Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876

Aukaner 39 baarden
(Brouwn 1796:63). → (bijvoeglijk naamwoord
zonder beperking).
Opmerking: Oucas Negers op kaart van
J. van den Bosch (1817, in Fontaine, red.,
1980:72-73). Ø /X/r/2-6/-.
Aukaner (-s), 1. (zn.) Aukaanse*
bosch neger*; 2. (bn.) als Aukaans*.
1. 1762 (Hartsinck 1770:807, Aucanen). -
1854 (Van Sypesteyn 158). →.
Zie ook: Joukaene*. Ø /N”/r/2-6/-.
2. 1833 (Teenstra 1842:169). 1854 (Winkels
in Kolfin 1999:168). Ø /X/r/4/-.
awara, soort palm (Astrocaryum vulgare) en
de eetbare vrucht van deze.
< Sranantongo awara (Schumann 1783:52
of < Karaïbisch awara (Hoff 1968:391),
Arowaks awara (Ostendorf 1962:258) of
afkomstig uit Westelijk Guyana.
1685 (Van Aerssen van Sommelsdijck nr.
10). 1686 (Van Aerssen van Sommelsdijck
nr. 13 awari). 1740 (Anonymus 16, auwari).
- 1835 (Teenstra 1:407, awarra). →.
Bij Hartsinck (1770:70 en 80) aware en
aouara; ook in Westelijk Guyana (Dalton
1855, 2:193). Ø /S?Ind.?W?/wp/1-6/W./.
awaraboom, awara* (de palm).
1771 (Nepveu 355). →. Ø /(S?Ind.?W?)-
N/wp/2-6/-.
awarapalm, awara* (de palm).
1854 (Kappler 1983:35). 1855 (Focke 6).
→. Ø /(S?Ind.?W?)-N/wp/4-6/-.
aware, awari (een palm): zie awara*.
awari I. (-’s) gewone opossum, een buidelrat
(Didelphys marsupialis).
< Sranantongo awari (Fermin 1765:27)
of < Karaïbisch awari, Focke 1858a:309,
Courtz (248, aware).
1769 (Fermin 2:114, avari, spelling onder
invloed van Frans). - 1854 (Kappler
1983:85). →.
Zie ook: beursrot*, boschrat* (1), jawari*,
zakrot*. Ø /K?S?/d/2-6/-.
awari II., spel voor twee personen (in dit
geval negers*), gespeeld met twee maal 24
balletjes op een awaribord* waarin twaalf
kleine uithollingen en één grote.
< Sranantongo awari (Schumann 1783:9) <
Afrikaans (Cassidy & Le Page 1980:462).
1796 (Stedman 375, awaree, Engelse spelling).
1926 (Cappelle 397). →.
Ook in het Engels van enige West-Indische
eilanden (ook als wari e.a.; Cassidy & Le
Page 1980:462, oed). Ø /S/sc/3-6/-.
awaribord, zie awari* (II) (Focke 1855:6).
awojo, witstaarthert (Odocoileus virginianus
cariacou).
< Sranantongo woijo-dia (Schumann
1783:204), awojo-dia (Woordenlijst van
het Sranantongo 1961:4).
1835 (Teenstra 2:407).
Zie ook: savanehert*, strandhert*.
Ø /S/d/4/-.
ax (-en), < Engels, aks (zware bijl) in todo
ax*, valax* en veldax*
aya(e)me(n)s (meervoud): zie igname*.
b
baaljaren: zie baljaren*.
baard of baarde (-n), kuipersbijl.
Ba(e)rde is een Middelnederlands woord
voor ‘bijl’, dat - het wnt suggereert via
‘bard-achse’ en ‘bardse’ (Kiliaen) - al in
1697 veranderd was in baars.
1762 (Oud Notarieel Archief Suriname
213).
Opmerking: Opgenomen vanwege de late
vondst.
baarden, ongewenste kleine bij- of adventiefworteltjes
aan de onderste knopen van
een (verwaarloosde) suikerrietstengel.
Europees-Nederlandse baarden zijn harige
(of vergelijkbare) uitsteeksels als normaal
aan sommige delen van sommige planten
(wnt).