Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876

27
Jacob Voegen van Engelen vertrok in 1785 of 1786 als arts naar Suriname en overleed daar
in 1794 of niet veel later. Zijn functie was toen ‘Raad van Civiele Justitie’. Hij stichtte het tijdschrift
De Surinaamsche Artz en schreef dat vervolgens grotendeels zelf vol. Zie Lindeboom
(1981).
David Pietersz. de Vries bezocht als marineofficier in 1635 de kust van het tegenwoordige
Frans-Guyana en voer de Suriname een eindweegs op. Zijn boek van 1655 wordt door historici
vaak aangehaald. Colenbrander (1911) veronderstelde al dat zijn beschrijvingen van de natuur
(pp. 196-198) niet van hemzelf waren, maar besteedde hieraan, evenals latere auteurs, verder
geen aandacht. Het onderhavige onderzoek doet blijken dat het betreffende gedeelte door De
Vries, met kleine toevoegingen, is overgeschreven van De Laet (1625).
S. de Vries (1682) bedoelde met West-Indië geheel tropisch Amerika. Hij maakte een compilatie
van alles wat hij daarover te weten was gekomen. Hier ter zake doende is Brazilië. Hij
vermeldt Lerius (1586) en lijkt ook Piso & Marcgrave (1648) verwerkt te hebben, wellicht ook
Van Linschoten (1596), niet echter Keye (1660).
George Warren, een Brit, verbleef naar zijn eigen getuigenis drie jaar in de Engelse kolonie
Suriname en gaf van deze een korte en, naar het lijkt, geheel eigen en betrouwbare beschrijving
in 1667. De anonieme vertaling in het Nederlands van 1669 is van de hand van een (inzake het
onderwerp) ondeskundige. Zie Van Donselaar (1993).
G.C. Weygandt schreef een leerboekje voor het Sranantongo (1798). Het bevat lijsten van
woorden en ‘samenspraken’, van welke menige door hemzelf gegeven Nederlandse vertaling
een Surinaams stempel draagt.
Elisabeth van der Woude was 21 jaar toen zij in 1677 de eerste fase van de later mislukte kolonisatiepoging
aan de Wajapoc in het huidige Frans Guyana meemaakte. Ze legde haar ervaringen
(1677) vast in een dagboek. Zie Lichtveld & Voorhoeve (1980:42-43) en Muller (2001).