Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876

23
namen die ze van Meyer meekregen zijn van zeer verschillende herkomst; sommige zijn nog in
het geheel niet getraceerd.
M. Houttuyn, een arts en naturalist, publiceerde van 1761 tot 1785 een voor zijn tijd voorbeeldig
standaardwerk van 38 delen over de levende have alsmede de mineralen van de gehele
aarde, zich baserend op eerder werk van Linnaeus. Het bevat vele volksnamen van planten en
dieren uit meerdere talen, waaronder specifiek Surinaamse.
August Kappler, een Duitser, verbleef in Suriname van 1836 tot 1841 als militair, van 1842 tot
1879 als ondernemer in de landbouw, de veeteelt en de bosbouw, enige jaren tevens als houder
van een bestuurspost. Hij verzamelde vele planten en dieren voor verkoop in Europa. De
vertalingen van twee van zijn in het Duits geschreven zeer informatieve boeken (van 1854 en
1883) die in het bijzonder gaan over zijn avontuurlijke leven in het binnenland, zijn dermate
deskundig dat ze voor dit woordenboek zonder bezwaar gebruikt konden worden. Die van
1854, handelend over de periode 1836-1842, wordt hier geciteerd uit de heruitgave van 1983
(als 1983a). Zie Bubberman (1983).
Ottho Keye was officier in Nederlands-Brazilië en nam later (1658-1660) deel aan een mislukte
kolonisatiepoging in het deel van Guyana dat nu Frans is. In 1659 verscheen van hem
het hier aangehaalde boek ‘Het waere onderscheyt tussen koude en warme landen’, waarin
hij voorgeeft een vergelijking te maken tussen ‘Nieu-Nederlant’ in Noord-Amerika en het
Zuid-Amerikaanse Guyana, waarbij een sterke nadruk valt op laatstgenoemd gebied. In de
‘opdracht’ door Keye zelf en in een gedicht van Q. Spranger, ook deel uitmakend van het
voorwerk van het boek, wordt zonder omhaal gesteld dat het hier in feite over het toenmalige
Nederlands-Brazilië gaat. De bevindingen van het onderhavige onderzoek zijn dienovereenkomstig
en dat heeft gevolgen voor de interpretatie van het woordgebruik. Hetzelfde boek
verscheen in hetzelfde jaar (maar gedateerd 1660) ook nog bij een andere uitgever onder een
andere naam, namelijk ‘Beschryvinge van het heerlijcke en gezegende landt Guyana waer inne
gelegen de seer voorname landstreke genaemt Serrename’. Alleen in het voorwerk zijn kleine
veranderingen aangebracht. Zie Benjamins (1926).
T.A. Kuhn was een Nederlandse arts die in Suriname verbleef om medisch onderzoek te doen.
Zijn verslag van 1828 is rijk aan informatie van allerlei aard.
Ioannes de Laet, een zeer geleerde en belezen man, was onder meer een van de Heren XIX
van de West-Indische Compagnie. Hij is nooit buiten Nederland geweest en baseerde zijn uitvoerige
publicaties over andere landen op schriftelijke en mondelinge bronnen die hij kritisch
verwerkte. Zie Boxer (1957:293). De beschrijving van Guyana in zijn boek van 1625 heeft
betrekking op de delen die nu Braziliaans en Frans zijn; hij vermeldt dat de gegevens ontleend
zijn aan Harcourt (1613). Zie ook Van Donselaar (1997b).
Adriaan François Lammens was een Nederlandse jurist die van 1815 tot 1835 in Suriname
werkzaam was bij de rechterlijke macht, vanaf 1828 als ‘President van het Hof van Civiele en
Criminele Justitie’. Zijn belangstelling voor Suriname was welhaast grenzeloos en zijn ijver