
vervangen of repareren van het riool. Van de schadebeelden
behoort 62 procent in de categorie ‘waterdichtheid’.
Vaak gaat dit om lekkage bij de voegverbindingen
en inlaten. Ook een combinatie van
de schadebeelden stabiliteit en waterdichtheid kan
voorkomen. Tot slot heeft 15 procent van de schadebeelden
betrekking op ‘afstroming’. Dit kan worden
veroorzaakt door het verzakken van de riolering,
de aanwezigheid van obstakels en wortel-ingroei.
Boomwortels die de doorstroming belemmeren
moeten worden verwijderd.
Voor aanvullende informatie verwijzen we naar de
rapportage ‘Onderbouwing vervangingsplanning

vrijvervalriolering Groningen’ van Grontmij (juli 2007).
De inspectieresultaten zijn via het rioleringsbeheersysteem
verwerkt in de planning voor het vervangen
van riolen en putten.
De toestand van rioolgemalen en drukrioleringsgemalen
is niet vastgelegd in het rioleringsbeheersysteem.
De mechanische of elektrische installaties
van de (hoofd)rioolgemalen die voor vervanging of
aanpassing in aanmerking komen, worden in de
komende planperiode vervangen bij het reguliere
onderhoud.
Conclusie
In de gemeente voldoen we aan de functionele eis
dat er inzicht moet zijn in de toestand van de riolen.
Een gedeelte van de vrijvervalriolen is in de
afgelopen vijf jaren geïnspecteerd (223 km).
De resultaten hiervan, waaronder ingrijpmaatstaven,
zijn in het beheersysteem opgenomen en verwerkt
in de planningen. Eenmaal in de vijftien jaar wordt
de inspectie herhaald om een compleet beeld te
houden. De mechanische of elektrische onderdelen
van een aantal (hoofd)rioolgemalen en de drukriolering
zijn op basis van leeftijd aan vervanging
toe. Deze onderdelen worden vervangen bij het
reguliere onderhoud aan de gemalen.
In hoofdstuk 6 gaan we in op de maatregelen die
genomen moeten worden.
5.4.4 Functioneren van de riolering
Bijbehorende doelen: transport van afvalwater naar
de zuivering, voorkomen van overlast en voorkomen
van vuiluitworp naar oppervlaktewater (doel 4, 5 en
6).
Nog niet alle basisrioleringsplannen zijn actueel.
De basisrioleringsplannen van het bemalingsgebied
Damsterdiep en Stadspark zijn gereed. Hiervoor
hebben de waterschappen WVO-vergunningen
verstrekt. Tweederde deel van de rioleringsinfrastructuur
van de gemeente is hiermee voorzien
van een adequaat basisrioleringsplan. De overige
plannen worden in 2008 gerealiseerd.
De riolering voldoet aan de milieutechnische
maatstaven: de basisinspanning is gerealiseerd.
Voor het vaststellen van de wateropgave (rapportage
oktober 2007) is de afvoercapaciteit van de riolering
berekend, op basis van de leidraad Riolering.
Uit deze berekeningen blijkt dat zich geen ‘water op
straat’-situaties gaan voordoen. De riolering voldoet
hiermee aan de gemeentelijke maatstaven (normen).
Er zijn geen structurele stankklachten in de woonomgeving
bekend die het gevolg zijn van niet goed
functionerende openbare riolering. Stankklachten
in woningen worden vaak veroorzaakt door een
niet goed functionerende binnenriolering. Hiervoor
is de eigenaar/bewoner zelf verantwoordelijk.
Conclusie
In de gemeente is inzicht in het hydraulische en
milieutechnische functioneren van de riolering
(maatstaf 6a). Er wordt voldaan aan de maatstaven
voor hydraulisch en milieutechnisch functioneren.
Aan het eind van de planperiode (2012) voldoen alle
rioolstelsels binnen de gemeente aan de eisen die
door de waterschappen in de verleende vergunningen
worden gesteld.
5.4.5 Zorgplicht grondwater
Bijbehorende doelen: beperken van structurele
nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de
aan de grond gegeven bestemming in het openbaar
gemeentelijk gebied.
In 2006 hebben we samen met de waterschappen de
aard en de omvang van de grondwaterproblematiek
in Groningen geïnventariseerd. De conclusie van de
29
WATERWERK >

30
WATERWERK WATERWERK >
inventarisatie is dat enkele stadsdelen van tijd tot
tijd overlast van grondwater ondervinden.
De meeste natte gebieden kennen een kleiige,
slecht doorlatende ondergrond of een slecht
doorlatende laag (bijvoorbeeld keileem), soms in
combinatie met veen of een laag opgebrachte
grond. Bij de inventarisatie is ook bekeken of er
drainage aanwezig is. Het beeld dat uit de inventarisatie
ontstaat, is dat er geen structurele overlast
is. Om dit met zekerheid vast te stellen, is echter
nader onderzoek nodig. De uitkomsten van dit onderzoek
moeten worden getoetst aan de gehanteerde
definitie van structurele grondwateroverlast.
Als ergens sprake is van structurele grondwateroverlast,
zullen we maatregelen treffen. Per locatie
maken we de afweging of de benodigde inzet doelmatig
is.
Conclusie
Met de inventarisatie van de grondwaterproblematiek
is een eerste stap gezet in het invullen van de
gemeentelijke grondwatertaak.
5.4.6 Zorgplicht hemelwater
Bijbehorende doelen: doelmatige inzameling en
verwerking van afvloeiend hemelwater.
Samen met de waterschappen Hunze en Aa’s en
Noorderzijlvest hebben we de wateropgave voor
het oppervlaktewatersysteem bepaald en in beeld
gebracht (zie rapportage ‘Stedelijke Wateropgave
Gemeente Groningen’, 2007).
In deze wateropgave is alleen ingezoomd op het
stedelijk watersysteem, om de benodigde berging
te bepalen.
Er zijn drie neerslagscenario’s doorgerekend:
a een bui die eens per tien jaar voorkomt;
b een bui die eens per honderd jaar voorkomt;
c een bui die eens per honderd jaar voorkomt
plus 10 procent.
Het laatste scenario, het klimaatscenario, houdt
rekening met een klimaatverandering die tot extra
regenval leidt.
Uit de berekeningen blijkt dat in zeven van de
24 gebieden een bergingstekort optreedt bij een bui
die eens per honderd jaar voorkomt.
Conclusie
We hebben inzicht in het functioneren van het
stedelijke oppervlaktewatersysteem. We weten
hoeveel neerslag we kunnen bergen, ook als het
klimaat verandert.
5.4.7 Verordeningen en
vergunningen
Bijbehorende doelen: inzameling van het binnen het
gemeentelijk gebied geproduceerde afvalwater en
het transport naar een geschikt lozingspunt (doel 1
en 4), met als bijbehorende functionele eis: geen
ongewenste lozingen op de riolering.
Lozingen op de riolering worden op basis van de
Wet Milieubeheer geregeld. De Milieudienst houdt
toezicht op naleving van de Wet Milieubeheer.
Controle op de lozing van bedrijfsafvalwater is een
onderdeel van de integrale milieucontrole.
Daarnaast vinden controles plaats naar aanleiding
van klachten of problemen met de riolering.
We beschikken over een aansluitvergunning van
Waterschap Noorderzijlvest voor het aansluiting
van rioolstelsels op de rwzi’s in Garmerwolde en
Hoogkerk. Voor 80 procent van het bebouwd gebied
hebben we een Wvo-vergunning voor het lozen van
overstortwater op oppervlaktewater. De resterende
vergunningen worden in 2008 aangevraagd.
Conclusie
In het kader van de Wet Milieubeheer zijn we als
gemeente de vergunningverlenende en toezichthoudende
instantie. Controles worden regelmatig
uitgevoerd. Hiermee voldoen we aan de maatstaven
voor het terugdringen van ongewenste lozingen op
de riolering. We beschikken over een vergunning
voor het aansluiten van rioolstelsels op de rwzi’s.
Ook hebben we een vergunning voor het lozen via
overstorten en regenwateruitlaten.
5.4.8 Klachten en meldingen,
voorlichting
Bijbehorende doelen: zo min mogelijk overlast voor
de omgeving veroorzaken.
Klachten worden structureel - volgens een vaste
procedure - afgehandeld. De klachten worden
behandeld binnen de afgesproken termijn van
1 á 2 dagen en in de gemeentelijke organisatie
geregistreerd. In 2007 zijn in totaal 671 klachten
gemeld. Daarvan gingen 486 meldingen over
verstopte kolken, 19 over bestrating rond een put,
40 over putdeksels en 61 over een verstopte riolering.
Verder waren er 65 overige meldingen.
Verantwoordelijkheid riool
Het deel van de rioolaansluiting vanaf de gevel van
het pand tot het gemeenteriool wordt beschouwd
als particulier gedeelte. Bij het verdelen van de
verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud
van de riolering, mag de gemeente zelf bepalen
wat tot het hoofdriool behoort en waar de huisaansluiting
begint. In principe is de eigenaar verantwoordelijk
voor de hele huisaansluiting, ook in
gemeentegrond.
Beheer en onderhoud
Het beheer en het onderhoud van de riolering
behoren tot de gemeentelijke huishouding (artikel

108 Gemeentewet) en zijn daarmee taken van de
gemeente. Wij mogen hiervoor regels opstellen die
niet afhankelijk zijn van de eigendomsverhoudingen.
Dit volgt ook uit de artikelen 4:22-24 Wm, waarin
de gemeentelijke zorgplicht voor riolering staat en
die gemeenten verplichten een rioleringsplan vast
te stellen. De gemeente kan dus zelf regelen wie
(welk gedeelte van) de huisaansluiting moet
beheren en onderhouden.
Verstopping
Bij een verstopping van het riool wordt een inspectiegat
gegraven op de perceelgrens of gezocht naar
de dichtstbijzijnde inspectieput. Zo kan worden vastgesteld
of de verstopping zich bevindt in particuliere
grond of op gemeentelijk terrein.
Verstopping in particuliere grond moet de eigenaar
zelf oplossen. Bij een verstopping in gemeentelijk
terrein is dat onze taak en gaan we op zoek naar
de oorzaak.
De huisaansluiting kan zich deels in gemeentegrond
bevinden. Als dit deel is beschadigd, voeren we het
herstel uit tot aan de perceelgrens, op onze kosten,
ongeacht de oorzaak van de schade.
Hiermee vermijden we moeizame discussies over
aansprakelijkheid.
Verdeling van kosten
Als wij de reparatie uitvoeren, dragen we ook bij
aan de kosten van de eerste inspectie op de
perceelgrens. We vergoeden deze kosten tot een
maximum van € 135. Blijkt de huisaansluiting in
gemeentegrond technisch in orde en slechts
verstopt, dan verhelpen we dit desgewenst ook,
maar de kosten van de inspectie en de overige
kosten komen voor rekening van de eigenaar.
Voorlichting
Bij rioleringswerkzaamheden die overlast kunnen
veroorzaken, informeren we de bewoners altijd
via de gemeentelijke website en de gemeentelijke
pagina in het lokale weekblad. Ook informeren we
omwonenden via voorlichtingsavonden.
Conclusie
Bij de afhandeling van klachten en meldingen
voldoen we aan de gestelde maatstaven. Dit geldt
ook voor de voorlichting.
31
WATERWERK >

32
WATERWERK >

6
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
DE OPGAVE: WAT MOETEN WE DOEN
6.1 INLEIDING
In dit hoofdstuk beschrijven we de opgave (wat
moeten we doen?) en onze strategie (de hoofdlijnen
van de aanpak die leidt tot het bereiken van de
gestelde doelen).
In de volgende paragrafen komt achtereenvolgens
aan de orde:
> de aanleg van riolering (inclusief hemelwatervoorzieningen)
bij bestaande bebouwing buiten
de bebouwde kom en bij nieuwbouw;
> het beheer van de bestaande voorzieningen,
bestaande uit onderzoek en maatregelen.
Bedragen die in dit hoofdstuk worden genoemd,
zijn op prijspeil 2008 en inclusief bijkomende kosten,
maar exclusief btw.
6.2 AANLEG
Bijbehorende doelen: inzameling en transport
stedelijk afvalwater (doelen 1 en 4); doelmatig
inzamelen en verwerken hemelwater en beperken
structurele nadelige gevolgen van de grondwaterproblematiek
(doel 2 en 3); voorkomen van vuiluitworp
naar de bodem of oppervlaktewater en
geen overlast voor de omgeving (doel 5 en 6).
6.2.1 Aanleg van riolering voor
bestaande bebouwing
Het uitvoeren van het Groninger Rioleringsplan
2003 - 2007 heeft ertoe geleid dat er geen bestaande
bebouwing meer is die ongezuiverd moet lozen.
We hebben drukriolering aangelegd voor de afvoer
van het huishoudelijke afvalwater en (in enkele
gevallen) het bedrijfsafvalwater (zoals melkspoelwater).
Ook hebben we 67 IBA-systemen gerealiseerd.
Bij de start van dit GRP zijn acht percelen niet op
de gemeentelijke riolering of een IBA aangesloten.
De bewoners van deze percelen zullen zelf voor
een voorziening zorgen. Voor deze percelen hebben
we een ontheffing aangevraagd bij de provincie
Groningen.
De afvalwaterlozingen van de 430 woonboten in
de stad en de woonschepenhaven worden in de
planperiode gesaneerd door de woonboten op de
riolering of een IBA-syteem aan te sluiten.
Deze sanering start in 2008.
Hemelwater dat valt op verhard oppervlak van
percelen in het buitengebied, wordt vaak direct
afgevoerd naar oppervlaktewater of verdwijnt via
groenstroken in de bodem.
Resultaat
Er wordt op een duurzame en doelmatige wijze
met afvalwater omgegaan. Aan de functionele
eisen 1, 2 en 3 wordt voldaan.
6.2.2 Inzameling en transport van
afvalwater en hemelwater bij
nieuwbouw
In de planperiode worden naar schatting 1.250
woningen gebouwd. De kosten voor ontwerp,
het gereedmaken van het bestek en de aanleg van
riolering komen ten laste van de exploitatie van de
bestemmingsplannen.
Uitgangspunt is dat nieuw verhard oppervlak niet
wordt aangesloten op de riolering. Schoon water
en vuil water wordt zo veel mogelijk gescheiden.
Schoon regenwater wordt in het watersysteem
gehouden en niet via de riolering afgevoerd naar
een zuiveringsinstallatie.
Voor het inzamelen en verwerken van het hemelwater
wordt ingezet op de beleidslijn: infiltreren
33
WATERWERK >

34
WATERWERK >
waar mogelijk in het plangebied, vasthouden in het
lokale watersysteem en vertraagd afvoeren naar
het open water in het landelijk gebied.
Bij het ontwikkelen van nieuwbouwplannen wordt
rekening gehouden met de mogelijke effecten van
klimaatverandering.
De nieuwbouw betekent dat in de planperiode de
lengte van de te beheren riolering zal toenemen.
Dit is verdisconteerd door een toename van de
exploitatiekosten op basis van een groei van het
aantal heffingseenheden.
Nieuwbouw in het buitengebied moet voldoen aan
de geldende lozingenbesluiten en de gemeentelijke
verordeningen (zoals de bouwverordening).
Nieuwbouw in stedelijk gebied volgt in principe
de aanpak van de gescheiden afvoer van het afvalwater
en hemelwater in de bestemmingsplannen.
Per situatie bekijken we hoe we het afvalwater en
hemelwater doelmatig kunnen inzamelen.
Naast het toepassen van een duurzaam rioleringssysteem,
gelden ook de randvoorwaarden uit het
convenant ‘duurzaam bouwen’.
We hanteren hiervoor de wettelijke milieueisen op
het gebied van duurzaam bouwen. Zo werken we
aan de bron al aan het voorkomen van vervuiling
van het oppervlaktewatersysteem. In het kader van
duurzame ontwikkelingen hebben we het manifest
‘Duurzaam sterk’ ondertekend. Als leidraad voor
nieuwbouwlocaties kan gebruik worden gemaakt
van de ‘checklist duurzaam bouwen’.
De gemeentelijke voorzieningen voor afvalwater en
hemelwater bij nieuwbouw moeten duurzaam zijn.
Het ontwerp en de aanleg hiervan moet zijn afgestemd
op het gemeentelijk beleid en vindt plaats in
goed overleg. Voor bestemmingsplannen en nieuwbouw
in bestaand stedelijk gebied is de watertoets
van toepassing. Hieronder vallen ook de voorzieningen
die eventueel nodig zijn voor het voorkomen
van nadelige gevolgen van grondwaterproblemen.
In de gemeentelijke verordening wordt vastgelegd
wat de taken en verantwoordelijkheden van de
gemeente en particulieren zijn bij het inzamelen en
verwerken van afvalwater en hemelwater. Dit geldt
ook voor het oplossen van grondwaterproblemen.
Resultaat
Het inzamelen, transporteren en verwerken van
het afvalwater en het hemelwater gaat op een
duurzame wijze. Dit geldt ook voor het oplossen
van grondwaterproblemen. Aan de functionele
eisen 1, 2, 3, 4 en 5 wordt voldaan.
6.3 BEHEER BESTAANDE
VOORZIENINGEN
De dagelijkse zorg voor de riolering valt uiteen in
onderzoek en maatregelen. Onder onderzoek wordt
verstaan: het uitvoeren van diverse soorten testen
en metingen naar het functioneren van de riolering,
inclusief alle voorzieningen. Onder maatregelen
wordt verstaan: onderhoud, reparatie, renovatie,
vervanging en verbetering. De uitgangspunten zoals
geformuleerd in dit GRP zijn de basis voor een
concrete uitwerking in het jaarplan riolering.
Dit jaarplan is vervolgens de basis voor een concrete
uitwerking in de begroting.
6.3.1 Onderzoek
Bijbehorend doel: voorwaarden voor effectief
rioleringsbeheer, doel 6.
Structureel onderzoek is noodzakelijk om voldoende
inzicht te houden in de toestand en het functioneren
van de riolering. Het gaat hierbij onder meer om

inspectie en beoordeling van riolering, het opstellen
van basisrioleringsplannen en het GRP, het bepalen
van de wateropgave en onderzoek naar het
functioneren van de rioolgemalen en overstorten.
In deze paragraaf beschrijven we het uit te voeren
onderzoek per onderdeel. Een overzicht van de
onderzoeksactiviteiten is weergegeven in tabel 6.1.
Inventarisatie en gegevensbeheer
Een vereiste voor goed rioleringsbeheer is een
compleet en actueel gegevensbestand.
Revisiegegevens zijn bij oplevering van het werk
beschikbaar en worden binnen zes maanden
verwerkt.
We beschikken over een beheersysteem
(dg DIALOG Riolering), waarin de actuele gegevens
van de riolering zijn opgenomen. We voeren zelf het
gegevensbeheer uit. Voor bepaalde gemeentelijke
taken, waaronder het beheer van de riolering,
hebben we een overeenkomst gesloten met de
gemeente Ten Boer. Medio 2007 hebben we het
gegevensbestand van de riolering van Ten Boer
geactualiseerd en in ons beheersysteem opgenomen.
In het kader van de WION (Wet informatieuitwisseling
ondergrondse netten, 2008) gaan we
de ligging van de riolen en persleiding zodanig in
het gegevensbestand bewerken en aanvullen, dat
deze conform de richtlijnen digitaal uitwisselbaar
zijn. Van circa 90 procent van de woningen zijn
situatietekeningen van huisaansluitingen aanwezig.
Voor de komende planperiode zijn de volgende
activiteiten gepland:
1 Het aanvullen van het gegevensbestand met
ontbrekende gegevens over duikers en watergangen.
Ook eventueel ontbrekende gegevens
van de riolering in de gemeente Ten Boer (revisie-
gegevens en inspectiegegevens) worden in het
beheersysteem opgenomen.
2 Het controleren en in stand houden van het
beheersysteem riolering en gemalen voor beide
gemeenten (bestandsbouw, uitwerking, bestandsbeheer,
onderhoud rioleringsbeheersysteem,
et cetera). Dit is inclusief de aanvullingen en
wijzigingen die de WION stelt.
3 Het vervaardigen van een situatietekening van
duikers en watergangen, zodat we een overzichtelijke
gemeentelijke waterbeheerkaart
verkrijgen.
Voor de inventarisatie en het uitvoeren van het
gegevensbeheer is jaarlijks een bedrag opgenomen
van € 162.000.
Inspectie vrijverval riolering
Inspectie van riolering is belangrijk om inzicht te
houden in de toestand van het stelsel. Het streven
is om alle riolen eens per vijftien jaar te inspecteren.
Dit betekent dat gemiddeld jaarlijks circa 45 km
vrijvervalriolering (gemengde riolering en dwariolering)
moet worden geïnspecteerd.
De frequentie voor het inspecteren van de rwariolering
wordt vastgesteld op basis van het te
formuleren beleid voor het inzamelen en verwerken
van het hemelwater.
Door de nieuwbouw neemt de lengte van de riolering
jaarlijks toe, vooral met gescheiden rioolstelsels.
Dat betekent dat ook de lengte van het te inspecteren
deel jaarlijks toeneemt. Als gevolg van reparaties
aan de riolering wordt de restlevensduur van de
riolering verlengd naar circa 80 jaar.
Dit kan betekenen dat de relatief oudere riolering
(bijvoorbeeld het deel ouder dan 50 jaar) vaker
geïnspecteerd moet worden om het verouderingsproces
te monitoren. In deze planperiode wordt
nagedacht hoe de inspectie van de vrijvervalriolering
zo efficiënt mogelijk kan zijn.
In de planperiode is voor inspectie van de riolering
jaarlijks een bedrag opgenomen van € 200.000,
inclusief reiniging.
Als bepaalde infrastructurele werkzaamheden vragen
om een inspectie van de bestaande riolering, dan
nemen we deze op in het jaarlijks vast te stellen
inspectieprogramma.
Bij de oplevering van nieuw aangelegde riolering
is een inspectie vanuit de leiding vereist om te
controleren of het riool conform de bestekseisen
is aangelegd en of de revisiegegevens correct zijn.
De kosten voor deze inspectie inclusief beoordeling
vallen binnen de planexploitatie van het bestemmings-
of inrichtingsplan. Ons beleid is dat deze
inspectie bij de oplevering van het project door de
uitvoerende organisatie aan ons ter beschikking
wordt gesteld.
De inspectie van de overige rioleringsonderdelen,
zoals (hoofd)rioolgemalen, drukrioleringsgemalen,
overstorten en bergbezinkvoorzieningen, worden
meegenomen in de jaarlijkse controle van deze
onderdelen. Voor de controle van de (hoofd)gemalen,
drukrioleringsgemalen en de pompinstallaties in de
bergbezinkvoorzieningen beschikken we over een
telemetrisysteem. Hiervoor hebben we een onderhoudscontract
afgesloten. De kosten voor deze
inspectie vallen onder de exploitatiekosten.
Beoordelen
De riolering die onderzocht is in het kader van de
jaarlijkse inspectie, moet worden beoordeeld op
vervanging en reparatie. Belangrijk in de afweging
zijn de restlevensduur van de riolering en de
35
WATERWERK >

36
WATERWERK >
bovengrondse aanpassingen, herinrichting of
reconstructie. Op basis hiervan wordt gekozen
voor een totale vervanging van de riolering of een
reparatietechniek (relining), waarbij de bovengrondse
infrastructuur zo veel als mogelijk wordt
ontzien.
Voor de meeste situaties kunnen we deze beoordeling
zelf maken, met behulp van het beheerprogramma,
onze ervaring en onze kennis van de plaatselijke
situatie. Voor enkele specifieke situaties laten we
de beoordeling over aan een extern bureau. Onze
aanname is dat van de jaarlijks 45 km geïnspecteerde
riolering naar schatting 40 procent (18 km) door een
extern bureau nader moet worden beoordeeld.
De kosten voor deze beoordeling bedragen € 2,50
per meter, zodat de totale kosten hiervan circa
45.000 per jaar bedragen.
Meten en berekenen
Het monitoring van de werking van de overstorten
is een onderdeel van de Wvo-vergunning.
Op basis van het monitoringsplan (januari 2005)
wordt bij 26 van de 160 overstorten (waaronder de
overstorten die voorzien zijn van een bergbezinkvoorziening)
een meting verricht in het kader van
de Wvo-vergunning. Deze 26 locaties worden
representatief geacht voor het gehele stedelijke
gebied. Bij drie locaties (Oosterhamrikkanaal,
Noorderplantsoen en Molukkenvijver) wordt de
kwaliteit van het overstortwater bemonsterd en
geanalyseerd. Op deze drie locaties meten we
ook de kwaliteit van het oppervlaktewater, na elke
overstorting en één keer per twee maanden.
Het doel hiervan is meer inzicht te krijgen in de
werking van de overstorten en de effecten van
overstortingen op het oppervlaktewater.
De meetgegevens worden jaarlijks gerapporteerd
aan de waterschappen. De werkzaamheden en het
onderhoud van de meetapparatuur worden door
een extern bedrijf uitgevoerd of meegenomen in het
kader van het onderhoud van de pompinstallaties.
Ook hebben we drie regenmeters geplaatst, die we
zelf uitlezen. Voor de monitoring van de overstorten
en gemalen is voor externe advisering en dergelijke
een jaarlijks budget opgenomen van € 7.500.
De overige kosten vallen onder de post exploitatiekosten.
De gegevens van de analyse hebben ook als doel
meer inzicht te krijgen in het hydraulische functioneren
van het rioolstelsel. De berekeningen van
de riolering, gebaseerd op een theoretisch rekenmodel,
kunnen worden getoetst aan de uitkomsten
van de analyse van de monitoring.
In de planperiode (2009) is de actualisering van
de rioleringsplannen Middelbert en Engelbert opgenomen.
Deze actualisering wordt geïntegreerd met
de planvorming voor de nieuwbouw in Meerstad.
Bij het uitvoeren van de berekeningen wordt
rekening gehouden met de stedelijke wateropgave.
De kosten voor het opstellen van deze plannen zijn
gebudgetteerd op € 35.000.
Stedelijke wateropgave
In aansluiting op de afspraken in het Regionaal
Bestuursakkoord Water is met behulp van een
model de wateropgave bepaald voor het oppervlaktewatersysteem
in de gemeente Groningen (2007).
Het gebruikte model hebben we samen met de
waterschappen ontwikkeld. Hierbij hebben we de
gemeente opgedeeld in 24 deelgebieden. Voor alle
deelgebieden is het bergingstekort of de bergingsruimte
bepaald.
In zeven gebieden, voornamelijk oude stedelijke
gebieden, is een bergingstekort berekend.
Aanbevolen wordt het stedelijke watersysteem van
vijvers en watergangen in de stad te onderzoeken

op mogelijkheden voor berging en beperking van de
afvoercapaciteit.
Dit kan onder andere bereikt worden door het aanbrengen
van stuwconstructies en het toelaten van
hogere peilfluctuaties. Voor dit onderzoek is een
bedrag opgenomen van € 25.000. Het onderzoek
kan gehouden worden in 2010 (na afronding van de
inventarisatie van duikers en watergangen).
Onderzoek grondwater
De aard van de maatregelen om grondwateroverlast
te voorkomen en aan te pakken, is afhankelijk
van de fase waarin deze maatregelen worden
genomen. In de bestemmingsfase is het belangrijk
de juiste keuzes te maken voor de locatie en het
toekennen van bestemmingen. De watertoets maakt
de gevolgen van de mogelijke keuzes inzichtelijk.
In de inrichtingsfase zijn het goed bouw- en woonrijp
maken van grond en het feitelijke bouwproces
doorslaggevend. In de beheersfase is het van
belang dat het grondwater zo goed mogelijk op peil
blijft door goed beheer en onderhoud van de aangelegde
voorzieningen. Doen zich toch grondwaterproblemen
voor, dan komen waterhuishoudkundige
en/of bouwkundige maatregelen in aanmerking om
de nadelige gevolgen zo veel mogelijk te voorkomen
of te beperken.
Hieronder een overzicht van de maatregelen die de
gemeente Groningen vanuit haar verantwoordelijkheden
treft.
Ruimtelijke ontwikkelingen
> Het instellen van een verplichte Watertoets,
waarbij de initiatiefnemer van de ruimtelijke
ontwikkeling ook het grondwater betrekt.
> Het bouw- en woonrijp maken van grond volgens
de recente inzichten over ontwatering in
stedelijk gebied
> Het aanleggen, beheren en onderhouden van
grondwatervoorzieningen, zoals drainage.
> Het aanbrengen (indien nodig) van een peilbuizenmeetnet
om de grondwaterstand te kunnen
monitoren.
Bestaande situaties
> Het in beeld brengen van de locaties waar
sprake is van grondwateroverlast.
> Het treffen van voorzieningen als er sprake is
van structurele problemen.
> Het beheren en onderhouden van grondwatervoorzieningen,
zoals drainage.
Algemeen
> Het uitbrengen van een publieksbrochure over
de verdeling van de taken en verantwoordelijkheden
bij grondwater, inclusief informatie over
het oplossen van problemen.
In de planperiode (2009) is hiervoor een bedrag
opgenomen van € 50.000.
Voor de jaarlijkse monitoring van het grondwatermeetnet
is een bedrag van € 5.000 opgenomen.
In totaal wordt binnen de planperiode voor de
invulling van de zorgplicht voor structurele grondwateroverlast
jaarlijks een bedrag van € 200.000
opgenomen.
Op basis van de inventarisatie en de resultaten van
het grondwatermeetnet zal binnen de planperiode
van dit GRP het gemeentelijk beleid voor grondwateroverlast
worden geformuleerd en vastgesteld.
Aansluitend daarop zullen de functionele eisen en
maatstaven worden geformuleerd en vastgesteld.
Bewoners kunnen grondwaterproblemen melden bij
het loket Beheer en verkeer.
37
WATERWERK >

38
WATERWERK >
Tabel 6.1 - OVERZICHT ONDERZOEKEN
JAAR
Jaarlijks
Jaarlijks
Jaarlijks
Jaarlijks
Jaarlijks
Jaarlijks
Jaarlijks
Jaarlijks
2008
2009
2009
2009
2010
2009
2009
2012
OMSCHRIJVING
Inspectie vrijvervalriolering, exclusief reinigen
Beoordelen riolering à € 2,50/m
Advisering derden
Inspectie en afhandeling klachten
Bijhouden gegevensbestanden en tekeningen
Berekening riolering
Monitoring overstorten en gemalen
Monitoring grondwatermeetnet
Onderzoek verlengen persleiding Haren
Onderzoek grondwateroverlast en opzetten
meetnet
Inventarisatie duikers en watergangen
Vervaardigen waterbeheerkaart
Aanvullend onderzoek stedelijke wateropgave
Opstellen BRP Engelbert en Middelbert in
combinatie met BRP Meerstad
Aanvragen Wvo-vergunning overstorten
Actualiseren GRP
KOSTEN
(excl. btw)
€ 200.000
€ 45.000
€ 50.000
€ 10.000
€ 15.000
€ 25.000
€ 7.500
€ 5.000
€ 10.000
€ 50.000
€ 10.000
€ 10.000
€ 25.000
€ 35.000
€ 20.000
€ 25.000
Controle verordeningen en vergunningen
De controle op de lozingen op de riolering volgens
de Wet Milieubeheer, is ondergebracht bij de
Milieudienst. De werkwijze, zoals beschreven in
hoofdstuk vijf, behoeft geen wijziging.
In het GRP zijn geen kosten opgenomen voor de
controle van lozingen van bedrijven die hiervoor in
aanmerking komen.
Op 1 januari 2010 doet de ‘omgevingsvergunning’
haar intrede. Dit brengt met zich mee dat wij enkele
taken overnemen die nu nog bij het waterschap zijn
ondergebracht. We moeten voor een gedeelte van
de gemeente nog een Wvo-vergunning aanvragen
voor het lozen van overstortwater uit de riolering op
oppervlaktewater, omdat de bestaande vergunningen
niet meer actueel zijn.
Operationele programma’s
Jaarlijks stellen we een operationeel programma
op voor onderzoek, onderhoud en maatregelen aan
de riolering. De basis voor deze operationele
programma’s is dit GRP. Bij het opstellen van de
programma’s houden we rekening met andere
planvorming binnen de gemeentelijke ruimtelijke
inrichting.
De kosten voor het opstellen van de operationele
programma’s vallen onder de exploitatiekosten.
Overig onderzoek tijdens de planperiode
In de planperiode zijn naast de al genoemde onderzoeken,
nog de volgende onderzoeken nodig om de
rioleringszorg goed uit te kunnen voeren.
> Aanvragen Wvo- en aansluitvergunning
in 2009 € 20.000
> Actualisering GRP in 2012: € 25.000
> Advisering door derden en
adhoc onderzoek, jaarlijks € 50.000
Tabel 6.1 toont een overzicht van de benodigde
onderzoeken.
Resultaat
Resultaat van dit onderdeel van de strategie is:
> Het gegevensbestand is op orde.
> Er is structureel een goed inzicht in de toestand
en het functioneren van de riolen.
> Ongeoorloofd gebruik van de riolering wordt
beperkt.
6.3.2 Maatregelen
Onderhoud
Bijbehorend doel: transport van het ingezamelde
stedelijk afvalwater naar een geschikt lozingspunt
en het voorkomen van ongewenste emissie
(doelen 4 en 5).
Regelmatig onderhoud van de riolering is nodig
voor het handhaven van een goede afstroming van
de vrijvervalriolen en een minimale emissie naar
het oppervlaktewater.
Kolken
De huidige frequentie van het reinigen van kolken is
gemiddeld één keer per jaar. In gebieden waar veel
bomen staan, worden de kolken twee keer per jaar
gereinigd. Er is geen reden deze frequentie aan te
passen. De kosten voor het reinigen van de kolken
bedragen € 667.306 per jaar. Het reinigen van de
kolken wordt uitgevoerd door de Milieudienst.
Vrijvervalriolen
De vrijvervalriolen van de gemengde riolen en de
dwa-rioolstelsels worden één keer per vijftien jaar
geïnspecteerd en gereinigd. Dit komt neer op
gemiddeld 45 km riolering per jaar. Hierdoor houden
we een goed beeld van de kwaliteit van het stelsel.
Jaarlijks is hiervoor een bedrag van € 200.000
gebudgetteerd. Het reinigen van de riolen is

uitbesteed. Het riool- en kolkenzand wordt afgevoerd
naar een erkend verwerkingsbedrijf. Bovenstaande
bedragen zijn inclusief de stortkosten van het
vrijkomende slib bij het kolkenzuigen en de reiniging
van de riolen. De rwa-riolering wordt afhankelijk van
de geconstateerde vervuiling gereinigd.
Door straatvuil tijdig te verwijderen (vegen), wordt
voorkomen dat kolken extra vervuilen.
Op basis van deze argumentatie zijn de kosten
voor het vegen (€ 316.200 per jaar) onder de post
riolering gebracht.
Rioleringsonderdelen zoals drukrioleringpompen,
rioolgemalen, overstorten, zinkers, duikers en bergbezinkbassins
worden regelmatig onderhouden.
Drukrioleringsunits en rioolgemalen worden door
medewerkers van de gemeente gecontroleerd op
goede werking (bijvoorbeeld capaciteitscontrole,
controle draaiuren, controle op energieverbruik)
en onderhoud (reiniging, mechanisch/elektrisch
onderhoud, bouwkundig onderhoud).
Het verhelpen van grotere storingen in besturing en
elektrotechnische storingen is uitbesteed, net als
het reinigen van pompputten en pompkelders.
Als gevolg van de verbrede zorgplicht heeft de
gemeente 67 IBA’s aangelegd. Het beheer en het
onderhoud hiervan is uitbesteed aan de waterschappen
Noorderzijvest en Hunze en Aa’s.
De kosten voor het beheer en onderhoud van deze
67 IBA’s zijn voor rekening van de waterschappen.
Resultaat
> De objecten blijven in goede staat
(functionele eis 1d).
> De afstroming van de vrijvervalriolen wordt
gewaarborgd of verbeterd, waardoor overlast
voor burgers, bedrijven en instellingen wordt
tegengegaan (functionele eis 3c, 4a).
Reparatie, renovatie en vervanging
overige onderdelen
Het vervangingsjaar van de gemalen is bepaald
door bij het aanlegjaar een technische levensduur
op te tellen. Voor het bouwkundige deel is dat
45 jaar; voor het mechanische of elektrische deel
vijftien jaar. In de planperiode is vervanging voorzien
van het mechanische of elektrische deel van
ongeveer tien gemalen.
Ook voor de persleidingen en het bouwkundige
gedeelte van de drukriolering is de technische
levensduur gesteld op 45 jaar. De mechanische of
elektrische componenten van de pompunits gaan
gemiddeld vijftien jaar mee. Ook de mechanische of
elektrische componenten van de IBA’s hebben een
levensduur van vijftien jaar.
De komende jaren is onderzoek gepland naar de
toestand van de drukriolering. Uitgaande van de
standaardlevensduur zou het mechanische of
elektrische deel van 350 pompunits moeten worden
vervangen.
Verbetering van het hydraulisch en
milieutechnisch functioneren van de
vrijverval riolering
Bijbehorend doel: voorkomen van ongewenste
emissie naar oppervlaktewater (doel 4).
Het milieutechnisch functioneren van de riolering is
nagenoeg op orde. De riolering voldoet aan de
basisinspanning. Een knelpunt is nog de invoer van
afvalwater in de riolering aan de Helperzoom.
Bij grote regenval, wanneer de overstorten in
werking zijn, wordt het afvalwater met het overstortwater
op de aanliggende vijvers geloosd.
In 2009 maken we een start met het verlengen van
de persleiding van het rioolgemaal Haren met een
aansluiting op de ringpersleiding.
39
WATERWERK >

40
WATERWERK >
Daarnaast zijn er verspreid over de stad nog enkele
afkoppelplannen en -projecten. Het afkoppelen
geeft een lagere belasting van het gemengde rioolstelsel,
waardoor wateroverlast afneemt.
Ook wordt de ongewenste emissie via de overstorten
gereduceerd. De uitvoering van deze maatregelen
staan gepland in de planperiode van dit GRP.
In de planperiode verhogen we onze eisen aan de
emissie uit de riolering. Dit is het gevolg van de
invoering van de Europese Kaderrichtlijn Water en
ons verhoogde ambitieniveau. In samenspraak met
de waterschappen en op basis van de resultaten
uit de gebiedsbijeenkomsten, geven we hier in de
komende jaren invulling aan.
Resultaat
> Er wordt voldaan aan de eisen voor de vuiluitworp
uit de riolering op het oppervlaktewater.
Het afvalwatersysteem wordt in samenwerking
met het waterschap verder geoptimaliseerd
(functionele eis 3a).
Overige kleinschalige maatregelen
Naast bovengenoemde maatregelen, nemen we
de komende planperiode diverse kleinschalige
maatregelen die het functioneren van het rioleringssysteem
moeten waarborgen. Het betreft bijvoorbeeld
het vervangen van kapotte putdeksels, het
gangbaar houden van schuiven en kleppen,
Ook moet het hemelwater worden afgekoppeld
van de drukriolering. Hiervoor is zowel in 2009 als
in 2010 een bedrag opgenomen van € 25.000.
6.4 ZORG VOOR AFVLOEIEND
HEMELWATER
Vanwege de zorg voor afvloeiend hemelwater krijgen
wij behalve de riolering ook andere voorzieningen
voor afvloeiend hemelwater, zoals wadi’s, infiltratievoorzieningen
en helofytenvelden.
Begin 2009 starten we met het uitwerken van een
gedifferentieerd rioolrecht. Hierbij betalen de
eigenaren van percelen die een groot verhard
oppervlak af laten stromen op het gemengde rioolstelsel
een hoger rioolrecht. Deze percelen zorgen
namelijk voor een grote belasting van het rioolstelsel
bij regenval, wat leidt tot overstorten op de
vijvers. Het principe is dus: de vervuiler betaalt.
We gaan onderzoeken of het mogelijk is om via
een gemeentelijke subsidie het verharde oppervlak
bij deze percelen af te koppelen of op een andere
wijze terug te dringen. Dit geldt ook voor particuliere
woningeigenaren, om het verharden of betegelen
van tuinen te ontmoedigen. Ook wordt onderzocht
hoe we de huidige subsidie voor het aanleggen van
groene daken een structureel karakter kunnen
geven. Bij de aanpak van deze onderwerpen gaan
we ook de bewoners betrekken. Via voorlichting
willen we draagvlak creëren en de uitvoering
succesvol laten verlopen.
Voor het inzamelen en afvoeren van het afvloeiend
hemelwater in nieuwbouwlocaties verwijzen we
naar paragraaf 6.2.2.
Voor het bestaand stedelijk gebied gaan we kansen
voor afkoppelen zo veel mogelijk benutten.
Afkoppelen is geen doel op zich, maar een middel
om het hemelwater effectief in te zamelen en af te
voeren. Dit gebeurt in combinatie met het vervangen
van riolering en met eventuele bovengrondse
aanpassingen van de infrastructuur.
In deze planperiode leggen we ons beleid vast
voor het doelmatig inzamelen en verwerken van
hemelwater in bestaand stedelijk gebied.
Enkele aandachtspunten voor dit beleid:
> Bepalen en vaststellen van de grenzen van het
grondgebied, en verdelen verantwoordelijkheden
tussen gemeente en bewoners/eigenaren.

Afkoppelen van verhard oppervlak bij het
verlenen van een bouwvergunning.
> Verplichten van bewoners/eigenaren van
bestaande percelen om maatregelen te nemen
voor afkoppelen op eigen terrein.
> Dimensioneren en aanleggen van gemeentelijke
voorzieningen voor toekomstige aansluitingen.
Aansluitend op het vaststellen van het beleid gaan
we in de planperiode de kansrijke locaties voor
afkoppelen nader bepalen en vastleggen op een
afkoppelkansenkaart. Na vaststelling hiervan,
nemen we in de volgende planperiode een (jaarlijks)
bedrag op voor het afkoppelen van de in aanmerking
komende oppervlakken.
6.5 ZORG VOOR OVERTOLLIG
GRONDWATER
In onze nieuwe taak op het gebied van grondwater
wordt gesproken over ‘structureel nadelige gevolgen
van de grondwaterstand’.
Bij het opstellen van dit GRP was een kant-en-klare
definitie van ‘structurele wateroverlast’ nog niet
voorhanden. Er is momenteel nog geen jurisprudentie
over de precieze betekenis van de begrippen
‘structureel’ en ‘doelmatig’. Naar verwachting
worden deze begrippen gedurende de looptijd van
dit plan geleidelijkaan duidelijk.
Tot die tijd spreken we in Groningen van ‘structurele
grondwateroverlast’:
> als er sprake is van regelmatig terugkerende
overlast door te hoge grondwaterstanden,
over een groter gebied;
> als er door hoge grondwaterstand risico’s
ontstaan voor de volksgezondheid;
> als de functie van bestaande bestemmingen wordt
belemmerd door de stijgende grondwaterstanden.
Uitgesloten hiervan zijn de volgende situaties:
> als de bouwkundige of waterhuishoudkundige
verantwoordelijkheid berust bij de eigenaar
(zoals bij kelders en kruipruimtes);
> als de overlast is ontstaan door gebeurtenissen
van regionale of bovenregionale oorsprong;
> als de overlast is ontstaan door de wijze waarop
de grond van wijken in het verleden bouwrijp is
gemaakt;
> als de overlast is ontstaan door incidentele
overlast zoals zware regenval.
41
WATERWERK >

42
WATERWERK >

7
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
ORGANISATIE EN FINANCIËN
7.1 INLEIDING
In dit hoofdstuk komt aan de orde welke personele en
financiële middelen nodig zijn om doelen te bereiken
via strategie zoals geformuleerd in hoofdstuk 6.
Doelen, strategie en benodigde middelen zijn
onverbrekelijk met elkaar verbonden.
7.2 PERSONELE MIDDELEN
7.2.1 Kengetallen Leidraad Riolering
In deze paragraaf geven we aandacht aan de werkzaamheden
die uitgevoerd moeten worden om de
doelen van de rioleringszorg te halen.
Uitgangspunt daarbij is de module ‘Personele
aspecten van de rioleringszorg (D2000)’ van de
Leidraad Riolering. Hierin is een voorbeeldgemeente
beschreven groter dan 50.000 inwoners.
Dit GRP is een goede basis om een beeld te krijgen
van hoe wij onze rioleringstaken de komende jaren
gaan invullen. Aan de hand van twaalf deeltaken
hebben we de benodigde formatie globaal bepaald.
De twaalf deeltaken zijn:
> opstellen gemeentelijk rioleringsplan;
> opstellen operationele programma’s voor aanleg;
onderzoek en maatregelen;
> inventarisatie;
> inspectie;
> berekeningen;
> aanleg van riolering bij bestaande bebouwing;
> aanleg van riolering bij nieuwbouw;
> onderhoud;
> reparatie;
> renovatie/vervanging;
> verbetering;
> facilitair.
We hebben eerst de kengetallen van de voorbeeldgemeente
toegespitst op de gemeente Groningen
(circa 183.000 inwoners).
Tabel 7.1 - BENODIGDE PERSONELE MIDDELEN VOOR GRP 2009 - 2013
Leidraad Riolering
(module D2000, aug. 2007) Situatie Groningen
PLANVORMING DAGEN FTE % UITBEST DAGEN FTE GEM
> verbreed GRP 85 60 34
> afstemming en overleg 40 0 40
> jaarprogramma’s 175 40 105
subtotaal planvorming 300 1,7 179 1,0
ONDERZOEK DAGEN FTE % UITBEST DAGEN FTE GEM
> inventarisatie 10 0 10
> inspectie/controle 350 90 18
> meten 50 50 25
> functioneren 40 0 40
subtotaal onderzoek 450 2,6 93 0,5
FACILITAIR DAGEN FTE % UITBEST UREN FTE GEM
> verwerken gegevens 40 90 4
> vergunningen 35 0 35
> klachtenanalyse en -verwerking 75 0 75
subtotaal facilitair 150 0,86 114 0,7
ONDERHOUDSACTIVITEITEN DAGEN FTE % UITBEST DAGEN FTE GEM
> riolen en kolken 2.340 90* 234
> gemalen/mechanische riolering 950 50 475
> infiltratievoorziening/lokale zuivering 30 0 30
> drainage 48 0 48
> planning en begeleiding 25 0 25
subtotaal onderhoudsactiviteiten 3.393 19,39 812 4,64
MAATREGELEN DAGEN FTE % UITBEST DAGEN FTE GEM
> aanleg nieuwbouw** 440 60 263
> drainage 2 0 2
> reparatie 211 60 84
> vervanging 1.195 60 478
> verbetering 790 60 316
subtotaal maatregelen 2.638 15,07 1.143 6,53
Totaal ‘dagelijkse’ rioleringszorg 6.931 40 2.341 13
Productieve dagen
per jaar: 175
Uren per dag: 7,2
Productieve uren
per jaar: 1.260
* Reinigen is uitbesteed
aan de Milieudienst
** Gerekend is met 1,5 fte
voor projectbegeleiding
43
WATERWERK >

44
WATERWERK >
GRP
Tabel 2009 7.2 - MEERJARENPLANNING - 2013
GRP 2009 - 2013
INKOMSTEN
> aantal aansluitingen op riolering
> tarief rioolrechten
> inkomsten rioolrecht
> inkomsten divers
totaal
UITGAVEN
> DIA inning rioolrechten
> MD veegkosten
> oude kapitaalslasten t/m 2007
> nieuwe kapitaalslasten
EXPLOITATIE
> wijkbeheer
> stedelijk beheer
> watertaken
> BTW exploitatie
> voorziening toekomstige vervanging riolering
> voorziening toekomstig groot onderhoud
> MD Kolkzuigen
> Sectie Beheer (revisie, rioolkaarten)
totaal
INKOMSTEN - UITGAVEN
Voorziening toekomstige vervanging riolering
> stand voorziening begin jaar
> toename tijdens jaar
> ontrekking tijdens jaar
> stand voorziening eind jaar
Voorziening toekomstig groot onderhoud
> stand voorziening begin jaar
> toename tijdens jaar
> ontrekking tijdens jaar
> stand voorziening eind jaar
Bestemmingsreserve riolering
> stand reserve begin jaar
> toename reserve tijdens jaar
> stand reserve eind jaar
2009
99.000
127,75
12.647.257
33.840
12.681.097
2009
732.530
316.200
4.350.061
699.556
93.441
3.863.040
475.000
597.807
693.000
24.750
667.306
162.318
12.675.008
6.089
5.507.537
693.000
6.200.537
0
24.750
24.750
0
6.089
6.089
2010
99.250
134,26
13.325.362
34.856
13.360.217
2010
756.337
326.477
4.350.061
1.260.281
96.478
3.988.588
853.878
666.264
49.625
24.813
687.325
167.187
13.227.313
132.904
6.200.537
49.625
-1.250.000
5.000.162
24.750
24.813
49.563
6.089
132.904
138.993
2011
99.500
140,97
14.026.156
35.901
14.062.057
2011
780.918
337.087
4.350.061
1.799.696
99.614
4.118.218
909.506
691.678
49.750
24.875
707.945
172.203
14.041.550
20.507
5.000.162
49.750
-3.350.000
1.699.912
49.563
24.875
74.438
138.993
20.507
159.500
2012
99.750
147,87
14.750.370
36.978
14.787.348
2012
806.298
348.042
4.350.061
2.272.040
102.851
4.252.060
966.942
717.918
49.875
24.938
729.183
177.369
14.797.578
-10.229
1.699.912
49.875
-1.000.000
749.787
74.438
24.938
99.376
159.499
-10.229
149.270
2013
100.000
154,99
15.498.758
38.088
15.536.846
2013
832.503
359.354
4.350.061
2.732.696
106.194
4.390.252
1.026.246
745.011
50.000
25.000
751.059
182.690
15.551.064
-14.218
749.787
50.000
-750.000
49.787
99.375
25.000
124.375
149.270
-14.218
135.052
Zo hebben we een eerste, indicatieve bepaling van
de benodigde personele capaciteit (zie tabel 7.1).
Op basis van het huidige uitbestedingsbeleid hebben
we per taak een schatting gemaakt welk percentage
wordt uitbesteed.
In de tabel zijn de ‘dagelijkse’ rioleringszorg en de
voorbereiding van en het toezicht op de investeringswerken
uit elkaar getrokken.
Op basis van het huidige uitbestedingsbeleid is
voor ‘onderhoudsactiviteiten’ 4,6 fte nodig.
Voor het uitvoeren van de maatregelen is 6,5 fte
nodig, dit is inclusief projectbegeleiding van het
onderdeel riolering en water bij nieuwbouw (1,5 fte).
In totaal vraagt het GRP, met het huidige uitbestedingsbeleid,
om circa 13 fte.
Voor de rioleringszorg is circa 6 fte beschikbaar.
Er is dus niet voldoende capaciteit voorhanden om
alle benodigde werkzaamheden goed uit te voeren,
rekening houdend met het huidige uitbestedingsbeleid.
Voor het uitvoeren van de maatregelen, zoals het
vervangen van riolering in bestaande wijken,
schakelen we het gemeentelijk ingenieursbureau in.
Dit bureau levert jaarlijks een bijdrage van 4,5 fte.
De reiniging van de riolering en kolken is uitbesteed
aan de Milieudienst, deze fte’s zijn niet opgenomen
in tabel 7.1.
Samenwerking en schaalvergroting zijn interessante
mogelijkheden om toekomstige uitdagingen als de
gevolgen van klimaatverandering en de invulling van
de Kaderrichtlijn Water aan te kunnen. We kunnen
bijvoorbeeld een verdergaande samenwerking aangaan
met een andere partij. Hierdoor kan de kennisinfrastructuur
worden verbeterd en wordt de kleine
rioleringsorganisatie minder kwetsbaar.

Conclusie
> Voor de rioleringszorg is circa 6 fte beschikbaar.
Dat is vooralsnog onvoldoende om met het huidige
uitbestedingsbeleid de werkzaamheden uit te
voeren.
7.3 FINANCIËLE MIDDELEN
In de planperiode 2009 - 2013, en ook op de lange
termijn, werkt de gemeente aan het aanleggen en
beheren van riolering en het watersysteem.
Deze activiteiten worden volgens de beschreven
strategie uitgevoerd om de gestelde doelen te
kunnen halen. De maatregelen voor het aanpassen
van het watersysteem in het kader van de waterkwantiteit
en -kwaliteit worden uitgevoerd op basis
van het raadsbesluit van september 2008.
Een overzicht van de inkomsten, uitgaven en
voorzieningen in de periode 2009 - 2013 is te zien
in tabel 7.2.
Aan de rioleringstaken van de gemeente is een
gesloten financieringsstructuur verbonden.
Deze dateert uit 1987 en is tegelijk vastgesteld
met het ‘programma vervanging oudere riolering
1987 - 2010’.
Het rioolrecht bedraagt per 1 januari 2009 € 127,75.
Dit bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd.
De raad heeft in september 2008 een besluit
genomen om het rioolrecht vanaf 2010 met € 2,60
structureel te verhogen. Het aantal tariefeenheden
voor het rioolrecht per 1 januari 2009 is circa 99.000
eenheden. De opbrengst in 2009 wordt geraamd op
€ 12.647.257. In de berekeningen is rekening gehouden
met een jaarlijkse uitbreiding met 250 percelen als
gevolg van de stadsuitbreiding (zie tabel 7.2).
De opbrengsten uit het rioolrecht worden direct
en uitsluitend aangewend voor de kosten van de
rioleringszorg en de nieuwe gemeentelijke watertaken.
Deze taken zijn aanleg, vervanging, reparatie,
onderhoud, renovatie en kwaliteitsverbetering van
het riool, het afkoppelen van afvoerend oppervlak
en de inning van het rioolrecht.
Aanleg van riolering voor stadsuitleg komt ten laste
van de exploitatie van het betreffende plan.
Waar mogelijk worden de werkzaamheden aan het
rioolstelsel gecombineerd met andere werken aan
de openbare ruimte. Dit drukt de kosten en beperkt
de overlast voor de burgers en bedrijven.
Deze afstemming is een taak voor de afdeling
Stedelijk Beheer, die ook de maatregelen in het
Waterplan coördineert. Voor de financiering van de
genoemde maatregelen (zie hoofdstuk 7) is in tabel
7.2 de post ‘watertaken’ opgenomen.
Vanaf 2008 wordt een bedrag per aansluiting
gespaard voor toekomstige vervanging van de
riolering. Dit bedrag wordt gestort in de ‘voorziening
toekomstige vervanging riolering’ om de investeringspieken
als gevolg van het G(W)RP te kunnen
afvlakken. Dit sparen is in lijn met de jaren vóór
2008, maar is nu zichtbaar. Vanaf 2010 zal er minder
gespaard hoeven te worden omdat een groot deel
van het benodigde totaalbedrag is bereikt.
Van 2010 tot en met 2013 worden bedragen aan
de voorziening onttrokken om de piekbelasting op
te vangen.
Het BBV (Besluit begroting en verantwoording
provincies en gemeenten) stelt dat een gemeente
die een kostendekkend tarief in rekening brengt,
de rioollasten over de jaren kan nivelleren.
De gemeente kan hierbij gebruik maken van zowel
egalisatiebijdragen voor het toekomstig onderhoud
als een speciale constructie van de gemeentewet
(229b,2a). Hierin staat dat spaarbedragen voor
toekomstige vervangingsinvesteringen in het tarief
mogen worden opgenomen als de eerste aanleg van
uitbreidingsinvesteringen uit de grondexploitatie is
gedekt.
Aansluitend bij deze regelgeving zal de huidige
‘voorziening Riolering’ worden overgeheveld naar
een nieuwe ‘voorziening toekomstige vervanging
Riolering’. Eveneens zal er een voorziening
‘toekomstig groot onderhoud’ worden gevormd
om op de langere termijn gepland onderhoud zoals
herijking overstortmuren, inmeting rioolstelsel,
baggeren etc. te kunnen uitvoeren.
In het tarief is vanaf 2010 een bedrag opgenomen
per aansluiting voor toekomstig groot onderhoud
(€ 0,25) en een bedrag per aansluiting voor
toekomstige vervanging investeringen (€ 0,50).
Als er resultaten worden gerealiseerd op de productgroep
riolering zullen deze worden verrekend met
de bestemmingsreserve Riolering (voor zowel
positieve als negatieve resultaten).
Deze bestemmingsreserve geeft mede inzicht in de
mate waarin de planning van het GR(W)P wordt
gerealiseerd.
Bij het opstellen van de financiële meerjarenplanning
is rekening gehouden met de (bestaande) kapitaallasten
van de in het verleden gedane investeringen.
Deze financiële gegevens zijn ook weergegeven in
de tabel. De grondslagen voor het opstellen van de
financiële meerjarenplanning komen voor wat
betreft de onderhoud- en vervangingsmaatregelen
uit het beheersysteem. Aangezien de parameters
variabel zijn worden deze variabele grondslagen elk
jaar geëvalueerd om zo jaarlijks het tarief kostendekkend
te kunnen laten vaststellen door de raad.
45
WATERWERK >

46
WATERWERK >

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
BIJLAGE A > Investeringen en programma 2009 - 2013
47
WATERWERK >

48
WATERWERK >

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
BIJLAGE B > Situatietekening met locatie rioolgemalen en overstorten
49
WATERWERK >

50
WATERWERK >

51
WATERWERK >

52
WATERWERK >

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
BIJLAGE C > Reactie waterschappen
Gemeente Groningen Postbus 195
Dienst RO/EZ afdeling Stedelijk Beheer 9640 AD Veendam
De heer A.Jansma Tel (0598) 693 800
Gotenburgweg 46 Fax (0598) 693 893
9723 TM Groningen www.hunzeenaas.nl
Uw brief e-mail dd 11 november 2008 Datum 12 november 2008
Ons kenmerk Behandeld door Jan Egberts Eleveld
Onderwerp concept ontwerp GRP 2009-2013 Doorkiesnummer 0598-693613
Geachte heer Jansma,
Met genoegen hebben wij uw “concept ontwerp GRP 2009-2013” gelezen.
Wij hebben een aantal op- en aanmerkingen op dit concept, welke verwoord staan in de bijlage van
deze brief.
Voor eventuele vragen kunt u contact opnemen met de heer Jan Egberts Eleveld op het bovenstaande
telefoonnummer.
Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Hoogachtend,
Erica Mosch
Afdelingshoofd Schoon Water
Bijlage(n): Opmerkingen “concept ontwerp GRP 2009-2013” versie van 11 november 2008
53
WATERWERK >

54
WATERWERK >
Opmerkingen concept GRP gemeente Groningen (versie 11 november 2008)
Interne checklist beoordeling Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP)
Onderwerp
1 Conform Leidraad
2 Overleg
3 Vorig GRP
4 Basisinspanning
5 Vuiltechnisch functioneren
6 Omgaan met regenwater
7 Waterkwaliteitsspoor
8 Vergunningverlening
9 Aansluiting op de rwzi
10 Niet aangesloten percelen
11 Tekeningen
12 Financiële onderbouwing
13 Personele onderbouwing
14 Overige
Toelichting
Module A 1050
Vooroverleg met waterschap
en andere betrokkenen
Evaluatie voorgaand GRP
Omschrijven stand van zaken, uitgevoerde
maatregelen en resultaten
Omschrijven en onderbouwen van emissies
(metingen)
Beleid van de gemeente, (gerealiseerde)
doelen
Omschrijven en onderbouwen van
emissies (metingen), maatregelen
Zijn de vergunningen nog actueel en
wordt voldaan aan gestelde eisen
Per onderbemaling kengetallen en
prognose (bijlage blokkenschema)
Beleid en resultaten
Thematische goed leesbare tekeningen
(1:10.000)
Rioolrecht, kosten voor maatregelen,
realisatie termijnen
Aanwezige en benodigde bezetting
Bijvoorbeeld gemaakte afspraken of
gebiedsspecifieke aanvullingen
Check
Ok
Helaas alleen concept grp
(laat) toegezonden
Ok
Ok
-
Ok
+/-
Ok
Niet aanwezig
Ok
Ok
Ok
Ok
Niet (expliciet)
opgenomen projecten
• Projecten waterslag 1 en 2
• Persleiding Haren,
ontlasting Helperzoom
• Helofytenveld Esserbegraafplaats

Op pagina 15 wordt puntsgewijs een toelichting op de
stand van zaken gegeven mbt de evaluatie van het ‘oude’
GRP.
• Bij het eerste punt wordt gesteld dat het BRP voor o.a.
het hoofdbemalingsgebied gereed is. Verzuimd wordt
te vermelden dat hiervoor een herberekening conform
module C2100 van de leidraad dient te worden uitgevoerd.
Dit is tevens als eis opgenomen in de verstrekte, tijdelijke,
vergunning.
• Bij het laatste punt wordt gesteld dat de sanering van
de woonschepen nog niet heeft plaatsgevonden en dat
hierover nog onderhandelingen plaast vinden. Dit is
onjuist. Alle onderhandelingen zijn hierover gevoerd,
het project loopt vertraging op door enkele (juridische)
problemen bij de aanbesteding door de gemeente.
Op pagina 17 (par. 3.2 1ste bullet) en op pagina 40 (par. 6.4,
2de alinea) wordt gesteld dat er “In begin 2009 zal er gestart
worden met de uitwerking van een gedifferentieerd rioolrecht.
Waarbij de eigenaren van percelen die een groot
verhard oppervlak af laten stromen op het gemengde rioolstelsel
een hoger rioolrecht dienen te betalen, de vervuiler
betaalt”. Wij willen voorstellen de term ‘vervuiler’ in deze
context te vervangen door ‘veroorzaker’ aangezien deze
lozers niet direct lozen via de gemeentelijke riooloverstorten.
Ook wordt deze zinsnede gebruikt.
Op pagina 17 (laatste alinea) wordt aangegeven dat de
gemeente gaat onderzoeken hoe eigenaren van grote
percelen kunnen worden gestimuleerd om af te koppelen.
Wij willen u tevens wijzen op de mogelijkheden die de
nieuwe waterwetgeving biedt om afkoppelen middels een
op te stellen gemeentelijke verordening af te dwingen.
Tevens zien wij graag vermeld dat het hier gaat om van
verharding af te koppelen schoon regenwater. Het waterschap
is groot voorstander van duurzame bronmaatregelen
als afkoppelen waarbij schoon regenwater niet naar de
rioolwaterzuiveringsinstallatie wordt getransporteerd.
Op pagina 21 (par. 4.3) wordt in de tabel bij punt 1a als
maatstaf gesteld dat alle percelen binnen de bebouwde
kom op de riolering dienen te worden aangesloten en dat
een alternatief slechts buiten de bebouwde kom kan
worden toegepast. Wij zijn verheugd over dit ambitieuze
streven maar willen u er toch met klem op wijzen dat dit
standpunt gevolgen kan hebben voor het aansluiten van
woonschepen welke een ligplaats binnen de bebouwde
kom van de gemeente Groningen hebben.
Bij maatstaf 2c staat dat de plasvorming bij kolken beperkt
dient te zijn. Hoe wordt de term ‘beperkt’ bepaald?
Op pagina 26 worden de (langere termijn) nieuwbouwprognoses
verwoord. Naar onze mening ontbreekt het
project ‘Meerstad’ in deze lijst. Tevens zien wij graag de
opgaven voor de gemeente Groningen voortkomend vanuit
de regiovisie Groningen-Assen hierin opgenomen.
Op pagina 40 (paragraaf 6.4) ontbreekt naar onze mening
de volgende vetgedrukte tekst: Vanwege de zorg voor
afvloeiend hemelwater krijgen wij behalve de riolering
ook de zorg voor andere voorzieningen voor afvloeiend
hemelwater, zoals wadi’s, infiltratievoorzieningen en
helofytenvelden.
55
WATERWERK >

56
WATERWERK >
Van: "S. Dijk"
Aan: "Dries Jansma"
Datum: 3 12 2008 1:14:08
Onderwerp: Reactie GRP Groningen
Dries,
Vanwege de pensionering van onze beleidsmedewerker riolering heeft onze reactie op het
concept GRP langer op zich laten wachten dan gebruikelijk. Wij rekenen op jullie begrip.
Puntsgewijs staat onderstaand onze reactie op het concept GRP Groningen:
Wij sluiten ons aan bij het advies van beleidsmedewerker rioleringen van waterschap Hunze
en Aa's.
Op de tekening (O:\DATA\D4a\RIO014\IV\U17.dwg) mist het onderscheid in overstorten
(gemengde stelsels en regenwaterlozingen).
Op pagina 12, paragraaf 2.2.6 van het GRP wordt de watertoets genoemd. Wij benadrukken
dat de watertoets een procesinstrument is en niet alleen een toetsinstrument. Hierbij is vroegtijdige
betrokkenheid van het waterschap bij ontwikkelingen (bv. stedebouwkundige plannen,
bestemmingsplannen en stedelijke herinrichting) zeer gewenst.
Op pagina 27, paragraaf 5.3 wordt een vooruitblik gegeven op toekomstige stedelijke ontwikkelingen.
Het zou nuttig zijn ook inzicht te krijgen in de planning van stedelijke herinrichtingsplannen, waarbij
vaak het riool en watersysteem wordt aangepast. Deze ontwikkelingen bieden een kans om
invulling te geven aan de stedelijke wateropgave.
Wij gaan er van uit dat deze opmerkingen meegenomen kunnen worden in het opstellen van de
definitieve rapportage.
Met vriendelijke groet,
Sander Dijk
Medewerker Planvorming
Waterschap Noorderzijlvest
Afdeling Onderzoek en Planvorming
Tel.: 050 3048354
E mail: s.dijk@noorderzijlvest.nl

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
BIJLAGE D > Woordenlijst
De woorden en verklaringen in deze lijst zijn (voor een groot deel) afkomstig uit
de NEN 3300 Buitenriolering - Termen en definities
AFKORTINGEN
BBB > bergbezinkbassin
BBR > bergbezinkriool
bob > binnenonderkant buis
CUWVO > coördinatiecommissie uitvoering Wet verontreiniging
oppervlaktewateren
DWA > droogweerafvoer
GRP > gemeentelijk rioleringsplan
IBA > installatie voor individuele behandeling van afvalwater
NEN > Nederlandse norm
NPR > Nederlandse praktijkrichtlijn
RWA > regenweerafvoer
RWZI > rioolwaterzuiveringsinrichting
Wm > Wet milieubeheer
Wvo > Wet verontreiniging oppervlaktewateren
TERMEN EN DEFINITIES
Aangroei > verzameling van organismen die zich op de buiswand
hebben vastgehecht of in slierten aan de Buiswand
hangen
Aansluitvergunning > vergunning op grond van de aansluitverordening en de
Wvo die wordt afgegeven door het zuiveringsschap voor
de aansluiting op de rioolwaterzuiveringsinrichting (RWZI)
Aantasting > een wijziging van de structuur van de buiswand als
gevolg van (bio)chemische of mechanische processen
Afvalwater > alle water waarvan de houder zich met het oog op de
verwijdering daarvan ontdoet, voornemens is zich te
ontdoen of zich moet ontdoen (opmerking: hieronder
wordt dus ook afvloeiend regenwater begrepen)
Afvoerend oppervlak > het naar de riolering afwaterende oppervlak
Afzetting > aankoeking van slib, vet en kalk op de buiswand;
tevens afzetting van bodemmateriaal anders dan zand
ter plaatse van een buisverbinding of scheur
Basisinspanning > term die de waterkwaliteitsbeheerders gebruiken voor
het aanduiden van de inspanningen die elke gemeente
moet uitvoeren of uitgevoerd hebben om de vuiluitworp
uit de riolering tot een bepaald niveau te reduceren
Basisrioleringsplan > voor een Wvo of aansluitvergunningaanvraag opgesteld
document (tekening + toelichting en berekeningen) met
de huidige situatie van de riolering en de uit te voeren
verbeteringsmaatregelen
Bemalingsgebied > een rioleringsgebied waaruit het afvalwater door een
gemaal wordt verwijderd
Beoordelen > het toetsen van een parameter aan de bijbehorende
maatstaf en het geven van een oordeel over de
uitkomsten van de toetsing
Bergbezinkbassin > reservoir voor de tijdelijke opslag van afvalwater waarin
tevens slibafzetting plaatsvindt met een voorziening
om het slib te kunnen verwijderen en waaruit overstortingen
kunnen plaatsvinden
Berging > de inhoud van de riolering uitgedrukt in m 3 of mm/ha
Bergingsverlies > de vermindering van berging door permanente vulling
in de riolering als gevolg van verzakkingen
57
WATERWERK >

58
WATERWERK >
Classificatie > de indeling van toestandsaspecten in klassen
dg DIALOG Riolering > het computerprogramma voor rioleringsbeheer
Droogweerafvoer (dwa) > de hoeveelheid afvalwater die per tijdseenheid in een
droog weersituatie via het rioolstelsel wordt afgevoerd
Drukriolering > riolering waarbij het transport plaatsvindt door middel
van pompjes en persleidingen
dwa rioolstelsel > zie vuilwaterrioolstelsel
Emissiespoor > onderdeel van het tweesporenbeleid van waterkwaliteitsbeheerders
gericht op het tot een bepaald
niveau terugbrengen van de emissies (vuiluitworp) uit
een rioolstelsel, ongeacht de werkelijke waterkwaliteit
Externe overstort > rioolput voorzien van een overstortdrempel die loost
buiten het in beschouwing genomen rioolstelsel,
meestal op oppervlaktewater
Gemengd rioolstelsel > rioolstelsel, waarbij afvalwater inclusief ingezamelde
neerslag door 1 leidingstelsel wordt getransporteerd
Gescheiden rioolstelsel > rioolstelsel, waarbij afvalwater exclusief neerslag door
een leidingstelsel wordt getransporteerd en neerslag
door een afzonderlijk leidingstelsel rechtstreeks naar
oppervlaktewater wordt afgevoerd
Hydraulisch > waarbij van de leer van de praktische toepassing van
waterbeweging gebruik wordt gemaakt
Hydraulische berekening > het door rekenen bepalen van het hydraulisch
functioneren van een rioolstelsel
Ingrijpmaatstaf > grenstoestand waarbij ingrijpen in de actuele toestand
noodzakelijk is en waarbij maatregelen moeten worden
opgesteld
Inhangend voegmateriaal > voegmateriaal (kit, bitumineuze profielstrip) dat uit de
voeg in het doorstroomprofiel is gezakt of gedrukt
Inhangende rubberring > een niet gescheurde rubberring die zichtbaar is of een
gescheurde rubberring waarvan een gedeelte in het
doorstroomprofiel hangt
Inspectie > het waarnemen, herkennen en beschrijven van de
toestand
Lekkage > het intreden of uittreden van water via voegen,
scheuren, langs inlaten of door de buiswand
Maatstaf > grenswaarde (getalsmatig) op basis waarvan
geconcludeerd wordt of aan een functionele eis wordt
voldaan
Obstakels > voorwerpen in het riool die geen functie in rioleringstechnische
zin hebben en geen deel uitmaken van een
normale afvalwaterstroom
Onderhoud > herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij
de toestand van objecten ongewijzigd gehandhaafd
wordt
Onderzoek > het verzamelen, ordenen, analyseren en verwerken van
gegevens, zodanig dat informatie kan worden afgeleid
over de toestand en het functioneren van de buitenriolering
Overstorting > de lozing van afvalwater via een overstortdrempel naar
oppervlaktewater
Overstortput > rioolput voorzien van een overstortdrempel
Pompovercapaciteit > (poc) het deel van de pompcapaciteit dat beschikbaar
is voor de regenwaterafvoer. Het andere deel van de
capaciteit is beschikbaar voor de afvalwaterafvoer
tijdens droog weer

Randvoorziening > vloeistofdichte voorziening als onderdeel van het
rioolstelsel die als doel heeft de lozing van vuil uit het
rioolstelsel op oppervlaktewater te verminderen
Regenwaterriool > riool alleen bestemd voor de inzameling en het
transport van neerslag
Regenwaterrioolstelsel > rioolstelsel alleen bestemd voor de inzameling en het
transport van neerslag
Renovatie > herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij
een ingrijpende toestandswijziging wordt doorgevoerd;
evenaren technische staat van nieuwaanleg
Reparatie > herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij
een beperkte toestandswijziging wordt doorgevoerd
Riolering > het samenstel van riolen, rioolputten en bijbehorende
voorzieningen voor de inzameling en het transport van
afvalwater
Riool > samenstel van buizen tussen twee putten bestemd voor
de inzameling en/of het transport van afvalwater
Rioolput > constructie toegang gevend tot het rioolstelsel (te
herkennen aan gietijzeren deksels in de weg)
Rioolwater- > het totaal van de grond, gebouwen en apparatuur voor
zuiveringsinrichting de zuivering van afvalwater (RWZI)
rwa riool > zie regenwaterriool
rwa rioolstelsel > zie regenwaterrioolstelsel
Scheuren > het geheel van scheuren, barsten en breuken
Verbeterd gescheiden > gescheiden rioolstelsel met voorzieningen waardoor de
rioolstelsel neerslag slechts bij wat grotere regenbuien naar
oppervlaktewater wordt afgevoerd. Het meest vervuilde
deel van de neerslag wordt ‘geborgen’ in de riolering
en naar de zuivering afgevoerd.
Verbeteren > het aanpassen van het oorspronkelijke functioneren
Vervangen > herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij
het bestaande object wordt verwijderd en een nieuw
gelijkwaardig object wordt teruggeplaatst
Visuele inspectie > het op directe wijze dan wel op indirecte wijze via
optische hulpmiddelen inspecteren van de toestand
Vrijvervalriool > riool waardoor afvalwater door middel van de zwaartekracht
wordt getransporteerd
Vuilemissie > zie vuiluitworp
Vuiluitworp > het totaal aan stoffen (niet zijnde water) geloosd uit
een rioolstelsel op het oppervlaktewater via overstorten.
Hierbij kan gedacht worden aan biologisch afbreekbare
stoffen die bij afbraak in het water zuurstof verbruiken
(BZV), aan stikstof en fosfaten en aan zware metalen
Vuilwaterriool > riool alleen bestemd voor de inzameling en het transport
van huishoudelijk en bedrijfsafvalwater, niet zijnde
neerslag
Vuilwaterrioolstelsel > rioolstelsel voor de inzameling en het transport van
huishoudelijk en bedrijfsafvalwater, niet zijnde neerslag
Waarschuwingsmaatstaf > grenstoestand waarbij de actuele toestand discutabel
is en nader onderzoek nodig is
Wadi > systeem voor hemelwater afvoer door drainage en
infiltratie
59
WATERWERK >

60
WATERWERK >
Waterkwaliteits- > doelstelling voor de kwaliteit van een oppervlaktewater
doelstelling nodig om dat water een bepaalde functie te kunnen
laten vervullen
Water op straat > het optreden van waterstanden boven maaiveldniveau
Wateroverlast > het optreden van waterstanden boven maaiveldniveau
waarbij hinder of schade wordt ondervonden
Wortelingroei > de wortels van bomen of planten, die door voegen,
scheuren of via gebouw of kolkaansluitingen het riool
zijn ingegroeid
Zandinloop > het intreden van zand via buisverbindingen of scheuren
Zand en vuilophoping > opgehoopt materiaal met een losse structuur

meer weten
Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, loket Beheer en Verkeer
T (050) 367 89 10
E loket.beheerenverkeer@roez.groningen.nl
I www.gemeente.groningen.nl/milieu-en-afval/water
Uitgave Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, april 2009 > Tekst Grontmij > Redactie John Brouwer >
Fotografie Dick Bergsma, Reyer Boxem, Leo Dijkstra, Jan Glas, Anne Helbig, Niranyana Jayamary,
Jeroen van Kooten, Rick Luimes, Stijntje de Olde, Ger Roosjen en archief dienst RO/EZ >
Vormgeving Maria Heikens > Printwerk PrintCenter, Groningen