Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876

aal 31 achiote
a
aal, gemarmerde kieuwspleetaal, een vis van
het zoete water (Synbranchus marmoratus).
< Europees-Nederlands aal (paling), een
andere vis (Anguilla anguilla) waar de
Surinaams-Nederlandse aal op lijkt.
1740 (Anonymus 24). 1798 (Weygandt 40).
1917 (Encyclopaedie van Nederlandsch
West-Indië 671).
Zie ook: slangevisch*, snekifisi*, sombo*.
Ø /N’/d/2-5/-.
aan: zie fort*.
aanbrassen, als brassen*.
1783 (Roos 34). Ø /N-E/pt/3/-.
aankomende (aan), behorende aan, behorende
tot, behorende bij. Een formulering
algemeen aangetroffen in berichten en
advertenties waarin sprake is van een slaaf
(slavin) en zijn (haar) eigenaar of diens
plantage*, indien eerstgenoemde te koop
wordt aangeboden of weggelopen is. Voorbeeld:
“...nog als afwezig opgegeven ...De
slaaf Toontje, aankomende H. Stenhuijs.”
(De Surinaamsche Courant 1854).
1720 (Bijlsma 1922:326) - 1858 (Bakker e.a.
1993:50). Ø /N’/r/1-4/-.
aboma, anaconda, waterboa (Eunectus
murinus).
< Sranantongo aboma (Fermin 1765:33) <
Afrikaans bom(ma), aboma (oed 2:374).
1740 (Anonymus 24, pomma). - 1816
(Lammens 110, abomaslang). 1835
(Teenstra 2:215). →.
Opmerking: In recentere publicaties wordt
de naam soms gegeven aan de ‘boa constrictor’
(papa* of papaslang*), vermoedelijk
onder invloed van de ruimere betekenis
van boa in het Engels (zie oed 2:374).
Ø /S/d/2-6/-.
abonjera, bonjera, sesam, een uit Afrika
ingevoerd kruid (Sesamum indicum).
< Sranantongo abonjira (Schumann
1783:3). Hermann 1689 (fol. 25) geeft
bowangala, wellicht ook al Sranantongo,
Dalton (1855, 2:206) voor Westelijk
Guyana vanglo, wangala. Van deze laatste
twee alsmede verwante vormen op Jamaica
stellen Cassidy & Le Page (1980:462): van
Kongo wangila.
Met a-: 1872 (Anonymus 67). - 1910 (Sack
59). → (abongra, als Sranantongo).
Zonder a-: 1768 (Hoogbergen 1978:461,
bonjeras). - 1802 (Blom 144, bongera).
Ø /S/cp/2-6/-.
abo-tya, als marmeldoosje* (1 en 2).
< Sranantongo abadya (Klooster e.a. 154).
1835 (Teenstra 2:275, abo-taya). Ø /S/
wp/4/-.
abrikoos, een ingevoerde en gekweekte
boomsoort (Mammea americana) met
eetbare vruchten, van welke de naam niet
aangetroffen is.
< Europees-Nederlands abrikoos, een
andere boom (Prunus armeniaca) en zijn
vrucht, waarvan het oranje vruchtvlees
en dat van de bovengenoemde op elkaar
lijken.
Vergelijk Frans abricotier (Houttuyn 2,
3:16; 1774), Engels (St. Domingo) apricot
op St. Lucia (Allsopp 38).
1770 (Hartsinck 45). 1883 (Westeroüen
van Meeteren 32, wilde abrikoos).
Zie ook: mammie*. Ø /N’/cp/2-5/-.
abrikoosboom: als abrikoos*.
1770 (Hartsinck, in register). Ø /N’/cp/2/-.
acacia, flamboyant, een ingevoerde boomsoort
(Delonix regia).
< Europees-Nederlands acacia, boomsoorten
uit andere genera (Acacia,
Robinia) waar de flamboyant op lijkt.
1839 (Benoit 35). 1881 (Kappler 1883:99).
→. Ø /N’/cp/4-6/-.
acajou(-): zie caschou(-)*.
Accourie(-), Acourie(-): zie Akoerie(-)*.
achiote, de inheemse en eertijds ook aan-