Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876

Schematisch:
15
Natuur Cultuur
levenloze natuur
dieren
wilde planten
ziektes
cultuurplanten
De relatie tussen de domeinen en de perioden
bestuur
plantage,
technisch
plantage,
personeel
oorlog
cultuur van de
blanken
cultuur van de
slaven
indianen en hun
cultuur
De veronderstelling ligt voor de hand dat er allereerst, in de periode tot 1700, nieuwe woorden
in gebruik raakten voor zaken en begrippen waarmee men het eerst en het meest te maken
kreeg. Die woorden zouden dan moeten behoren tot de domeinen van de cultuurgewassen, het
plantagesysteem, het bestuur en de indianen met hun cultuur. Wilde planten (eerst marktwaardige
houtsoorten en andere nuttige gewassen), dieren (eerst jachtwild en eetbare vissen) en de
zich ontwikkelende cultuur van de kolonisten zelf zouden dan kunnen volgen in de eerste helft
van de achttiende eeuw. De cultuur van de slaven en de strijd tegen de bosnegers zouden nog
weer wat later aandacht en dus aanvulling van de woordenschat hebben gevraagd: in de tweede
helft van de achttiende eeuw.
Echter, als we de gevonden woorden per domein getalsmatig over de drie perioden verdelen,
dan wordt de genoemde veronderstelling niet bevestigd. Dat zal komen door de aard en de
spreiding in de tijd van de bronnen. In zijn algemeenheid neemt per domein het aantal woorden
toe met de toename van het aantal bronnen dat (mede) op dat domein betrekking heeft. De
sterke toename van het aantal dierennamen in de periode 1700-1750 is te danken aan de lange
opsomming bij Herlein en vooral aan de zeer grote bijdrage van de anonieme planter uit 1740.
Al in de eerste periode, voor 1700, zijn drie liefhebbers planten, ook wilde, gaan bestuderen,
te weten Van Aerssen van Sommelsdijck, Meyer (= Hermann) en Merian. Zij zijn verantwoordelijk
voor het al vroeg optreden van vele plantennamen, waaronder ook de meeste die na die
eerste periode niet meer terugkomen.