Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876

acovenboom 41 baljaren
Opmerking: Het verschil met bananna*
wordt niet gedekt door de wetenschappelijke
indeling als gegeven in het wnt (zie
boven). Zie Ostendorf (1962:237).
Ø /Braz./cp/1-6/B./O./W./.
bacovenboom, zie bacove*.
1693 (Reeps 21, bacovis-bomen). 1770
(Hartsinck 55). →.
Ook in Brazilië (Vingboons 1640-50 in
Buvelot, red., 2004:116; Backovens
Boomen). Ø /Braz./cp/1-2/B./.
bagaal, bakal: zie pagaal*.
bakjesmeid, negerslavin als straatventster.
Zie meid*. Bakjes zou kunnen komen van
baksie* ‘mand’.
1874 (Winkels IV:285). Ø /X-N’/r/4/-.
bakkeljauw, bakeljauw, opgeweekte en aan
repen gesneden stokvis, uit Noord-Amerika
in vaten ingevoerd, aanvankelijk alleen
als voedsel voor de slaven.
Het was sedert de 17e eeuw de Europees-
Nederlandse naam voor de ‘kabeljauw’
die voor de kust van Noord-Amerika
gevangen werd, van Portugees bacalhao
(Philippa e.a. 2005:599). De Surinaams-
Nederlandse betekenis kan afkomstig zijn
uit Westelijk Guyana (zie beneden).
1726 (Schiltkamp & De Smidt 389). - 1862
(Oostindie 1989:154). →.
Ook in Westelijk Guyana (1774,
Beeldsnijder 1994:93).
Zie ook: zoutevis*. Ø /Port.?W?/sc/2-
6/W./.
bakkerneger, negerslaaf (neger*) werkzaam
als bakker.
1804 (De Surinaamsche Courant nr. 25). -
1824 (De Surinaamsche Courant nr. 14).
Ø /N-Am/bc/3/-.
bakkra oeman, grote hamerhaai (Sphyrna
tudes).
< Sranantongo; de letterlijke betekenis is
‘blanke vrouw, dame’ (Focke 1855:8).
1835 (Teenstra 2:446).
Zie ook: panapana*. Ø /S/d/4/-.
bakove: zie bacove*.
bakra (de), blanke.
< Sranantongo bakkerare (mv., Herlein
1718:117), backara. (1757; Van den Berg
2000:92) < Afrikaans, Lichtveld 1929:518.
1840 (Winkels I:28). - 1866 (Van Schaick
31). →. Ø /S/r/4-6/-.
bakroe, (begrip uit de religie der negers*)
kleine, boosaardige, lagere bosgeest, die
diensten verricht voor hogere goden of
bepaalde mensen; neemt de gedaante aan
van een dwerg of een kind; kwelgeest.
< Sranantongo bakroe (Focke 1855:8) <
Afrikaans, Echteld (50).
1853 (Surinaamsch Weekblad nr. 5). 1903
(Van Coll 567). →. Ø /S/sc/4-6/-.
baksie (-s), mand.
< Sranantongo bakkesi (Schumann
1783:55). Zie ook baskiet*.
1831 (Teenstra 1835 2:366). Ø /S/pt/4/-.
baksielaadster, negerslavin die het uitgemalen
(zie malen*,1) suikerriet (tras*) in een
mand laadt en wegbrengt.
Zie baksie*.
1835 (Teenstra 1:188). Ø /S-N/pp/4/-.
balcon, kroonlijst.
Ten tijde van Lammens (citaat 1822;
1982:44) was de betekenis als boven in
Europees-Nederlands al lang verdwenen.
Zie wnt, zie Van Veen & Van der Sijs.
baljaar (-en), danspartij van negerslaven.
Zie baljaren*; baljaar kan ook kort zijn
voor baljaarpartij*.
1770 (Hartsinck 910).
Zie ook: baljaring*, pley*, spel* (II).
/N’/sc/2/-.
baljaarpartij (-en), als baljaar*.
1828 (Gobardhan 2001:53). - 1889 (Veth
55). Ø /N’-N/sc/4-5/-.
baljaren (gebaljaart), dansen door negerslaven
volgens hun traditie.
In Nederlandse dialecten betekende
baljaren (< Spaans/Portugees bailar) ‘dansen’,
‘springen’, later ook ‘drukte en lawaai