Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876

administreren 33 agoema
streren* van een plantage* door de directeur*
of een administrateur*.
< Europees-Nederlands administratie,
bewindvoering over enig bedrijf.
1713 (Schiltkamp & De Smidt 288). -
1855-1863 (Bartelink 1916:69).
Ook in Westelijk Guyana (2e helft 18e
eeuw, Bosman 1994:21) en mogelijk afkomstig
van daar. Ø /N’?W?/pp/1-4/W./.
administreren, uitsluitend het bewind voeren
over (een) plantage(s)* als directeur*
of administrateur*.
< Europees-Nederlands administreren,
bewind voeren over enige bedrijvigheid.
1771 (Experientia 29). -1834 (Teenstra
1842:16). Ø /N’/pp/2-4/-.
advocaat, 1. een ingevoerde en gekweekte
boomsoort (Persea americana); 2. avocado,
de vrucht van deze.
De in Suriname gebruikelijke vorm kan niet
(geheel) op dezelfde manier verklaard worden
als die door Van Veen & Van der Sijs
(18) gegeven voor avocado in Nederland.
Tropisch Amerikaanse element, sub 2.
1: 1783 (Roos 16). →.
2: 1770 (Fermin 57, avoacat). - 1872
(Anonymus 67). → (advokaat, ook in
samenstellingen).
1 en 2: /Am/cp/2-6/-.
advocaatappel, een type ronde advocaat*
(2). Zie appel* (2).
1835 (Teenstra 1:361).
Zie ook: appeladvocaat*, advocatenpeer*.
Ø /Am-N’/cp/4/-.
advocatenboom, als advocaat* (1).
1770 (Hartsinck 44). - 1798 (Weygandt
37). →.
Zie ook: appeladvocaatboom* en peeradvocaatboom*.
Ø /Am-N/cp/2-6/-.
advocatenpeer, een type peervormige
advocaat* (2).
Bij Hartsinck (1770:44 en register) voor
Suriname of Westelijk Guyana of beide.
Houttuyn (2, 2; 1777) noemt zowel de
boom (p. 352) als de vrucht (p. 354)
advocaat-peer, in het laatste geval als vertaling
van Engels avocado-pear.
Zie ook: peeradvocaat*, advocaatappel*.
Ø /X/cp/2/W./.
afmalen (afgemalen), gezegd van een zeker
oppervlakte waarvan het suikerriet geoogst
en uitgeperst is (zie beneden).
Zie malen* (1).
1765 (Hudig, 116; “300 ackers afgemalen”).
Ø /N-E/pt/2/-.
afwieden, wegmaaien (van ongewenste
plantengroei).
< Europees-Nederlands afwieden, een
stuk cultuurgrond geheel van onkruid
ontdoen (wnt).
1783 (Roos 40). →. Ø /N’/pt/3-6/-.
agama, marmerleguaan of (bij terrariumhouders)
Amerikaanse kameleon
(Polychrus marmoratus) en vier minder
algemene verwanten van deze.
< Sranantongo (Schumann 1783:4,
agamma) < Afrikaans (Encyclopedie van
Suriname 18).
Opmerking: Wetenschappelijk hoort het
dier tot de Amerikaanse familie der leguanen;
de families der agamen en kameleons
komen in Amerika niet voor.
1765 (Fermin 22). - 1835 (Teenstra 2:438). →.
Zie ook: cameleon*. Ø /S/d/3-6/-.
agent-generaal (de), ambtenaar met als taak
toezicht op en controle over Hindostaanse*
immigranten.
1872 (Encyclopaedie van Nederlandsch
West-Indië 374) - 1921 (Encyclopedie van
Suriname 276). Ø /N’/bs/4-5/-.
agoema, agoema wiwiri, zekere wilde
nachtschade (Solanum americanum) en de
groente van de bladeren.
< Sranantongo agoema (Schumann 1783:4)
< Afrikaans guma (Cassidy & Le Page
1980:215). Sranantongo wiwiri* is onder
meer ‘blad’.
1752 (Inventaris Archief Raad van Politie