Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876

allegaar 35 anakokke
alanja, hetzelfde als oranje*; Sranantongo
tiki ‘stokje’).
1845-1849 (Boekhoudt 1874:85). →.
Zie ook: oranjestokje*.
Opmerking: Bij Teenstra (1842:48) kort
tiekie. Ø /S/sc/4-6/-.
allegaar, kleine chachalaca, een boomhoen
(Ortalis motmot).
Hartsinck (1770:109): zo genoemd “door
sommigen der onzen”. Het is een onomatopee
- het dier lijkt dit te roepen. In
Suriname, Westelijk Guyana of beide.
Zie ook: toriman*, wakago*.
Ø /X/d/2/W./.
aloë (de, -s), mauritiushennep (Furcraea
foetida); zie verder onder ingisospo*.
< Europees-Nederlands aloë, dat zijn
Aloe- en Agave-soorten, op welke de
Surinaams-Nederlandse aloë lijkt.
1765 (Nepveu 83). - 1835 (Teenstra 2:161).
Ook in Westelijk Guyana (Hartsinck
1770:283).
Zie ook: sempervies*, waterpinan*.
Ø /N’?W?/wp/2-4/W./.
Aloekoe: zie boschnegerstam*.
aloema, zekere heester (Cestrum-soort) en
de groente van de bladeren.
< Sranantongo aloema (Focke 1855:3).
1802 (Blom 87, ook aloma). 1835 (Teenstra
1:206).→. Ø /S/wp/3-6/-.
althaea, okra, okro, ochro, een ingevoerde
en gekweekte plant (Abelmoschus esculentus)
en zijn eetbare vrucht; de tegenwoordige
Surinaams-Nederlandse naam is oker.
< Engels of (en) Europees-Nederlands
althaea, voor enige Althaea- en Hibiscussoorten
aan welke de Surinaams-Nederlandse
althaea verwant is.
1704 (Merian 37; de plaat vertoont echter
zuring*, Rücker & Stern). 1796 (Stedman
374). - 1802 (Blom 207).
Zie ook: kinkanbau*, okro*. Ø /E?N’?/
cp/1-3/-.
amandel, vrucht van de amandelboom*.
< Europees-Nederlands amandel, de
vrucht van de Europees-Nederlandse
amandelboom, waar de Surinaams-Nederlandse
amandel op lijkt.
1839-1851 (Van der Aa 1993:21). 1855
(Focke 3). →. Ø /N’/cp/4-6/-.
amandelboom, een ingevoerde, en dan tot
schaduwboom gesnoeide boom, ook verwilderd
(Terminalia catappa).
< Europees-Nederlands amandelboom,
een boom uit de Oude Wereld (Prunus
amygdalus); zie amandel*.
1855 (Focke 3). 1881 (Kappler 1883:276). →.
Zie ook: tafelboom* (1). Ø /N’/cwp/4-6/-.
ambachtneger, negerslaaf (neger*) werkzaam
in een ambacht (kuiperneger*,
metselneger*, smitneger*, timmerneger*).
1759 (Schiltkamp & De Smidt 671). - 1851
(Van Stipriaan 1993:193). Ø /N-Am/pp/2-
4/-.
ambachtslaaf, als ambachtneger*.
1772 (De Beet 1984:12). Ø /N-N/pp/2/-.
Amerikaansche planken, als Engelsche
planken*.
1804 (De Surinaamsche Courant nr. 48).
1853 (ibid. nr. 147). Ø /N+N/bc/3-4/-.
anaatje (het, -s): Deze naam heeft heden
alleen betrekking op de bahamapijlstaart
(Anas bahamiensis). Het is meestal niet
mogelijk vast te stellen welke soort of
soorten van kleine eenden auteurs van
voor 1900 met de naam bedoelen, evenmin
als met soecroer*. Opmerkelijk is, dat
Focke (1858a:309) het anaatje determineert
als de ‘witwangfluiteend’
(Dendrocygna viduata).
< Sranantongo anaki (Focke 1855:4) of <
Spaans anade ‘eend’.
Voorkomen van het woord: 1740 (Anonymus
23). - Focke (1858a, zie boven). →.
Ø /S?Sp?/d/2-6/-.
anakokke, anakok, de bomen van het genus
Ormosia en de aan deze verwante struik
Abrus precatorius (een van de leveranciers